İnşaat Sözleşmelerinden Doğabilecek Uyuşmazlıkların Alternatif Hukuki Çözüm Yolları
İnşaat Sözleşmelerinden Doğabilecek Uyuşmazlıkların Alternatif Hukuki Çözüm Yolları
Serhat ÖZER
Sayfa Sayısı
:
152
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9786055263461
YAZAR HAKKINDA Serhat ÖZER (İnşaat Yüksek Mühendisi) 1974 yılında Adana′da doğan ÖZER, ilk öğrenimini, Süreyya Nihat Oral İlkokulu (Adana); orta öğrenimini, Gazi Ortaokulu (Adana) ve lise öğrenimini, Özel Yeni Lisesi′nde (Adana) tamamlamıştır. 1992-1994 yıl¬ları arasında Mersin Üniversitesi İnşaat Teknikerliği Bölümünden ön lisans eğitimini almıştır. 1994-1998 yılları arasında Çukurova Üniversite¬si, İnşaat Mühendisliği Bölümünde lisans eğitimini tamamlamıştır. 2010-2012 yılları arasında Çağ Üniversitesi Özel Hukuk Anabilim Dalında yüksek lisans derecesini almıştır. Halihazırda kendisine ait inşaat firma¬sıyla müteahhitlik yapmaktadır. GİRİŞ İnşaat sektörü, ülkemiz ekonomisinin lokomotif sektörlerinden biri olagelmiş, global bir hale gelen dünyamızda uluslararası alanda hızla büyüyen ve dünyanın sayılı firmaları arasına giren inşaat taahhüt firmalarımızın sayısının çoğalmasının önünü açmıştır. Günümüzde inşaat sektörümüz, yurtdışında yıllık yaklaşık yirmi beş milyar Dolar düzeyinde iş üstlenmekte olan ve her yıl açıklanan -Dünyanın En Büyük 225 İnşaat Firması- arasına her zaman 20-25 arası bir sayıdaki Türk müteahhidini sokmayı başaran önemli bir sektör haline gelmiştir. Böyle büyük bir sektörde yapılan işlerden doğabilecek uyuşmazlıklar ve bunların sonucunda karşılaşılan maddi zararlar da aynı şekilde büyük olabilmektedir. İnşaat firmalarımızın iş üstlendikleri bazı ülkelerde -İnşaat Mevzuatı- yeterince gelişmediği için, akdedilen inşaat sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkların çözümü çoğu kez ilgili ülke hukukunun ilgili mevzuat düzenlemesi tam olarak belirlenemediğinden uzun zaman almakta, işler tamamlanamamakta veya zararına tamamlanmaktadır. Yurtdışı müteahhitlik sektöründe genel olarak uluslararası inşaat sözleşmelerinin yanı sıra FIDIC tip sözleşmeleri ve şartnameleri de kullanılmaktadır. Bu tip sözleşmelerde anlaşmazlıkların çözüm yolu olarak genellikle tahkim tercih edilmekle birlikte, alternatif çözüm yolları da bulunmaktadır. Bu konuların hukuk doktrinimizde yeterince incelenmemiş olması, yerli literatürde az sayıda makale ve kitap yayınlanmış olması ve ilgili yabancı literatürde ise konunun ülkemizin yurtdışı müteahhitlik sektörü bakımından ele alınmamış olması nedeniyle böyle bir çalışma yapılması gereği duyulmuştur. Uluslararası inşaat sözleşmelerinden doğabilecek uyuşmazlıklar iki şekilde çözümlenmektedir. Bunlardan birincisi, henüz ihtilaflar ortaya çıkmadan önce, sözleşmenin müzakere ve tanzimi safhasında belirli kural ve usullere uymak suretiyle çözümüdür. İkinci ihtilaf çözme tekniği ise, uyuşmazlıklar somut olarak ortaya çıktıktan sonra belirli uzlaştırma veya yargı usullerinin kullanılması ile çözümüdür. Bu açıklamalar çerçevesinde; yurtdışı müteahhitlik hizmetleri sektöründe yapılan sözleşmelerde anlaşmazlıkların ne şekilde çözüleceği konusunda firma yöneticilerinin bilgilendirilmesi ve bu konuda danışmanlık ve eğitim verilmesi önemli ihtiyaçlar arasındadır. Bir müteahhitlik firmamızın yurtdışında (Libyada) 1971 yılında ilk inşaat projesini üstlenmesiyle Türkiyenin yurtdışı müteahhitlik sektörü ile tanıştığını düşünürsek, o zamandan günümüze kadar geçen süre içerisinde kayda değer bir ilerleme kaydedilmiştir. Sektördeki bu ilerleme, hızlı, birinci sınıf işçilik içeren kaliteli işler yapılarak sağlanmıştır. Uluslararası alanda kaydedilmiş bu başarıların devamlılığı için, uyuşmazlıkların çözüm yollarının da neler olduğunun bilinmesi ve bu çözüm yöntemlerinin gerektiğinde etkin biçimde kullanılması önem arz etmektedir. ÖNSÖZ Okuyucusuna takdim etmekten büyük keyif duyduğum bu kitap, tez danışmanlığını ve tez jürisi başkanlığını yaptığım bir yüksek lisans tezine dayanmaktadır. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Yüksek Lisans Programı çerçevesinde hazırlanan ve Tez Jürisi tarafından oybirliği ile başarılı kabul edilen bu tezi ilginç kılan husus ise yazarının bir hukukçu değil inşaat mühendisi olmasıdır. Aynı zamanda inşaat müteahhitliği de yapmakta olan yazar, uygulamada karşılaştığı hukuki sorunlara uygun çözüm yollarını araştırıp bulma kararlılığıyla bu alanda yüksek lisans yapmaya yönelmiştir. Yazarın hukuk dışı bir disiplinin eğitimini aldıktan sonra hukuk alanında yüksek lisans yapma¬sı, konuyu disiplinler arası bir yaklaşımla ele almasını sağlamış ve so¬nuçta da inşaat sözleşmelerinden doğması muhtemel uyuşmazlıklara en uygun alternatif hukuki çözümleri öneren başarılı bir eser ortaya çıkmış¬tır. Nitekim kitap kapsamında ön hakemlik, teknik bilirkişilik, arabulu¬culuk, uzlaştırma ve tahkim gibi uyuşmazlıkların mahkeme dışı alterna¬tif çözüm yolları, uygulamaya yönelik yalın bir üslupla irdelenmiştir. Güncel bir konuda güncel bir içeriğe sahip olan bu kitabın, uygula¬macılara ve öğrencilere faydalı olmasını dilerim. Ankara, Temmuz 2012 Dr. Jur. Tunay KOKSAL Uluslararası Ticaret ve İnşaat Hukuku Öğretim Üyesi İÇİNDEKİER : GİRİŞ-1 BİRİNCİ BÖLÜM SÖZLEŞME HUKUKU AÇISINDAN İNŞAAT SÖZLEŞMELERİ I. -İNŞAAT VE İMALAT KAVRAMI-4 II. -İNŞAAT SÖZLEŞMELERİ-4 A. -Yasal Dayanak-4 1. -Tanım ve Kapsam-4 B. -İnşaat Sözleşmesinin Tarafları-6 C. -İnşaat Sözleşmesinin Özellikleri-6 1. -İnşaat Sözleşmesi Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Bir Sözleşmedir-7 2. -İnşaat Sözleşmesi İvazlı Bir Sözleşmedir-7 3. -İnşaat Sözleşmeleri Hem Ani Edimli Hem de Sürekli Sözleşme Özelliği Taşır-8 D. -İnşaat Sözleşmesinin Unsurları-9 1. -İnşaat Eseri Meydana Getirme Unsuru-9 a. -Bir Eser Meydana Getirme-9 aa. -Eser Kavramı-9 bb. -Meydana Getirme Kavramı-11 cc. -Ücret Unsuru-12 dd. -Anlaşma Unsuru-12 E. -Eser (İnşaat) Sözleşmelerinde Şekil Ve Geçerlilik Şartları-13 F. -İnşaat Sözleşmelerinin İçeriği-14 G. -İnşaat Sözleşmelerinde Yer Alması Zorunlu Hususlar-15 H. -İnşaat Sözleşmelerinde Doğabilecek Uyuşmazlıklar-16 İKİNCİ BÖLÜM İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNDEN DOĞABİLECEK UYUŞMAZLIKLARIN HUKUKİ ÇÖZÜM YOLLARI I. -UYUŞMAZLIKLARIN MİLLİ MAHKEMELER ARACILIĞI İLE ÇÖZÜMÜ İÇİN ÜLKE MEVZUATLARINDA ÖNGÖRÜLEN DÜZENLEMER-19 A. -Türkiye-19 B. -Almanya-21 C. -İsviçre-21 D. -Fransa-22 E. -Hollanda-22 F. -İngiltere-22 G. -Amerika Birleşik Devletleri-23 H. -İsveç-23 I. -Brezilya-24 J. -Rusya-24 K. -Hindistan-25 L. -Çin-25 M. -Japonya-25 N. -Irak-26 O. -Mısır-26 P. -Suudi Arabistan-26 R. -Malezya-27 II. -UZLAŞTIRMA VE ARABULUCULUK-27 A. -Arabuluculuğun Temel İlkesi-28 B. -İnşaat Sözleşmelerinde Arabuluculuğun Önemi ve Yararları-29 C. -Arabuluculuk Yönteminin Temel Aşamaları-31 D. -Uyuşmazlık Doğduktan Sonra Arabuluculuğa Karar Verilmesi-32 E. -Uyuşmazlık Doğmadan Önce Arabuluculuğa Karar Verilmesi-33 F. -Arabuluculuk Sözleşmesinin Uygulanması-33 G. -Arabulucu İle Sözleşme-34 H. -Arabuluculuğun Muhtemel Sonuçları ve Sona Ermesi-35 I. -Bazı Standart Uzlaştırma Kuralları-37 J. -MTO Tahkim Kurallarının Genel Yapısı-37 K. -ICSID Kuralları-37 L. -FIDIC Uzlaştırma Kuralları-39 M. -UNCITRAL Uzlaştırma Kuralları-40 III. -Uyuşmazlıkların Müzakereler Yolu İle Çözümü-42 A. -Müzakerelerde Tartışılacak Konular-44 B. -Müzakerelerin Aşamaları-44 IV. -Uyuşmazlıkların Hakem-Teknik Bilirkişilik Yolu İle Çözümü-45 A. -Kavram ve Hukuki Nitelik-47 B. -Hakem-Bilirkişi Anlaşması-48 C. -Hakem - Bilirkişi Anlaşmasının Şekli-49 D. -Ön Hakemlik Yöntemi-49 V. -SÖZLEŞMEYE ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN MÜDAHALESİ YÖNTEMİ-50 VI. -UYUŞMAZLIKLARIN TAHKİM YÖNTEMİ İLE ÇÖZÜMLENMESİ (4686 SAYILI MİLLETLERARASI TAHKİM KANUNU ÇERÇEVESİNDE TAHKİM)-51 A. -4686 Sayılı Milletlerarası Tahkim Kanununun Yürürlüğe Girmesi ve Etkisi-51 B. -Kanunun Uygulama Alanı-53 1. -Taraflarca Kanunun Uygulanmasının Kararlaştırılması-53 C. -Yabancılık Unsuru Taşıyan ve Tahkim Yerinin Türkiye Olarak Belirlendiği Uyuşmazlıklar-54 1. -Genel Olarak-54 2. -Tarafların Yerleşim Yeri Veya Olağan Oturma Yeri Ya da İşyerlerinin Ayrı Devletlerde Bulunması-56 a. -Ayrı Devletlerde Bulunması-56 b. - Tahkim Yerinden Başka Bir Devlette Bulunması-58 c. -Asıl Sözleşmeden Doğan Yükümlülüklerin Önemli Bir Bölümünün İfa Edileceği Yerden veya Uyuşmazlık Konusunun En Çok Bağlantılı Olduğu Yerden Başka Bir Devlette Bulunması-59 3. -Yabancı Sermaye ve Yabancı Kredi-60 D. -Ülkelerarası Mal ve Sermaye Geçişi-62 E. -Kanunun Konu Bakımından Uygulanması-63 1. -Türkiyede Bulunan Taşınmaz Mallar Üzerindeki Ayni Haklara İlişkin Uyuşmazlıklar-63 2. -İki Tarafın İradesine Tabi Olmayan Uyuşmazlıklar-65 3. -Saklı Tutulan Milletlerarası Anlaşmalar-66 F. -Kanunun Zaman Bakımından Uygulanması-66 G. -Tahkimde Görevli ve Yetkili Mahkeme-69 H. -Tahkim Anlaşması-70 I. -Tahkim Yeri, Dili ve Süresi-74 1. -Tahkim Yeri-74 2. -Tahkim Dili-77 3. -Tahkim Süresi-78 a. -Tahkim Süresinin Belirlenmesi-78 b. -Tahkim Süresinin Başlangıcı-81 c. -Tahkim Süresinin Uzatılması ve Bu Talebin Reddi-83 J. -İhtiyati Haciz ve İhtiyati Tedbir-85 1. -Genel Olarak-85 2. -Devlet Mahkemelerinden İhtiyati Haciz veya Tedbir Kararı Verilmesinin İstenmesinin Tahkime Aykırılık Teşkil Etmeyeceği-88 3. -Hakemlerin İhtiyati Haciz veya Tedbir Kararı Vermesi-89 a. - Taraflarca Aksinin Kararlaştırılmaması-89 b. -Hakem Mahkemesinin Kurulması-89 aa. -Taraflardan Birinin İstemi Üzerine-90 bb. -Uygun Güvencenin Verilmesi Şartı ile-90 K. -Hakem Kurulunun Teşkili-90 1. -Hakemlerin Sayısı-92 2. -Hakemlerin Seçimi-92 a. - Tahkim Sözleşmesinde Hakemlerin İsmen Belirlenmiş Olması-92 b. -Hakemlerin Taraflarca Seçilmesi-94 aa. -Tek Hakem Seçimi-95 bb. -Üç veya Daha Fazla Hakem Seçimi-95 cc. -Hakem Seçiminin Üçüncü Kişi ya da Tahkim Kurumu Tarafından Gerçekleştirilmesi-97 dd. -Mahkeme Kararı İle Hakem Seçiminin Yapılması-97 3. -Hakem Olabilecek Kişiler-99 4. -Hakemlerin Bağımsız ve Tarafsız Olması-100 5. -Hakemin Reddi-102 6. -Hakemin İstinkafı ve Azli-104 L. -Uyuşmazlığın Esasına Uygulanacak Hukuk-105 M. -Tahkim Usulüne Uygulanacak Kurallar-108 1. -Tahkim Usulüne Uygulanacak Hukuk-108 2. -Tarafların Eşitliği-111 3. -Tahkim Yargılamasında Temsil ve Avukatlık-112 N. -Hakem Kararına Karşı Kanun Yolu-113 1. -İptal Yolu ve İncelenmesi-116 2. -İptal Sebepleri-118 a. -İptal İsteminde Bulunan Tarafça İspat Edilecek İptal Sebepleri-118 aa. -Taraflardan Birinin Ehliyetsiz Olması veya Tahkim Anlaşmasının Geçersiz Olması-118 aaa. -Ehliyetsiz Kişiler Tarafından Tahkim Anlaşmasının Yapılması-118 bbb. -Tahkim Anlaşmasının Tarafların Kararlaştırdığı Hukuka Göre Böyle Bir Hukuk Yok ise Türk Hukukuna Göre Geçersiz Olması-120 b. - Usule Aykırı Hakem Seçimi Yapılması-121 c. - Tahkim Süresi İçinde Kararın Verilmemesi-122 d. - Hakemin Kendi Yetkisine Dair Hukuka Aykırı Karar Vermesi-123 e. -Hakem Tarafından Verilen Kararın Tahkim Anlaşması Dışında Kalan Bir Konuda Olması veya Hakemin Yetkilerini Aşması veya Taleplerin Tamamı Hakkında Karar Vermemesi-124 aa. -Hakem Tarafından Verilen Kararın Tahkim Anlaşması Dışında Kalan Bir Konuda Olması-124 bb. -Hakemin Taleplerin Tamamı Hakkında Karar Vermemesi veya Yetkilerini Aşması-124 f. -Usulüne Uygun Olarak Tahkim Yargılamasının Yürütülmemesi ve Bu Durumun Kararın Esasına Etkili Olması-126 g. -Tarafların Eşitliği İlkesine Aykırılık-127 3. -Mahkeme Tarafından Resen Dikkate Alınacak İptal Sebepleri-128 a. -Tahkime Elverişli Olmayan Uyuşmazlık-128 b. -Kamu Düzenine Aykırı Nitelikteki Karar-130 4. -İptal Davası Açma Süresi-133 5. -Kısmi İptal Kararı-134 6. -Görevli ve Yetkili Mahkeme-135 7. -İptal Davası Kararına Karşı Müracaat Yolları (Temyiz İncelemesi)-137 VII. -FIDIC (KIRMIZI KİTAP) 1999 BASKISINA GÖRE UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ-138 SONUÇ-145 KAYNAKLAR-147