Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
İlmi ve Kazai İçtihatlar Işığında Faiz Hukuku Munzam Zarar ve İlgili Mevzuat
İlmi ve Kazai İçtihatlar Işığında Faiz Hukuku Munzam Zarar ve İlgili Mevzuat
Mahmut BİLGEN
Sayfa Sayısı
:
492
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2001
ISBN NO
:
975316811x
260,00
TL
ÖNSÖZ
Kısaca \\\\\\\"sermayenin geliri\\\\\\\" olarak tanımladığımız faiz; insanlık tarihinde yüzyıllardan beri tartışma konusu olmuştur. Bazı dönemlerde din ve ahlâk karşısında günah görülüp yasaklanmış ancak, ekonomik düşünceler bu yasa¬ğın önüne geçmiştir. Bugün özellikle kronik hale gelen enflasyon karşısında (adı bazen faizsiz kazanç şeklinde anılsa bile) hayatımızın olağan kurumların¬dan biri haline gelmiştir. Bir mağazaya, devlete, bankaya, kamu kurumuna borçlu olan kimse faiz, gecikme zammı, cezası, vade farkı gibi değişik adlar al¬tında olsa bile borçlandığı para dışında ek bir para vermek durumunda kal¬maktadır. Bu bakımdan faizin kontrol altına alınması ve kurallarının belirlen¬mesi gerekmiş ve devletler bu konuda düzenleme yapmak zorunda kalmışlar¬dır. Ülkemizde Borçlar Kanunu, Türk Ticaret Kanunu ve 3095 sayılı Kanun gibi özel Kanunlarda bu konuda düzenlemeler yapılmıştır. Faiz ve enflasyon birbirini çok seven kurumlardır. Enflasyon yükseldikçe faiz de yükselmekte¬dir. Ülkemizde hızlı bir şekilde yükselen enflasyon karşısında yasa koyucu da faiz oranlarını sık sık düzenlemek zorunda kalmıştır. Faiz konusundaki çekiş¬meler mahkemelerde de önemli bir yer tutmakta ve zaman almaktadır. Yük¬sek enflasyon ve davaların çözümünün zaman alması karşısında bu kez faizle karşılanmayan zararın tazmini (munzam zarar-BK.105 ) konusu gündeme gel¬miş ve çelişkili içtihatların ortaya çıkması karşısında İçtihadı Birleştirme aşa¬masına gelinmiş, ancak YİBBGK\\\\\\\′ca; \\\\\\\"bu aşamada içtihatların birleştirilmesine yer olmadığına\\\\\\\" karar verilmiştir. En son Anayasa Mahkemesinin iptal kararı üzerine 4489 sayılı Yasa ile 3095 sayılı Yasa\\\\\\\′da değişiklik yapılarak anaparanın enflasyon karşısında erimesi önlenmek istenmiş ve kanuni faiz\\\\\\\′de; \\\\\\\"reeskont
XXIV
faizinin (faiz oranları her yılın 30 Haziran ve 31 Aralık günü 5 puan ve daha farklı değişmesi halinde bu tarihlerde yeniden değiştirilmek üzere) uygulan¬ması\\\\\\\" benimsenmiştir. Ancak bu kez. 31/12/1999 - 31/12/2000 tarihleri ara¬sında reeskont faiz oranı %60 iken 2000 yılı içinde vadeli banka mevduat faiz oranları (Kasım-Aralık 2000 ayları hariç) %30 oranlarında seyretmiştir. Faiz konusundaki bu hızlı gelişmeler faizin daha uzun bir zaman toplumumuzun gündeminden düşmeyeceğini göstermektedir.
İncelememizde faiz ve munzam zarar konusunu bilimsel ve kazai içtihat¬lar çerçevesinde fakat her türlü iddiadan uzak olarak değerli uygulayıcı ve araştırıcıların bilgisine sunmaya çalıştık. Hukuk okyanusunda bir damla ora¬nında bir faydamız olmuşsa bundan mutluluk duyarız. İncelememizde gerek yazım gerekse daktilo ve baskı sırasında meydana gelmiş olabilecek eksiklik ve hatalardan ötürü değerli okuyuculardan şimdiden özür dilerim.
Bu kitabın hazırlanmasında beni teşvik eden kaynak sağlamada yardımda bulunan değerli hukukçular Sn. Aykut Cura, Sn. Üstün Alpman ile değerli ça¬lışma arkadaşlarım ve kitabın hazırlanması aşamasında sonsuz sabır gösteren eşim Gülseren, bilgisayar kayıtlarında yardımcı olan oğlum M. Engin ile dü¬zeltmelerde yardımcı olan hukukçu kızım Evren\\\\\\\′e ve kitabın hazırlanmasın¬daki çalışmalarından dolayı Alfa Yayınevinin değerli sahipleri Faruk, Ali ve Vedat Bayrak\\\\\\\′a ve Yayınevi çalışanlarına teşekkür ederim.
Bu kitabımızı, bugünlerimizi kendisine borçlu olduğumuz, yüce insan Atatürk\\\\\\\′e ve 77. yılını idrak ettiğimiz Cumhuriyetimize armağan ediyorum.
Saygılarımla, Nisan 2001
Mahmut Bilgen Bursa Hakimi
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ xxiii
BİRİNCİ KİTAP FAİZ HUKUK
I. GENEL OLARAK FAlZ 3-4
A. Dini İnanç ve Osmanlı\\\\\\\′da Faizin Tarihsel Gelişimi 4
1. Yahudi İnancında Faiz 4
2. Hiristiyan İnancında Faiz 4
3. islâm İnancında Faiz 5
, a) Selçuklu ve Osmanlı Döneminde Faiz , 5
II. FAİZ ÇEŞİTLERİ 7
A. Niteliğine Göre Faiz 7
1. Kapital(Anapara/Sermaye) Faizi 7
2. Gecikme Faizi 8
a) Direnme (Temerrüt) Faizi 8
i) Gecikme Faizini Haklı Kılan Sebepler 9
ii) Yargıtay Kararlarında Temerrüt Faizi 9
b) Diğer Gecikme Faizleri (Tazminat, Masraf, ladesi Gereken Para Faizi) ...10
i) Tazminat (Haksız Fiil Tazminatı ya da Zarar) Faizi 10
ii) ladesi Gereken Para Faizi 11
iii) Sözleşme ile (Direnme Faizi, Tazminat Faizi, İdaresi Gereken
Para Faizi, Masraf Faizi) Gecikme Faizinin Kararlaştırılması 11
iii) Masraf (Başkasının İşinde Kullanılan Para) Faizi 12
B. Kaynağına Göre Faiz 14
1. Kanuni(Nizamî) Faiz 14
2. Akdi(Iradi) Faiz 14
C. Uygulama Alanına (işin Adi veya Ticari Olmasına) Göre Faiz 15
1. Adi(Ticari Olmayan) Faiz 15
2. Ticari Faiz 15
XIV
D. Uygulanış Biçimine Göre(Basit, Bileşik) Faiz 15
1. Basit Faiz 15
2. Mürekkep(Bilesik ) Faiz 16
a) Mürrekkep (Bileşik) Faiz Uygulanabilecek Durumlar 17
i) Cari Hesap Sözleşmelerinde 17
(01) Hesap Sözleşmesinin Tanımı, Süresi Sona Ermesi..: 18
ii) Borçlu Bakımından Ticari Nitelikteki Karz Akitlerinde
(BK 306-312) 27
iii) Ana Para Haline (Kapital) Dönüşmüş Faiz Alacağında 29
iv) Birikmiş Faiz Telebi 31
(01) Faiz Ana Parayı Geçebilir 32
III. TEMERRÜT FAİZİNİN ŞARTLARI 33
A. Borç Belli Bir Miktar Paradan İbaret Olmalıdır 33
B. Borç Vadesinde Ödenmemiş (Muaccel Olmuş) Olmalıdır 34
C. Vade Belirtilmemişse Borçlunun Temerrüde Düşürülmesi
Gerekir(BK.lOl) 34
1. Akitte Vade Gösterilmemişse Vadenin Tespit Yöntemi 34
IV. TEMERRÜT FAİZİNİN BAŞLANGICI 37
A. Temerrüt İhtarının Gerekli Olduğu Durumlar 40
Vadesiz Borçlarda ve Vadenin Belirsiz Biçimde Tayin Edildiği
Hallerde İhtara Gerek Vardır 40
1. İhtarın Şekli 45
B. Temerrüt İçin İhtara Gerek Olmayan Haller 46
1. Borcun İfa Günü Taraflarca Müttefiken(Birlikte) Belirlenmiş veya
Belirlenebilir Tarzda Düzenlenmişse İhtar Gerekmez (BK.101/11) 46
a) İcra Takibinde Temerrüt Faizinin Başlangıcı 47
b) İİK\\\\\\\′nun 40. Maddesine Göre İstenen Paranın Faizi İlamın Kesinleştiği Tarihten Başlar 47
2. Borcun İfa Gününün Tayini Mukaveleyle Taraflardan Birine
Bırakılmışsa Bu Kişinin İhbarı ile İfa Günü Belirlenir ve Borçlu Ancak
Bu Tarihten Sonra Temerrüde Düşer 47
3. İhtar Gereği Sözleşmeyle veya Kanun Hükmü ile Ortadan Kaldırıl mışsa (TTK.141, 166, 407/1 vd) ihtara Gerek Yoktur 47
4. Borçlu İfada Bulunmayacağını Açıkça Bildirmiş veya Hareket Tarzından İhtarın Faydasız Kalacağı Anlaşılmaktaysa İhtara Gerek Yoktur (BK.107/1) 48
5. Kanundan Doğan Para Borçlarının Ödenmesi Halinde İhtara
Gerek Yoktur ; 51
6. Ticari İşlemlerde, Teslim İçin Belirli Bir Süre Kararlaştırılmış ve Satıcı
Bu Sürede Teslimde Bulunmamışsa Bu Sürenin Sonunda Borç Muaccel
Olacağından İhtara Gerek Yoktur (BK. 187-210/1) , 52
a) Semere Veren Bir Malın Satımında Satıcının Semene Hak
Kazanması Halinde İhtara Gerek Yoktur 52
7. Haksız Fiilde İhtara Gerek Yoktur 52
XV
C. Temerrüt Faizinin Başlangıcını Gösteren Özel Durumlar 53
Faiz, Mütedahil iratlar, Bağışlanan Para yahut Geçmiş Günler Faizinin
Ödenmesinde Temerrüde Düşülmesi 53
1. Faizin Ödenmesinde Temerrüt 56
2. Mütedahil lratların(irat taksitlerinin ) Ödenmesinde Temerrüt 57
3. Bağışlanan Paranın Ödenmesinde Temerrüt 57
4. Cezai Şart Hakkındaki Hükümlerin Temerrüt Faizinde Uygulanması 57
V. ÇEŞİTLİ DAVALARDA FAİZ ve BAŞLANGICI
A. Haksız Fiilde Temerrüt Faizinin Başlangıcı 59
B. Kambiyo Senetlerinde (Kıymetli Evrak Hukukunda) Faiz Başlangıcı 60
1. Kambiyo Senetlerinde Borçlunun Temerrüdü İçin Aranan Şartlar 61
2. Kambiyo Senetlerinde Temerrüt İçin İhbar Gerekir mi? 61
a) Kambiyo Senetleri Aranan Alacaklardandır, İhbar Gerekir 61
b) Kambiyo Senetlerinde Temerrüt İçin ihbar Gerekmez 61
c) Temerrüde Düşürmek İçin Keşideciye (ve Aval\\\\\\\′a) ihbar Şart Değildir ....63
3. Kambiyo Senetlerinde ihbar Yapılmayacağına ilişkin Sözleşme Hükmü Geçersizdir 65
4. Kambiyo Senedine Faizle ilgili Hüküm Konamaz 66
a) Çeklere Faiz Şartı Eklenemez 66
b) Kambiyo Senetlerine Kanuni Faizin Üstünde Faiz Ödenme
Şart Konulamaz 66
5. Ödenmeyen Çek Hamilinin Hakları ve Faiz Başlangıcı 68
a) Çeklerde ibraz Tarihinden İtibaren Faiz İstenebilir 69
C. Sebepsiz Zenginleşme Davalarında Faiz Başlangıcı 71
D. Boşanma ve Nafaka Davalarında Faiz Başlangıcı 73
E. Ecrimisil Davalarında Faiz Başlangıcı 74
1. Medeni Semere Getiren Taşınmazlarda Ecrimisil Faizi 74
F. Kamulaştırma Davalarında Faiz Başlangıcı 76
1. Muhdesata İlişkin Kamulaştırma Davalarında Faiz Başlangıcı 80
G. Destekten Yoksun Kalma Tazminatında Faiz Başlangıcı 81
H. Tenkis Davalarında Faiz Başlangıcı 82
I. Kira Tespit Davalarında Faiz Başlangıcı 84
1. Kira Depozitosundan Faiz istenebilir mi? 84
J. Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Davalarda Faiz Başlangıcı 84
K. Ek Davada Faiz Başlangıcı 86
1. Kamulastırmasız El atmadan kaynaklanan Ek Davada Faiz Başlangıcı 88
L. Sigorta Davalarında Faiz Başlangıcı 89
1. Sosyal Sigorta Rucû Davalarında Faiz Başlangıcı 89
2. Sigorta Rucü Davalarında Faiz Başlangıcı 89
M. Kapitalizasyon Faizi (Kamulaştırma Davalarında) 90
N. idari Yargıda Faiz Başlangıcı :.90
1. Manevi Tazminat Faizi 90
a) Danıştay Genelde Manevi Tazminatta Faiz Yürütülmesini
Kabul Etmemektedir 90
b) Askeri Yüksek idare Mahkemesinde Manevi Tazminatla Faizin
Başlangıcı 91
XVI
O. İpotekte Faiz 94
Ö. Kooperatif Davalarında Faiz 95
P. Vakıf Davalarında Faiz .\\\\\\\" 97
a) Taviz Bedelinde Faiz 97
b) Vakıf Denetleme Giderlerinde Faiz 98
R. Orman Kanundan Kaynaklanan Ağaçlandırma Giderlerinde Faiz Başlangıcı ....98
VI. GECİKME FAİZİ, GECİKME ZAMMI VE ÖZEL YASALARDAKİ ÇEŞİTLİ
DÜZENLEMELER 101
A. Gecikme Zammı, Gecikme Faizi 101
1. Gecikme Zammının Niteliği 101
a) Yargıtay Bazı Kararlarında Gecikme Zammını Faiz Veya Benzeri
Olarak Kabul Etmemektedir 102
2. Gecikme Zammına Faiz Yürütülebilir mi? 103
a) Temerrüt Oluşmuşsa Gecikme Zammına da Faiz Yürütülür 104
b) Yargıtay Bir Kararda Gecikme Zammını Gecikme Faizi Olarak
Kabul Etmiştir 105
c) Elektrik Abonman Sözleşmelerinden Kaynaklanan Davalarda Davacı
Kurum Hem Gecikme Zammı Hem de Gecikme Faizi İsteyebilir 105
B. Özel Yasalardaki Çeşitli Düzenlemeler 106
1. Kıdem Tazminatında Faiz Oranı 106
a) Kıdem Tazminatında Faiz Başlangıcı 107
2. Basın İş Kanununda Faiz 108
3. Özel Eğitim Kurumunda Çalışan Yönetici ve Öğretmenlerin Ücretine Uygulanacak Gecikme Zammı 108
4. Sendikalar Kanununda Faiz 108
a) Sendika Aidatı Faiz 109
5. Topu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanununda Faiz 109
6. Kat Mülkiyeti Kanununda Gecikme Tazminatı (634 s.K. m.20) 110
a) KMK.\\\\\\\′na Göre Gecikme Tazminatının Başlangıcı 111
7. 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Hakkındaki Kanunda
Gecikme Zammı 111
a) Gecikme Zammı, Nisbeti ve Hesabı 111
b) Amme Alacakları Tahsili Kanununa Göre Gecikme Faizi Oranları.... 112
c) Tecil Faizi 112
d) Ceza Niteliğindeki Kamu Alacaklarına Gecikme Zammı Uygulanmaz.... 113
8. SSK, Bag-Kur Prim Alacaklarında Gecikme Zammı 113
a) SSK Prim Borçlarında 113
i) İflâsta Gecikme Zammı 123
b) Bağ-Kur Alacaklarında Gecikme Zammı 123
VII. DİRENME FAİZİNİN BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI
A. Temerrüt Faizi, Gecikme Tazminatı -Vade Farkı 125
1. Vade Farkı 125
a) Faturaya Vade Farkı Konusunda Konulan Şarta Süresinde
İtiraz Edilmemesi Bu Şartın Kabulü Anlamına Gelir mi? 131
b) Asıl Alacak Ödenirken Vade Farkının Saklı Tutulması Gerekmez... 136
XVII
2. Gecikme Tazminatı 137
B. Cezai Şart-Gecikme Faizi 138
1. Cezai Şart ile Gecikme Faizi Arasındaki Farklar 138
2. Cezai Şarta Faiz Yürütülebilir 139
3. Para Borçlarında da Cezai Şart Uygulanabilir mi? 139
C. Munzam Zarar-Gecikme Faizi 142
D. Temerrüt Komisyonu-Gecikme Faizi 142
E. İcra İnkar Tazminatı -Gecikme Faizi 142
1. İnkar Tazminatına Ticari Faiz Yürütülemez, Yasal Faiz Yürütülebilir.. 143
F. Çek Tazminatı -Gecikme Tazminatı 143
G. Faiz Kuponu, Temettü Kuponu, Talon 143
VIII. FAİZLE İLGİLİ USULI KONULAR 145
A. Faizin Durması 145
1. Borçlu Hakkında Aciz Vesikası Bulunması 145
2. Borçlu Hakkında Konkordato Bulunması 145
B. Faizde Kefilin Sorumluluğu 146
C. Faiz Asıl Alacağın Fer\\\\\\\′idir
1. Asıl Alacak Olmadan Faiz İşlemez
2. Faiz Alacağı Daha Önce Zamanaşımına Uğramamış ise Asıl Alacağın Zamanaşımına Uğraması ile Faiz Alacağı da Zamanaşımına Uğrar (BK.131) 146
D. Faiz ve Masrafların Öncelikle Mahsubu (BK.84) 146
1. Faiz ve Masraflar Tamamen Ödenmedikçe Yapılan Ödemeler Ana Paraya Sayılır(BK.84) 146
2. Borca Karşılık Yapılan Ödemeler BK 84. Maddesi Uyarınca Öncelikle Faize Sayılır 146
E. Çekince Koymadan Bir Taksidi veya Asıl Alacağı Almak (BK.88) 148
F. Görevli Mahkemenin Tayininde Faiz 148
G. Faize Hûkmedilmemesi Halinde Faizin Başlangıcı Karar Tarihidir 149
H. Dava Dilekçesinde Faizin Başlangıcı Gösterilmemişse Faize Dava
Tarihinden İtibaren Karar Verilir ...149
I. Faiz Konusundaki İcabı Kabul Edilmeyen Davacı Bununla bağlı değildir... 149
J. İcra-lflas Hukukunda Faiz 149
1. İflasın Faize Etkisi 149
a) Yabancı Para Borçlarının İflâs Masasına Kaydı 150
2. Aciz Vesikasinda Faiz 151
K. Üst Sınır İpoteğinde Faiz (MK. 766, 796) 152
L. Faiz Hakkının Saklı Tutulması-Faiz Hakkında Ayrı Dava Açılması
(BK.113) 152
1. Dava Dilekçesinde Faiz istenmemiş veya İstenilmesine Rağmen
Mahkemece Bu Hususta Karar Verilmemiş Olması 152
a) Dava Dilekçesinde Faiz Istenmermşse (Davalı Taraf Karşı Çıkmadıkça) Yargılama Esnasında Faiz İstenebilir 152
b) Faiz İstenmesine Rağmen Mahkemece Bu Konuda Bir Karar Verilmemişse Ayrı Bir Dava ile Faiz İstenebilir 152
XVIII
c) Kamulaştırma Davalarında Faizden Ãtürü Ayrı Dava Açılması 152
d) Birikmiş Faiz Istenebilmesi İçin Bunun Harcı Yatırılmış Olmalıdır... 156
2. Açılan Tazminat Davasında Faiz istendiğinden, Yargılama Sırasında
Tazminatın Ön Koşulsuz Alınması Faizden Vazgeçildiği
Anlamına Gelmez 156
3. Taksitli Satışlarda Faiz 156
a) Taksitli Ödemelerde Son Taksit Ödeninceye Kadar Ihtirazi Kayıt Bildirmeye Gerek Yoktur 156
b) Tüketiciyi Koruma Kanunu Kapsamındaki Taksitli Satışlarda Faiz....157
4. icra Veznesine Fazla Yatırılan Paranın istirdadı İçin, İhtirazı Kayıt
Koymaya Gerek Yoktur 158
M. Muaccel Olmayan Paranın Muaccel Olan Paradan Önce Yatırılması 161
IX. FAİZ ORANLARI 165
A. Kanuni Faiz Oranları 165
1. 3095 sayılı Kanundan Önceki Durum 165
2. 3095 sayılı Kanundaki Durum 166
a) Kanunun Değişiklikten Önceki Hali 166
b) Kanunun Değişiklikten Sonraki Hali 177
B. Temerrüt Faizi Oranları 179
1. Kanuni Gecikme Faizi 179
2. Akdi Faiz 179
a) Temerrüt Faizi Yasa\\\\\\\′da Öngörülen Orandan Düşük Kararlaştırılabilir mi? 179
b) Kanunda Öngörülen Orandan Fazla Temerrüt Faizi Kararlaştırılabilir 180
c) Hakim Fahiş Olarak Tesbit Edilen Temerrüt Faizine Müdahale Edebilir mi? 180
i) Faize ve Borca ilişkin Anlaşmanın İptalini istemek 181
ii) Kefil, Kefalet Sözleşmesindeki Limit ile Sorumludur 182
d) Bankaların Verdikleri Ödünç Para İşlerinde Faiz Oranları 182
e) Sözleşme ile Gecikme Faiz Oranlarının (Direnme Faizi, Tazminat Faizi, ladesi Gereken Para Faizi, Masraf Faizi) Tesbiti 183
C. Yabancı Para Borçlarında Faiz Oranları 183
1. Yabancı Para Borcunun Ödeme Şekli 183
a) Gerçek Olmayan Yabancı Para Borcu 184
b) Gerçek(Efektif) Yabancı para Borcu 184
2. 3095 sayılı Kanunun 4/a Maddesi Ancak 23/11/1990 Tarihinden Sonraki ilişkiler Hakkinda Uygulanabilir 185
3. icra Takibinde Yabancı Para Alacağına Yürütülecek Faiz Oranı 186
X. TİCARİ, ADİ İŞ İLE BUNLARIN FAİZLERİ 187
A\\\\\\\′ Genel Olarak 187
1. Ticari-Adi İş Ayırımının Sebebi 188
2. Ticari-Adi İş Ayırımının Uygun Olup Olmadığı 188
3. Ticari Temerrüt Fauz Oranı 189
XIX
B. Reeskont Faizi 190
1. Reeskont Faiz Oranları 191
2. Reeskont Faizine Karar Verilmeden Ünce Oranı Araştırılmalıdır, \\\\\\\"İstemdeki oran aşılmamak ve değişen oranlarda olmak üzere\\\\\\\" şeklinde karar verilmelidir 191
XI. TİCARİ FAİZ ALINABİLECEK DURUMLAR : 195
A. Ticari İşlerde Reeskont Faizi Uygulanır 195
B. Taşıma Akdinde Reeskont Faizi Uygulanmalıdır 195
C. Kambiyo Senetlerinde Faiz Oranı 203
1. Yargıtay 11. ve 19. Hukuk Daireleri Kambiyo Senetlerinde Reeskont Faizi Yûrûtülemeyeceğini Kabul Etmektedir 204
2. Yargıtay 12 ve 15. Hukuk Daireleri ile Hukuk Genel Kurulu Kambiyo Senetlerinde Reeskont Faizi Yürütülmesi Gerektiğini
Kabul Etmektedir 205
D. Haksız Fiilde Reeskont Faizi Uygulanabilir mi? 208
1. Her iki Taraf Tacirse Ticari Faize Karar Verilir 210
2. Taraflardan Birinin Tacir olmasi Halinde Ticari Faiz Uygulanabilir mi?....212
a) Tacir Kişinin Tacir Olmayan Kişiye Zarar Vermesi Halinde 212
b) Tacir Olmayan Kişinin Tacir Kişiye Zarar Vermesi Halinde 212
E. Sigorta Davalarinda Faiz 214
1. Sigortacının Temerrüdü ve Faizin Başlama Tarihi 214
2. Sigorta Poliçesinin Tarafları Arasındaki Davada Ticari Faiz Uygulanır...220
3. Trafik Kazasından Kaynaklanan Sigorta Rûcû Davalarında Faiz 227
i) Sigorta Ödeme Tarihinden itibaren Faiz isteyebilir 237
ii) Poliçede Yasal Faizin Altında Faiz Kararlaştırılamaz 237
iii) Sigortanın Dava Sırasında Ödemede Bulunması Halinde Faiz 238
4. CMR Sözleşmesinden Kaynaklanan Davalarda Faiz 238
F. Menfi Tesbit Davasında Tedbir Kararından Dolayı Parasını Geç Alan
Alacaklı Faiz İsteyebilir mi? 240
G. İtirazın iptali Davasında Faiz istenebilir mi? 241
I. Kooperatifin Temerrüdü Halinde Yasal Faize Karar Verilmelidir 241
XII. BANKACILIK İŞLEMLERİNDE FAİZ 243
A. Genel Olarak Bankacılık 243
B. Bankaların Uyguladığı Faizler 243
1. Reeskont Faizi 243
2. Kredi Faiz Oranı 243
a) Kredi Faiz Oranlan 245
i) Kısa Vadeli Krediler 245
ii) Orta Vadeli Krediler 245
iii) Uzun Vadeli Krediler 245
3. Banka Iskontosu 245
4. İştira Faizi 246
5. Avans Faizi 246
6. Repo 247
XX
7. Mevduat 251
a) Mevduatın Hukuki Niteliği 251
b) Mevduat Vadeleri 252
i) Vadesiz Mevduat 252
ii) İhbarlı Mevduat 252
iii) Vadeli Mevduat 252
c) Mevduat Faizi , 254
i) Murise Ait Mevduatın Bir Mirasçı Tarafından Çekilmesinde Faiz ..255
C. Bankacılıkta Sözleşme Faizinden Kaynaklanan Davalar 256
1. Sözleşmenin MK.\\\\\\\′nun 2. 3. Maddeleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi....258
2. Sözleşmenin Uyarlanması (Emprevizyon) 263
a) Döviz Bazındaki Kredinin TL.\\\\\\\′na Uyarlanmasını İstemek 263
b) Tacir Kişi Nisan/1994 Koşullarını İleri Sürerek Sözleşmeyi İfadan Kaçmamaz 268
3. Kredi Borcunun Vadesinden Önce Kapatılması 271
4. Banka Fazla Ödediği Paranm istirdadında Kredi Faizi isteyebilir mi?..272
a) Yargıtay Genelde Bu İşlemleri Açık Kredi Olarak Kabul Etmektedir ..273
b) Yargıtay Daha Yeni Bir Kararında Bu İşlemi Sebepsiz Zenginleşme Olarak Kabul Etmiştir 277
5. Bankanın Hesap Sahibi Adına Başka Kişiye Yaptığı Ödemelerde
Sorumluluğu 278
D. Kâr Ortaklığı (Finans) Kurumlan 283
XIII. FAİZİN HESAPLANMASI 285
A. Yıllık Faiz Hesabı 285
B. Aylık Faiz Hesabı 285
C. Günlük Faiz Hesabı 285
D. Yıllık, Aylık ve Günlük Faizin Birlikte Hesabı 285
E. Ay 30 Gün Yıl 360 Gün Kabul Edilir 285
XIV. FAİZDE ZAMANAŞIMI 287
A. Anapara Faizinde Zamanaşımı Süresi 287
B. Gecikme Faizinde Zamanaşımı Süresi 287
İKİNCİ KİTAP MUNZAM ZARAR
I. MUNZAM ZARARIN KOŞULLARI 292
A. Borçlu Para Borcunda Temerrüde Düşürülmüş Olmalıdır 293
B. Alacaklının Munzam Zararının Bulunması Gerekir 293
1. Manevi Tazminat Alacağında Munzam Zarar İstenemez 295
2. Davacı Alacağının Geç Ödenmesinden Ötürü Temerrüt Faizini Aşan Zararını Munzam Zarar Olarak Talep Edebilir 295
3. Munzam Zararın İspatı Konusunda Yargıtay Daireleri Arasında Görüş
Birliği Yoktur 299
a) Soyut Zararın Varlığı (Enflâsyon Olgusunun Zarar İçin Yeterli
Olduğu) Görüşü 299
i) Zarar Miktarının Hesap Yöntemi 305
XXI
(1) Yargıtay 13. Hukuk Dairesinin Görüşü... 305
(2) Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin Görüşü 306
b) Somut Zararın İspatlanması Gerektiği Görüşü 306
1. HGK\\\\\\\′nun Görüşü 307
aa) Kamulaştırma Bedelinin Geç Ödenmesinde Somut Zararın
Kanıtlanması Gerekir 307
bb) Munzam Zararın Kanıtlanmasında Fiili Karinelerden
Yararlanılmalıdır 330
C. Munzam Zararla İlgili YİBBGK Kararı 337
D. Borçlunun Kusuru Bulunmalıdır 343
1. Munzam Zararda \\\\\\\"Kusur\\\\\\\" Yargıtay Kararlarında Aşağıdaki Şekilde
Açıklanmıştır 343
II. MUNZAM ZARARIN BAŞKA KURUMLAR İLE KARŞILAŞTIRILMASI 345
A. Sebepsiz Zenginleşme-Munzam Zarar 345
1. Denkleştiriri Adalet Kuralının Nazara Alınması 346
B. Haksız ihtiyati Tedbir-Munzam Zarar 348
III. HAKİMİN ESAS DAVAYLA BİRLİKTE MUNZAM ZARARA
KARAR VERMESİ 353
IV. YABANCI PARA ALACAKLARINDA KUR FARKINDAN DOĞAN
MUNZAM ZARAR 355
A. Yabancı Para Alacağı Fiili Ödeme Tarihindeki Kura Göre İstenmediğinden
Munzam Zarar İstenemez 367
V. MUNZAM ZARAR DAVALARINDA ZAMANAŞIMI 369
VI. KONUYLA İLGİLİ DlVAN KARARI 371
ÜÇÜNCÜ KİTAP İLGİLİ MEVZUAT
III. MEVZUAT 375
1. 3095 Sayılı Kanun 377-379
2. Borçlar Kanununda Faiz İle İlgili Hükümler 381-386
3. Türk Ticaret Kanununda Faiz İle İlgili Hükümler 387-390
4. Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanunda Faiz île İlgili Hükümler 391-392
5. Ödünç Para Verme İşleri Usulü Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname 393-399
6. Amme Alacaklarının Tahsili usulü Hakkında Kanunda Faiz İle İlgili Hükümler 401-403
7. Mevduat ve Kredi Faiz Oranlan Hakkında Bakanlar Kurulunun
87/11921 Sayılı Kararı 405-406
8. Sosyal Sigortalar Kanununda Faiz İle İlgili Hükümler 407-409
XXII
9. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununda Faiz İle İlgili
Hükümler 411-413
10/1. 3182 Sayılı Bankalar Kanununda Faiz île İlgili Hükümler 415-420
10/2. 4389 Sayılı Bankalar Kanununda Faiz île İlgili Hükümler 421-439
11. Sermaye Piyasası Kanunu 441-482
1. Bankalarca Ticari Kredilere Uygulanan Ağırlıklı Ortalama Faiz
Oranları 491
A) 1998 Yılı Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları 491
B) 1999 Yılı Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları 491
C) 2000 Yılı Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları 492
2. Kıdem Tazminatı Alacağına Uygulanan (iş k. m. 14/11) 493
En Yüksek Mevduat Faiz Oranları 493
Kısaca \\\\\\\"sermayenin geliri\\\\\\\" olarak tanımladığımız faiz; insanlık tarihinde yüzyıllardan beri tartışma konusu olmuştur. Bazı dönemlerde din ve ahlâk karşısında günah görülüp yasaklanmış ancak, ekonomik düşünceler bu yasa¬ğın önüne geçmiştir. Bugün özellikle kronik hale gelen enflasyon karşısında (adı bazen faizsiz kazanç şeklinde anılsa bile) hayatımızın olağan kurumların¬dan biri haline gelmiştir. Bir mağazaya, devlete, bankaya, kamu kurumuna borçlu olan kimse faiz, gecikme zammı, cezası, vade farkı gibi değişik adlar al¬tında olsa bile borçlandığı para dışında ek bir para vermek durumunda kal¬maktadır. Bu bakımdan faizin kontrol altına alınması ve kurallarının belirlen¬mesi gerekmiş ve devletler bu konuda düzenleme yapmak zorunda kalmışlar¬dır. Ülkemizde Borçlar Kanunu, Türk Ticaret Kanunu ve 3095 sayılı Kanun gibi özel Kanunlarda bu konuda düzenlemeler yapılmıştır. Faiz ve enflasyon birbirini çok seven kurumlardır. Enflasyon yükseldikçe faiz de yükselmekte¬dir. Ülkemizde hızlı bir şekilde yükselen enflasyon karşısında yasa koyucu da faiz oranlarını sık sık düzenlemek zorunda kalmıştır. Faiz konusundaki çekiş¬meler mahkemelerde de önemli bir yer tutmakta ve zaman almaktadır. Yük¬sek enflasyon ve davaların çözümünün zaman alması karşısında bu kez faizle karşılanmayan zararın tazmini (munzam zarar-BK.105 ) konusu gündeme gel¬miş ve çelişkili içtihatların ortaya çıkması karşısında İçtihadı Birleştirme aşa¬masına gelinmiş, ancak YİBBGK\\\\\\\′ca; \\\\\\\"bu aşamada içtihatların birleştirilmesine yer olmadığına\\\\\\\" karar verilmiştir. En son Anayasa Mahkemesinin iptal kararı üzerine 4489 sayılı Yasa ile 3095 sayılı Yasa\\\\\\\′da değişiklik yapılarak anaparanın enflasyon karşısında erimesi önlenmek istenmiş ve kanuni faiz\\\\\\\′de; \\\\\\\"reeskont
XXIV
faizinin (faiz oranları her yılın 30 Haziran ve 31 Aralık günü 5 puan ve daha farklı değişmesi halinde bu tarihlerde yeniden değiştirilmek üzere) uygulan¬ması\\\\\\\" benimsenmiştir. Ancak bu kez. 31/12/1999 - 31/12/2000 tarihleri ara¬sında reeskont faiz oranı %60 iken 2000 yılı içinde vadeli banka mevduat faiz oranları (Kasım-Aralık 2000 ayları hariç) %30 oranlarında seyretmiştir. Faiz konusundaki bu hızlı gelişmeler faizin daha uzun bir zaman toplumumuzun gündeminden düşmeyeceğini göstermektedir.
İncelememizde faiz ve munzam zarar konusunu bilimsel ve kazai içtihat¬lar çerçevesinde fakat her türlü iddiadan uzak olarak değerli uygulayıcı ve araştırıcıların bilgisine sunmaya çalıştık. Hukuk okyanusunda bir damla ora¬nında bir faydamız olmuşsa bundan mutluluk duyarız. İncelememizde gerek yazım gerekse daktilo ve baskı sırasında meydana gelmiş olabilecek eksiklik ve hatalardan ötürü değerli okuyuculardan şimdiden özür dilerim.
Bu kitabın hazırlanmasında beni teşvik eden kaynak sağlamada yardımda bulunan değerli hukukçular Sn. Aykut Cura, Sn. Üstün Alpman ile değerli ça¬lışma arkadaşlarım ve kitabın hazırlanması aşamasında sonsuz sabır gösteren eşim Gülseren, bilgisayar kayıtlarında yardımcı olan oğlum M. Engin ile dü¬zeltmelerde yardımcı olan hukukçu kızım Evren\\\\\\\′e ve kitabın hazırlanmasın¬daki çalışmalarından dolayı Alfa Yayınevinin değerli sahipleri Faruk, Ali ve Vedat Bayrak\\\\\\\′a ve Yayınevi çalışanlarına teşekkür ederim.
Bu kitabımızı, bugünlerimizi kendisine borçlu olduğumuz, yüce insan Atatürk\\\\\\\′e ve 77. yılını idrak ettiğimiz Cumhuriyetimize armağan ediyorum.
Saygılarımla, Nisan 2001
Mahmut Bilgen Bursa Hakimi
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ xxiii
BİRİNCİ KİTAP FAİZ HUKUK
I. GENEL OLARAK FAlZ 3-4
A. Dini İnanç ve Osmanlı\\\\\\\′da Faizin Tarihsel Gelişimi 4
1. Yahudi İnancında Faiz 4
2. Hiristiyan İnancında Faiz 4
3. islâm İnancında Faiz 5
, a) Selçuklu ve Osmanlı Döneminde Faiz , 5
II. FAİZ ÇEŞİTLERİ 7
A. Niteliğine Göre Faiz 7
1. Kapital(Anapara/Sermaye) Faizi 7
2. Gecikme Faizi 8
a) Direnme (Temerrüt) Faizi 8
i) Gecikme Faizini Haklı Kılan Sebepler 9
ii) Yargıtay Kararlarında Temerrüt Faizi 9
b) Diğer Gecikme Faizleri (Tazminat, Masraf, ladesi Gereken Para Faizi) ...10
i) Tazminat (Haksız Fiil Tazminatı ya da Zarar) Faizi 10
ii) ladesi Gereken Para Faizi 11
iii) Sözleşme ile (Direnme Faizi, Tazminat Faizi, İdaresi Gereken
Para Faizi, Masraf Faizi) Gecikme Faizinin Kararlaştırılması 11
iii) Masraf (Başkasının İşinde Kullanılan Para) Faizi 12
B. Kaynağına Göre Faiz 14
1. Kanuni(Nizamî) Faiz 14
2. Akdi(Iradi) Faiz 14
C. Uygulama Alanına (işin Adi veya Ticari Olmasına) Göre Faiz 15
1. Adi(Ticari Olmayan) Faiz 15
2. Ticari Faiz 15
XIV
D. Uygulanış Biçimine Göre(Basit, Bileşik) Faiz 15
1. Basit Faiz 15
2. Mürekkep(Bilesik ) Faiz 16
a) Mürrekkep (Bileşik) Faiz Uygulanabilecek Durumlar 17
i) Cari Hesap Sözleşmelerinde 17
(01) Hesap Sözleşmesinin Tanımı, Süresi Sona Ermesi..: 18
ii) Borçlu Bakımından Ticari Nitelikteki Karz Akitlerinde
(BK 306-312) 27
iii) Ana Para Haline (Kapital) Dönüşmüş Faiz Alacağında 29
iv) Birikmiş Faiz Telebi 31
(01) Faiz Ana Parayı Geçebilir 32
III. TEMERRÜT FAİZİNİN ŞARTLARI 33
A. Borç Belli Bir Miktar Paradan İbaret Olmalıdır 33
B. Borç Vadesinde Ödenmemiş (Muaccel Olmuş) Olmalıdır 34
C. Vade Belirtilmemişse Borçlunun Temerrüde Düşürülmesi
Gerekir(BK.lOl) 34
1. Akitte Vade Gösterilmemişse Vadenin Tespit Yöntemi 34
IV. TEMERRÜT FAİZİNİN BAŞLANGICI 37
A. Temerrüt İhtarının Gerekli Olduğu Durumlar 40
Vadesiz Borçlarda ve Vadenin Belirsiz Biçimde Tayin Edildiği
Hallerde İhtara Gerek Vardır 40
1. İhtarın Şekli 45
B. Temerrüt İçin İhtara Gerek Olmayan Haller 46
1. Borcun İfa Günü Taraflarca Müttefiken(Birlikte) Belirlenmiş veya
Belirlenebilir Tarzda Düzenlenmişse İhtar Gerekmez (BK.101/11) 46
a) İcra Takibinde Temerrüt Faizinin Başlangıcı 47
b) İİK\\\\\\\′nun 40. Maddesine Göre İstenen Paranın Faizi İlamın Kesinleştiği Tarihten Başlar 47
2. Borcun İfa Gününün Tayini Mukaveleyle Taraflardan Birine
Bırakılmışsa Bu Kişinin İhbarı ile İfa Günü Belirlenir ve Borçlu Ancak
Bu Tarihten Sonra Temerrüde Düşer 47
3. İhtar Gereği Sözleşmeyle veya Kanun Hükmü ile Ortadan Kaldırıl mışsa (TTK.141, 166, 407/1 vd) ihtara Gerek Yoktur 47
4. Borçlu İfada Bulunmayacağını Açıkça Bildirmiş veya Hareket Tarzından İhtarın Faydasız Kalacağı Anlaşılmaktaysa İhtara Gerek Yoktur (BK.107/1) 48
5. Kanundan Doğan Para Borçlarının Ödenmesi Halinde İhtara
Gerek Yoktur ; 51
6. Ticari İşlemlerde, Teslim İçin Belirli Bir Süre Kararlaştırılmış ve Satıcı
Bu Sürede Teslimde Bulunmamışsa Bu Sürenin Sonunda Borç Muaccel
Olacağından İhtara Gerek Yoktur (BK. 187-210/1) , 52
a) Semere Veren Bir Malın Satımında Satıcının Semene Hak
Kazanması Halinde İhtara Gerek Yoktur 52
7. Haksız Fiilde İhtara Gerek Yoktur 52
XV
C. Temerrüt Faizinin Başlangıcını Gösteren Özel Durumlar 53
Faiz, Mütedahil iratlar, Bağışlanan Para yahut Geçmiş Günler Faizinin
Ödenmesinde Temerrüde Düşülmesi 53
1. Faizin Ödenmesinde Temerrüt 56
2. Mütedahil lratların(irat taksitlerinin ) Ödenmesinde Temerrüt 57
3. Bağışlanan Paranın Ödenmesinde Temerrüt 57
4. Cezai Şart Hakkındaki Hükümlerin Temerrüt Faizinde Uygulanması 57
V. ÇEŞİTLİ DAVALARDA FAİZ ve BAŞLANGICI
A. Haksız Fiilde Temerrüt Faizinin Başlangıcı 59
B. Kambiyo Senetlerinde (Kıymetli Evrak Hukukunda) Faiz Başlangıcı 60
1. Kambiyo Senetlerinde Borçlunun Temerrüdü İçin Aranan Şartlar 61
2. Kambiyo Senetlerinde Temerrüt İçin İhbar Gerekir mi? 61
a) Kambiyo Senetleri Aranan Alacaklardandır, İhbar Gerekir 61
b) Kambiyo Senetlerinde Temerrüt İçin ihbar Gerekmez 61
c) Temerrüde Düşürmek İçin Keşideciye (ve Aval\\\\\\\′a) ihbar Şart Değildir ....63
3. Kambiyo Senetlerinde ihbar Yapılmayacağına ilişkin Sözleşme Hükmü Geçersizdir 65
4. Kambiyo Senedine Faizle ilgili Hüküm Konamaz 66
a) Çeklere Faiz Şartı Eklenemez 66
b) Kambiyo Senetlerine Kanuni Faizin Üstünde Faiz Ödenme
Şart Konulamaz 66
5. Ödenmeyen Çek Hamilinin Hakları ve Faiz Başlangıcı 68
a) Çeklerde ibraz Tarihinden İtibaren Faiz İstenebilir 69
C. Sebepsiz Zenginleşme Davalarında Faiz Başlangıcı 71
D. Boşanma ve Nafaka Davalarında Faiz Başlangıcı 73
E. Ecrimisil Davalarında Faiz Başlangıcı 74
1. Medeni Semere Getiren Taşınmazlarda Ecrimisil Faizi 74
F. Kamulaştırma Davalarında Faiz Başlangıcı 76
1. Muhdesata İlişkin Kamulaştırma Davalarında Faiz Başlangıcı 80
G. Destekten Yoksun Kalma Tazminatında Faiz Başlangıcı 81
H. Tenkis Davalarında Faiz Başlangıcı 82
I. Kira Tespit Davalarında Faiz Başlangıcı 84
1. Kira Depozitosundan Faiz istenebilir mi? 84
J. Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Davalarda Faiz Başlangıcı 84
K. Ek Davada Faiz Başlangıcı 86
1. Kamulastırmasız El atmadan kaynaklanan Ek Davada Faiz Başlangıcı 88
L. Sigorta Davalarında Faiz Başlangıcı 89
1. Sosyal Sigorta Rucû Davalarında Faiz Başlangıcı 89
2. Sigorta Rucü Davalarında Faiz Başlangıcı 89
M. Kapitalizasyon Faizi (Kamulaştırma Davalarında) 90
N. idari Yargıda Faiz Başlangıcı :.90
1. Manevi Tazminat Faizi 90
a) Danıştay Genelde Manevi Tazminatta Faiz Yürütülmesini
Kabul Etmemektedir 90
b) Askeri Yüksek idare Mahkemesinde Manevi Tazminatla Faizin
Başlangıcı 91
XVI
O. İpotekte Faiz 94
Ö. Kooperatif Davalarında Faiz 95
P. Vakıf Davalarında Faiz .\\\\\\\" 97
a) Taviz Bedelinde Faiz 97
b) Vakıf Denetleme Giderlerinde Faiz 98
R. Orman Kanundan Kaynaklanan Ağaçlandırma Giderlerinde Faiz Başlangıcı ....98
VI. GECİKME FAİZİ, GECİKME ZAMMI VE ÖZEL YASALARDAKİ ÇEŞİTLİ
DÜZENLEMELER 101
A. Gecikme Zammı, Gecikme Faizi 101
1. Gecikme Zammının Niteliği 101
a) Yargıtay Bazı Kararlarında Gecikme Zammını Faiz Veya Benzeri
Olarak Kabul Etmemektedir 102
2. Gecikme Zammına Faiz Yürütülebilir mi? 103
a) Temerrüt Oluşmuşsa Gecikme Zammına da Faiz Yürütülür 104
b) Yargıtay Bir Kararda Gecikme Zammını Gecikme Faizi Olarak
Kabul Etmiştir 105
c) Elektrik Abonman Sözleşmelerinden Kaynaklanan Davalarda Davacı
Kurum Hem Gecikme Zammı Hem de Gecikme Faizi İsteyebilir 105
B. Özel Yasalardaki Çeşitli Düzenlemeler 106
1. Kıdem Tazminatında Faiz Oranı 106
a) Kıdem Tazminatında Faiz Başlangıcı 107
2. Basın İş Kanununda Faiz 108
3. Özel Eğitim Kurumunda Çalışan Yönetici ve Öğretmenlerin Ücretine Uygulanacak Gecikme Zammı 108
4. Sendikalar Kanununda Faiz 108
a) Sendika Aidatı Faiz 109
5. Topu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanununda Faiz 109
6. Kat Mülkiyeti Kanununda Gecikme Tazminatı (634 s.K. m.20) 110
a) KMK.\\\\\\\′na Göre Gecikme Tazminatının Başlangıcı 111
7. 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Hakkındaki Kanunda
Gecikme Zammı 111
a) Gecikme Zammı, Nisbeti ve Hesabı 111
b) Amme Alacakları Tahsili Kanununa Göre Gecikme Faizi Oranları.... 112
c) Tecil Faizi 112
d) Ceza Niteliğindeki Kamu Alacaklarına Gecikme Zammı Uygulanmaz.... 113
8. SSK, Bag-Kur Prim Alacaklarında Gecikme Zammı 113
a) SSK Prim Borçlarında 113
i) İflâsta Gecikme Zammı 123
b) Bağ-Kur Alacaklarında Gecikme Zammı 123
VII. DİRENME FAİZİNİN BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI
A. Temerrüt Faizi, Gecikme Tazminatı -Vade Farkı 125
1. Vade Farkı 125
a) Faturaya Vade Farkı Konusunda Konulan Şarta Süresinde
İtiraz Edilmemesi Bu Şartın Kabulü Anlamına Gelir mi? 131
b) Asıl Alacak Ödenirken Vade Farkının Saklı Tutulması Gerekmez... 136
XVII
2. Gecikme Tazminatı 137
B. Cezai Şart-Gecikme Faizi 138
1. Cezai Şart ile Gecikme Faizi Arasındaki Farklar 138
2. Cezai Şarta Faiz Yürütülebilir 139
3. Para Borçlarında da Cezai Şart Uygulanabilir mi? 139
C. Munzam Zarar-Gecikme Faizi 142
D. Temerrüt Komisyonu-Gecikme Faizi 142
E. İcra İnkar Tazminatı -Gecikme Faizi 142
1. İnkar Tazminatına Ticari Faiz Yürütülemez, Yasal Faiz Yürütülebilir.. 143
F. Çek Tazminatı -Gecikme Tazminatı 143
G. Faiz Kuponu, Temettü Kuponu, Talon 143
VIII. FAİZLE İLGİLİ USULI KONULAR 145
A. Faizin Durması 145
1. Borçlu Hakkında Aciz Vesikası Bulunması 145
2. Borçlu Hakkında Konkordato Bulunması 145
B. Faizde Kefilin Sorumluluğu 146
C. Faiz Asıl Alacağın Fer\\\\\\\′idir
1. Asıl Alacak Olmadan Faiz İşlemez
2. Faiz Alacağı Daha Önce Zamanaşımına Uğramamış ise Asıl Alacağın Zamanaşımına Uğraması ile Faiz Alacağı da Zamanaşımına Uğrar (BK.131) 146
D. Faiz ve Masrafların Öncelikle Mahsubu (BK.84) 146
1. Faiz ve Masraflar Tamamen Ödenmedikçe Yapılan Ödemeler Ana Paraya Sayılır(BK.84) 146
2. Borca Karşılık Yapılan Ödemeler BK 84. Maddesi Uyarınca Öncelikle Faize Sayılır 146
E. Çekince Koymadan Bir Taksidi veya Asıl Alacağı Almak (BK.88) 148
F. Görevli Mahkemenin Tayininde Faiz 148
G. Faize Hûkmedilmemesi Halinde Faizin Başlangıcı Karar Tarihidir 149
H. Dava Dilekçesinde Faizin Başlangıcı Gösterilmemişse Faize Dava
Tarihinden İtibaren Karar Verilir ...149
I. Faiz Konusundaki İcabı Kabul Edilmeyen Davacı Bununla bağlı değildir... 149
J. İcra-lflas Hukukunda Faiz 149
1. İflasın Faize Etkisi 149
a) Yabancı Para Borçlarının İflâs Masasına Kaydı 150
2. Aciz Vesikasinda Faiz 151
K. Üst Sınır İpoteğinde Faiz (MK. 766, 796) 152
L. Faiz Hakkının Saklı Tutulması-Faiz Hakkında Ayrı Dava Açılması
(BK.113) 152
1. Dava Dilekçesinde Faiz istenmemiş veya İstenilmesine Rağmen
Mahkemece Bu Hususta Karar Verilmemiş Olması 152
a) Dava Dilekçesinde Faiz Istenmermşse (Davalı Taraf Karşı Çıkmadıkça) Yargılama Esnasında Faiz İstenebilir 152
b) Faiz İstenmesine Rağmen Mahkemece Bu Konuda Bir Karar Verilmemişse Ayrı Bir Dava ile Faiz İstenebilir 152
XVIII
c) Kamulaştırma Davalarında Faizden Ãtürü Ayrı Dava Açılması 152
d) Birikmiş Faiz Istenebilmesi İçin Bunun Harcı Yatırılmış Olmalıdır... 156
2. Açılan Tazminat Davasında Faiz istendiğinden, Yargılama Sırasında
Tazminatın Ön Koşulsuz Alınması Faizden Vazgeçildiği
Anlamına Gelmez 156
3. Taksitli Satışlarda Faiz 156
a) Taksitli Ödemelerde Son Taksit Ödeninceye Kadar Ihtirazi Kayıt Bildirmeye Gerek Yoktur 156
b) Tüketiciyi Koruma Kanunu Kapsamındaki Taksitli Satışlarda Faiz....157
4. icra Veznesine Fazla Yatırılan Paranın istirdadı İçin, İhtirazı Kayıt
Koymaya Gerek Yoktur 158
M. Muaccel Olmayan Paranın Muaccel Olan Paradan Önce Yatırılması 161
IX. FAİZ ORANLARI 165
A. Kanuni Faiz Oranları 165
1. 3095 sayılı Kanundan Önceki Durum 165
2. 3095 sayılı Kanundaki Durum 166
a) Kanunun Değişiklikten Önceki Hali 166
b) Kanunun Değişiklikten Sonraki Hali 177
B. Temerrüt Faizi Oranları 179
1. Kanuni Gecikme Faizi 179
2. Akdi Faiz 179
a) Temerrüt Faizi Yasa\\\\\\\′da Öngörülen Orandan Düşük Kararlaştırılabilir mi? 179
b) Kanunda Öngörülen Orandan Fazla Temerrüt Faizi Kararlaştırılabilir 180
c) Hakim Fahiş Olarak Tesbit Edilen Temerrüt Faizine Müdahale Edebilir mi? 180
i) Faize ve Borca ilişkin Anlaşmanın İptalini istemek 181
ii) Kefil, Kefalet Sözleşmesindeki Limit ile Sorumludur 182
d) Bankaların Verdikleri Ödünç Para İşlerinde Faiz Oranları 182
e) Sözleşme ile Gecikme Faiz Oranlarının (Direnme Faizi, Tazminat Faizi, ladesi Gereken Para Faizi, Masraf Faizi) Tesbiti 183
C. Yabancı Para Borçlarında Faiz Oranları 183
1. Yabancı Para Borcunun Ödeme Şekli 183
a) Gerçek Olmayan Yabancı Para Borcu 184
b) Gerçek(Efektif) Yabancı para Borcu 184
2. 3095 sayılı Kanunun 4/a Maddesi Ancak 23/11/1990 Tarihinden Sonraki ilişkiler Hakkinda Uygulanabilir 185
3. icra Takibinde Yabancı Para Alacağına Yürütülecek Faiz Oranı 186
X. TİCARİ, ADİ İŞ İLE BUNLARIN FAİZLERİ 187
A\\\\\\\′ Genel Olarak 187
1. Ticari-Adi İş Ayırımının Sebebi 188
2. Ticari-Adi İş Ayırımının Uygun Olup Olmadığı 188
3. Ticari Temerrüt Fauz Oranı 189
XIX
B. Reeskont Faizi 190
1. Reeskont Faiz Oranları 191
2. Reeskont Faizine Karar Verilmeden Ünce Oranı Araştırılmalıdır, \\\\\\\"İstemdeki oran aşılmamak ve değişen oranlarda olmak üzere\\\\\\\" şeklinde karar verilmelidir 191
XI. TİCARİ FAİZ ALINABİLECEK DURUMLAR : 195
A. Ticari İşlerde Reeskont Faizi Uygulanır 195
B. Taşıma Akdinde Reeskont Faizi Uygulanmalıdır 195
C. Kambiyo Senetlerinde Faiz Oranı 203
1. Yargıtay 11. ve 19. Hukuk Daireleri Kambiyo Senetlerinde Reeskont Faizi Yûrûtülemeyeceğini Kabul Etmektedir 204
2. Yargıtay 12 ve 15. Hukuk Daireleri ile Hukuk Genel Kurulu Kambiyo Senetlerinde Reeskont Faizi Yürütülmesi Gerektiğini
Kabul Etmektedir 205
D. Haksız Fiilde Reeskont Faizi Uygulanabilir mi? 208
1. Her iki Taraf Tacirse Ticari Faize Karar Verilir 210
2. Taraflardan Birinin Tacir olmasi Halinde Ticari Faiz Uygulanabilir mi?....212
a) Tacir Kişinin Tacir Olmayan Kişiye Zarar Vermesi Halinde 212
b) Tacir Olmayan Kişinin Tacir Kişiye Zarar Vermesi Halinde 212
E. Sigorta Davalarinda Faiz 214
1. Sigortacının Temerrüdü ve Faizin Başlama Tarihi 214
2. Sigorta Poliçesinin Tarafları Arasındaki Davada Ticari Faiz Uygulanır...220
3. Trafik Kazasından Kaynaklanan Sigorta Rûcû Davalarında Faiz 227
i) Sigorta Ödeme Tarihinden itibaren Faiz isteyebilir 237
ii) Poliçede Yasal Faizin Altında Faiz Kararlaştırılamaz 237
iii) Sigortanın Dava Sırasında Ödemede Bulunması Halinde Faiz 238
4. CMR Sözleşmesinden Kaynaklanan Davalarda Faiz 238
F. Menfi Tesbit Davasında Tedbir Kararından Dolayı Parasını Geç Alan
Alacaklı Faiz İsteyebilir mi? 240
G. İtirazın iptali Davasında Faiz istenebilir mi? 241
I. Kooperatifin Temerrüdü Halinde Yasal Faize Karar Verilmelidir 241
XII. BANKACILIK İŞLEMLERİNDE FAİZ 243
A. Genel Olarak Bankacılık 243
B. Bankaların Uyguladığı Faizler 243
1. Reeskont Faizi 243
2. Kredi Faiz Oranı 243
a) Kredi Faiz Oranlan 245
i) Kısa Vadeli Krediler 245
ii) Orta Vadeli Krediler 245
iii) Uzun Vadeli Krediler 245
3. Banka Iskontosu 245
4. İştira Faizi 246
5. Avans Faizi 246
6. Repo 247
XX
7. Mevduat 251
a) Mevduatın Hukuki Niteliği 251
b) Mevduat Vadeleri 252
i) Vadesiz Mevduat 252
ii) İhbarlı Mevduat 252
iii) Vadeli Mevduat 252
c) Mevduat Faizi , 254
i) Murise Ait Mevduatın Bir Mirasçı Tarafından Çekilmesinde Faiz ..255
C. Bankacılıkta Sözleşme Faizinden Kaynaklanan Davalar 256
1. Sözleşmenin MK.\\\\\\\′nun 2. 3. Maddeleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi....258
2. Sözleşmenin Uyarlanması (Emprevizyon) 263
a) Döviz Bazındaki Kredinin TL.\\\\\\\′na Uyarlanmasını İstemek 263
b) Tacir Kişi Nisan/1994 Koşullarını İleri Sürerek Sözleşmeyi İfadan Kaçmamaz 268
3. Kredi Borcunun Vadesinden Önce Kapatılması 271
4. Banka Fazla Ödediği Paranm istirdadında Kredi Faizi isteyebilir mi?..272
a) Yargıtay Genelde Bu İşlemleri Açık Kredi Olarak Kabul Etmektedir ..273
b) Yargıtay Daha Yeni Bir Kararında Bu İşlemi Sebepsiz Zenginleşme Olarak Kabul Etmiştir 277
5. Bankanın Hesap Sahibi Adına Başka Kişiye Yaptığı Ödemelerde
Sorumluluğu 278
D. Kâr Ortaklığı (Finans) Kurumlan 283
XIII. FAİZİN HESAPLANMASI 285
A. Yıllık Faiz Hesabı 285
B. Aylık Faiz Hesabı 285
C. Günlük Faiz Hesabı 285
D. Yıllık, Aylık ve Günlük Faizin Birlikte Hesabı 285
E. Ay 30 Gün Yıl 360 Gün Kabul Edilir 285
XIV. FAİZDE ZAMANAŞIMI 287
A. Anapara Faizinde Zamanaşımı Süresi 287
B. Gecikme Faizinde Zamanaşımı Süresi 287
İKİNCİ KİTAP MUNZAM ZARAR
I. MUNZAM ZARARIN KOŞULLARI 292
A. Borçlu Para Borcunda Temerrüde Düşürülmüş Olmalıdır 293
B. Alacaklının Munzam Zararının Bulunması Gerekir 293
1. Manevi Tazminat Alacağında Munzam Zarar İstenemez 295
2. Davacı Alacağının Geç Ödenmesinden Ötürü Temerrüt Faizini Aşan Zararını Munzam Zarar Olarak Talep Edebilir 295
3. Munzam Zararın İspatı Konusunda Yargıtay Daireleri Arasında Görüş
Birliği Yoktur 299
a) Soyut Zararın Varlığı (Enflâsyon Olgusunun Zarar İçin Yeterli
Olduğu) Görüşü 299
i) Zarar Miktarının Hesap Yöntemi 305
XXI
(1) Yargıtay 13. Hukuk Dairesinin Görüşü... 305
(2) Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin Görüşü 306
b) Somut Zararın İspatlanması Gerektiği Görüşü 306
1. HGK\\\\\\\′nun Görüşü 307
aa) Kamulaştırma Bedelinin Geç Ödenmesinde Somut Zararın
Kanıtlanması Gerekir 307
bb) Munzam Zararın Kanıtlanmasında Fiili Karinelerden
Yararlanılmalıdır 330
C. Munzam Zararla İlgili YİBBGK Kararı 337
D. Borçlunun Kusuru Bulunmalıdır 343
1. Munzam Zararda \\\\\\\"Kusur\\\\\\\" Yargıtay Kararlarında Aşağıdaki Şekilde
Açıklanmıştır 343
II. MUNZAM ZARARIN BAŞKA KURUMLAR İLE KARŞILAŞTIRILMASI 345
A. Sebepsiz Zenginleşme-Munzam Zarar 345
1. Denkleştiriri Adalet Kuralının Nazara Alınması 346
B. Haksız ihtiyati Tedbir-Munzam Zarar 348
III. HAKİMİN ESAS DAVAYLA BİRLİKTE MUNZAM ZARARA
KARAR VERMESİ 353
IV. YABANCI PARA ALACAKLARINDA KUR FARKINDAN DOĞAN
MUNZAM ZARAR 355
A. Yabancı Para Alacağı Fiili Ödeme Tarihindeki Kura Göre İstenmediğinden
Munzam Zarar İstenemez 367
V. MUNZAM ZARAR DAVALARINDA ZAMANAŞIMI 369
VI. KONUYLA İLGİLİ DlVAN KARARI 371
ÜÇÜNCÜ KİTAP İLGİLİ MEVZUAT
III. MEVZUAT 375
1. 3095 Sayılı Kanun 377-379
2. Borçlar Kanununda Faiz İle İlgili Hükümler 381-386
3. Türk Ticaret Kanununda Faiz İle İlgili Hükümler 387-390
4. Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanunda Faiz île İlgili Hükümler 391-392
5. Ödünç Para Verme İşleri Usulü Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname 393-399
6. Amme Alacaklarının Tahsili usulü Hakkında Kanunda Faiz İle İlgili Hükümler 401-403
7. Mevduat ve Kredi Faiz Oranlan Hakkında Bakanlar Kurulunun
87/11921 Sayılı Kararı 405-406
8. Sosyal Sigortalar Kanununda Faiz İle İlgili Hükümler 407-409
XXII
9. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununda Faiz İle İlgili
Hükümler 411-413
10/1. 3182 Sayılı Bankalar Kanununda Faiz île İlgili Hükümler 415-420
10/2. 4389 Sayılı Bankalar Kanununda Faiz île İlgili Hükümler 421-439
11. Sermaye Piyasası Kanunu 441-482
1. Bankalarca Ticari Kredilere Uygulanan Ağırlıklı Ortalama Faiz
Oranları 491
A) 1998 Yılı Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları 491
B) 1999 Yılı Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları 491
C) 2000 Yılı Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları 492
2. Kıdem Tazminatı Alacağına Uygulanan (iş k. m. 14/11) 493
En Yüksek Mevduat Faiz Oranları 493
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı