İletişim Saldırılarından Doğan Hukuksal Sorumluluk ve Uygulama

ÖNSÖZ

Kişilik hakları insanın topluma yansıyan taç izdüşümüdür. Başkala­rının özgürlüğü ile kitle iletişim araçlarının görev ve hak alanları, kişinin taç iz düşümünde sona erer. Bunun ayrıksı durumları ancak yasalarla ve evrensel hukuk kurallarıyla belirlenmektedir. Kişiyi özellikle yaşadığı ve çalıştığı ortamda yücelten insani değerlere kişilik hakkı diyoruz. Şöyle de denilebilir. İnsani değerlerin kişideki somutlaşmış durumları kişilik haklarıdır. Ve kişilik bu denli önemlidir.

Kişilik haklarının öneminin artmasında bazı nedenler söz konusudur. Bunlardan ilki insanlığın sürgit gelişme içinde olmasıdır. İnsanlık her tür­lü maddi ve manevi değerleriyle ilerlemektedir. İnsanlık ilerledikçe de kişilik değerleri daha çok anlam kazanmaktadır. Ve insan ilişkilerini dü­zenleyen her türlü kural kişilik haklarına daha çok vurgu yapmaktadır.

İkinci olarak teknoloji çok ilerlemiş durumdadır. Sınırsız teknoloji saldırganca ve sınırsızca kullanıldığında kişilik haklarına yoğun saldırılar gerçekleşmektedir. Bu da tepkisel ve savunma-koruma güdüsüyle kişilik haklarını yüceltmektedir.

Bu çalışmada kitle iletişim araçlarıyla kişilik haklarının ne denli ze­delendiğini ve hangi hukuksal yollarla koruma sağlanmakta olduğunu ele aldık. Çalışma öz bir çalışmadır. Uygulama örnekleri de seçilmiş örnek­lerdir. Aynı içerik ve kapsamda birden fazla örneğe az rastlanacaktır.

Diğer yandan doktrinin tanımladığı sorumluluk tiplemelerini uygu­lamayla biraz daha birleştirmek istedik. Zira uygulama kitaplarında bu yöntem genellikle tercih edilmemektedir. Her şeye rağmen ve her geçen günde kitle iletişiminden doğan saldı­rı çeşitleri artacak her zaman yeni uygulamalarla karşılaşacağız. Bu du­rumda da kişilik haklarının ve özgürlüklerin dengelenerek korunmasında bir adım önde olacağız.

Bilâl KÖSEOĞLU

Yargıtay Üyesi

Eylül 2013

 İÇİNDEKİLER

A-KİŞİLİK HAKLARI........................................................................... 9

1. Genel Anlamda Kişilik................................................................. 9
2. Anayasal Düzenleme Olarak Kişiliğin Korunması..................... 9
3. Uluslararası Hukukta Yer alan Metinler.................................. 11
4. Özel Hukukumuzda Kişilik Hakkı............................................. 12
5. Kişilik Hakkı Kavramı ve Kapsamı.......................................... 12

a.   Genel Anlamda........................................................................ 12

b.   İletişim Saldırılarına Konu Olma Yönünden............................... 13 B- KİŞİLİĞİN BASIN VE İLETİŞİMLE SALDIRIYA

UĞRAMASI...................................................................................... 13

1.   Saldırının Konusu....................................................................... 13

a.   Şeref ve Haysiyet..................................................................... 13

b.   Özel Yaşam ve Aile Yaşamı..................................................... 14

c.   Sosyal ve Duygusal Kişilik Değerleri......................................... 14

d.   Resim Üzerindeki Hak............................................................. 14

e.   Sanat, Meslek ve Ticaret Değerleri........................................... 15

2.   Saldırının Araçları....................................................................... 15

a.   Yazılı Basın.............................................................................. 16

b.   Görsel Basın Yada Radyo-Televizyon...................................... 17

c.   İnternet.................................................................................... 17

3.  Saldırının Unsurları...................................................................... 18

a.    Haber...................................................................................... 18

b.   Haberin Hukuka Aykırılığı......................................................... 18

aa. Doğruluk ve Kamu Yararının Varlığı.................................... 19

bb. Güncellik ve Haberin veya İletinin Uygun İfa­
de ile İletilmesi.................................................................... 19

c.    Zarar   e İlliyet Bağı.................................................................. 20

d.   Kusur...................................................................................... 20

aa. Hukuka Uygunluk............................................................... 20

bb. İfade ve Düşünce Özgürlüğü............................................... 22

cc. Kamuya Malolmuşluk......................................................... 27

C- KİŞİLİĞİN KORUNMASI.............................................................. 28

1.  Davalar........................................................................................ 28

a.   Basm Saldırılarında................................................................... 28

aa. Durdurma   aEfası............................................................... 28

bb. Önleme Davası................................................................... 29

cc. Hukuka Aykırılığın Tesbiti................................................... 29

dd. Vekaletsiz İş Görmeye Dayanan Dava ve Se­
bepsiz Zenginleşmeye Dayanan Davalar.............................. 29

ee. Maddi Tazminat Davası...................................................... 30

ff. Manevi Tazminat Davası...................................................... 30

gg. Cevap ve Düzeltme Hakkı.................................................. 31

b.   Radyo-Televizyon Yayınlarında................................................ 32

c.   İnternet-Digital Saldırılarda....................................................... 32

2. Sorumluluk.................................................................................. 33
3. Görev ve Yetki............................................................................ 36

a.   Görev...................................................................................... 36

b.   Yetki........................................................................................ 36

4.   Zamanaşımı................................................................................. 38

D- YARGISAL GÖRÜŞLER............................................................... 38

1. Yazılı ve Görsel Basınla İlgili Yargısal Görüşler............................... 38
2. Dijital Ortamlarda Gerçekleşen Saldırılarla İlgili Yar­
   gısal Görüşler ............................................................................. 279
3. 5651 Sayılı Yasayla İlgili Yargısal Görüşler.................................. 361

METİNLER.................................................................................... 387

1.  Özel Hukuk Düzenlemeleri...................................................... 387

a.   4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu İlgili Hükümleri................... 387

b.   6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu İlgili Hükmü........................ 388

c.   5187 Sayılı Basın Kanunu İlgili Hükümleri............................... 389