Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
İdari İşlemin Geriye Yürümezliği İlkesi ve Geri Alma İstisnası ( Yargı Kararları Işığında )
.jpg){kind=small}
İdari İşlemin Geriye Yürümezliği İlkesi ve Geri Alma İstisnası ( Yargı Kararları Işığında )
Derya Deviner ERGUVAN
220,00
TL
İdari işlemin geriye yürümezliği ilkesi ve onun en önemli istisnası olan geri alma işlemi, her zaman önemini korumuş ve korumaya devam edecek bir İdare Hukuku konusudur. Çünkü bir idari makamın en sık kullandığı hukuki enstrüman idari işlemlerdir. Böyle bir hukuki enstrümanın geriye yürümesi veya yürümemesi meselesi, doğal olarak her zaman gündemde olacak bir konudur. Bu nedenledir ki, İdare Hukuku öğretisindeki görüşler ile Anayasa Mahkemesi, Danıştay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi kararları ışığında bu konuyu araştırmayı tercih ettik.
Bununla birlikte bu ilkeyi incelemek için, belirli hukuki ve tarihsel nedenlerden ötürü, konuya altyapı oluşturacak şekilde kanunların geriye yürümezliği ilkesinin öncelikle araştırılması gerekmektedir. Zira çoğu zaman idari işlem geçmişe etkili gözükse de, asıl geriye etkili olan kanundur. Ayrıca, her ne kadar idari işlemin geriye yürümezliği ilkesinin uygulanması kendine özgü bir yapıya sahip olsa da, her iki ilke de aynı hukuki dayanaklara sahiptir. Bunlar hukuki güvenlik ilkesi, hukuki istikrar ilkesi, kazanılmış haklara saygı ilkesi ve haklı beklentilerin korunması ilkeleridir. Diğer yandan bize göre geriye yürümezlik ilkesi, hem kazanılmış hakları geleceğe yönelik koruma hem de tamamlanmamış hukuki süreçleri yeni düzenlemeler karşısında koruma anlamına gelen haklı beklentileri de kapsar şekilde yorumlanmalıdır. Bu değerlendirme iki ilke için de uygulanabilirdir.
En yüzeysel ifadeyle idari işlemin geriye yürümezliği ilkesi, idarenin kural olarak ancak geleceği düzenlemekle yetkili olduğu anlayışına dayanmaktadır. İdari makamca, geçmişteki hukuka aykırı işlemleri gidermek üzere tesis edilen geri alma işlemi ise, ilkenin en önemli istisnasıdır. Bu işlem sıklıkla, değiştirme, düzeltme ve özellikle de kaldırma işlemiyle karıştırılabilmektedir. Gerek bu nedenden, gerekse idari işlemin hukuk düzeninden kalkması sonucunu doğurması gibi yargısal iptal kararına denk bir özelliğe sahip olmasından dolayı, geri alma işleminin unsurlarının, tabi olduğu sürenin ve doğurduğu hukuki sonuçların ortaya konması teorik ve pratik yönden incelenmesi zorunlu bir konuya işaret etmektedir. Geri alma işleminin temel amacının geleceği hukuka uygun bir geçmiş üzerine kurmak olduğu düşünüldüğünde, bu zorunluluk kendini daha yoğun hissettirmektedir. Konumuz bakımından daha kısa bir anlatımla, idari işlemin geriye yürümezliği ilkesi uyarınca kural olarak geçmişe dokunmamakla yükümlü olan idare, hukuka aykırılık durumunda kural olarak geçmişe dokunmakla yükümlüdür. Bu durum ise geçmişle gelecek arasında kurulması gereken bir dengeyi gerektirmektedir. İşte biz de bu çalışmamızda, hukuk devleti ilkesinin yaşama geçmesi için geçmiş ve gelecek arasında kurulması gereken bu dengeyi, hem akademik çalışma yapanlara hem de uygulamadakilere katkı sağlayacak şekilde tüm boyutlarıyla ortaya koymaya özen gösterdik.
ÖNSÖZ- VII
İÇİNDEKİLER- XI
KISALTMALAR- XIX
GİRİŞ- 1
BİRİNCİ BÖLÜM
TEMEL İLKE OLARAK
KANUNLARIN GERİYE YÜRÜMEZLİĞİ İLKESİ
I. - KANUNLARIN GERİYE YÜRÜMEZLİĞİ İLKESİNİ TEMEL İLKE YAPAN NEDENLER- 3
A. - Tarihsel Nedenler- 4
B. - Hukuksal Nedenler- 7
II. - KANUNLARIN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMA SORUNU- 10
A. - Genel Olarak- 10
B. - Temel Norm: Birbirini İzleme Normu- 12
C. - Yardımcı Normlar- 13
1. - Etkiyi Sürdürme Normu- 13
2. - Geriye Yürüme Normu- 17
a. - Geriye Yürümenin Anlamı- 17
b. - Geriye Yürüme Türleri- 19
(1)- Gerçek Olmayan Geriye Yürüme (Derhal Uygulama Normu)- 20
(a)- Öğretinin Yaklaşımı- 20
(b)- Anayasa Mahkemesi’nin Yaklaşımı- 24
(2)- Gerçek Geriye Yürüme- 32
III. - KANUNLARIN GERİYE YÜRÜMESİNİN HUKUKİ SAKINCALARI- 35
IV. - KANUNLARIN GERİYE YÜRÜMEZLİĞİ İLKESİ- 41
A. - Hukuki Niteliği- 41
B. - Tanım- 47
C. - Hukuki Dayanakları- 53
1. - Hukuki Güvenlik İlkesi- 53
2. - Hukuki İstikrar İlkesi- 57
3. - Kazanılmış Haklara Saygı İlkesi- 58
4. - Haklı Beklentiler- 63
D. - İlkenin İstisnaları- 64
1. - Kamu Yararı ve Kamu Düzeni Amacıyla Geriye Yürüyen Kanunlar- 66
2. - Lehe Nitelikte Geriye Yürüyen Kanunlar- 71
İKİNCİ BÖLÜM
İDARİ İŞLEMİN
GERİYE YÜRÜMEZLİĞİ İLKESİ
I. - İDARİ İŞLEMİN GERİYE YÜRÜMESİ KAVRAMI- 77
A. - Genel Olarak- 77
B. - İmza Kuramı - Yayın ve Bildirim Kuramı- 79
C. - Kanunun Geriye Yürümesi İle İdari İşlemin Geriye Yürümesi İlişkisi- 83
II. - MADDİ TÜRÜNE GÖRE İDARİ İŞLEMİN GERİYE YÜRÜMESİ- 88
A. - Düzenleyici İşlemlerin Geriye Yürümesi- 89
1. - Geriye Yürümenin Düzenleyici İşlemlere Özgü Genel Görünümü- 89
2. - Zaman İçinde Etkiyi Belirleyen Ölçütler- 90
a. - Sabitlenmiş Statü ve Sürmekte Olan Statü Ayrımı- 91
b. - Kurucu Koşullarda Değişiklik ve Sürdürücü Koşullarda Değişiklik Ayrımı- 97
3. - Düzenleyici İşlemlerin Geriye Yürüme Türleri- 104
a. - Gerçek Olmayan Geriye Yürüme- 104
(1)- Yeni Kuralın Derhal Uygulanması- 106
(2)- İdarenin Güvenli Geçiş Sağlama Yükümlülüğü- 107
(a)- Geçiş Düzenlemelerinin Gerekliliğini Reddeden Danıştay Yaklaşımı- 109
(b)- Geçiş Düzenlemelerinin Gerekliliğini Kabul Eden Danıştay Yaklaşımı- 113
b. - Gerçek Geriye Yürüme- 120
(1)- Gerçek Geriye Yürümenin Anlamı- 120
(2)- Gerçek Geriye Yürümenin Belirme Şekilleri- 123
(a)- Açıkça Geçmişe Yürüyen Düzenlemeler- 125
(b)- İdarenin Yorumuyla Geçmişe Yürütülen Düzenlemeler- 127
B. - Birel İşlemlerin Geriye Yürümesi- 129
III. - GERİYE YÜRÜMENİN DOĞURDUĞU HUKUKİ SAKINCALAR- 133
A. - Genel Olarak- 133
B. - Gerçek Olmayan Geriye Yürümenin Doğurduğu Sakıncalar- 135
C. - Gerçek Geriye Yürümenin Doğurduğu Sakıncalar- 136
IV. - İDARİ İŞLEMİN GERİYE YÜRÜMEZLİĞİ İLKESİ- 142
A. - Hukuki Niteliği- 142
B. - Tanım- 150
1. - Öğretideki Tanımlar- 150
2. - Danıştay Kararlarındaki Tanımlar- 158
3. - Bir Tanım Önerisi- 163
C. - Hukuki Dayanakları- 169
1. - Hukuki Güvenlik İlkesi- 170
2. - Kazanılmış Haklara Saygı İlkesi ve Müesses Durum- 176
a. - Kazanılmış Haklara Saygı İlkesi- 176
(1)- Öğretideki Genel Yaklaşım- 177
(2)- Yargı Kararlarındaki Genel Yaklaşım- 180
(a)- Kavramın Fonksiyonelliği- 183
(b)- Kuralın Kendiliğinden Uygulanacak Hale Gelmesi- 190
(c)- Kazanılmış Hakka Geleceğe Yönelik Dokunma Yasağı- 195
(d)- Kolluk Hizmetleri Alanında Kazanılmış Haklar- 200
(3)- Genel Değerlendirme- 205
b. - Müesses Durum- 206
3. - İdari İstikrar İlkesi- 208
4. - Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi- 215
a. - Genel Olarak- 215
b. - Haklı Beklenti Kavramının Tarihçesi- 216
c. - Türk İdare Hukuku’nda Kavrama Yaklaşım- 225
(1)- Öğretideki Yaklaşımlar- 225
(2)- Yargı Kararlarındaki Yaklaşımlar- 227
(a)- Anayasa Mahkemesi’nin Yaklaşımı- 227
(b)- Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin Yaklaşımı- 229
(c)- Danıştay’ın Yaklaşımı- 231
(3)- Bir Tanım Önerisi- 246
V. - İDARİ İŞLEMİN GERİYE YÜRÜMEZLİĞİ İLKESİNİN İSTİSNALARI- 250
A. - Kamu Yararı ve Kamu Düzeni Gerekçeli İşlemler- 250
B. - Olumlu Sonuç Doğuran İşlemler- 255
C. - İptal Kararları Nedeniyle Tesis Edilen İşlemler- 257
D. - Geri Alma İşlemi- 258
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İLKENİN İSTİSNASI OLARAK GERİ ALMA İŞLEMİ
I. - GENEL OLARAK- 259
II. - GERİ ALMA KAVRAMI- 260
A. - Tanım- 263
B. - Geri Alma İşlemine Benzer Kavramlar ve Ayrımı- 267
1. - Kaldırma İşlemi- 267
2. - Değiştirme İşlemi- 274
3. - Düzeltme İşlemi- 277
4. - İptal Kararı- 280
III. - GERİ ALMA İŞLEMİNİN UNSURLARI- 281
A. - Yetki Unsuru- 281
1. - İdari İşlemi Yapan Makamın Yetkisi- 282
a. - Yetkide Paralellik İlkesi- 282
b. - Yetkisiz Makamın Geri Alma Yetkisi- 285
(1)- İşlemi Yaparken Yetkisiz Olan Makam- 285
(2)- İşlemi Yaptıktan Sonra Yetkisiz Olan Makam- 287
c. - İdari Kesinlik Taşıyan İşlemleri Geri Alma Yetkisi- 291
2. - İdari İşlemi Yapan Makamın Dışındaki Makamların Yetkisi- 299
a. - Hiyerarşik Makamın Yetkisi- 299
b. - Vesayet Makamının Yetkisi- 302
c. - Bir Başka Makamın İşlemi Tanımama Yetkisi- 306
3. - Zincir İşlemlerde Yetki- 309
B. - Şekil Unsuru- 313
1. - Şekil Unsurunun Anlamı- 313
2. - Şekilde ve Usulde Paralellik İlkesi- 317
3. - Açık - Zımni Geri Alma- 321
C. - Neden Unsuru- 324
D. - Konu Unsuru- 326
E. - Amaç Unsuru- 326
IV. - GERİ ALMAYA KONU OLABİLECEK İŞLEMLERİN BELİRLENMESİ- 327
A. - Genel Olarak- 327
B. - Hukuka Uygun İşlemler- 328
1. - Hak Doğurmayan İşlemler- 328
a. - Geri Almanın Mümkün Olabileceği Durumlar- 331
b. - Kaldırmanın Mümkün Olabileceği Durumlar- 334
2. - Hak Doğuran İşlemler- 336
C. - Hukuka Aykırı İşlemler- 340
1. - Hukuka Aykırılığın Tespiti- 342
a. - İdare Tarafından Tespiti- 342
(1)- Hukuka Aykırılığın Geniş Anlaşılması Meselesi- 342
(2)- İdari Yargının Red Kararının Etkisi- 347
b. - Yargı Yeri Tarafından Tespiti- 348
(1)- İdari Bir Davada Yapılan Hukuka Aykırılık Tespiti- 349
(2)- İçtihadı Birleştirme Kararlarının Etkisi- 351
(3)- Anayasa Mahkemesi İptal Kararlarının ve Bireysel Başvuru Kararlarının Etkisi- 354
(a)- İptal Kararlarının Geri Alma İşlemine Etkisi- 354
(b)- Bireysel Başvuru Kararlarının Geri Alma İşlemine Etkisi- 362
2. - Geri Alınacak İşlemin Niteliği- 365
a. - Hak Doğurmayan İşlemler- 366
b. - Yararlandırıcı İşlemler- 369
D. - Genel Değerlendirme- 372
V. - GERİ ALMA İŞLEMİNDE SÜRE MESELESİ- 373
A. - Süre Sınırlandırmasının Gerekliliği- 374
1. - Süre Sınırının Olmamasının Sakıncaları- 374
2. - Yargı Yerlerinin Genel Yaklaşımı- 377
B. - Süreye İlişkin Kabul Edilen Ölçütler- 379
1. - Makul Süre Ölçütü- 379
a. - Hatalı Terfii ve Atamalarda Makul Süre- 380
b. - Hatalı Terfii ve Atamalar Dışında Makul Süre- 383
2. - Her Zaman Geri Alma Ölçütü- 386
a. - 1973 Tarihli Danıştay ve Yargıtay İBK Kararları- 386
b. - Yokluk, Açık Hata ve İlgilinin Hilesi veya Gerçek Dışı Beyanı- 389
(1)- Yokluk- 389
(2)- Açık Hata- 391
(3)- İlgilinin Hilesi veya Gerçek Dışı Beyanı- 398
3. - Dava Açma Süresi Ölçütü- 401
C. - Sürenin Başlama Zamanı- 408
D. - Süreye Uyulmamasının Sonuçları- 410
1. - İdari İşlemin Geriye Yürümezliği İlkesi Yeniden Etkin Olur- 410
2. - Müesses Durum Doğar- 410
3. - Hukuka Uygunluk Ancak İleriye Yönelik Sağlanabilir- 413
VI. - GERİ ALMA İŞLEMİNİN SONUÇLARI- 419
A. - Hukuka Uygun Geri Almanın Sonuçları- 419
1. - Hukuki Etki Geçmişe Yürür- 420
a. - Genel Anlamda Hukuki Etkinin Geçmişe Yürümesi- 420
b. - Birel İşlemlere Etkisi- 424
(1)- Kendiliğinden Sonuç Doğurup Doğurmamasına Göre Etki- 424
(a)- Geri Almanın Kendiliğinden Sonuç Doğurması- 424
(b)- İdarenin İşlem Tesis Etme Zorunluluğu- 425
(2)- İdarenin Geri Aldığı İşlemi Yinelemesi- 430
(3)- Geri Alma Sonrası Koşulların Değişmesi- 432
(4)- Geri Almanın Başka Birel İşlemleri Etkilemesi- 434
(a)- Temel İşlemin Sonuç İşlemi Etkilemesi- 435
(i)- Süreye Bağlı Etki- 435
(ii)- Süreden Bağımsız Etki- 437
(b)- Benzer İşlemlere Etkisi- 441
c. - Düzenleyici İşlemlere Etkisi- 442
(1)- Eski Düzenleme Kendiliğinden Geri Gelir- 443
(2)- Düzenleyici İşlemlere Dayanılarak Yapılan Birel İşlemlerin Durumu- 446
2. - İptal Davası Konusuz Kalır- 450
3. - İdarenin Sorumluluğu Doğabilir- 452
B. - Hukuka Aykırı Geri Almanın Sonuçları- 457
1. - İptal Davasına Konu Olabilir- 458
2. - Yeni Bir Geri Alma İşlemine Konu Olabilir- 459
3. - İdarenin Sorumluluğu Doğabilir- 459
SONUÇ- 463
KAYNAKÇA- 475
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı