İdarenin Sağlık Hizmetinin Sunumundan Kaynaklanan Hukuki Sorumluluğu

BİRİNCİ BÖLÜM

KAMU SAĞLIK HİZMETLERİNİN ORGANİZASYONU

§ 1. GENEL OLARAK SAĞLIK HİZMETİ KAVRAMI....................... 19

I-TÜRK HUKUKUNDA SAĞLIK HİZMETLERİNİN

TARİHÇESİ.................................................................................... 27

A) SAĞLIK HİZMETLERİNİN TARİHÇESİ................................... 27

B)TÜRKİYE'DE CUMHURİYETİN İLANINDAN

GÜNÜMÜZE SAĞLIK HİZMETİ.................................................. 30

1-1920-1923 Dönemi...................................................................... 31

2-1923-1946 Dönemi....................................................................... 32

a. Hükümet Tabipliği................................................................... 34

b. Seyyar Tabiplik....................................................................... 35

c. Muayene ve Tedavi Evleri....................................................... 35

d. Etimesgut İçtimai Hıfzısıhha Numune Dispanseri...................... 36

e. Sağlık Merkezleri.................................................................... 36

3-1946-1960 Dönemi....................................................................... 36

4- 1960-1980 Dönemi...................................................................... 39

5-1980-2002 Dönemi....................................................................... 41

6-2002-2013 Dönemi....................................................................... 44

II- 663 SAYILI SAĞLIK BAKANLIĞI'NIN TEŞKİLAT
VE GÖREVLERİ HAKKLNDA KANUN HÜKMÜNDE
KARARNAME ÇERÇEVESİNDE SAĞLIK
TEŞKİLATINA BAKIŞ................................................................. 47

A) SAĞLIK BAKANLIĞI MERKEZ TEŞKİLATI......................... 48

1. Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü.......................................... 48
2. Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü................................... 48
3. Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü.................................... 48
4. Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü................................... 49
5. Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü...................................... 51
6. Hukuk Müşavirliği.................................................................. 52

B) SAĞLIK BAKANLIĞI TAŞRA TEŞKİLATI............................ 55

1- Türkiye Halk Sağlığı Kurumu.................................................. 56  

1. Türkiye İlaç ve Tıbbî Cihaz Kurumu....................................... 57
2. Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü................. 57
3. Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu........................................ 57

a. Kamu Hastane Birlikleri..................................................... 58

b. Birlik Teşkilata.................................................................. 58

c.  Genel Sekreterin ve Hastane Yöneticisinin

Görev, Yetki ve Sorumlulukları.......................................... 59

d. Birlik Hastanelerinin Gruplandırılması ve

Denetimi............................................................................ 60 III-181 SAYILI KHK VE 663 SAYILI KHK ARASINDAKİ

FARKLAR................................................................................... 61 IV- DANIŞTAY KARARLARI IŞIĞINDA SAĞLIK

HİZMETİ KAVRAMI................................................................... 66 § 2. SAĞLIK HİZMETİNİN TÜRLERİ............................................... 69 I- KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ............................................ 70

1. Çevreye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetleri................................ 71
2. Kişiye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetleri................................... 73

SAĞLIK HİZMETİ SUNUMUNDAKİ SORUMLULUĞU............ 82 §4. SAĞLIK HİZMETLERİNİN ORGANİZASYONU...................... 87 I- ÖZEL HUKUK KİŞİLERİ TARAFINDAN SUNULAN

SAĞLIK HİZMETLERİ.................................................................. 87

1. Özel Hastaneler........................................................................... 87
2. Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Sağlık

Kurumlar..................................................................................... 92

C) Özel Muayenehaneler................................................................... 95 II- İDARE TARAFINDAN SUNULAN veya FİNANSE

EDİLEN SAĞLIK HİZMETLERİ................................................... 96

A) İDARE TARAFINDAN FİNANSE EDİLEN

SAĞLIK HİZMETLERİ........................................................... 97

1-Sağlık Kuruluşları........................................................................ 98

a. Birinci Basamak Resmi Sağlık Kuruluşu.................................... 98

b. Birinci Basamak Özel Sağlık Kuruluşu ..................................... 98

c. Serbest Eczaneler ................................................................... 99

2 - Sağlık Kurumları...................................................................... 99

a. İkinci Basamak Resmi Sağlık Kurumu....................................... 99

b. İkinci Basamak Özel Sağlık Kurumu......................................... 99

c. Üçüncü Basamak Resmi Sağlık Kurumu................................... 99

3- Sağlık Hizmet Sunumu Bakımından Basamaklandırıla

mayan Sağlık Kurumlan / Kuruluşları......................................... 99

4 - Sağlık Hizmet Sunumu Bakımından Basamaklandırıla

mayan Diğer Sağlık Hizmeti Sunucuları..................................... 100

B)  BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK KURULUŞLARI................... 100

1-  Aile Sağlığı Merkezleri........................................................... 101

a. Aile Hekimi ve Görevleri...................................................... 102

b. Aile Sağlığı Elemanları.......................................................... 112

1. Toplum Sağlığı Merkezleri...................................................... 113
2. Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezleri (AÇSAP) ...113
3. Verem Savaşı Dispanseri........................................................ 113

5-Kanser Erken Teşhis,Tarama ve Eğitim Merkezi (KETEM). 114

C) İKİNCİ BASAMAK SAĞLIK KURULUŞLARI..................... 114

1- Merkezî Yönetime Ait Hastaneler......................................... 115

a. İlçe / Belde Hastanesi........................................................... 115

b. Gün Hastanesi...................................................................... 115

c. Genel Hastaneler.................................................................. 115

d. Özel Dal Hastaneleri............................................................. 116

e. Entegre İlçe Hastanesi.......................................................... 116

2- Belediye Hastaneleri.............................................................. 116

D) ÜÇÜNCÜ BASAMAK SAĞLIK KURULUŞLARI.................. 117

1- Üniversite Hastaneleri............................................................. 119

a.  Kamu Üniversiteleri............................................................. 119

b.  Vakıf Üniversiteleri.............................................................. 120

2- Eğitim ve Araştırma Hastaneleri.............................................. 122

E) AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI MERKEZLERİ.................................. 122

§ 5. SAĞLIK HİZMETİ SUNAN KAMU PERSONELİ................... 123

I-HEKİMLER.................................................................................... 124

II-HEMŞİRELER............................................................................... 127

III-ECZACI....................................................................................... 130

IV-DİĞER.......................................................................................... 131  

1. DİŞ HEKİMİ.......................................................................... 131
2. ANESTEZİ TEKNİSYENİ..................................................... 132
3. RÖNTGEN TEKNİSYENİ.................................................. ..132
4. DİĞER SAĞLIK MESLEKLERİ............................................ 133

İKİNCİ BÖLÜM

SAĞLIK HİZMETİNDEN YARARLANANLARIN HUKUKÎ DURUMU VE SAĞLIK HİZMETLERİNİN FİNANSMANI

§ 6. SAĞLIK HİZMETİNDEN YARARLANANLARIN HUKUKÎ

DURUMU................................................................................... .135

• KAMU SAĞLIK İDARE VE KURUMLARININ SUNDUĞU
  HİZMETTEN YARARLANANLARIN BU HİZMET
  KARŞISINDAKİ DURUMLARI.................................................. 135
• ÖZEL HUKUK KİŞİLERİNİN SUNDUĞU SAĞLIK
  HİZMETLERİNDEN YARARLANANLARIN BU

HİZMET KARŞISINDAKİ DURUMLARI................................... 136

A) SÖZLEŞME İLİŞKİSİ.......................................................... 136

1. Vekâlet Sözleşmesi........................................................ .....136
2. Eser Sözleşmesi................................................................ ..149
3. Hastaneye Kabul Sözleşmesi............................................... 155

2. VEKÂLETSİZ İŞ GÖRME İLİŞKİSİ.................................... 156
3. HAKSIZ FİİL İLİŞKİSİ......................................................... 157

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İDARENİN SORUMLULUĞU İÇİN ARANAN ŞARTLAR

  § 7. GENEL AÇIKLAMA............................................................. .....159 §8. ZARAR............................................................................ .............160 I- GENEL OLARAK ZARAR KAVRAMI..................................... ....160

II-ZARARIN ÇEŞİTLERİ................................................................. 161

1. MADDÎ ZARAR....................................................................... 163
2. MANEVÎ ZARAR.................................................................... 170

1. ZARARIN GERÇEK VE KESİN OLMASI............................. 175
2. ZARARIN ÖZEL OLMASI......................................... ..............175
3. ZARARIN MEŞRU BİR MENFAATE YÖNELİK OLMASI.. 175
4. ZARARIN PARA İLE TAKDİR EDİLEBİLMESİ.................... 176

1. ÖLÜM NEDENİYLE OLUŞAN MADDÎ ZARAR.................. 176
2. BEDENSEL ZARARLAR......................................................... 177

3. MALA İLİŞKİN ZARARLAR................................................... 180
4. MANEVÎ ZARARLAR............................................................. 180

§9. KUSUR........................................................................................ 181

I-   GENEL ANLAMDA HİZMET KUSURU KAVRAMI VE
HİZMET KUSURUNUN ÇEŞİTLERİ............................................ 181

1. HİZMET KUSURU KAVRAMI................................................ 181
2. HİZMET KUSURUNUN ÇEŞİTLERİ....................................... 197

1. Hizmetin Kötü İşlemesi........................................................... 198
2. Hizmetin Geç İşlemesi............................................................ 201
3. Hizmetin Hiç İşlememesi......................................................... 202

C) HİZMET KUSURU VE KİŞİSEL KUSUR AYIRIMI................ 203

II- TIBBÎ UYGULAMA HATALARI (MALPRAKTİS)...................... 211

1. MEDİKAL TIBBİ UYGULAMA HATALARI.......................... 216
2. İDARÎ MALPRAKTİS.............................................................. 226

1- Tanısal Hatalar....................................................................... 226

2-Tedavi Hataları........................................................................ 228

3- Bakım ve İzlem Hataları.......................................................... 228

C)İDARİ MALPRAKTİSLERDE İDARENİN

SORUMLULUĞU...................................................................... 228

1. Sağlık Bakanlığı'nin Sağlık Hizmeti Sunumunda
   Sorumluluğu ve İdarî Malpraktisler............................................ 229
2. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu'nun (THSK) Sağlık
   Hizmeti Sunumunda Sorumluluğu ve İdarî

Malpraktisler............................................................................ 231

3-       Türkiye Kamu Hastane Birlikleri'nin (TKHB) Sağlık
" Hizmeti Sunumunda Sorumluluğu ve İdarî

Malpraktisler......................................................................... 232

4-       Türkiye İlaç ve Tıbbî Cihaz Kurumu'nun (TİTCK)
Sağlık Hizmeti Sunumunda Sorumluluğu ve İdarî

Malpraktisler........................................................................... 234

5-............................................................................................... Üniversite Hastanelerinin Sağlık Hizmeti Sunumunda
Sorumluluğu ve İdarî Malpraktisler............................................ 235

1. Özel Sağlık Kuruluşlarının Sağlık Hizmeti Sunumunda
   Sorumluluğu ve İdarî Malpraktisler........................................... 236
2. Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) Sağlık Hizmeti
   Sunumunda Sorumluluğu ve İdarî Malpraktisler......................... 236

8. Hekim ve Sağlık Personelinin Yetki ve Sorumluluğu

Kaynaklı İdarî Malpraktisler.................................................. 237

D) ETİK MALPRAKTİSLERDE İDARENİN

SORUMLULUĞU.................................................................... 238

1-  Sağlık Hizmeti Sunulan Kişilere ve Topluma Karşı

Etik Sorumluluklar................................................................. 241

2-  Bilimsel Araştırma ve Yayınlar Hakkındaki Etik
Sorumluluklar........................................................................ 242

3- Çalışanların Birbirine Karşı Etik Sorumlulukları........................ 242

4-Ortak Çalışılan, İş ve/veya Hizmet Alınan veya

Sunulan Kurumlara Karşı Etik Sorumluluklar.......................... 243 § 10. HUKUKA AYKIRILIK............................................................ 243 § 11. UYGUN İLLİYET BAĞI.......................................................... 244 1-KAVRAM...................................................................................... 244 II- İLLİYET BAĞINI KESEN SEBEPLER........................................ 252

1. MÜCBİR SEBEP...................................................................... 252
2. BEKLENMEYEN HAL............................................................ 254
3. ZARAR GÖRENİN VEYA ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN

AĞIR KUSURU....................................................................... 254 § 12. İDARENİN KUSURSUZ SORUMLULUĞU........................... 255 I. GENEL AÇIKLAMA..................................................................... 255 II. SAĞLIK ALANINDA KUSURSUZ SORUMLULUK................. 257 §13. HASTA HAKLARI.................................................................... 258 I.  HAK KAVRAMI VE HASTA HAKLARININ TARİHSEL

GELİŞİMİ..................................................................................... 258

A) HASTA HAKLARI KONUSUNDA ULUSLARARASI

MEVZUAT VE GELİŞİMİ........................................................ 261

1-   Amerikan Hastaneler Birliği Hasta Hakları

Bildirgesi (1972)...................................................................... 262

1. Dünya Tabipler Birliği Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi (1981)...262
2. Avrupa'da Hasta Haklarının Geliştirilmesi/

Amsterdam Bildirgesi (1994)...................................................... 262

4-Dünya Tabipler Birliği Bali Hasta Hakları

Bildirgesi (1995)....................................................................... 263

B)TÜRK HUKUKUNDA HASTA HAKLARI VE

ULUSAL MEVZUAT.................................................................. 263

1 - Hasta Haklan Yönetmeliği......................................................... 266

a. Hasta Hakları Yönetmeliği' ne göre Sağlık Hizmetleri............... 266

b.                                                                                                Hastanın Sağlık Hizmetlerinden, Adalet ve Hakkaniyete
Uygun Olarak Faydalanma Hakkı............................................ 268

c. Hastanın, Sağlık Hizmetlerinden Nasıl
Faydalanabileceği Konusunda Bilgi İsteme Hakkı..................... 269 d. Hastanın Tabî Olduğu Mevzuata Uyulmasını İsteme

Hakkı.................................................................................... 269

e.                                                                                                Hastanın Hizmeti Alacağı Kişiler Hakkında Bilgi Alma
Hakkı..................................................................................... 270 f. Hastanın Öncelik Hakkının Belirlenmesini İsteme

Hakkı..................................................................................... 270

g. Hastanın Tıbbî Bilgi ve Teknolojiye Uyulmasını İsteme
Hakki..................................................................................... 270

h. Hastanın Tedavi ve Koruma Maksadı Olmaksızın
Hiçbir Müdahaleye Maruz Kalmama Hakkı............................ 271 i. Hastanın Talebi Olsa Bile Yaşam Hakkının Kutsallığı................ 272

j. Hastanın Her Türlü Tıbbî Özenin Gösterilmesini
İsteme Hakkı.......................................................................... 272 k. Hastanın Bilgi Sahibi Olma Hakkı........................................... 273

1. Hastanın Eksik Bilgi ve Belgelerin Tamamlanmasını
İsteme Hakkı......................................................................... 274

m. Hastanın Mahremiyetine Saygı Gösterilmesini İsteme
Hakkı.................................................................................... 278

n. Hastanın Rızası Olmayan veya Verdiği Rızaya Uygun
Olmayan Tıbbî Müdahalede Bulunulmamasını İsteme
Hakkı..................................................................................... 279

o. Hastanın Edinilen Bilgilerin Gizli Tutulmasını İsteme
Hakkı.................................................................................... 281

ö. Hastaya Klasik Tedavi Metodlari Dışında Tedavi
Uygulanabilmesi İçin Klasik Tedavi Yönteminin İşe
Yaramıyor Olması, Hastanın Rızasının Alınması ve
Metodun Deney Hayvanları Üzerinde Denenme Şartı............... 281

p. 18 Yaşından Küçük Hastalardan ve Mümeyyiz
Olmayanlardan Doku Alınamaması.......................................... 283

r. Kişinin Rızası Olsun Olmasın, Bakanlık Tarafından
Tespit Edilmiş Olanlar Hariç, İlaç ve Araçların Aile
Planlamasında Kullanılamaması............................................... 284

s. Sağlık Hizmeti Alırken Güvenlik İçinde Olma İsteme

Hakkı..................................................................................... 284

t. Hastanın Dini Vecibelerini Yerine Getirebilme Hakkı................ 286

u.Hastanın Kişilik Değerine Uygun Ortamda Hizmet

Alma Hakkı............................................................................ 286

v. Refakatçi Bulundurma Hakkı.................................................. 286

y. Hastanın Gerekli Durumlarda Hizmeti Bulunduğu
Yerde Alma Hakkı.................................................................. 286

2-  Müracaat, Şikayet ve Dava Hakkı.............................................. 287

3- Sağlık Kurum ve Kuruluşlarının Sorumluluğu................................ 289

4-Aydınlatılmış Onam..................................................................... 290

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

 İDARENİN SORUMLULUĞUNUN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ / TAM YARGI DAVASI    § 14. GENEL OLARAK TAM YARGİ DAVASI KAVRAMI VE

HUKUKÎ NİTELİĞİ................................................................. 295 § 15. TAM YARGI DAVASININ KONUSU............................................ 296 I- İDARİ İŞLEMLERDEN DOĞAN TAM YARGI

DAVALARI..................................................................................... 296

II-....................................................................................................... İDARİ EYLEMLERDEN DOĞAN TAM YARGI
DAVALARI...................................................................................... 296

III- İDARİ SÖZLEŞMELERDEN DOĞAN TAM YARGI
DAVALARI................................................................................... 297 § 16. TAM YARGI DAVASININ TARAFLARI............................... 297 I-DAVACI......................................................................................... 297 II-DA VALİ....................................................................................... 298 § 17. TAM YARGI DAVASINDA YETKİLİ VE GÖREVLİ

MAHKEME............................................................................. 299 § 18. TAM YARGI DAVASINDA İSPAT................................................ 304 I- İSPAT YÜKÜNÜ TAŞIYAN TARAF................................................. 304 II- İSPAT KONUSUNDA UZMAN YERLER.................................. 306

1. ADLÎ TIP KURUMU............................................................... 307
2. YÜKSEK SAĞLIK ŞÛRASI................................................... 309
3. ÜNİVERSİTELERİN ADLÎ TIP / İLGİLİ ANABİLİM
   DALLARI................................................................................. 315
4. ÖZEL BİLİRKİŞİLER.............................................................. 315

§ 19.TAM YARGİ DAVALARINDA BORÇLAR KANUNUNUN
55. MADDESİNİN UYGULANIP UYGULANMAYACAĞI
SORUNU.................................................................................... 315 § 20. TAM YARGI DAVASININ AÇILABİLECEĞİ SÜRE

• İdarî İşlemden Doğan Tam Yargı Davasında Süre (İYUK m. 12). 317
• İdarî Eylemden Doğan Tam Yargı Davasında Süre(İYUK m. 13).318
  § 21. TAM YARGI DAVASININ HÜKMÜ....................................... 322

SAĞLIK PERSONELİNE RÜCU ETMESİ............................... 323

BEŞİNCİ BÖLÜM

ZARARIN KARŞILANMASINDA YENİ MEKANİZMALAR

  §23.UZLAŞMA MEKANİZMASI VE UZLAŞMA KOMİSYONLARI.. 327

I- SAĞLIK HİZMETLERİNDEN DOĞAN İTHİLAFLARDA
YARGI ÖNCESİ ÇÖZÜM USÛLLERİ........................................... 327

II- FARKLI HUKUK DALLARINDA UZLAŞTIRMA VE YARGI
ÖNCESİ ÇÖZÜM USÛLLERİ...................................................... 336

1. CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA UZLAŞMA................ 336
2. ÖZEL HUKUKTA UZLAŞMA............................................ 338

1. Arabuluculuk Kanunu........................................................ 338
2. Hukuk Muhakemesi Kanununda Uzlaşma................................ 340
3. 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nda Uzlaşma...................... 341

4-Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama

Usûllerine Dair Kanun'da Uzlaştırma....................................... 342

5- Avukatlık Kanununda Uzlaş(tır)ma.......................................... 343 III-                                                                                                      İDARE HUKUKUNDA UZLAŞMA  345

A) 2577 SAYILI İDARİ YARGILAMA USÛL

KANU NU'NUN 13. MADDESİ KAPSAMINDA
YARGI ÖNCESİ ÇÖZÜM YOLU VE İDAREYE
BAŞVURU............................................................................. 346

2. 659 SAYILI KHK KAPSAMINDA UZLAŞMA........................ 348
3. 663 SAYILI KHK KAPSAMINDA UZLAŞMA........................ 352

D)SAĞLIK MESLEKLERİNİN UYGULANMASINDAN

DOLAYI UĞRANILAN ZARARLARIN UZLAŞMA YOLUYLA HALLEDİLMESİNE İLİŞKİN

YÖNETMELİKTE UZLAŞMA............................................ 355

1- Uzlaşma Usûlü:...................................................................... 356

2-Taraflar............................................................................... 356

a. Zarar Gördüğünü İddia Eden......................................... 356

b. Zarar Verdiği İddia Olunan İlgili Sağlık Meslek

Mensubu............................................................................. 357

c. Sigorta Şirketi...................................................................... 359

3-Uzlaştırıcı............................................................................... 360

4- Uzlaştırmada İdarenin Yeri ve Fonksiyonu............................. 362

IV.  663 SAYILI KHK' NİN 24. MADDESİNDE

DÜZENLENEN UZLAŞTIRMA PROSEDÜRÜ

HAKKINDA ELEŞTİRİLER..................................................... 364

V. SAĞLIK HİZMETLERİNDE HEKİMLERE YÖNELİK

ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI....................... 367

1. GENEL OLARAK.................................................................... 367
2. TIBBİ KÖTÜ UYGULAMAYA İLİŞKİN ZORUNLU

MALİ SORUMLULUK SİGORTASI GENEL ŞARTLARI....... 379

1. Sözleşmenin Konusu.............................................................. 379
2. Rizikonun Gerçekleşmesi........................................................ 381
3. Rizikoya İlişkin Hekimin Bildirim Yükümlülüğü........................ 381
4. Rizikoya İlişkin Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri...................... 382

5-Sözleşmenin Yapılmasında ve Devamında Hekimin

Beyan Yükümlülüğü............................................................... 383

6-Sigortaünın (Hekimin) Yaptığı Masrafların Sigorta

Şirketi Tarafından Karşılanması ve Avans Verilmesi................ 385

7-Zarar Görenin Doğrudan Sigorta Şirketine Başvurusu

ve Sigorta Şirketinin Tazminat Ödemesi................................. 385

1. Sigorta Şirketinin Hekime Hukuksal Desteği........................... 386
2. Hekim ile Zarar Görenin Anlaşması......................................... 386

C) MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI................................ 386

1-Kapsam Dışı Tutulan Haller.................................................... 387

2-Aksine Sözleşme Yoksa Teminat Dışında Kalan

Haller...................................................................................... 387

3-Aksine Sözleşme Yoksa Teminat Dışında Kalan
Tazminat Talepleri.................................................................... 388

4- Aksine Sözleşme Yoksa Teminat Dışında Kalan

Ödemeler................................................................................ 390

1. Sigortanın Başlangıcı ve Sonu................................................. 391
2. Rizikonun Gerçekleşmesi........................................................ 391

7-Rizikoya İlişkin Olarak Sigorta Ettirenin ve

Sigortalının Yükümlülükleri..................................................... 391