Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
İdare Hukukunda Haklı Beklentinin Korunması
.jpg){kind=small}
İdare Hukukunda Haklı Beklentinin Korunması
Selman Sacit BOZ
1.025,00
TL
Hukuk devleti ilkesinin 1970'li yıllarda fark edilmiş unsuru olan haklı beklentinin korunması, günümüzde bağımsız bir ilke olarak kabul edilmektedir. Haklı beklentinin korunması, diğer ilkelerle bazı hususlar açısından benzerlik göstermekle birlikte başkaca korumaları da içermektedir.
Alman hukukunda "vertrauensschutz", Fransız hukukunda "confiance légitime" ve diğer ülkelerde "legitimate expectation" kavramıyla ifade edilen haklı beklenti, bireylerin hukuka, dolayısıyla da devlete olan güvenlerinin güvencesini oluşturur. Diğer taraftan haklı beklentinin korunması gerekliliğinin dayanakları arasında iyiniyet, tabiî adalet, hukuk devleti, istikrar, kazanılmış haklara saygı, hukuki güvenlik, hukuki kesinlik, ölçülülük, eşitlik, özerklik, iyi idare, temel hak ve hürriyetlerin korunması, nesafet, yetkinin kötüye kullanılmaması, adalet ve adil davranma gibi ilkeler bulunmaktadır. Bu ilkeler haklı beklentinin idare hukukunda korunmasının ne denli önemli olduğunun en temel göstergeleridir.
İlkenin temel fikri, öngörülebilir bir hukuki çerçevede hayatlarını idame ettirme hakları bulunan her bir bireyin, yanlış yönlendirilmesi sonucunda oluşan güvensizliklerinin giderilmesidir. Bu açıdan haklı beklenti, idarenin belirli yönde hareket edeceği hususunda idareden sadır bir tasarruf sonucunda oluşan, bireyin idareye olan güveninin, bazı durumlarda uygun bir görüşme ortamında usuli bir korumayla, bazı durumlarda ilgilisine idareye karşı kendi lehinde bir tasarrufta bulunulmayı talep etme imkânının tanındığı esas korumayla sağlanan, bazı durumlar da ise tazminat yoluyla karşılanan bir fayda, rahatlama ya da çare bulma beklentisidir.
Konu Başlıkları
Haklı Beklenti (Legitimate Expectation–Vertrauensschutz–Confiance Légitime) Kavramı
Haklı Beklentinin Korunması İlkesinin Teorisi
Haklı Beklenti İlkesinin Usul ve Esasları
Karşılaştırmalı Hukukta Haklı Beklentinin Korunması
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Takriz 7
Önsöz 9
Kısaltmalar 17
GİRİŞ
I. KONUNUN TAKDİMİ VE YÖNTEM 21
II. KONUNUN AMACI VE ÖNEMİ 23
III. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 24
BİRİNCİ BÖLÜM
HAKLI BEKLENTİNİN KORUNMASI İLKESİNİN TEORİSİ
I. HAKLI BEKLENTİNİN TANIMI, AMACI, HUKUKİ NİTELİĞİ VE BENZER KAVRAMLARDAN AYRILMASI 27
A. Yeni Bir İlkenin Doğuşu: Haklı Beklenti 27
B. Haklı Beklenti Kavramı ve Özellikleri 30
1. Haklı Beklenti Kavramı 30
2. Mahkeme İçtihadında Haklı Beklenti İlkesinin Tanımı 37
3. Doktrinde Haklı Beklenti İlkesinin Tanımı 39
4. Haklı Beklenti İlkesinin Özellikleri 42
C. Haklı Beklenti İlkesinin Amacı 45
Ç. Haklı Beklenti İlkesinin Hukuki Niteliği 50
1. Haklardan Beklentilere: Haklı Beklenti Bir Hak Mıdır? 50
2. Haklı Beklenti İlkesi Hukukun Genel Bir İlkesi Midir? 54
3. Haklı Beklenti İlkesinin Hukuki Niteliğinin Sonuçları 59
D. Haklı Beklenti İlkesinin Benzer Kavramlardan Ayrılması 65
1. Kazanılmış (Müktesep) Hak 65
a. Kazanılmış (Müktesep) Hak ile Haklı Beklenti Arasındaki Benzerlikler 68
b. Kazanılmış (Müktesep) Hak ile Haklı Beklenti Arasındaki Farklılıklar 70
2. Müesses (Yerleşmiş) Durum 72
3. İdari İstikrar 78
4. Estoppel (Önceki Beyanlarına Aykırı Davranış Yasağı) 80
5. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik (Fedakârlığın Denkleştirilmesi) 88
6. Beklenen Hak (Beklemece–Kazanılması Ümit Edilen Hak–Bekleme Vaziyeti) 90
7. Makul–Meşru–Yasal–Hukuki–Yerleşmiş–Temelli–Doğal Beklenti 92
II. HAKLI BEKLENTİ İLKESİNİN TEMELLENDİRİLMESİ 97
A. Hakkı Beklentinin Korunması Gerekliliğinin Dayanakları 97
1. İyiniyet İlkesi 97
2. Tabiî (Doğal) Adalet İlkesi 99
3. Hukuk Devleti (Hukukun Üstünlüğü) İlkesi 100
4. İdari İstikrar (Tutarlılık) İlkesi 104
5. Kazanılmış Hakların Korunmasına Saygı İlkesi 106
6. Hukuki Güvenlik İlkesi 107
7. Hukuki Kesinlik–Belirlilik (Düzenli İdare) İlkesi 114
8. Ölçülülük İlkesi 118
9. Eşitlik İlkesi 121
10. Özerklik İlkesi 125
11. İyi İdare İlkesi 125
12. Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması 128
13. Nesafet (Hakkaniyet–Nısfet) Kuramı 130
14. Yetkinin Kötüye Kullanılmaması Ödevi 134
15. Adalet İlkesi ve Adil Davranma Ödevi 137
16. Yasal Geçişme Teorisi (Osmosis Theory) 140
B. Haklı Beklentinin Reddine İlişkin İtirazlar 141
1. Mevcut İtirazlar 142
a. Toplum Kaynaklarının Tazminat Ödemeye Aktarılması 142
b. İdarenin Takdir Yetkisinin Sınırlanması 143
c. Yargı Organlarının Yerindelik Denetimi Yapması 149
ç. Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin İhlal Edilmesi 154
d. Korumanın İmtiyaz Sayılması 156
e. İdarenin Düzenleme Yapma Yetkisinin Daralması 158
f. Kamu Hizmetlerinde Uyarlama ve Değişkenlik İlkesinin Kısıtlanması 160
g. Dava ve İdari İş Yükünün Artması 163
ğ. Belirsizliğin ve Karışıklığın Ortaya Çıkması 164
h. Soğutma Etkisi 165
ı. Demokrasinin Zarar Görme İhtimali 166
2. Muhtemel İtirazlar 167
a. İdare Hukukunun Statüler Bir Hukuk Dalı Olması Özelliğinin Kaybolması 167
b. İdari İşlem ve Eylem Niteliğinde Yargı Kararı Verilmesi 171
c. İdarenin Tutum ve Davranışlarının Yargısal Denetime Tabi Olması 172
ç. İdarenin Yetkilerinin Hukuka Aykırı Olarak Genişlemesi 173
İKİNCİ BÖLÜM
HAKLI BEKLENTİNİN KORUNMASI İLKESİNİN
USUL VE ESASLARI
I. HAKLI BEKLENTİ İLKESİNİN KORUNMA YÖNTEMİNE GÖRE TÜRLERİ 177
A. Haklı Beklenti İlkesinin Şekli (Usul–Prosedürel) Açıdan Korunması 179
B. Haklı Beklenti İlkesinin Maddi (Esas–İçerik–Asli) Açıdan Korunması 192
1. Lehteki Görüşler 194
2. Aleyhteki Görüşler 197
C. Haklı Beklenti İlkesinin Telafi (Tazmin) Edici Korunması 202
1. Hukuka Aykırı Kararların Sebep Olduğu Zararın Tazmini 207
a. İngiliz Hukuku 208
b. Avrupa Birliği Hukuku 210
c. Fransız Hukuku 212
2. Hukuka Uygun Kararların Sebep Olduğu Zararın Tazmini 216
a. İngiliz Hukuku 216
b. Avrupa Birliği Hukuku 217
c. Fransız Hukuku 218
II. HAKLI BEKLENTİNİN KORUNMASI İLKESİNİN ŞARTLARI 219
A. Beklenti İdareye Atfedilebilir Bir Davranış Neticesinde Oluşmalıdır. 220
B. Beklenti Hukuken Korunmaya Değer Aşamaya Gelmiş Olmalıdır. 222
C. Beklentinin Objektif Bir Güven Temeline Dayanması Gerekir. 225
Ç. Zarar Doğması veya Bir Menfaatin (Çıkar) İhlal Edilmesi Gerekir. 233
D. Beklentinin Hukuka Uygunluğu Şarttır. 236
E. Baskın Kamu Yararının Bulunmaması Gerekir 252
F. Beklentiden Dürüstlük İlkesine Uygun Olarak Faydalanılmalıdır. 260
G. Beklentide Kanuna Karşı Hilenin Bulunmaması Gerekir. 264
Ğ. Beklenti Sahibinin İyiniyetli Olması Gerekir. 265
H. Haklı Beklenti Doğuran Durumların Varlığı Gerekir. 272
1. İdarenin Uzun Süreden Beri İzlediği Bir Davranışı Ansızın Değiştirmesi–(İdari Teamül–Uygulama–Tatbikat Kurallarına Aykırılık) 277
2. Politika Tercihlerinin Değişmesi 286
3. İdarenin Yanıltıcı Beyanları 292
a. Resmi Beyanlar 294
b. Gayriresmi Beyanlar 298
4. İdarenin Açık Bir Şekilde Verdiği Taahhüdü, Teminatı, Güvenceyi veya Sözü Yerine Getirmemesi 302
5. Düzenleyici İşlemlerin Beklenmedik Değişimi 310
6. İdari İşlemin Çelişkili (Tutarsız–Muğlak) Hükümler İçermesi 315
7. Alınan Bir Karardan Geçerli Bir Sebep Olmaksızın Vazgeçilmesi 318
8. Uluslararası Sözleşmelere Aykırılık 320
9. Örf ve Adet (Gelenek ve Görenek) Kurallarına Aykırılık 321
10. İdari Makamların Hukuk Yaratma Yetkisinin Hatalı Kullanımı 323
11. Emsal İdari Tasarruflara Aykırılık 325
12. Geçmişe Etkili İdari İşlemlerde Kazanılmamış Hak ve Durumların Gözetilmemesi 327
III. HAKLI BEKLENTİ İLKESİNİN KORUNMAYACAĞI ALANLAR 332
A. Haklı Beklentinin Şartlarında Eksiklik 333
B. Belirli Bir Süreye Tabi Durumlar 334
C. Baskın Kamu Yararının Bulunduğu Durumlar 341
Ç. Temenni, Görüş ve Düşünce İçeren İşlemler 342
D. Hak Kazandırıcı Niteliği Haiz Olmayan İşlemler 343
E. İrade Sakatlığı Durumlarında Yapılan Bazı İşlemler 344
1. Hile ve İkrah Kaynaklı Tesis Edilen İşlemler 345
2. Açık Hata Sebebiyle Yapılan İşlemler 347
F. Yok Hükmünde Olan Bazı İşlemler 348
G. Kanuna Aykırı Durumlar 350
Ğ. Diğer Durumlar 351
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA HAKLI BEKLENTİNİN
KORUNMASI İLKESİ, ÇIKARIMLAR VE ÖNERİLER
I. HAKLI BEKLENTİ İLKESİNİN ORTAYA ÇIKIŞI, GELİŞİMİ VE FARKLI HUKUK SİSTEMLERİNDEKİ GÖRÜNÜMÜ 359
A. Doktrinel Temelin Ortaya Çıktığı Hukuk Sistemleri 361
1. Alman Hukuk Sisteminde "Vertrauensschutz" Kavramı ve Temel İçtihat 362
a. Prusya Yüksek İdare Mahkemesinin 1892 tarihli Kararı 365
b. Berlin Yüksek İdare Mahkemesinin 1956 tarih ve DVB I. S. 503 sayılı Kararı 366
c. Federal Yüksek İdare Mahkemesinin 28.06.1957 tarih ve BVerwG IV C 235.56 sayılı Kararı 368
ç. Federal Yüksek İdare Mahkemesinin 25.10.1957 tarih ve BVerwG III C 370.56 sayılı Kararı 370
d. Federal İdare Mahkemesinin 28.10.1959 tarih ve Az. VI C 88.57 sayılı Kararı 372
e. Greifswald Yüksek İdare Mahkemesinin 06.08.2008 tarih ve Az. 2 L 100/07 sayılı Kararı 374
f. Baden–Württemberg Eyalet Sosyal Mahkemesinin 05.10.2011 tarih ve Az. L 12 AS 3830/11 ER–B sayılı Kararı 375
g. Alman Federal Anayasa Mahkemesi 10.10.2012 tarih ve Az. 1 BvL 6/07 sayılı Kararı 376
ğ. Hamm Eyalet İş Mahkemesinin, 14.01.2015 tarih ve Az. 4 Sa 1176/14 sayılı Kararı 378
2. İngiliz Hukukunda "Legitimate Expectation" Kavramı ve Temel İçtihat 379
a. "Schmidt v. Secretary of State for Home Affairs" Kararı 380
b. "R. v. Liverpool Corporation, ex parte Taxi Fleet Operators' Association" Kararı 384
c. "Attorney–General of Hong Kong v. Ng Yuen Shiu" Kararı 386
ç. "Mc. Innes v. Onslow Fane" Kararı 387
d. "R. v. Secretary of State for the Home Department, ex parte Kahn" Kararı 388
e. "CCSU v. Minister for the Civil Service" Kararı 389
f. "R. v. Secretary of State for the Home Department, ex parte Ruddock" Kararı 391
g. "R. v. Devon Heufth Authority, ex parte Coughlan" Kararı 392
ğ. "R. v. Secretary of State for the Home Department, ex parte Hargreaves" Kararı 395
h. "R. (Bibi) v. London Borough of Newham" Kararı 396
3. Fransız Hukuk Sisteminde "Confiance Légitime–Attentes Légitimes" Kavramı ve Temel İçtihat 397
a. "Fédération Départementale des Syndicats d'Exploitants Agricoles des Cotes–du–Nord c. Ministre de l'Agriculture" Kararı 404
b. "French Data Network" Kararı 404
c. "Métropole Télévision (M6) c. Le Conseil Supérieur de l'Audiovisuel (CSA)" Kararı 405
ç. "La Société Ti Fonds c. Odéadom (l'Office de Développement de l'Economie Agricole d'
Outre–mer)" Kararı 405
d. "Société d'Editions et de Protection Route (SEPR)" Kararı 406
B. Diğer Ülke Uygulamaları 407
1. Avustralya Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım 408
a. "Salemi v. Minister for Immigration and Ethnic Affairs" Kararı 409
b. "Attorney–General (NSW) v. Quin" Kararı 410
c. "Haj–Ismail (H. and M.) v. Minister for Immigration and Ethnic Affairs" Kararı 411
ç. "Heatley v. Tasmanian Racing and Gaming Commission" Kararı 413
2. Kanada Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım 414
3. Hollanda Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım 415
4. Güney Afrika Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım 417
5. Yeni Zelanda Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım 420
6. Hindistan Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım 423
7. Pakistan Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım 428
8. Singapur Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım 430
9. Bangladeş Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım 432
10. Macaristan Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım 434
11. İspanya Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım 435
12. Avusturya Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım 437
13. Sri Lanka Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım 440
C. Uluslararası Yargı Organlarının Konuya Bakışı 442
1. Avrupa Birliği Adalet Divanı Kararlarında Haklı Beklenti ve Temel İçtihat 443
a. "Lemmerz–Werke GmbH" Kararı 447
b. "Re Civil Service Salaries: E.C. Commission v. E.C. Council" Kararı 449
c. "Comptoir National Technique Agricole SA v. Commission (CNTA)" Kararı 451
ç. "J. Mulder v. Minister van Landbouw en Visserij" Kararı 452
d. "Spagl v. Hauptzollamt Rosenheim" Kararı 453
e. "Dürberk v. Hauptzollamt Frankfurt" Kararı 454
f. "Dieckmann and Hansen GmbH v. Commission" Kararı 454
g. "Hamble Fisheries" Kararı 455
ğ. "Branco v. Commission" Kararı 457
2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Haklı Beklenti ve Temel İçtihat 457
a. "Öneryıldız v. Turkey" Kararı 459
b. "Hamer v. Belgium" Kararı 460
c. "Mürsel Eren v. Turkey" Kararı 462
ç. "Dursun v. Turkey" Kararı 463
d. "Altunay v. Turkey" Kararı 465
e. "Kopecký v. Slovakia" Kararı 466
e. "Béláné Nagy v. Hungary" Kararı 467
II. TÜRK YÜKSEK MAHKEME KARARLARINDA HAKLI BEKLENTİNİN KORUNMASI İLKESİ 468
A. Anayasa Mahkemesi Kararlarında Haklı Beklenti 468
B. Danıştay Kararlarında Haklı Beklenti 475
C. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kararlarında Haklı Beklenti 493
Ç. Yargıtay Kararlarında Haklı Beklenti 497
III. HAKLI BEKLENTİNİN KORUNMASINA İLİŞKİN ÇIKARIMLAR VE ÖNERİLER 498
A. Haklı Beklenti İhlal Edilmeden İdare Tarafından Alınabilecek Önlemler 498
1. Düzenleyici İdari İşlemlerde Haklı Beklentinin Önlenmesi 499
a. Düzenleyici İdari İşlem Değişikliğinin Değişiklikten Makul Bir Süre Önce Duyurulması 499
b. İdarenin Yeni Düzenleyici İşlemlerinde Beklentileri Karşılayacak Geçiş Hükümlerinin Konması 500
c. İdarenin Düzenleyici İşlemlerinde Belirli Süre Değişiklik Yapmasının Kanunla Yasaklanması 509
ç. Düzenleyici İdari İşlemin Yürürlüğe Girmesinden Önce Önleyici [A Priori] Denetim Yapılması 509
2. Bireysel İdari İşlemlerde Haklı Beklentinin Önlenmesi 511
B. Haklı Beklenti İhlal Edildikten Sonra İdarenin Yaklaşımı 512
VI. BİREYİN HAKLI BEKLENTİSİNİN KORUNMASI İSTEMİ 514
A. İdarenin Hareketsizliğinin Haklı Beklenti Doğurduğu Gerekçesiyle İdareye Yapılan Başvuru 514
B. İdarenin Bir Tasarrufu Sonunda Yapılan Başvuru 516
C. Yargısal Başvuru Yolları 518
1. Haklı Beklentinin Korunması Talepli İptal Davası 522
a. Haklı Beklentinin Korunmasına İlişkin Düzenleyici İdari İşlemlerin İptali 523
b. Haklı Beklentinin Korunmasına İlişkin Bireysel İdari İşlemlerin İptali 525
2. Haklı Beklentinin Korunması Talepli Tam Yargı Davası 525
SONUÇ 529
Kaynaklar 535
Kararlar Listesi 563
Kavram Dizini 597
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı