İcra ve İflas Hukukunda İhtiyati Tedbirler
İcra ve İflas Hukukunda İhtiyati Tedbirler
Cengiz Serhat KONURALP
"İhtiyati tedbirler genel olarak 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda düzenlenmiştir. İcra ve iflas takipleri sırasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümü için yargı organlarına başvurulan hallerde de ihtiyati tedbirlere ihtiyaç duyulduğundan, İcra ve İflas Kanunu'nda da ihtiyati tedbirlere ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Elinizdeki çalışmada ihtiyati tedbirlerin icra ve iflas hukuku alanındaki yeri ve önemi incelenmekte, icra ve iflas hukukunda hangi hallerde ihtiyati tedbirlere karar verilebileceği ve bu kararların verilmesi sırasında uygulanacak usul ele alınmaktadır.
Bu çalışmada öncelikle ihtiyati tedbirlerin işlevine ve ihtiyati tedbir kavramına yer verilmiştir. İcra ve iflas takipleri sırasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümünde görevli olan yargı organlarının önlerine gelen her uyuşmazlıkta ihtiyati tedbir kararı verebilip veremeyecekleri saptandıktan sonra ihtiyati tedbirlerin amaçları incelenmiş, ihtiyati tedbirlerin hukuki niteliğine ve bu kapsamda da geçici hukuki himaye kavramına değinilmiştir.
İkinci bölümde İcra ve İflas Kanunu'nda düzenlenen ihtiyati tedbir halleri ve mahkemelerin, uygulamada, İcra ve İflas Kanunu'nda yer almamasına rağmen icra ve iflas işlerine ilişkin olarak verdikleri ihtiyati tedbir kararları ele alınmıştır.
Son bölümde icra ve iflas hukukunda yer alan ihtiyati tedbirlere karar verilirken uygulanacak usul, medeni muhakeme hukukunda düzenlenmiş olan ihtiyati tedbir usulüyle mukayeseli olarak incelenmiştir."
(Arka Kapak'tan)
Dr. Cengiz Serhat KONURALP
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
İcra ve İflas Hukukunda
İhtiyati Tedbirler
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ..................................................................................................................VII
İÇİNDEKİLER..................................................................................................... IX
KISALTMALAR.............................................................................................XVII
GİRİŞ..........................................................................................................................1
BİRİNCİ BÖLÜM
İCRA VE İFLAS HUKUKU AÇISINDAN
İHTİYATİ TEDBİR KURUMU
I. İhtiyati Tedbirlerin İşlevi ve İhtiyati Tedbir Kavramı..............................3
A. İhtiyati Tedbir Kararlarının Gerekliliği................................................3
B. İhtiyati Tedbirin Tanımı..........................................................................7
C. İhtiyati Tedbirlerin Türk Hukuku’nda ve Mukayeseli
Hukukta Düzenleniş Biçimi....................................................................9
II. İhtiyati Tedbirlerin İcra ve İflas Hukukundaki Yeri ve Önemi............11
A. Derdest İcra ve İflas Takiplerinde İhtilafların Yargı
Merciine İntikali.......................................................................................11
1. Genel Olarak.......................................................................................11
2. Alman Hukuku’nda İcra Takiplerine ve Aciz Haline
İlişkin Düzenleme ............................................................................12
a. Genel Olarak................................................................................12
b. Alman Hukuku’nda İcra Teşkilatı..........................................14
c. Alman Hukuku’nda İcra Takibi Sırasında Ortaya
Çıkan İhtilafların Yargı Mercilerine İntikali.......................16
(1) İtiraz (Die Erinnerung).....................................................17
(2) Acele Şikâyet (Die Sofortige Beschwerde)....................18
(3) İcraya Karşı Dava (Die Vollstreckungsgegenklage)....18
(4) İstihkak Davası (Die Drittwiderspruchsklage)............19
d. Alman Hukuku’nda Aciz Usulüne İlişkin Düzenleme..... 20
3. İsviçre Hukuku’nda İcra ve İflas Takiplerine İlişkin
Düzenleme ........................................................................................ 25
4. Türk Hukuku’nda İcra ve İflas Takibi Sırasında Ortaya
Çıkan İhtilafların Yargı Mercilerine İntikali............................. 28
B. İcra ve İflas Kanunu Uyarınca Yargı Organlarına
Başvurulan Hallerde İhtiyati Tedbir Kararı Verilebilip
Verilemeyeceği..........................................................................................31
1. Alman Hukuku..................................................................................32
2. İsviçre Hukuku..................................................................................35
3. Türk Hukuku......................................................................................35
III. İhtiyati Tedbirlerin Amacı............................................................................39
A. Genel Olarak..............................................................................................39
B. Teminat Amaçlı İhtiyati Tedbirler (Sicherungsverfügung).......... 40
C. Düzenleme Amaçlı İhtiyati Tedbirler (Regelungsverfügung)......41
D. Eda Amaçlı İhtiyati Tedbirler (Leistungsverfügung).....................42
IV. İhtiyati Tedbirlerin Hukuki Niteliği...........................................................45
A. Geçici Hukuki Himaye...........................................................................45
B. Geçici Hukuki Himaye Tedbirlerinin Özellikleri........................... 48
C. Geçici Hukuki Himaye Tedbirlerinin Adalet Sistemine
Katkıları..................................................................................................... 50
D. İcra ve İflas Hukukunda Yer Alan Bazı Geçici Hukuki
Himaye Tedbirleri....................................................................................51
İKİNCİ BÖLÜM
İCRA VE İFLAS KANUNU’NDA
DÜZENLENEN İHTİYATİ TEDBİR
HALLERİ İLE MAHKEMELERİN BU
HALLER DIŞINDA İCRA VE İFLAS
İŞLERİNE İLİŞKİN OLARAK VERDİKLERİ
İHTİYATİ TEDBİR KARARLARI
I. Genel Olarak.....................................................................................................55
II. Şikâyet Üzerine İcranın Durdurulması......................................................57
A. Genel Olarak..............................................................................................57
B. İcra ve İflas Kanunu m.22 Uyarınca İcranın Durdurulması..........58
III. Gecikmiş İtiraz Üzerine Takibin Durdurulması.................................... 60
A. Genel Olarak............................................................................................. 60
B. Adi Haciz Yoluyla Takiplerde Gecikmiş İtiraz ve Bunun
Üzerine Takibin Durdurulması............................................................62
C. Kambiyo Senedine Dayanan Haciz Yoluyla Takiplerde
Gecikmiş İtiraz ve Bunun Üzerine Takibin Durdurulması.......... 64
D. Kira Bedelinin Ödenmemesi Sebebiyle Gayrimenkulün
İlamsız Takip Yoluyla Tahliyesi Prosedüründe Gecikmiş
İtiraz ve Bunun Üzerine Takibin Durdurulması.............................. 64
E. Kira Süresinin Bitmesi Sebebiyle Gayrimenkulün İlamsız
Takip Yoluyla Tahliyesi Prosedüründe Gecikmiş İtiraz ve
Bunun Üzerine Takibin Durdurulması...............................................65
F. Kambiyo Senedine Dayanan İflas Yoluyla Takiplerde
Gecikmiş İtiraz.........................................................................................65
G. Borçlunun Üçüncü Şahıslardaki Mal ve Alacaklarının
Haczi Prosedüründe Gecikmiş İtirazda Bulunulması ve
Bunun Üzerine Takibin Durdurulması (İİK m.89/5).....................67
IV. Menfi Tespit Davalarında Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları...... 69
A. Genel Olarak............................................................................................. 69
B. İcra Takibinden Önce Açılan Menfi Tespit Davalarında
İhtiyati Tedbirler......................................................................................70
C. İcra Takibinden Sonra Açılan Menfi Tespit Davalarında
İhtiyati Tedbirler......................................................................................71
D. Adi Haciz Yoluyla Takip Dışındaki Diğer Takip Yollarında
Menfi Tespit Davaları ve Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları..73
1. Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yoluyla Takiplerde
Menfi Tespit Davaları ve Alınabilecek İhtiyati Tedbir
Kararları...............................................................................................74
2. İlamlı İcrada Menfi Tespit Davaları ve Alınabilecek
İhtiyati Tedbir Kararları..................................................................74
3. Menkul Rehninin ve İpoteğin Paraya Çevrilmesi
Yoluyla Takiplerde Menfi Tespit Davaları ve
Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları..........................................76
4. Kiralanan Taşınmazların İlamsız İcra Yoluyla
Tahliyesinde Menfi Tespit Davaları ve Alınabilecek
İhtiyati Tedbir Kararları..................................................................78
5. İflas Yoluyla Takiplerde Menfi Tespit Davası Sorunu............. 80
E. İcra Takiplerine Etkileri Bakımından İİK m.72/2 ve
m.72/3’ten Farklı Olan Sahtelik Davaları.......................................... 83
F. İcra ve İflas Kanunu m.89/3’te Öngörülen Üçüncü Kişinin
Takip Alacaklısına Karşı Açtığı Menfi Tespit Davası..................... 86
V. İstihkak İddiası ve İstihkak Davasında İhtiyati Tedbirler.................... 88
A. Genel Olarak............................................................................................. 88
B. Hacizden Doğan İstihkak İddiası ve İstihkak Davasında
İhtiyati Tedbirler......................................................................................91
1. Genel Olarak.......................................................................................91
2. İstihkak İddiasına İtiraz Üzerine İcra Mahkemesinin
Verebileceği Takibin Ertelenmesi Kararı.................................... 92
3. İcra ve İflas Kanunu m.97/9’a Göre Açılabilecek
İstihkak Davalarında Takibin Ertelenmesi.................................95
4. İcra ve İflas Kanunu m.97/10 Uyarınca Alınabilecek
İhtiyati Tedbir Kararı...................................................................... 96
C. Mükellefiyetler Listesine İtiraz Üzerine İstihkak Davasına
İlişkin Hükümlerin Uygulanması....................................................... 97
D. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Yapılan Takiplerde
İstihkak İddiası.........................................................................................98
VI. İhalenin Feshi Davasında Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları.......98
A. Genel Olarak..............................................................................................98
B. İhalenin Feshi Davasında İhtiyati Tedbir Kararı........................... 100
C. İflas Masasına Ait Malların Açık Artırma Yoluyla Satışı
Sonrasında İhalenin Feshi................................................................... 102
VII.Kambiyo Senetlerine Dayanan Haciz Yoluyla Takiplerde (İİK
m.168-170/b) İhtiyati Tedbirler................................................................ 103
A. Genel Olarak........................................................................................... 103
B. Borca İtiraz Halinde Takibin Geçici Olarak Durdurulması
(İİK m.169/a,2)...................................................................................... 104
C. İmzaya İtiraz Halinde Takibin Geçici Olarak Durdurulması
(İİK m.170/2)......................................................................................... 107
VIII.İflasın Ertelenmesi Prosedüründe İhtiyati Tedbirler........................ 109
A. Genel Olarak........................................................................................... 109
B. İflasın Ertelenmesi Talebinin İncelenmesi Sırasında
Alınabilecek İhtiyat Tedbir Kararı.....................................................111
IX. İflas Dairesinin Görevi Uyarınca İcra Mahkemesine
Müracaatla İtiraz Ettiği Hallerde (İİK m.223/son) İhtiyati
Tedbirler..........................................................................................................114
X. İflasta Sıra Cetveline İtiraz Üzerine Alınabilecek İhtiyati
Tedbirler......................................................................................................... 115
A. Genel Olarak........................................................................................... 115
B. Sıra Cetveline İtiraz Davasında Alınabilecek İhtiyati Tedbir
Kararı........................................................................................................116
XI. Paraların Dağıtılması Aşamasında Alınabilecek İhtiyati Tedbir
Kararları...........................................................................................................118
A. Genel Olarak............................................................................................118
B. Pay Cetveli ve Son Hesaba Şikâyet Üzerine Paraların
Dağıtımının Geçici Olarak Ertelenmesi...........................................119
XII.İptal Davalarında İhtiyati Tedbir Kararları........................................... 120
XIII.Konkordato Prosedüründe Alınabilecek İhtiyati Tedbir
Kararları..........................................................................................................124
A. Genel Olarak...........................................................................................124
B. İflas Dışı Konkordato Sırasında Verilebilecek İhtiyati
Tedbir Kararları..................................................................................... 127
C. İflas İçi Konkordato Sırasında Verilebilecek İhtiyati Tedbir
Kararları................................................................................................... 131
D. Malvarlığının Terki Suretiyle Konkordatoda Alınabilecek
İhtiyati Tedbir Kararları...................................................................... 133
XIV.Sermaye Şirketleri ve Kooperatiflerin Uzlaşma Yoluyla
Yeniden Yapılandırılması Sürecinde Alınabilecek İhtiyati
Tedbir Kararları............................................................................................ 135
XV.Fevkalâde Mühlet Talebi Üzerine Verilebilecek İhtiyati Tedbir
Kararları.......................................................................................................... 142
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İCRA VE İFLAS HUKUKUNDA İHTİYATİ
TEDBİR USULÜ
I. Genel Olarak.................................................................................................. 145
II. İcra ve İflas Hukukunda İhtiyati Tedbir Kararı Alınması Usulü...... 146
A. İhtiyati Tedbir Talebi............................................................................ 146
B. İhtiyati Tedbir Kararının Alınma Zamanı...................................... 148
C. İhtiyati Tedbir Talebinde Bulunanın Teminat Göstermesi
Sorunu...................................................................................................... 149
D. İhtiyati Tedbirde Görevli ve Yetkili Mahkeme............................... 153
E. İhtiyati Tedbir Talebinin İncelenmesi Usulü................................. 155
1. Yargılama Usulü.............................................................................. 155
2. İncelemenin Kapsamı ve Sınırı................................................... 157
3. İspat ve Deliller............................................................................... 158
F. İhtiyati Tedbir Talebinin Karara Bağlanması..................................161
1. İhtiyati Tedbir Kararı.....................................................................161
2. Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararlarının Uyuşmazlık
Konusuyla Sınırlı Olması............................................................. 162
III. İhtiyati Tedbirin Sona Ermesi................................................................... 163
A. İhtiyati Tedbirin Kendiliğinden Sona Ermesi................................ 164
1. Kanuni Süre İçinde Dava Açılmaması....................................... 164
2. İhtiyati Tedbirin Nihai Kararın Kesinleşmesiyle Sona
Ermesi ............................................................................................... 165
B. İhtiyati Tedbirin Mahkeme Kararlarıyla Sona Ermesi................. 167
1. İhtiyati Tedbir Kararına İtiraz..................................................... 167
2. İhtiyati Tedbirin Teminat Karşılığında Kalkması.................. 168
3. İhtiyati Tedbirin Durum ve Şartların Değişmesi
Nedeniyle Kalkması....................................................................... 169
IV. İhtiyati Tedbirden Doğan Tazminat Davası...........................................170
SONUÇ..................................................................................................................175
KAYNAKÇA....................................................................................................... 179