İcra ve İflas Hukukunda ; Rehnin Paraya Çevrilmesi
İcra ve İflas Hukukunda ; Rehnin Paraya Çevrilmesi
Timuçin MUŞUL
“İcra ve İflâs Hukukunda; REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ” başlıklı bu kitapta;
- Teminat, rehin; kavram ve kapsamı,
- Önce rehne müracaat kuralı ve istisnaları,
- Taraf ve takip ehliyeti, sıfat,
- Taşınır ve taşınmaz rehninin paraya çevrilmesi yoluyla takip,
- Rehinli taşınır ve taşınmaz malların paraya çevrilmesi, paraların paylaştırılması ve rehin açığı belgesi,
- İflâsta rehinli alacakların tahsili,
- Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamındaki ipotekli alacakların tahsili,
konuları, ana ve alt başlıklar altında sistematize edilip kanun, doktrin ve uygulama esas alınarak ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.
Uygulamada ortaya çıkan sorunlara çözüm getiren yeni tarihli çok sayıda Yargıtay kararına da kitapta yer verilmiştir.
Kitabın son kısmına konulan kanun maddelerine ve kavramlara göre arama cetvelleri ile okuyucuya kolaylık sağlanması amaçlanmıştır.
İçindekiler
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ............................................................................................................VII
İÇİNDEKİLER.....................................................................................................IX
KISALTMALAR................................................................................................XIX
İcra ve İflâs Hukukunda;
REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ
TEMINAT, REHIN; KAVRAM VE KAPSAMI
§ 1. REHİN; GENEL BİLGİLER.....................................................................3
A- Şahsî ve Aynî Teminat.......................................................................3
B- Rehin Kavramı...................................................................................3
I- Kavram......................................................................................3
II- Taşınır rehni - Taşınmaz rehni...................................................4
1) Taşınır rehni.......................................................................4
2) Taşınmaz rehni (İpotek).....................................................7
C- Rehnin Kapsamı (nelerin rehnedilmiş sayılacağı).............................7
I- Taşınır rehninin kapsamı...........................................................7
II- İpoteğin kapsamı.......................................................................7
Ç- Rehin ile Nelerin Teminat Altına Alınmış Olacağı.............................9
I- Taşınır rehni ile teminat altına alınanlar...................................9
II- İpotek ile teminat altına alınanlar.............................................9
ÖNCE REHNE MÜRACAAT KURALI
VE İSTISNALARI
§ 2. ÖNCE REHNE MÜRACAAT KURALI ve MÜTESELSİL KEFALET..............19
A- Önce Rehne Müracaat Kuralı..........................................................19
B- Rehinle Teminat Altına Alınmış Alacağın, Ayrıca Müteselsil Kefalet
İle Temin Edilmesi...........................................................................25
IXİcra ve İflâs Hukukunda; Rehnin Paraya Çevrilmesi
C- Rehne Müracaattan Önce Müteselsil Kefilin Takip Edilip
Edilemeyeceği.................................................................................39
I- Taşınmaz rehni (ipotek) mevcut ise........................................39
II- Teslime bağlı taşınır rehni veya alacak rehni mevcut ise.......51
1) Kural.................................................................................51
2) İstisnalar...........................................................................51
III- Tüketicinin edimlerine karşılık olarak şahsi teminat alınmış ise
................................................................................................54
§ 3. ÖNCE REHNE MÜRACAAT KURALININ İSTİSNALARI..........................55
A- İİK m.45/f.1, cüm.1’in Emredici Olup Olmadığı..............................55
I- Doktrin....................................................................................55
II- Uygulama................................................................................55
III- Önce rehne müracaat kuralının ihlâli halinde ne yapılacağı...56
1) İİK m.45/f.1, cüm.1’in emredici olmadığı kabul edilirse. .56
2) İİK m.45/f.1, cüm.1’in emredici olduğu kabul edilirse.....57
B- Önce Rehne Müracaat Kuralının İstisnaları....................................59
I- Doktrinin kabul ettiği istisnalar...............................................59
II- Kanundan doğan istisnalar.....................................................60
§ 4. REHNİN VE KEFALETİN İHTİYATİ HACZE ENGEL OLUP OLMAYACAĞI..67
A- Rehnin İhtiyati Hacze Engel Olup Olmayacağı................................67
B- İhtiyati Haciz İçin Kanunun Öngördüğü Şartlar...............................81
I- Alacak rehin ile temin edilmemiş olmalıdır............................83
II- Alacağın vadesi gelmiş olmalıdır.............................................88
C- Kefaletin İhtiyati Hacze Engel Olup Olmayacağı.............................88
TARAF VE TAKIP EHLIYETI, SIFAT
§ 5. TARAF VE TAKİP EHLİYETİNİN KAZANILMASI, SONA ERMESİ, SIFAT. .93
A- Genel Olarak...................................................................................93
B- Taraf ehliyeti...................................................................................95
I- Tanımı.....................................................................................95
II- Gerçek kişilerde kişiliğin kazanılması ve sona ermesi.............95
III- Tüzel kişiliğin kazanılması, sona ermesi ve ihyası...................97
1) Tüzel kişiliğin kazanılması ve sona ermesi.......................97
2) Tüzel kişiliğin ihyası..........................................................97
Xİçindekiler
IV- Kamu idareleri.........................................................................99
V- Tüzel kişiliği bulunmayan Başbakanlık ve Bakanlık birimleri 107
VI- Tüzel kişiliği olmayan şahıs ve mal toplulukları....................108
1) Adi ortaklık.....................................................................109
2) Ortak Girişim (Joint Venture = iş ortaklığı).....................109
VII- Taraf ehliyetinin yokluğu......................................................113
C- İcra Takibi Sırasında Alacaklı veya Borçlunun Ölmesinin Takibe
Etkisi..............................................................................................115
I- İcra takibi sırasında alacaklının ölümü..................................115
II- İcra takibi sırasında borçlunun ölümü..................................116
Ç- Takip Ehliyeti.................................................................................119
I- Tam ehliyetliler.....................................................................119
II- Tam ehliyetsizler...................................................................119
III- Mahdut ehliyetliler...............................................................120
IV- Mahdut ehliyetsizler.............................................................121
D- Taraf ve Takip Ehliyetinin Re’sen Dikkate Alınacağı.....................121
E- Sıfat (husumet).............................................................................122
F- Apartman veya Site Yönetiminin ve Site Toplu Yapı Yöneticiliğinin
Aktif ve Pasif Husumet Ehliyetinin Olup Olmadığı........................131
REHNIN PARAYA ÇEVRILMESI YOLU
İLE TAKIP
§ 6. GENEL BİLGİLER.............................................................................141
§ 7. TAŞINIR REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLU İLE TAKİP...................143
A- Kavram..........................................................................................143
B- Takip Talebi...................................................................................143
C- İİK m.150/d Hükmünün Rehinli Taşıtın Paraya Çevrilmesi Yoluyla
Takipte Uygulanıp Uygulanmayacağı............................................144
Ç- Ödeme Emri..................................................................................149
D- Ödeme Emrine İtiraz.....................................................................153
E- İtirazın Hükümden Düşürülmesi...................................................161
§ 8. İPOTEĞİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA TAKİP............................165
A- Genel Olarak.................................................................................165
I- Aynı alacak için birden fazla taşınmaz üzerinde ipotek tesisi
..............................................................................................165
XIİcra ve İflâs Hukukunda; Rehnin Paraya Çevrilmesi
II- Aynı alacak için aynı taşınmaz üzerinde farklı derece ve/veya
sırada ipotek tesisi................................................................166
III- Alacaklının, takip sırasında “aynı alacak” için yeni bir takibe
girişmesi................................................................................167
IV- Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takibin mükerrer olması..169
V- İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla takibe konu iki
taşınmazdan birinin tapu sicilindeki şerhin (İİK m.150/c)
kaldırılması............................................................................171
VI- Sıra cetveline itiraz davasında süreli karz ipoteği ile teminat
altına alınan alacağa itiraz halinde ispat yükü ve nasıl yerine
getirileceği?...........................................................................173
VII- İpoteğin teminat altına aldığı borç hakkında bono
düzenlenmesi........................................................................177
VIII- Üzerinde ipotek tesis edilen taşınmazın mülkiyetinin devri.179
IX- İpotekli alacaklıya alacağına mahsuben taşınmazın ihalesinden
sonra takibin iptali................................................................181
X- Üzerinde pay sahiplerinden birine ait binanın bulunduğu
taşınmazın diğer pay sahibine karşı girişilen ipoteğin paraya
çevrilmesi yoluyla takipte ihale edilmesi..............................181
XI- Rehnedilen malın üçüncü kişiye ait olması...........................183
1) Borçlu ile rehinli mal malikine karşı birlikte takip
yapılacağı........................................................................183
2) İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla takipte, sadece borçlu
veya ipotek verenin gösterilmesinin kabul edilebilir bir
yanılgıya dayanması.......................................................186
3) Süresiz ipoteklerde muacceliyet ihbarının yapılması
gerektiği.........................................................................188
XII- İpotekli taşınmaz hakkında meskeniyet iddiası....................189
1) İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla takipte....................189
2) İpotekli taşınmazın haczi halinde...................................190
XI- Eşin açık rızası alınmadan aile konutu niteliğindeki taşınmaz
üzerinde tesis edilen ipoteğin geçersiz olacağı.....................204
XII- Eşlerden birinin diğerinin rızası olmaksızın tesis ettiği ipoteğin,
aile konutu olması sebebiyle terkini ile aile konutu şerhi
verilmesi talep edilerek dava açılması..................................206
XIII- Müteselsil kefilin, taşınmazı üzerinde borçlunun borcu için
ipotek tesis etmesi................................................................209
XIIİçindekiler
XIV- Kefilin, ipotekli taşınmazını devretmesinin iptal davasına konu
yapılması...............................................................................211
XV- İcra müdürü, verdiği kararı kendisi değiştirebilir mi?...........212
B- İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip Yapma Hakkı...............217
C- Yetkili İcra Dairesi.........................................................................219
Ç- Takip Talebi, İçeriği ve Eklenmesi Gereken Belgeler....................220
D- İpotek Hakkı, İpotek Akit Tablosu (Resmî Senet) ve İpotek Belgesi
......................................................................................................224
E- Kesin Borç İpoteği ve Limit İpoteği...............................................226
F- Tasarrufun İptali Davasında ve İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla
Takipte Borcun Doğum Tarihi.......................................................237
G- İpotekli Taşınmazda Kiracı Olması................................................240
Ğ- Satış Hazırlıklarına Başlanması......................................................245
H- İcra Müdürünün Ne Zaman İcra Emri, Ne Zaman Ödeme Emri
Göndereceği..................................................................................248
I- Genel olarak..........................................................................248
II- İpotek akit tablosunun, kayıtsız şartsız belirli bir para borcu
ikrarını içermesi....................................................................248
I- İcra Emri........................................................................................255
I- İcra müdürünün, kimlere icra emri göndereceği..................255
II- İcra emrinin içeriği ve başvurma harcı..................................271
III- Şikâyet ve itiraz.....................................................................273
İ- Ödeme Emri..................................................................................277
I- Genel olarak..........................................................................277
II- Ödeme emrinin içeriği ve itiraz.............................................286
1) İçeriği..............................................................................286
2) İtiraz...............................................................................288
III- İtirazın incelenmesi...............................................................293
J- Meskeniyet Şikâyetinde Bulunulamayacağı.................................304
§ 9. TAŞINIR VE TAŞINMAZ REHNİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİNDE
MÜŞTEREK HÜKÜMLER.................................................................305
A- Genel Olarak.................................................................................305
B- İtirazın İptali Kararının Uygulanması.............................................309
C- İlâm veya İlâm Dengi Bir Belgeye Dayanılması.............................313
Ç- Paraya Çevirmeyi Talep Müddeti..................................................314
XIIIİcra ve İflâs Hukukunda; Rehnin Paraya Çevrilmesi
D- Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takipte Taksitlendirme...........335
§ 10.. GEMİ ALACAKLISININ, KANUNÎ REHİN HAKKINA DAYANAN İCRA TAKİBİ
............................................................................................................. 337
A- Gemi Alacaklısının, Gemi ve Eklentisi Üzerinde Kanuni Rehin Hakkı
Olduğu...........................................................................................337
B- Kanuni Rehin Hakkının, Gemi Alacağı İçin Geminin İhtiyati Haczine
Engel Olmadığı..............................................................................337
C- İstisnalar Dışında Bütün Gemiler Hakkında İİK’nın Taşınırlara İlişkin
Hükümlerinin Uygulanacağı..........................................................338
Ç- Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takibe Girişen Alacaklının
Yabancı Devlet Uyruklu Olması.....................................................341
REHINLI TAŞINIR VE TAŞINMAZ MALLARIN PARAYA ÇEVRILMESI,
PARALARIN PAYLAŞTIRILMASI VE REHIN AÇIĞI BELGESI
§ 11. REHİNLİ TAŞINIR MALLARIN PARAYA ÇEVRİLMESİ..........................345
A- Genel Olarak.................................................................................345
B- Rehinli Taşınır Malın Paraya Çevrilmesi........................................347
I- Genel olarak..........................................................................347
II- Mahcuz taşınır malların açık artırma yolu ile paraya çevrilmesi
..............................................................................................348
1) Satışın istenme ve yapılma süreleri...............................348
2) Açık artırma hazırlık işlemleri.........................................349
a) Artırma şartnamesinin düzenlenmesi.....................349
b) Açık artırmanın ilân edilmesi...................................350
3) Birinci artırma, ihalenin yapılması veya geri bırakılması
........................................................................................351
4) Satış bedelinin ödenmesi...............................................352
a) Satış bedelinin ne zaman ödeneceği.......................352
b) Verilen süre içinde ihale bedelinin ödenmemesi....353
c) İhale bedelinin süresi içinde ödenmeyip ihalenin
feshedilmesine sebep olunması..............................353
5) İhalenin hukuki sonuçları...............................................354
§ 12. REHİNLİ TAŞINMAZ MALLARIN PARAYA ÇEVRİLMESİ.....................355
A- Genel Olarak.................................................................................355
B- Satışın İstenme ve Yapılma Süreleri..............................................355
C- Açık Artırmaya Hazırlık İşlemleri...................................................356
XIVİçindekiler
I- Açık artırmanın ilânı..............................................................357
II- Artırma şartnamesinin düzenlenmesi...................................359
III- Mükellefiyetler listesinin düzenlenmesi...............................362
Ç- Artırma ve İhalenin Yapılması.......................................................363
I- Birinci Artırma.......................................................................363
II- İkinci artırma.........................................................................367
D- İpotekli Taşınmazın Aynından Doğan Vergi Borcunun, Asgari İhale
Bedelinin Belirlenmesinde Hesaba Katılmayacağı........................368
E- Taşınmaz İhale Bedelinin Ödenmesi.............................................369
F- Alıcının Taşınmaz Mülkiyetini Kazanması, Tescil ve Teslim..........370
I- Taşınmaz mülkiyetinin kazanılması ve tescil........................370
II- Taşınmazın tahliye ve teslimi................................................372
§ 13. REHİNLİ MAL BEDELİNİN PAYLAŞTIRILMASI VE REHİN AÇIĞI BELGESİ
..................................................................................................... 373
A- Rehinli Alacaklılar Arasında Paylaştırma.......................................373
B- Rehinli Alacaklı İle Hâciz Alacaklılar Arasında Paylaştırma...........375
I- İpotekli alacaklı ile hâciz alacaklılar arasında paylaştırma....375
II- Limit ipoteği veya limitli taşınır rehni ile teminat altına alınmış
alacaklar................................................................................376
1) Alacağının limit ipoteği ile teminat altına alındığı hallerde
........................................................................................376
2) Alacağın limitli taşınır rehni ile teminat altına alındığı
hallerde..........................................................................376
C- Rehin Açığı Belgesi........................................................................377
I- Geçici rehin açığı belgesi.......................................................377
II- Kesin rehin açığı belgesi........................................................379
§ 14. İİK m.150/ı uyarınca LİMİT İPOTEĞİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ
YOLUYLA İLÂMLI TAKİP..................................................................385
A- Genel Olarak.................................................................................385
I- Borçlu cari hesap veya kısa, orta, uzun vadeli kredi şeklinde
işleyen nakdî veya gayri nakdî krediler.................................385
II- 1) Ödeme emri......................................................................387
2) İcra emri.........................................................................387
B- İİK m.150/ı anlamında; “Borçlu Cari Hesap Sözleşmesi” ve
“Alacaklı”.......................................................................................388
XVİcra ve İflâs Hukukunda; Rehnin Paraya Çevrilmesi
C- Yetkili İcra Dairesi.........................................................................390
Ç- İİK m.150/ı uyarınca Limit İpoteğinin İlâmlı İcra Yoluyla Takip
Şartları...........................................................................................390
D- Borçluya Ne Zaman İcra Emri Gönderileceği................................395
I- Genel olarak..........................................................................395
II- İİK m.150/ı hükmüne göre; icra emri düzenlenme şartları...398
1) Hangi halde icra emri düzenleneceği.............................398
2) Hesap özetinin, ipotekli taşınmaz maliki üçüncü kişiye
tebliğinin zorunlu olmadığı............................................401
3) Borçlunun gönderilen ihtara 8 gün içinde itiraz edip
etmemesi.......................................................................402
a) Borçlunun İtiraz Etmemesi......................................402
b) Borçlunun İtiraz Etmesi...........................................403
E- Borçluya ne zaman ödeme emri gönderileceği............................404
F- Borçlunun Ne Zaman Temerrüde Düşeceği..................................406
G- Alacaklının, İİK m.150/ı uyarınca Ne Zaman Noter Aracılığı İle
Borçluya İhtarname Çekmek Zorunda Olduğu.............................406
Ğ- Hesap Kat İhtarının Tebliği............................................................407
H- Borçlunun İtfa İtirazında Bulunması.............................................410
I- Borçlunun, kredi sözleşmesindeki imzaya itiraz etmesi...............412
I- İmza incelemesinin İİK m.68/b uyarınca yapılıp yapılamayacağı
..............................................................................................412
II- Limit ipoteğinin paraya çevrilmesi yoluyla takipte...............412
1) Hesap özeti ve ihtarname borçluya tebliğ edilmişse.....412
2) Hesap özeti ve ihtarname borçluya tebliğ edilmemişse 418
İ- İİK m.150/ı uyarınca Yapılan Takipte Alacağın Hesaplanması......418
J- Akdi Faiz, Temerrüt Faizi ve Cezai Şart.........................................419
K- Borçlunun, Hesabın Kat Edilmesi ve Borcun Ödenmesine İlişkin
İhtara İtiraz Etmemesi...................................................................421
L- Hesap Kat İhtarına Süresinde İtiraz Etmeyen Borçlunun, Hangi
Konularda Şikâyet Yoluna Gidebileceği........................................422
M- İpotekli Taşınmaz Malikinin Üçüncü Kişi Olması...........................425
N- İİK m.150/ı Uygulamasının Bir Örnekle Somutlaştırılması............430
§ 15. İPOTEKLİ ALACAKLININ GAİP BULUNMASI VEYA PARAYI ALMAKTAN
KAÇINMASI...................................................................................433
A- Genel Olarak.................................................................................433
XVIİçindekiler
B- İpotekli Alacağın Muaccel Olması Halinde....................................441
I- Terkini istenen ipotek, kesin borç ipoteği ise;..............................442
II- Terkini istenen ipotek, limit ipoteği ise;.......................................443
C- İpotekli Alacağın Müeccel Olması Halinde...................................444
§ 16. TAŞINIR VE TAŞINMAZ REHNİN İLÂMSIZ PARAYA ÇEVRİLMESİ
YOLUYLA TAKİPLERİNDE DE UYGULANAN; İİK m.68/b....................445
İFLÂSTA REHINLI ALACAKLAR, İFLÂSIN ERTELENMESININ
TAKIPLERE ETKISI
§ 17. İFLÂSTA REHİNLİ ALACAKLARIN TAHSİLİ.........................................449
A- Genel Olarak.................................................................................449
B- İflâsın Açılmasının Rehinli Alacaklara Etkisi..................................451
I- Borçlunun malları ile teminat altına alınmış alacaklar.........451
II- Üçüncü kişinin malları ile teminat altına alınmış alacaklar...451
C- Rehinli Alacaklı Takibe Girişmeden Borçlunun İflâsı.....................454
Ç- Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip Sırasında Borçlunun İflâsı
......................................................................................................455
D- Müflisin İpotekli Taşınmazının Paraya Çevrilmesi........................457
§ 18. İPOTEKLİ İFLÂS ALACAKLARI..........................................................459
A- İpotekli İflâs Alacağının, Masaya Kaydı ve Sırası...........................459
I- Genel olarak..........................................................................459
II- Kesin borç ipoteği veya limit ipoteği ile teminat altına alınan
iflâs alacağı............................................................................460
1) Kesin borç ipoteği...........................................................460
2) Limit ipoteği...................................................................460
B- İflâs Alacağının İpotekli Olmasının, İlk (Birinci) Alacaklıklar
Toplantısında Toplantı ve Karar Nisabının Hesabında Önem Arz
Etmediği........................................................................................461
§ 19. İFLÂSIN ERTELENMESİ KARARININ İCRA TAKİPLERİNE ETKİSİ..........463
A- Kural ve İstisnası...........................................................................463
I- Kural......................................................................................463
II- İstisna....................................................................................481
B- Erteleme Süresince İşleyip de Rehinli Malın Satış Bedeliyle
Karşılanamayacak Faizlerin Teminat Altına Alınması...................486
C- İflâsın Ertelenmesi Kararının, Borçlu veya Üçüncü Kişiye Ait Rehinli
Malın Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takiplere Etkisi.........................490
I- İflâsın ertelenmesinin amacı.................................................490
XVIIİcra ve İflâs Hukukunda; Rehnin Paraya Çevrilmesi
II- Rehinli malın, iflâsı ertelenen borçluya veya üçüncü kişiye ait
olması....................................................................................490
1) Rehinli malın, iflâsı ertelenen borçluya ait olması.........490
2) Rehinli malın, üçüncü kişiye ait olması..........................491
6502 SAYILI TKHK KAPSAMINDAKI İPOTEKLI ALACAKLAR
§ 20. TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN KAPSAMINDAKİ
İPOTEKLİ ALACAKLARIN TAHSİLİ....................................................503
A- İİK m.68/b ve m.150/ı’nın, Tüketici Kredilerinde Uygulanmayacağı
......................................................................................................503
B- İpotek ile Tüketici Kredisi Yanında Genel Kredi Sözleşmesinden
Doğan Kredi Borcunun da Teminat Altına Alınmış Olması...........525
C- İpoteğin, Kurumsal Bir Kefalet Kuruluşu Lehine Tesis Edilmiş Olması
......................................................................................................527
KİTAP İNCELEMESİ.................................................................................531
KANUN MADDELERİNE GÖRE ARAMA CETVELİ.......................................565
KAVRAMLARA GÖRE ARAMA CETVELİ....................................................571
Prof. Dr. Timuçin MUŞUL’un yayınları;...................................................575
XVIII