Hukuki Koruma Sigortası

ÖNSÖZ Bu monografi, Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Doktora Programı kapsamında, saygıdeğer hocam Prof. Dr. Fırat Öztan gözetiminde hazırlanmıştır. Çalışmada, ülkemizde neredeyse on yedi yıldır yürürlükte bulunan ve dar kapsamda uygulanan Hukuksal Koruma Sigortası Genel Şartları; niteliği, sigorta türleri arasındaki yeri, konusu ve kapsamı bakımından incelemeye tabi tutulmuştur. Bu kapsamda hukuki koruma sigortasının Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerindeki hacmi ve prim/hasar oranları ve bu konudaki bilinç düzeyi üzerinde durularak, Tür­kiye'de gelişmiş ülkelerdeki bilinirlik ve uygulama düzeyine ulaşılması halinde avukatların bu pazardan ne oranda pay alabileceğine ilişkin öngörü­lerde bulunulmuştur.

Kötü bir hukuk diliyle kaleme alınmış olan Hukuksal Koruma Sigortası Genel Şartlan, çalışmada adeta yeniden yazılarak gerek maddi hukuk gerek­se usul hukuku bakımından daha anlaşılır şekilde ifade edilmeye çalışılmış, dağınık hükümler okuyucuya kolaylık sağlamak amacıyla başlıklar halinde toplanmak ve gerekli bağlantılar kurulmak suretiyle örnekler verilerek ince­lenmiştir.

Çalışma kapsamında Türkiye'deki hukuki koruma sigortası uygulama­sı, yürürlükteki poliçeler ve şirketlerce sunulan teklifler üzerinden değer­lendirilerek, sigortalıya sunulan sözleşme ve sözleşme eki klozların uygu­lamaya yansıması ve geçerliliği incelenmiştir. Buna ek olarak hukuki koru­ma sigortasının adalete erişim ve yargı reformu süjesi olarak değerlendiril­mesi yapılmış, adlî yardım ve müdafilik kurumlarıyla ilişkisi ele alınmış, mahkeme içi ve dışı sulh, tahkim, 6325 Sayılı Kanun kapsamında arabulucu­luk ve 1136 Sayılı Av. K. m. 35/A'da düzenlenen uzlaşma sağlama bakımın­dan sigorta kapsamına ilişkin görüşler ifade edilmiştir.

Son olarak bana bu monografinin hazırlanması yolunu açan saym ho­cam Prof. Dr. Fırat Öztan'a, konuyu benimle tartışarak kapsamı genişlet­meme yardımcı olan Dr. Kadri A. Bahsi'ye, çalışmanın yayınlanması konu­sunda cesaret veren Gazi Üniversitesi anayasa hukuku öğretim üyesi sevgili eşim Hande Seher Demir'e ve bu cesaretin elle tutulur bir esere dönüşmesi konusunda destek veren Adalet Yayınevi yetkililerine ve değerli çalışanları­na teşekkürü borç bilirim.

Çankaya, 05.08.2013

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ................................................................................................................................ VII

İÇİNDEKİLER......................................................................................................................... IX

KISALTMALAR....................................................................................................................... 1

GİRİŞ........................................................................................................................................ 1

§ 1. Tanımı................................................................................................................................. 5

§ 2. Hukuki Koruma Sigortasının Niteliği ve Sigorta Türleri

Arasındaki Yeri............................................................................................................. 7

1. Hukuki Koruma Sigortasının Niteliği................................................................... 7
2. Hukuki Koruma Sigortasının Sigorta Türleri Arasındaki Yeri.......................... 7

1. Hukuki Koruma Sigortasının Türkiye ve Avrupa Birliği
   Ülkelerindeki Hacmi................................................................................................ 9
2. Hukuki Koruma Sigortası Türleri........................................................................ 12
3. Hukuki Koruma Sigortasının Konusu.............................................................. , 13
4. Hukuki Koruma Sigortasının Kapsamı............................................................... 14

A.    Motorlu Araca Bağlı Hukuki Koruma ve Trafik Hukuki
Koruma Sigortası.......................................................................................... 14

1. Sigorta Korumasından Yararlanabilecek Kişiler ve
   Motorlu Araçlar..................................................................................... 14
2. Sigortalanan Edim Türleri.................................................................... 15
3. Motorlu Araca Bağlı Hukuki Koruma Dışında Kalan
   Haller....................................................................................................... 16

B.      Sürücü Hukuki Koruması............................................................................. 17

1. Sigorta Korumasından Yararlanan Kişiler......................................... 17
2. Sigortalanan Edim Türleri..................................................................... 18
3. Sürücü Hukuki Koruması Dışında Kalan Haller................................ 18
4. Fesih Hakkı ve Prim İadesi................................................................... 19

C.     Taşınmaz Mala Bağlı Hukuki Koruma....................................................... 19

D.     Kişi-Aile Hukuki Koruması......................................................................... 19

1.   Sigorta Korumasından Yararlanabilecek Kişiler................................ 19

2. Sigortalanan Edim Türleri............................................... 20
3. Kişi-Aile Hukuki Koruması Dışında Kalan Haller............. 21

E.   Ek Sözleşme ile Teminat Kapsamına Dâhil Edilebilecek
Hususlar............................................................................. 21

F.    Teminat Kapsamına Giren Giderler....................................... 22

G.   Teminat Dışında Kalan Giderler............................................ 23

H.   Teminat Dışında Kalan Genel Haller.................................... 23

I.     Hukuksal Korumanın Kasıtla İşlenen Suçlarda Ortadan

Kalkması............................................................................. 24

J.     Sigortanın Coğrafi Sınırı...................................................... 25

K.   Muafiyetler......................................................................... 25

L.   Sigortanın Başlangıcı ve Sonu............................................... 26 V.   Riziko ve Tazminat.................................................................... 26

A.   Rizikonun Gerçekleşmesi...................................................... 26

B.    Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Sigortalının
Yükümlülükleri.................................................................... 26

C.   Başarı Şansının Değerlendirilmesi ve Sigorta Korumasının
Reddi.................................................................................. 28

D.   Hasar Servisinde Avukat İstihdamı....................................... 29

E.   Avukatın Seçimi ve Ücreti.................................................... 31

1. Avukatın Seçimi............................................................. 31
2. Avukatın Ücreti............................................................. 33

F.    Yargılama Dışı İşlerde Sigortacının Yardımı........................... 34

G.   Sigortalının Ölümü............................................................... 34

H.   Sigortacının Olağanüstü Fesih Hakkı ve Şartlan..................... 35

I.    Temlik ve Giderlerin Tazmini................................................ 35

1. Temlik Yasağı............................................................... 35
2. Masrafların Ödenmesi ve Avans İsteme Hakkı................ 36
3. Tahsil Edilen Masrafı İade Yükümlülüğü.......................... 36
4. Dava Sonucuna Göre Yargılama Giderlerinden

Mahsup Hakkı............................................................... 36 VI.  Çeşitli Hükümler........................................................................ 36

A.   Sigorta Priminin Ödenmesi, Sigortacının Sorumluluğunun
Başlaması ve Sigorta Ettirenin Temerrüdü............................. 36

B.    Sigortalı veya Sigorta Ettirenin Sözleşme Yapıldığı

Sıradaki Beyan Yükümlülüğü ve Sonuçları............................. 37

C.     Sigortalı veya Sigorta Ettirenin Sigorta Süresi içindeki

Beyan Yükümlülüğü ve Sonuçlan.............................................................. 39

D.     Birden Çok Sigorta........................................................................................ 40

E.      Tebliğ ve İhbarlar.......................................................................................... 40

F.     Sırların Saklı Tutulması................................................................................. 40

G.     Yetkili Mahkeme, Zamanaşımı ve Özel Şartlar.......................................... 41 § 4. Hukuki Koruma Sigortasının Çeşitli Yönlerden

Değerlendirilmesi....................................................................................................... 43

I.      Sulh ve Mahkeme Dışı Uyuşmazlık Çözüm Yollarına Başvuru
Bakımından Hukuki Koruma Sigortası............................................................... 43

A.    Mahkeme İçi ve Dışı Sulhte Hukuki Koruma Sigortası........................... 43

B.      Tahkim Yargılamasında Hukuki Koruma Sigortası................................... 44

C.     Arabuluculuk Giderleri Bakımından Hukuki Koruma
Sigortası......................................................................................................... 45

D.     Avukatlık Kanunu m. 35/A Uyarınca Uzlaşma Sağlama
Masrafları Bakımından Hukuki Koruma Sigortası.................................... 47

E.     Adalete Erişim ve Yargı Reformu Stratejisi Süjesi Olarak
Hukuki Koruma Sigortası............................................................................. 47

II.     Adlî Yardım ve Müdafiliğin Hukuki Koruma Sigortasına

Etkisi....................................................................................................................... 49 § 5. Türkiye'deki Hukuki Koruma Sigortası Uygulamasının

Yürürlükteki Poliçeler ve Teklifler Üzerinden Değerlendirilmesi ....51

1. Anadolu Sigorta Motorlu Kara Taşıtları Bileşik Kasko Poliçesi.................... 51
2. Ak Sigorta Genişletilmiş Kasko Sigortası Teklifi.............................................. 53
3. Sompo Japan Sigorta Bireysel Genişletilmiş Kasko Sigortası

Teklifi...................................................................................................................... 54

4. Groupama Sigorta Genişletilmiş Kasko Poliçesi............................................... 55
5. Axa Sigorta Maksimum Kasko Poliçesi............................................................. 56
6. Allianz Sigorta Genişletilmiş Kasko Poliçesi..................................................... 56
7. HDI Sigorta Hukuksal Koruma Sigortası Teklifi............................................... 57

A.    Sigorta Konusu Bakımından....................................................................... 57

B.      İş Uyuşmazlıkları Bakımından..................................................................... 58

C.     Tüketici Uyuşmazlıkları Bakımından.......................................................... 59

D.     Sigortalının Ölümü ve Yaralanmasından Kaynaklanan
Uyuşmazlıklar Bakımından........................................................................... 60