Hukuki Açıdan İnternet Bankacılığı
Hukuki Açıdan İnternet Bankacılığı
Süleyman YILMAZ
İÇİNDEKİLER
§ 1. GİRİŞ......................................................................................... 41
I. KONUNUN TAKDİMİ VE ÖNEMİ...................................... 41
II. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI..................................... 43
BİRİNCİ BÖLÜM
INTERNET BANKACILIĞI İLE BAĞLANTILI TEMEL KAVRAMLAR
§ 2. TEKNİK ALTYAPIYI OLUŞTURAN
TEMEL KAVRAMLAR.............................................................. 45
I. Bilgisayar.................................................................................. 45
II. Internet..................................................................................... 47
A. İnternet Kavramı.................................................................. 47
B. Internet'in Tarihî Gelişimi....................................................... 48
- Elektronik Posta........................................................................ 50
- Dünya Çapında Ağ.................................................................... 51
V. Websitesi.................................................................................. 52
VI. Alan Adı................................................................................... 52
VII. Sunucu...................................................................................... 52
§ 3. ELEKTRONİK TİCARET.......................................................... 54
I. Elektronik Ticaret Kavramı........................................................ 54
II. Elektronik Ticaretin Türleri......................................................... 54
A. Genel Olarak........................................................................ 54
B. İşletmeler Arası Elektronik Ticaret......................................... 55
C. İşletmeler ile Tüketiciler Arası Elektronik Ticaret.................... 55
D. Tüketiciler Arası Elektronik Ticaret....................................... 56 § 4. ELEKTRONİK BANKACILIK................................................. 57
I. Genel Olarak............................................................................. 57
II. Ev ve Ofis Bankacılığı................................................................ 57
- Telefon Bankacılığı..................................................................... 58
- Televizyon Bankacılığı................................................................ 58
V. Kablosuz Uygulama Protokolü Bankacılığı.................................. 59
VI. Avuç İçi (Palmtop) Bilgisayar Bankacılığı.................................... 59
VII. Kabin Bankacılığı....................................................................... 60
VIII. Kısa Mesaj Servisi Bankacılığı.................................................... 61 IX. Internet Bankacılığı......................................................................... 61
İKİNCİ BÖLÜM
INTERNET BANKACILIĞININ TARİHÎ GELİŞİMİ,
TANIMI, İŞLEYİŞİ VE INTERNET BANKACILIĞINDA
Mf S İTRİNİN KORUNMASI
§ 5. INTERNET BANk. ^İLIĞININ DOĞUŞU VE
TARİHÎ GELİŞİMİ...................................................................... 63
§ 6. INTERNET BANKACILIĞININ TANIMI VE İŞLEYİŞİ........... 66
I. Internet Bankacılığının Tanımı..................................................... 66
II. Internet Bankacılığının İşleyiş Süreci............................................ 67
III. Internet Bankacılığında Kullanılan Tanıma ve
Yetkilendirme Yöntemleri........................................................... 69
A. Kullanıcı Kodu ve Şifre......................................................... 70
B. Kazıma Listesi...................................................................... 70
C. Dijital Sertifikalar.................................................................. 70
D. Biometrik Kontrol................................................................. 71
IV. Internet Bankacılığının Fayda ve Sakıncaları................................ 72
A. Internet Bankacılığının Faydaları............................................ 72
- Müşteriler Açısından Faydaları.......................................... 72
- Bankalar Açısından Faydaları........................................... 73
B. Internet Bankacılığının Sakıncaları.......................................... 75
-
Internet Bankacılığının Müşteriler Açısından
Sakıncaları....................................................................... 75 -
Internet Bankacılığının Bankalar Açısından
Sakıncaları....................................................................... 76
§ 7. INTERNET BANKACILIĞINDA MÜŞTERİNİN
KORUNMASI............................................................................ 78
I. Genel Olarak............................................................................. 78
II. 2002/65/EC Finansal Hizmetler Direktifi..................................... 78
III. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Hükümleri..................... 80
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
INTERNET BANKACILIĞI HİZMET SÖZLEŞMESİNİN TANIMI, HUKUKÎ NİTELİĞİ, KURULMASI VE ŞEKLİ
8. INTERNET BANKACILIĞI HİZMET SÖZLEŞMESİNİN
TANIMI, UNSURLARI VE HUKUKÎ NİTELİĞİ...................... 83
I. Internet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinin
Tanımı ve Unsurları.................................................................... 83
II. Internet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinin
Hukukî Niteliği.......................................................................... 84
III. Internet Bankacılığında Genel İşlem Şartlan ve
Bunların Denetimi...................................................................... 86
A. Genel Olarak........................................................................ 86
B. Genel İşlem Şartları Kavramı ve Unsurları.............................. 86
C. Türk Hukukıfnda Genel İşlem Şartları ile İlgili
Düzenlemeler........................................................................ 88
D. Internet Bankacılığında Genel İşlem Şartlan............................ 90
E. Internet Bankacılığında Genel İşlem Şartlarının
Denetimi............................................................................... 91
- Genel Olarak................................................................... 91
- Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlarını Aşan
Genel İşlem Şartlarının Geçerli Olmayacağı İlkesi.............. 92
-
Alışılmamış, Şaşırtıcı Genel İşlem Şartlarının
Bağlayıcı Olmaması İlkesi................................................. 93 - Bireysel Sözleşmeye Aykırı Düşen
Genel İşlem Şartlarının Uygulanmaması İlkesi.................... 95
-
Genel İşlem Şartlarında Mutad Olarak
Yer Alan Boş Söz Biçimindeki Kayıtların
Uygulanmayacağı İlkesi.................................................... 95 -
İhtilaf Durumunda Müşterinin Hakkının
Korunmasını Daraltan ve Kişisel Hürriyetini
Sınırlayan Kayıtların Geçerli Olmayacağı İlkesi.................. 96
F. Genel İşlem Şartlarının Tamamen veya
Kısmen Internet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinin
Kapsamına Alınmaması veya Geçersiz Olmasının
Hukukî Sonuçları................................................................. 97
KURULMASİ.............................................................................. 99
1. Genel 01:>,ji............................................................................... 99
II. Internet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinin
Websiteleri Aracılığı ile Kurulması............................................ 103
A. Genel Olarak...................................................................... 103
B. Internet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinin
Etkileşimli Websitesi Aracılığı ile Kurulması.......................... 104
C. Internet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinin
Etkileşimsiz Websitesi Aracılığı ile Kurulması........................ 104
III. Web Sayfalan Üzerinden Gönderilen İrade Beyanlarının
Hukukî Niteliği......................................................................... 104
A. Genel Olarak...................................................................... 1U4
B. İcap Niteliğindeki İrade Beyanları........................................ 105
- Etkileşimli Websiteleri Açısından..................................... 105
- Etkileşimsiz Websiteleri Açısından................................... 106
C. Kabul Niteliğindeki İrade Beyanları..................................... 106
D. İcap ve Kabulün Geri Alınması............................................ 107
1) Etkileşimli Websitelerinde İcap ve
Kabulün Geri Alınması.................................................... 107
2) Etkileşimsiz Websitelerinde İcap ve
Kabulün Geri Alınması.................................................... 108
IV. Websiteleri Aracılığıyla Gönderilen Beyanların
Ulaşma Engelleri...................................................................... 108 10. SÖZLEŞMENİN KURULDUĞU, HÜKÜM VE
SONUÇLARINI DOĞURDUĞU ANIN BELİRLENMESİ ...110
I. Genel Olarak........................................................................... 110
II. Sözleşmenin Websiteleri Aracılığı İle Kurulduğu Anın
Belirlenmesi............................................................................. 110
III. Websiteleri Aracılığı İle Kurulan Sözleşmenin
Hüküm ve Sonuçlarını Doğurduğu Anın Belirlenmesi.................. 111 11 INTERNET BANKACILIĞI HİZMET
SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ....................................................... 113
I. Genel Olarak........................................................................... 113
II. Internet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinin Şekli......................... 116
III. Elektronik İmza.................................................................................................... I 17
A. İmza Kavramı..................................................................... 117
B. Elektronik İmza.................................................................. 118
C. Elektronik İmzanın Faydalan............................................... 121
D. Elektronik İmzaya İlişkin Sorunlar....................................... 122
1) Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcısının
Hukukî Sorumluluğu....................................................... 122
- Elektronik İmza Sahibinin Sorumluluğu............................ 123
- Elektronik İmzanın İspat Değeri...................................... 126
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
INTERNET BANKACILIĞINDA GÜVENLİK VE TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
12. GENEL OLARAK INTERNET BANKACILIĞINDA
GÜVENLİK SORUNU........................................................... 129 13. INTERNET BANKACILIĞINDA GÜVENLİĞİ
TEHDİT EDEN UNSURLAR.................................................. 132
I. Sistem Güvenliğini Tehdit Eden Kişiler...................................... 132
A.Hacker................................................................................ 132
B. Cracker.............................................................................. 133
C. Joyrider.............................................................................. 133
D. Vandal................................................................................ 133
E. Spy (Casuslar).................................................................... 134
II. Saldırı Çeşitleri........................................................................ 134
A. Denial Of Service (DOS) Saldırılan..................................... 134
B. Yetkisiz Erişim.................................................................... 135
C. İletişimin İzlenmesi.............................................................. 136
D. İşletme İçinden Gelen Saldırılar............................................ 136
E. Kötü Niyetli Olarak Hazırlanmış Programlar........................ 136
14. İNTERNETTE İLETİŞİM GÜVENLİĞİ SAĞLAYAN
YÖNTEMLER......................................................................... 138
I. Genel Olarak.......................................................................... 138
II. Güvenli Yuvalar Katmanı......................................................... 138
III. Güvenli Elektronik İşlem......................................................... 140
1) Havale Gönderen ile Havale Ödeyicisi
Banka Arasındaki İlişki (Karşılık İlişkisi)......................... 185
-
Havale Gönderilen ile Bankası Arasındaki İlişki
(Tahsil İlişkisi)................................................................ 186 - Havale Gönderen ile Havale Gönderilen
Arasındaki İlişki (Bedel İlişkisi)....................................... 187
D. Internet'te Havale Yapılması................................................ 189
1) Müşterinin Internet Ortamında
Kendisini Bankaya Tanıtması.......................................... 190
2) Müşterinin Internet'te Havale Talimatı Vermesi................ 191 18. HAVALENİN GERİ ALINMASI VE İPTALİ............................ 196
I. Havalenin Geri Alınması............................................................ 196
A. Genel Olarak...................................................................... 196
B. İnternet Bankacılığında Havalenin Geri Alınması................... 197
II. Havalenin İptali......................................................................... 198
A. Havalenin Gönderen Tarafından İptali.................................. 198
B. Havalenin Banka Tarafından İptali........................................ 199 19. INTERNET BANKACILIĞINDA
HAVALEDE ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR....................... 201
I. Genel Olarak........................................................................... 201
II. Bankadan Kaynaklanan Sorunlar............................................. 201
A. Bankanın Websitesinin Çalışmaması veya
Yavaş Çalışması.................................................................. 201
B. Havalenin Üçüncü Bir Kişinin Hesabına Geçirilmesi.............. 202
C. Müşterinin Bilgisayarına Virüs Girmesi................................. 203
III. Müşteriden Kaynaklanan Sorunlar........................................... 204
A. Müşterinin Yanlış Hesaba veya
İsme Havale Göndermesi.................................................... 204
B. Müşterinin Bilgisayar Sisteminin Yeterli Olmaması
ve Sisteme Virüs Girmesi..................................................... 205
IV. Internet'ten Kaynaklanan Sorunlar............................................ 205
A. Genel Olarak...................................................................... 205
B. Internet Servis Sağlayıcı (Internet Service Provider)............. 206
1) Genel Olarak.................................................................. 206
2) Internet Servis Sağlayıcının Sorumlulukları....................... 208
- Genel Olarak............................................................. 208
-
Erişim Hizmeti Sağlayıcı (Access Provider)
Olarak Internet Servis Sağlayıcının
Sorumluluğu............................................................... 208
c) İnternet Servis Sağlayıcının Sözleşmeden
Kaynaklanan Sorumluluğu.......................................... 211
V. Üçüncü Kişilerden Kaynaklanan Sorunlar................................. 213
A. Genel Olarak...................................................................... 213
B. Mevduat Sözleşmesi........................................................... 213
- Genel Olarak................................................................. 213
- Mevduat Sözleşmesinin Hukukî Niteliği........................... 215
- Karz Niteliği.............................................................. 216
- Usulsüz Tevdi Niteliği................................................. 216
- Karma Sözleşme Niteliği............................................ 217
- Kendine Özgü Sözleşme Niteliği................................. 218
C) Üçüncü Kişinin Bankanın Bilgisayar Sistemine Girmesi Durumunda Zarara Kimin Katlanacağı
Sorunu............................................................................... 219 20. INTERNET BANKACILIĞI
HİZMET SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ........................ 223
I. Genel Olarak.......................................................................... 223
II. Internet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesini
Sona Erdiren Sebepler............................................................ 223
A. Müşterinin Banka Nezdindeki Hesabı Kapatması................ 224
B. Müşterinin Ölmesi............................................................... 224
C. Bankanın İflası veya Kapanması.......................................... 225
D. Sözleşmenin Feshedilmesi................................................... 225
E. İrade Sakatlığı Sebebiyle Sözleşmenin İptali......................... 226
- Genel Olarak................................................................. 226
- Hata Sebebiyle Sözleşmenin İptali.................................. 227
- Hile Sebebiyle Sözleşmenin İptali.................................... 228
- Tehdit Sebebiyle Sözleşmenin İptali................................ 239
- F. Internet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinin Bozma
Sözleşmesiyle Ortadan Kaldırılması............................
SONUÇ.......................................................................