Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Hukuk Yargılamasında Somutlaştırma Yükü
.jpg){kind=small}
Hukuk Yargılamasında Somutlaştırma Yükü
Taner Emre YARDIMCI
1.600,00
TL
1 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe giren Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda hükme bağlanan somutlaştırma yükü, dava konusu vakıaların zaman, mekan ve içerik bakımından açık bir şekilde ifade edilmesine ilişin bir yüktür. Davada her bir tarafın kendi haklılığını göstermek için dayandığı vakıaları tek tek hangi delil veya delillerle ispat edeceğini açıklarken vakıa-delil ilişkisi kurması da somutlaştırma yükünün farklı bir yönüdür. Somutlaştırma yükünün önemi yerine getirilmediği takdirde kendisini gösterir. Şöyle ki, dayandığı vakıaları yeterince somutlaştıramayan ve belirli bir delille ilişkilendiremeyen taraf aleyhine karar verilmesi sonucu ile karşılaşacaktır. Söz konusu bu eser, somutlaştırma yükünün davanın taraflarınca nasıl yerine getirilebileceğini ve bu yüke bağlı hukuki sonuçları incelemek üzere hazırlanmıştır.(ARKA KAPAKTAN)
ÖNSÖZ ................................................................................................................ V I I
İÇİNDEKİLER.................................................................................................... I X
KISALTMALAR DİZİNİ ...........................................................................XV I I
GİRİŞ.........................................................................................................................1
BİRİNCİ BÖLÜM
SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜ HAKKINDA GENEL
BİLGİLER
§ 1.SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜ KAVRAMI VE
SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜNÜN YARGILAMADAKİ İŞLEVİ ...3
A. Somutlaştırma Yükü Kavramı................................................................3
B. Somutlaştırma Yükünün İşlevi ..............................................................8
§ 2.SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜ VE DİĞER TEMEL USULÎ
YÜKLER .........................................................................................................17
A. İddia Yükü Kavramı................................................................................17
B. İnkâr Etme Yükü Kavramı ................................................................... 24
C. Delil İkame Yükü Kavramı .................................................................. 34
İÇİNDEKİLERX
İKİNCİ BÖLÜM
SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜNÜN YERİNE
GETİRİLMESİ
§ 3.SOMUTLAŞTIRILMASI GEREKEN VAKIALARIN TAYİNİ ...47
A. Hukuk Kuralları ve Tecrübe Kuralları .............................................. 48
1. Yabancı Hukuk................................................................................. 49
2. Tecrübe Kuralları .............................................................................53
B. Somutlaştırılması Gereken Vakıaların Tayini................................. 56
1. Vakıanın Hukukî Açıdan Önem Arz Eden Vakıa
Niteliğinde Olması...........................................................................57
a. Hukuk Kuralının Koşul Unsurunu Doğrudan
Karşılayan Vakıalar ...................................................................57
b. Hukuk Kuralının Koşul Unsurunu Dolaylı Olarak
Karşılayan Vakıalar ...................................................................62
2. Vakıanın Karşı Tarafça Reddedilerek Çekişmeli Hâle
Getirilmesi .........................................................................................65
C. Hukuk Kuralının Koşul Unsurunu Karşılamasına
ve Çekişmeli Olmasına Rağmen Somutlaştırılması
Gerekmeyen Vakıalar ............................................................................ 69
1. Çifte Etkili Vakıalar .........................................................................70
2. Herkesçe Bilinen Vakıalar ..............................................................71
3. Kanunî Karineler..............................................................................76
D. Somutlaştırma Ölçüsünün Tayin Edilmesinde Göz Önünde
Tutulması Gereken Hususlar............................................................... 84
1. Dava Açılırken Benimsenmiş Asgari Koşullar ve İnkâr
Etme Yükünün Kabul Edilip Edilmediği ................................. 86
2. İddiada Bulunan Tarafın Bilgi Seviyesi.......................................89
3. Uygulanabilecek Bir Tecrübe Kuralının Varlığı ...................... 94
§ 4.İSPAT KONUSUNUN BELİRTİLMESİ VE DELİLLER İLE
İLİŞKİLENDİRİLMESİ .............................................................................95XI
A. İlişkilendirme Yükü Yerine Getirilirken İspat Konusunun
Bildirilmesi ve Deliller ile İrtibatlandırılması Gerekliliği............ 97
1. Delil Keşfi Usulü.............................................................................. 97
2. Uyuşmazlığa İlişkin Vakıalar Hakkında Bilgi Edinme
ve Delilleri Elde Etme Yasağı...................................................... 100
3. İspat Konusunun ve Delillerin Belirtilmesinin Önemi ...... 103
B. İlişkilendirme Yükünün Kapsamının Genişletilmesi Sorunu... 105
1. Delillerin Mahkemeye Verilmesi .............................................. 105
a. Delilin Aslının veya Örneğinin Verilmesi........................ 106
b. Yabancı Dilde Tanzim Edilmiş Belgeler............................ 108
2. İlişkilendirme Yükünün Yerine Getirilmesinde Yaklaşık
İspat Şartının Aranması............................................................... 109
C. İspat Konusunun Bildirilmesinin Delil Türleri Bakımından
Önemi ..................................................................................................... 112
1. Yemin Delilinde............................................................................. 112
2. Belge Delilinde................................................................................114
3. Tanık Delilinde...............................................................................117
4. Keşif ve Bilirkişi Delillerinde ......................................................119
D. Hangi Delile Dayanıldığı Belirtilerek Vakıa-Delil İlişkisi
Kurulması ve Delillerin Hasredilmesi............................................. 122
1. Hangi Delile Dayanıldığının Bildirilmesi Zorunluluğu .... 122
a. Her Bir Vakıanın Hangi Tanık ile İspat Edileceğinin
Belirtilmesi ve Tanık Hakkında Bilgilerin
Açıklanması .............................................................................124
b. Delil Olarak Dayanılan Belgenin Tayin Edilmesini
Sağlayacak Bilgilerin Açıklanması .....................................126
2. Vakıa-Delil İlişkisinin Kurulması ile Delillerin
Hasredilmesi................................................................................... 133
a. Dilekçeler Aşamasının Sona Ermesi Sonrasında
Delillerin Hasredildiğinin Kabulü .................................... 133XII
b. Belirli Bir Vakıa ile İlişkilendirilen Bir
Delilden Başka Bir Vakıanın Gerçekleşip
Gerçekleşmediğinin Anlaşılması ........................................141
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KARŞI TARAFIN SOMUTLAŞTIRMAYA
KATILMA ZORUNLULUĞU VE BUNA
YÖNELİK ARAÇLAR
§ 5.KARŞI TARAFIN SOMUTLAŞTIRMAYA KATILMASINA
YÖNELİK UYGULAMA VE ÖĞRETİDE GELİŞTİRİLEN
A R AÇLA R ................................................................................................... 144
A. Eda Davası Açılması veya Basamaklı Dava Açılması................... 146
1. Maddî Hukuka Göre Bilgi Verme Zorunluluğu .................... 146
2. Eda Davası ya da Basamaklı Dava Açılması............................ 149
B. Talî Somutlaştırma Yükü Gereği Karşı Tarafın Davanın
Esasına İlişkin Vakıalar Hakkında Açıklama Yapmasının
Sağlanması ............................................................................................. 152
1. Talî Somutlaştırma Yükünün Devreye Girmesi
İçin Aranan Şartlar ve Karşı Taraftan Savunmada
Bulunmasının Beklenmesi .......................................................... 152
2. Türk Hukukunda Talî Somutlaştırma Yükünün
Uygulanması................................................................................... 158
C. Taraflar İçin Genel Bir Aydınlatma Ödevinin Kabulü................ 160
1. Aydınlatma Ödevinin Şartları ve Karşı Taraf Aleyhine
Doğurduğu Yükümlülükler .........................................................161
2. Aydınlatma Ödevine Yönelik Eleştiriler ve Bunlara
Verilen Cevaplar ............................................................................ 164
3. Aydınlatma Ödevinin Türk Hukukunda Uygulanması....... 169
a. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Tarafların
Aydınlatma Ödevi ...................................................................170XIII
b. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Değişiklik
Yapma Gerekliliği................................................................... 172
D. İspatın Engellenmesine Sebep Olan Taraf Aleyhine Bazı
Sonuçların Doğacağının Kabul Edilmesi .......................................176
§ 6.KARŞI TARAFIN SOMUTLAŞTIRMAYA KATILMASINA
YÖNELİK KANUNDA AÇIKÇA ÖNGÖRÜLEN ARAÇLAR ... 180
A. İsticvap ile Karşı Tarafın Açıklama Yapmasının Sağlanması .... 180
1. İsticvabın Hukukî Niteliği ve Taraflar Arasında Bilgi
Dağılımındaki Dengesizliğin Yarattığı Durumun
Yargılamaya Etkisi..........................................................................181
a. İsticvabın Hukukî Niteliği ...................................................181
b. Bilgi Dağılımındaki Dengesizlik ........................................ 185
2. Bilgi Dağılımındaki Dengesizliğin Giderilmesinde
İsticvabın Elverişli Olup Olmadığı ........................................... 192
3. Karşı Tarafın Somutlaştırmaya Katılması için
İsticvaptan Nasıl İstifade Edilmesi Gerektiği......................... 195
B. Belgelerin İbrazının Sağlanması ve Somutlaştırmaya
Yönelik Hususların İbraz Sonrasında Açıklanması .....................200
1. Karşı Tarafın Elindeki Belgenin İbrazına Karar
Verilmesinin Şartları ....................................................................200
2. İbraz Sonrasında Somutlaştırmaya Yönelik Hususların
Açıklanması ....................................................................................205
C. Keşif Konusu Şeyin Tevdi Edilmesi veya Keşif İcrasına
Katlanılması ..........................................................................................207
1. Keşif İcrasına Katkıda Bulunma Yükünün Doğmasının
Şartları..............................................................................................207
2. Keşif Konusunun İncelenmesi ve Somutlaştırmaya
Yönelik Açıklamaların Yapılabilmesi ...................................... 210
D. Delil Tespiti Sonrası Elde Edilen Bilgiler Çerçevesinde
Somut Vakıa İddialarına Dayanan Bir Dava Açılabilmesi.......... 210
1. Delil Tespitine Karar Verilmesinin Şartları ve Delil
Tespiti Aşamasında Değerlendirilebilecek Deliller................211XIV
a. Delil Tespitine Karar Verilmesi............................................211
b. İncelenebilecek Deliller Bakımından Sınırlandırma......217
2. Karşı Tarafın Somutlaştırmaya Katılması...............................220
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜNÜN YERİNE
GETİRİLMEMESİNİN SONUÇLARI
§ 7. İDDİA YÜKÜ ALTINDAKİ TARAFIN
SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜNÜ YERİNE GETİRMEMESİ ...... 227
A. Dayanılan Vakıaların Somutlaştırılmaması...................................228
1. Aydınlatma Ödevi Çerçevesinde Somutlaştırma
Gerekliliğine Dikkat Çekilmesi................................................. 229
2. Uyuşmazlığın Mevcut Duruma Göre Karara Bağlanması ..234
a. Usule İlişkin Karar Verileceği Yönündeki Görüşler
ve Bunların Değerlendirilmesi ............................................ 235
b. Esasa İlişkin Karar Verileceği Görüşü ve Bu
Görüşün Değerlendirilmesi.................................................242
3. Doğrudan Bilirkişi İncelemesine Karar Verilmesi ................245
B. Vakıa-Delil İlişkisinin Kurulmamış Olması..................................248
1. İlişkilendirme Yükünün Yerine Getirilmesi
Gerekliliğinin Hâkim Tarafından Hatırlatılması..................249
2. Uyuşmazlığın Mevcut Duruma Göre Karara Bağlanması ..254
§ 8.KARŞI TARAFIN SOMUTLAŞTIRMAYA KATILMA
ZORUNLULUĞUNA UYMAMASI ...................................................256
A. Aleyhine Katılma Zorunluluğu Doğan Tarafın
Somutlaştırmaya Katılmasının Beklenebilir Olması................... 257
1. Somutlaştırmaya Yönelik Bilgi Verebilecek Konumda
Olma ................................................................................................. 259
2. İmtina Etmeyi Haklı Kılan Bir Sebebin Mevcut Olmaması263XV
a. Somutlaştırmaya Katkıda Bulunması Beklenen
Tarafın Gizli Tutulmasında Menfaati Olan Bilgiler ......265
b. Karşı Tarafın Gizli Tutulmasında Menfaati Olan
Bilgileri Koruyacak Şekilde Yargılama Yapılması........... 274
B. Katılma Zorunluluğunun Yerine Getirilmesi Gerekliliğine
Hâkim Tarafından Dikkat Çekilmesi ............................................. 281
C. Somutlaştırma Yükünün Yerine Getirilmesine Katkıda
Bulunulmamasına Bağlanan Yaptırım ............................................282
1. Maddî Hukuka Dayalı Bilgi Verme Yükümlülüğünün
İhlalinde...........................................................................................283
2. Talî Somutlaştırma Yükünde Ayrıntılı İnkârda
Bulunulmamasında.......................................................................284
3. Aydınlatma Ödevinin Gereklerine Uyulmamasında ...........286
4. İspatın Engellenmesine Yönelik Bir Tutumda
Bulunulmasında.............................................................................287
5. Delil Olarak Dayanılan Belgenin İbraz Edilmemesinde
veya Keşif Yapılmasına Katkıda Bulunulmamasında ........... 290
§ 9.SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜNÜN TAKDİRİNDE HATA
EDİLMESİ HÂLİNDE MAHKEMECE VERİLECEK
KARARIN HUKUKÎ DENETİMİ....................................................... 295
A. Olağan Kanun Yolları.......................................................................... 296
1. İstinaf................................................................................................297
2 . Temy iz.............................................................................................. 303
B. Olağanüstü Kanun Yolu......................................................................306
C. Ulusal ve Uluslararası Boyutta Temel Yargısal Hak İhlaline
Dayalı Denetim.....................................................................................307
1. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru................................308
2. AİHM’e Bireysel Başvuru ............................................................310
SONUÇ................................................................................................................ 313
KAYNAKÇA...................................................................................................... 335XVI
EK I: ALMAN MEDENİ USUL KANUNU’NUN İLGİLİ
HÜKÜMLERİ............................................................................................ 361
EK II: İSVİÇRE MEDENİ USUL KANUNU’NUN İLGİLİ
HÜKÜMLERİ............................................................................................ 365
EK III: AVUSTURYA MEDENİ USUL KANUNU’NUN
İLGİLİ HÜKÜMLERİ.............................................................................369
EK IV: FRANSIZ MEDENİ USUL KANUNU’NUN İLGİLİ
HÜKMÜ....................................................................................................... 371
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı