Hukuk Sosyolojisi

                                                                                              ÖNSÖZ

Sosyolojik düşüncenin alt yapısını felsefi yaklaşımlar destekler. Sosyolo­jik hukuk düşüncesinin oluşumunda ve gelişmesinde felsefenin ve hukuk felsefesinin katkıları inkâr edilemez. Biz de bu nedenle ilk bölümde hukuk felsefesini tanıtmak istedik.

Bu çalışmanın eski basımlarında yer alan hukuk-suç ilişkisini ve suç teo­rilerini geliştirerek "Suç Sosyolojisi" kitabına aktardık. Ayrıca bu baskıda hukuk üzerine çalışan sosyologların görüşleri üzerinde yoğunlaşılmış, di­ğer konular genişletilmiştir. Böylece salt hukuk sosyolojisi öngörülmüştür. Kitap bu haliyle yeni bir biçim ve içerikle yayınlanmaktadır.

  Bu çalışmayı hazırlarken amacım öncelikle sosyoloji bölümündeki tüm öğrenciler için tartışmaları yönlendirecek bir metin hazırlamaktı. Hukuk sosyoloji, sosyolojik bakış açısını yansıtan, onun diliyle konuşan özel bir alandır. Hukuk sosyolojisi hukukçulardan önce sosyologların işidir. Bu ne­denle onun bu müstesna özelliğine saygı duyarak özenle ilerlemek gerek­tiğine inanıyorum. Kitabın basımını özenle gerçekleştiren Sentez Yayınevi'nin çalışanlarına teşekkürlerimi sunuyorum.  

Prof. Dr. Hüseyin Bal

SDÜ Öğretim Üyesi

ÖNSÖZ...................................................................................................................................... 9 GİRİŞ........................................................................................................................................ 11

I.  BÖLÜM: HUKUKUN FELSEFİ TEMELİ............................................................................ 13

HUKUK FELSEFESİ.................................................................................................................. 13

Hukuk Felsefesi ve Hukuk Sosyolojisi................................................................................. 13

Hukuk Felsefesinin Konusu ve Bölümleri............................................................................ 15

Destekleyici Okuma............................................................................................................. 18

HUKUK FELSEFESİNDE AKIMLAR........................................................................................... 20

Doğal Hukuk Düşüncesi...................................................................................................... 20

Destekleyici Okuma............................................................................................................. 28

Pozitif Hukuk Düşüncesi..................................................................................................... 29

Normatif Hukuk Düşüncesi.................................................................................................. 32

II. BÖLÜM: HUKUKUN SOSYOLOJİK TEMELİ....................................................................... 35

SOSYOLOJİK AÇIDAN HUKUK............................................................................................... 35

Tanımlar............................................................................................................................... 35

HUKUKUN KAYNAKLARI........................................................................................................ 37

Ahlak Kurumu..................................................................................................................... 37

Örf-Adet Hukuku................................................................................................................. 37

Din Kurumu......................................................................................................................... 40

BİLİM OLARAK HUKUK SOSYOLOJİSİ................................................................................... 48

Hukuk Sosyolojisinde Yöntem ve Teknikler........................................................................ 53

Hukuksal Olgu Araştırmaları................................................................................................ 55

III. BÖLÜM: SOSYOLOJİK HUKUK DÜŞÜNCESİNİN ÖNCÜLERİ........................................... 61

ARİSTOTELES............................................................................................................................ 61

Hayatı................................................................................................................................... 61

Düşünceleri........................................................................................................................ 61

Devlet anlayışı.................................................................................................................... 62

Hukuk................................................................................................................................... 64

Adalet................................................................................................................................. 66

Değerlendirme.................................................................................................................... 69

MONTESOUIEU....................................................................................................................... 71

Hayatı................................................................................................................................... 71

Düşünceleri........................................................................................................................ 72

Değerlendirme.................................................................................................................... 76

Destekleyici Okuma............................................................................................................ 78

JEREMY BENTHAM..................................................................................................................... 81

Hayatı................................................................................................................................... 81

Düşünceleri........................................................................................................................ 81

IV.  BÖLÜM: SOSYOLOJİK HUKUK DÜŞÜNCESİNİ OLUŞTURANLAR........................ 85 SAINT-SIMON....................................................................................................................... 85

Hayatı................................................................................................................................... 85

Düşünceleri..................................................................................................................... 88

Değerlendirme................................................................................................................ 91

AUGUSTECOMTE................................................................................................................ 92

Hayatı................................................................................................................................... 92

Fransa'daki Durum......................................................................................................... 92

Saint-Simon ve A. Comte ilişkisi.................................................................................. 93

Düşünceleri...................................................................................................................... 94

Değerlendirme................................................................................................................ 97

EMİLE DURKHEIM................................................................................................................... 99

Hayatı.................................................................................................................................. 99

Düşünceleri...................................................................................................................... 99

Hukuk - Dayanışma Türü- Toplum Türü............................................................................... 100

HukukTipleri................................................................................................................... 105

Adalet............................................................................................................................... 110

Değerlendirme.............................................................................................................. 112

KARLMARX......................................................................................................................... 113

Hayatı................................................................................................................................. 113

Düşünceleri.................................................................................................................... 114

Değerlendirmeler.......................................................................................................... 118

LOUISALTHUSSER.............................................................................................................. 120

Hayatı................................................................................................................................. 120

Düşünceleri.................................................................................................................... 120

EUGENEHRLICH................................................................................................................. 122

Hayatı................................................................................................................................. 122

Düşünceleri.................................................................................................................... 122

MAXWEBER....................................................................................................................... 125

Hayatı................................................................................................................................. 125

Düşünceleri.................................................................................................................... 126

Değerlendirmeler.......................................................................................................... 136

GEORGES GURVITCH.......................................................................................................... 138

Hayatı................................................................................................................................. 138

Düşünceleri.................................................................................................................... 138

Değerlendirme.............................................................................................................. 140

NIKLAS LUHMANN........................................................................................................... 142

Hayatı................................................................................................................................. 142

Düşünceleri.................................................................................................................... 142 V. BÖLÜM: TOPLUM TİPLERİNE GÖRE HUKUK........................................................... 145

İLKEL TOPLUMLARDA HUKUK............................................................................................. 147

KÖLECİ TOPLUM VE HUKUK................................................................................................ 154

Sümer Kanunları................................................................................................................ 154

Hammurabi Kanunları................................................................................................. 161

Roma Hukuku................................................................................................................... 170

Roma'da Kanunlaştırma Hareketleri........................................................................ 175

Antik Yunan'da Hukuk ve Solon Kanunları............................................................... 179

FEODAL TOPLUM VE HUKUK............................................................................................... 181

Türklerde ve Osmanlıda Hukuk.......................................................................................... 186