Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Hukuk Sistemi ve Autopoiesis
Hukuk Sistemi ve Autopoiesis
Gökçe ÇATALOLUK
Sayfa Sayısı
:
261
Kitap Ölçüleri
:
13x19 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9786054687503
370,00
TL
ÖNSÖZ
Elinizdeki çalışma, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitütüsü Kamu Hukuku Doktora Programı kapsamında yazılmış bir doktora tezidir. Yayına hazırlanırken tezin özgün metnine, Türkçede yeni yayımlanan iki kaynağın ilavesi ve tashihler dışında bir müdahalede bulunulmamıştır. Konunun seçimi; şahsi beğeni, tercih ve tutumlardan ziyade Türkçe hukuk felsefesi literatürünün ihtiyaçları gözetilerek yapılmıştır. Zira hâlihazırda, genel sistem kuramında olduğu gibi hukukta sistem kuramı konusunda da yurdumuzda yapılmış çalışma sayısı son derece azdır. Özellikle hukuk alanında çağdaşı kuramlara ilişkin kaynak çokluğunu göz önününe alındığında, sistem kuramını temel alan bir eserin karşılaştırmalı çalışmalara da önayak olacağı da düşünülebilir. Üstelik kuram, hukuk sisteminin işleyişine ilişkin dinamik çözümlemeleri sayesinde, pozitif hukuk alanlarındaki çalışmalarda teorik çerçeve olarak kullanılmaya da elverişlidir. Fakat bunların ötesinde, sistem kuramı, kuramın öldüğünü fısıldayan dedikodular çağında iddialı bir grand theory olarak zamana direnebilmiş olmasıyla maruftur ve sırf bu nedenle bile bu konuda çalışmak, kendinde bir anlam taşımaktadır. Değinilen kaygılarla kaleme alınan çalışma, yine aynı nedenlerle konuya ayrıntılı bir giriş denemesi olarak okunmalıdır ve muradı da bahis konusu boşluğu doldurmaya katkı sunmaktır. Bu tez çalışması, Anglo Amerikan ikincil literatürle desteklenen Almanca literatür taranarak gerçekleştirilmiş olup ağırlıklı olarak İstanbul Bilgi Üniversitesi, Trier, Anadolu ve Lozan Üniversitelerinin kütüphanelerinden faydalanılmıştır.
İÇİNDEKİLER :
ÖNSÖZ............................................................................................ IX
İÇİNDEKİLER...........................................................................XIII
ŞEKİLLER....................................................................................XIX
KISALTMALAR........................................................................XXI
GİRİŞ...................................................................................................1
I. SOSYAL BİLİMLERDE SİSTEM
KAVRAMI............................................................................. 11
A. Sistem............................................................................... 11
1. Sistem- Öğe İlişkisi............................................... 15
2. Sistem - Çevre İlişkisi.......................................... 18
3. Karmaşıklık............................................................ 21
4. Autopoiesis...............................................................24
5. Gözlem..................................................................... 29
B. Sosyal Sistemlerin Ayırt Edici Kavramları.............33
1. İletişim.....................................................................34
a. Sistemik İletişim Anlayışı............................35
b. İletişim ve Sosyal Sistemler.........................38
i. Sosyal Sistemlerin Autopoietik
Karakterinin Yapı Taşı Olarak
İletişim....................................................... 41
ii. İşlevsel Farklılaşma ve Sembolik
Olarak Üretilen İletişim Aracıları......43
2. Anlam....................................................................... 47
a. Olgu Boyutu....................................................48
b. Sosyal Boyut....................................................49
c. Zaman Boyutu.................................................49
C. Sosyal Sistemlerin Yapısı.............................................50
1. Çifte Olumsallık.................................................... 51
2. Yapısal Eşleşme...................................................... 55
3. Geçişme................................................................... 58
D. Sistemden Hukuk Sistemine....................................... 61
II. ALT SİSTEM OLARAK HUKUK VE
HUKUKUN İŞLEVİ...........................................................63
A. Hukukun Evrimi, Pozitifleşme Süreci.....................65
1. Sistem Kuramsal Evrim Anlayışı ..................... 67
2. Hukukun Evriminin Bazı Köşe Taşları...........72
a. Yazılı Kültür ve Hukuk Sistemi
Açısından Önemi............................................72
b. Hukuk ve Ekonominin Kesişim
Kümesinde: Mülkiyet....................................75
c. Muhakeme .......................................................77
3. Ex facto ius obitus: Hukukun Dairesel
Evrimi...................................................................... 79
4. Hukuk Sisteminin Karmaşıklığının
Geldiği Nokta ve Pozitifleşmiş Hukuk............ 81
5. Şiddet ....................................................................... 83
B. Özerk ve Kapalı Hukuk Sistemi ve Çevreyle
İlişkileri............................................................................86
1. Kendini Belirleyen, Pozitif Hukuk ..................86
2. Otonomi Sorunu:.................................................. 91
a. Normatif Kapalılık- Bilişsel Açıklık
Formülü:...........................................................93
b. İşlemsel Kapalılığın İki Göstergesi:
Geçerlilik Eşitlik.........................................97
i. Geçerlilik..................................................97
ii. Eşitlik.........................................................99
3. Hukukun Çevreyle İlişkisi: Siyaset-
Hukuk Örneği...................................................... 101
a. Devlet.............................................................. 102
b. SistemlerinYapısal Eşleşmesi ve
Anayasa.......................................................... 105
C. Hukukun İşlevi ............................................................ 111
1. Hukukun İşlevinin Önkoşulu Olarak
Zamansallık..........................................................112
2. İşlev: Normatif Davranış Beklentilerinin
İstikrara Kavuşturulması.................................. 114
a. Bilişsel Beklenti- Normatif Beklenti........114
b. Normatif Beklentilerin
İstikrarlılaştırılmasında Hukuk Normu.116
3. İşlev- Edim Farkı ve Hukuk Edimleri............ 119
a. Davranış Yönlendirme................................119
b. Uyuşmazlık Çözümü.................................. 120
4. Hukukun İşlevinin Farklı Bir Yüzü:
İnsan Hakları.......................................................122
D. İşlevden Yapıya Hukuk...............................................127
III. HUKUKUN SİSTEMİK YAPISI..................................129
A. Kodlar ve Programlar.................................................130
1. Hukukun İkili Kodu: Hukuka Uygun /
Hukuka Aykırı.....................................................131
a. Kodlamanın Yapısı...................................... 132
b. Kodlamanın İşlevi....................................... 136
2. Hukukun Doğrultusunu Belirleyen Öğe:
Programlar............................................................139
a. Programların Yapısı.....................................141
i. Hukuk alt sisteminde amaçsalcılık ve
amaçsal programlar..............................142
ii. Eğer ise Şartlaması ve Şartlı
Programlar..............................................144
b. Programların İşlevi..................................... 146
3. Kod ve Programların Uygulaması:
Yargılama.............................................................. 147
B. Sistem Kuramında Adalet......................................150
1. Genel Bakış...........................................................151
2. Hukuk-Ahlâk İlişkisi ve Adalet.......................155
3. Adaletin Olumsallığı..........................................157
4. Adalet ve İstikrar.................................................160
5. Yeterli Karmaşıklık Olarak Adalet..................163
C. Yargı Sistemi.................................................................165
1. Yargının Farklılaşması.......................................165
2. Mahkemelerin İşlevi ..........................................169
a. Zorunluluk Paradoksu................................170
b. Zorunluluktan Özgürlüğe-
Mahkemelerin Ayrıksı Konumu...............174
3. Mahkemelerin Yapısı.......................................... 178
a. Yargıcın Konumu..........................................179
i. Yargıcın Olayı Anlaması.....................181
ii. Yargıcın Uygulayacağı Hukuk...........182
iii. Doğru Kararın Bulunması..................184
b. Karar............................................................... 185
4. Yargının Kurumsallaşması...............................189
a. Örgütlenme................................................... 189
b. Profesyonelleşme..........................................191
D. Hukuk Sisteminin Hukuk Düzenine
Kaynaklık Etmesi........................................................193
IV. KENDİNİ GÖZLEMLEME...........................................195
A. Kuramın Konumlandırılması...................................195
1. Hukuk Kuramı ile Sosyolojinin Arasında.....196
2. Hukuk Kuramsal Tartışmalar Arasında........202
a. Ahlâk, Hukuk ve Değer.............................. 203
b. Normlar, İlkeler, İletişimler......................208
B. Kuramı Eleştirmek......................................................210
1. Bir Mesele Olarak Hümanizm......................... 211
2. Postmodernizm Karşısında Sistem
Kuramı................................................................... 216
3. Habermas- Luhmann Tartışması....................221
C. Kendini Gözlemlemenin Gücü................................228
SONUÇ.......................................................................................... 229
KAYNAKÇA................................................................................ 241
Elinizdeki çalışma, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitütüsü Kamu Hukuku Doktora Programı kapsamında yazılmış bir doktora tezidir. Yayına hazırlanırken tezin özgün metnine, Türkçede yeni yayımlanan iki kaynağın ilavesi ve tashihler dışında bir müdahalede bulunulmamıştır. Konunun seçimi; şahsi beğeni, tercih ve tutumlardan ziyade Türkçe hukuk felsefesi literatürünün ihtiyaçları gözetilerek yapılmıştır. Zira hâlihazırda, genel sistem kuramında olduğu gibi hukukta sistem kuramı konusunda da yurdumuzda yapılmış çalışma sayısı son derece azdır. Özellikle hukuk alanında çağdaşı kuramlara ilişkin kaynak çokluğunu göz önününe alındığında, sistem kuramını temel alan bir eserin karşılaştırmalı çalışmalara da önayak olacağı da düşünülebilir. Üstelik kuram, hukuk sisteminin işleyişine ilişkin dinamik çözümlemeleri sayesinde, pozitif hukuk alanlarındaki çalışmalarda teorik çerçeve olarak kullanılmaya da elverişlidir. Fakat bunların ötesinde, sistem kuramı, kuramın öldüğünü fısıldayan dedikodular çağında iddialı bir grand theory olarak zamana direnebilmiş olmasıyla maruftur ve sırf bu nedenle bile bu konuda çalışmak, kendinde bir anlam taşımaktadır. Değinilen kaygılarla kaleme alınan çalışma, yine aynı nedenlerle konuya ayrıntılı bir giriş denemesi olarak okunmalıdır ve muradı da bahis konusu boşluğu doldurmaya katkı sunmaktır. Bu tez çalışması, Anglo Amerikan ikincil literatürle desteklenen Almanca literatür taranarak gerçekleştirilmiş olup ağırlıklı olarak İstanbul Bilgi Üniversitesi, Trier, Anadolu ve Lozan Üniversitelerinin kütüphanelerinden faydalanılmıştır.
İÇİNDEKİLER :
ÖNSÖZ............................................................................................ IX
İÇİNDEKİLER...........................................................................XIII
ŞEKİLLER....................................................................................XIX
KISALTMALAR........................................................................XXI
GİRİŞ...................................................................................................1
I. SOSYAL BİLİMLERDE SİSTEM
KAVRAMI............................................................................. 11
A. Sistem............................................................................... 11
1. Sistem- Öğe İlişkisi............................................... 15
2. Sistem - Çevre İlişkisi.......................................... 18
3. Karmaşıklık............................................................ 21
4. Autopoiesis...............................................................24
5. Gözlem..................................................................... 29
B. Sosyal Sistemlerin Ayırt Edici Kavramları.............33
1. İletişim.....................................................................34
a. Sistemik İletişim Anlayışı............................35
b. İletişim ve Sosyal Sistemler.........................38
i. Sosyal Sistemlerin Autopoietik
Karakterinin Yapı Taşı Olarak
İletişim....................................................... 41
ii. İşlevsel Farklılaşma ve Sembolik
Olarak Üretilen İletişim Aracıları......43
2. Anlam....................................................................... 47
a. Olgu Boyutu....................................................48
b. Sosyal Boyut....................................................49
c. Zaman Boyutu.................................................49
C. Sosyal Sistemlerin Yapısı.............................................50
1. Çifte Olumsallık.................................................... 51
2. Yapısal Eşleşme...................................................... 55
3. Geçişme................................................................... 58
D. Sistemden Hukuk Sistemine....................................... 61
II. ALT SİSTEM OLARAK HUKUK VE
HUKUKUN İŞLEVİ...........................................................63
A. Hukukun Evrimi, Pozitifleşme Süreci.....................65
1. Sistem Kuramsal Evrim Anlayışı ..................... 67
2. Hukukun Evriminin Bazı Köşe Taşları...........72
a. Yazılı Kültür ve Hukuk Sistemi
Açısından Önemi............................................72
b. Hukuk ve Ekonominin Kesişim
Kümesinde: Mülkiyet....................................75
c. Muhakeme .......................................................77
3. Ex facto ius obitus: Hukukun Dairesel
Evrimi...................................................................... 79
4. Hukuk Sisteminin Karmaşıklığının
Geldiği Nokta ve Pozitifleşmiş Hukuk............ 81
5. Şiddet ....................................................................... 83
B. Özerk ve Kapalı Hukuk Sistemi ve Çevreyle
İlişkileri............................................................................86
1. Kendini Belirleyen, Pozitif Hukuk ..................86
2. Otonomi Sorunu:.................................................. 91
a. Normatif Kapalılık- Bilişsel Açıklık
Formülü:...........................................................93
b. İşlemsel Kapalılığın İki Göstergesi:
Geçerlilik Eşitlik.........................................97
i. Geçerlilik..................................................97
ii. Eşitlik.........................................................99
3. Hukukun Çevreyle İlişkisi: Siyaset-
Hukuk Örneği...................................................... 101
a. Devlet.............................................................. 102
b. SistemlerinYapısal Eşleşmesi ve
Anayasa.......................................................... 105
C. Hukukun İşlevi ............................................................ 111
1. Hukukun İşlevinin Önkoşulu Olarak
Zamansallık..........................................................112
2. İşlev: Normatif Davranış Beklentilerinin
İstikrara Kavuşturulması.................................. 114
a. Bilişsel Beklenti- Normatif Beklenti........114
b. Normatif Beklentilerin
İstikrarlılaştırılmasında Hukuk Normu.116
3. İşlev- Edim Farkı ve Hukuk Edimleri............ 119
a. Davranış Yönlendirme................................119
b. Uyuşmazlık Çözümü.................................. 120
4. Hukukun İşlevinin Farklı Bir Yüzü:
İnsan Hakları.......................................................122
D. İşlevden Yapıya Hukuk...............................................127
III. HUKUKUN SİSTEMİK YAPISI..................................129
A. Kodlar ve Programlar.................................................130
1. Hukukun İkili Kodu: Hukuka Uygun /
Hukuka Aykırı.....................................................131
a. Kodlamanın Yapısı...................................... 132
b. Kodlamanın İşlevi....................................... 136
2. Hukukun Doğrultusunu Belirleyen Öğe:
Programlar............................................................139
a. Programların Yapısı.....................................141
i. Hukuk alt sisteminde amaçsalcılık ve
amaçsal programlar..............................142
ii. Eğer ise Şartlaması ve Şartlı
Programlar..............................................144
b. Programların İşlevi..................................... 146
3. Kod ve Programların Uygulaması:
Yargılama.............................................................. 147
B. Sistem Kuramında Adalet......................................150
1. Genel Bakış...........................................................151
2. Hukuk-Ahlâk İlişkisi ve Adalet.......................155
3. Adaletin Olumsallığı..........................................157
4. Adalet ve İstikrar.................................................160
5. Yeterli Karmaşıklık Olarak Adalet..................163
C. Yargı Sistemi.................................................................165
1. Yargının Farklılaşması.......................................165
2. Mahkemelerin İşlevi ..........................................169
a. Zorunluluk Paradoksu................................170
b. Zorunluluktan Özgürlüğe-
Mahkemelerin Ayrıksı Konumu...............174
3. Mahkemelerin Yapısı.......................................... 178
a. Yargıcın Konumu..........................................179
i. Yargıcın Olayı Anlaması.....................181
ii. Yargıcın Uygulayacağı Hukuk...........182
iii. Doğru Kararın Bulunması..................184
b. Karar............................................................... 185
4. Yargının Kurumsallaşması...............................189
a. Örgütlenme................................................... 189
b. Profesyonelleşme..........................................191
D. Hukuk Sisteminin Hukuk Düzenine
Kaynaklık Etmesi........................................................193
IV. KENDİNİ GÖZLEMLEME...........................................195
A. Kuramın Konumlandırılması...................................195
1. Hukuk Kuramı ile Sosyolojinin Arasında.....196
2. Hukuk Kuramsal Tartışmalar Arasında........202
a. Ahlâk, Hukuk ve Değer.............................. 203
b. Normlar, İlkeler, İletişimler......................208
B. Kuramı Eleştirmek......................................................210
1. Bir Mesele Olarak Hümanizm......................... 211
2. Postmodernizm Karşısında Sistem
Kuramı................................................................... 216
3. Habermas- Luhmann Tartışması....................221
C. Kendini Gözlemlemenin Gücü................................228
SONUÇ.......................................................................................... 229
KAYNAKÇA................................................................................ 241
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı