HMK Yargıtay İlke Kararları ( 2. Cilt Takım )

ÖNSÖZ

1927 yılından bu yana uygulanan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Ka­nunu 01.10.2011 tarihinde yürürlükten kaldırılmış ve aynı tarihte 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu yürürlüğe girmiştir. 1086 sayılı Kanunun 84 yıllık uygula­ması sırasında yargı kurumları arasında uygulama birliği sağlanamamış neredeyse her hakim Kanunu farklı uygulamıştır. Kanunun kendisinden kaynaklanan sorunlar­da eklenince, sorunları çözmekte araç olması gereken Kanunun kendisi bir sorun olmaya başlamıştır. Bu durum bir taraftan yargılamaların uzamasına sebep olurken diğer taraftan hukuku olan güveni azaltmıştır.

Ne var ki 6100 sayılı Kanun yapılırken 1086 sayılı Kanun döneminde ortaya çı­kan sorunlar dikkate alınmamıştır. Kanunun yürürlüğe girdiği günden bu yana ya­yınlanan akademik çalışmalarda ve mahkeme kararlarında hatta Yargıtay kararların­da Kanunun bir çok düzenlemesinin farklı yorumlandığı anlaşılmaktadır.

Sonuç olarak uygulama birliğinin saklanabilmesinde akademik çalışmalarla bir­likte Yargıtay kararları yol gösterici olacaktır. Ancak yıllık bir milyona yakın Yargı­tay karan içerisinde usule ilişkin kararlan takip etmek uygulayıcılar için çok da ko­lay olmamaktadır. Bu amaçla başlangıçta kendim için özel bir arşiv oluşturmak amacıyla başladığım çalışmayı arkadaşlarımın önerisi üzerine basılı hale getirip uy­gulayıcılarla paylaşmaya karar verdim.

Çalışmada Hukuk Muhakemeleri Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren verilen ve örnek olabilecek Yargıtay kararlan ilgili maddelerin altına özetleriyle bir­likte yorumsuz olarak konulmuştur. Kararların hangi somut olaya ilişkin olduğunun anlaşılabilmesi için tamamı alınmıştır. Mümkün olduğunca aynı karardan birden çok örnek konulmamaya çalışılmış ancak benzerde olsa farklı dairelerin kararlarından bi­rer tane alınmıştır.

Birinci baskıda Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten 31.04.2013 tarihine kadar olan örnek kararlar yayınlanmıştı. Kitabın birinci baskısının ilgi görmesi üzerine 30.09.2013 tarihine kadar olan yeni kararlarda eklenerek ikinci baskısı hazırlanmış­tır. İlgi gösteren tüm meslektaşlarıma teşekkür eder ikinci baskınında uygulayıcılara yararlı olmasını dilerim.

Bu arada 28.04.2014 tarihinde ani bir rahatsızlık sonucu görevi başında vefat eden birlikte çalışmaktan mutluluk duyduğum, dostluğunu ve sevgisini ben de dahil hiç kimseden esirgemeyen, iyi kalpli insan dairemizin çok değerli üyesi (ağabeyim) NAİL ÖZKILIÇ'ı saygıyla anıyorum.

  Kitabı oluşturan kararların yazımında emeği geçen Yargıtay daire başkanları ve üyeleri ile tetkik hakimi meslektaşlarıma, çalışma sırasında bana sabır gösteren eşi­me, canım kızlarım Serra ve Melsa ile Yetkin Yayınevi sahiplerine ve çalışanlarına içten teşekkürlerimi sunarım.  

25 Mayıs 2014 Ankara

Mustafa Ateş Yargıtay 2. Hukuk Dairesi Üyesi

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ..................................................................................................................................... 7

İÇİNDEKİLER......................................................................................................................... 9

CİLT I

BİRİNCİ KISIM Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM Görev, Yetki ve Yargı Yeri Belirlenmesi

BİRİNCİ AYIRIM Görev

Madde          Sayfa

Görevin belirlenmesi ve niteliği.................................................................... 1................... 25

Asliye hukuk mahkemelerinin görevi.......................................................... 2................... 27 Ölüm veya vücut bütünlüğünün yitirilmesinden doğan

zararların tazmini davalarında görev...................................................... 3................... 44

Sulh hukuk mahkemelerinin görevi............................................................. 4................... 53

İKİNCİ AYIRIM Yetki

Genel kural...................................................................................................... 5................... 67

Genel yetkili mahkeme................................................................................... 6................... 67

Davalının birden fazla olması hâlinde yetki................................................ 7................... 85

Bir yerde geçici olarak oturanlara karşı açılacak davalarda yetki............ 8................... 98 Türkiye'de yerleşim yerinin bulunmaması hâlinde yetki.......................... 9................... 98

Sözleşmeden doğan davalarda yetki........................................................ 10.................... 99

Mirastan doğan davalarda yetki................................................................ 11................... 113 Taşınmazın aynından doğan davalarda yetki.......................................... 12.................. 114

Karşı davada yetki....................................................................................... 13.................. 126

Şubeler ve tüzei kişilerle ilgili davalarda yetki......................................... 14.................. 127

Sigorta sözleşmelerinden doğan davalarda yetki................................... 15.................. 138

Haksız fiilden doğan davalarda yetki........................................................ 16.................. 140

Yetki sözleşmesi........................................................................................... 17.................. 149

Yetki sözleşmesinin geçerlilik şartlan....................................................... 18................... 197

Yetki itirazının ileri sürülmesi..................................................................... 19.................. 198

ÜÇÜNCÜ AYIRIM

Görevsizlik veya Yetkisizlik Karan Üzerine Yapılacak İşlemler ve Yargı Yeri Belirlenmesi

Görevsizlik veya yetkisizlik kararı üzerine yapılacak işlemler................ 20................. 211

Yargı yeri belirlenmesini gerektiren sebepler........................................... 21.................. 241

İnceleme yeri................................................................................................ 22.................. 250

İnceleme usulü ve sonucu......................................................................... 23.................. 251

İKİNCİ BÖLÜM Yargılamaya Hâkim Olan İlkeler

Tasarruf ilkesi............................................................................................... 24................. 256

Taraflarca getirilme ilkesi............................................................................ 25.................. 258

Taleple bağlılık ilkesi................................................................................... 26................. 271

Hukuki dinlenilme hakkı............................................................................. 27.................. 282

Aleniyet ilkesi.............................................................................................. 28................. 315

Dürüst davranma ve doğruyu söyleme yükümlülüğü........................... 29................. 317

Usul ekonomisi ilkesi.................................................................................. 30................. 324

Hâkimin davayı aydınlatma ödevi............................................................. 31.................. 329

Yargılamanın sevk ve idaresi..................................................................... 32................. 340

Hukukun uygulanması............................................................................... 33.................. 341

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Hâkimin Yasaklılığı, Reddi ve Hukuki Sorumluluğu

BİRİNCİ AYIRIM Hâkimin Davaya Bakmaktan Yasaklılığı ve Reddi

Yasaklılık sebepleri...................................................................................... 34................. 352

Çekinme kararının sonuçları....................................................................... 35.................. 352

Ret sebepleri................................................................................................ 36................. 352

Hâkimin bizzat çekilmemesi hâli................................................................. 37.................. 357

Ret usulü...................................................................................................... 38................. 358

Çekilme kararının incelenmesi.................................................................... 39................. 361

Ret talebini incelemeye yetkili merci......................................................... 40................. 362

Ret talebinin geri çevrilmesi....................................................................... 41.................. 363

Ret talebinin incelenmesi........................................................................... 42................. 365

Ret talebine ilişkin kararlara karşı istinaf.................................................. 43................. 368

Ret talebine ilişkin kararların temyizi........................................................ 44................. 369

Zabıt kâtibinin yasaklılığı ve reddi............................................................ 45.................. 370

İKİNCİ AYIRIM Hâkimin Hukuki Sorumluluğu

Devletin sorumluluğu ve rücu................................................................... 46................. 371 Davaların açılacağı mahkeme..................................................................... 47................. 383

Dava dilekçesi ve davanın ihbarı.............................................................. 48                  386

Davanın reddi hâlinde verilecek ceza....................................................... 49                  386

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Taraflar ve Davaya Katılan Üçüncü Kişiler

BİRİNCİ AYIRIM Tarafların Ehliyetleri Taraf ehliyeti

Medenî haklardan yararlanma ehliyetine sahip olan, davada

taraf ehliyetine de sahiptir..................................................................... 50................. 387

Dava ehliyeti................................................................................................ 51                   395

Davada kanuni temsil.................................................................................. 52                  400

Dava takip yetkisi........................................................................................ 53                  407

Temsil veya izin belgelerinin verilmesi..................................................... 54                  408

Dava sırasında taratlardan birinin ölümü................................................. 55                  410

Kanuni temsilci atanması sebebiyle yargılamanın ertelenmesi              56                  413

İKİNCİ AYIRIM Dava Arkadaşlığı

İhtiyari dava arkadaşlığı............................................................................. 57                   419

İhtiyari dava arkadaşlarının davadaki durumu........................................ 58                  424

Mecburi dava arkadaşlığı........................................................................... 59                  424

Mecburi dava arkadaşlarının davadaki durumu..................................... 60                  434

ÜÇÜNCÜ AYIRIM Davanın İhbarı ve Davaya Müdahale

İhbar ve şartlan............................................................................................ 61                   435

İhbarın şekli.................................................................................................. 62                  440

İhbarda bulunulan kişinin durumu........................................................... 63                  440

İhbarın etkisi................................................................................................ 64                  440

Asli müdahale.............................................................................................. 65                  440

Fer'î müdahale.............................................................................................. 66                  443

Fer'î müdahale talebi ve incelenmesi........................................................ 67                   447

Feri müdahilin durumu................................................................................ 68                  448

Fer'î müdahalenin etkisi.............................................................................. 69                  450

Cumhuriyet savcısının davada yer alması............................................... 70                  453

DÖRDÜNCÜ AYIRIM Davaya Vekâlet

Genel olarak.................................................................................................. 71                   457

Davaya vekâlet hakkında uygulanacak hükümler.................................. 72                  460

Davaya vekâletin kanuni kapsamı............................................................ 73                  462

Davaya vekâlette özel yetki verilmesini gerektiren hâller                       74                  465

Birden fazla vekil görevlendirilmesi.......................................................... 75                  474

Vekâletnamenin ibrazı................................................................................. 76................. 474

Vekâletnamesiz dava açılması ve işlem yapılması................................... 77.................. 477

Vekilin vekâlet veren huzurundaki beyanı............................................... 78.................. 487

Vekilin veya vekâlet verenin duruşmada uygun olmayan

tutum ve davranışı................................................................................. 79................. 487

Tarafın davasını takip edebilecek ehliyette olmaması............................ 80.................. 487

Vekilin azli ve istifasının şekli.................................................................... 81.................. 487

Vekilin istifası............................................................................................... 82.................. 489

Vekilin azli..................................................................................................... 83.................. 491

BEŞİNCİ BÖLÜM Teminat

Teminat gösterilecek hâller........................................................................ 84................. 492

Teminat gerektirmeyen hâller..................................................................... 85.................. 494

Teminat kararı............................................................................................... 86.................. 498

Teminatın tutarı ve şekli............................................................................. 87.................. 498

Teminat gösterilmemesinin sonuçları....................................................... 88.................. 498

Teminatın iadesi.......................................................................................... 89.................. 498

ALTINCI BÖLÜM Süreler, Eski Hâle Getirme ve Adli Tatil

BİRİNCİ AYIRIM Süreler

Sürelerin belirlenmesi.................................................................................. 90.................. 499

Sürelerin başlaması...................................................................................... 91.................. 505

Sürelerin bitimi............................................................................................. 92................. 507

Tatil günlerinin etkisi.................................................................................. 93.................. 510

Kesin süre..................................................................................................... 94................. 512

İKİNCİ AYIRIM Eski Hâle Getirme

Talep............................................................................................................. 95.................. 544

Süre............................................................................................................... 96................. 551

Talebin şekli ve kapsamı............................................................................ 97................. 552

Talep ve inceleme mercii............................................................................ 98.................. 552

Talebin yargılamaya ve hükmün icrasına etkisi...................................... 99................. 554

İnceleme ve karar...................................................................................... 100................... 554

Giderler....................................................................................................... 101................... 554

ÜÇÜNCÜ AYIRIM Adli Tatil

Adli tatil süresi.............................................