Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Hizmet Tespiti Davaları
Hizmet Tespiti Davaları
İhsan ÇAKMAK
Sayfa Sayısı
:
1378
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2005
ISBN NO
:
9756385731
420,00
TL
GÄ°RÄ°Åž VE SUNUÅž
Hepimizin bildiği gibi, Sosyal Sigortalar Kanunu iki bin beş yılı sonuna kadar yüz seksen defaya yakın değişiklik geçirmiştir. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamında 4447 SK/46-54. Maddelerindeki işsizlik sigorta koluyla birlikte sekiz çeşit zorunlu Kamu Sigorta Kolu mevcuttur. Bunlardan dört tanesi kısa vadeli Sigorta Kolu, üç tanesi uzun vadeli Sigorta Koludur. Bir tanesi de işsizlik sigortası koludur.
Uzun vadeliler; yaşlılık aylığı sigortası, malûllük aylığı sigortası ve ölüm aylığı sigortasıdır.
Kısa vadeliler ise; Normal Hastalık Sigortası, Analık sigortası, Ä°ÅŸ kazası sigortası ve meslek hastalığı sigortasıdır. Sekizinci sigorta kolu olan iÅŸsizlik sigortası uzun veya kısaya dahil edilemeyen nevi ÅŸahsına münhasır müstakil bir sigorta koludur. Dokuzuncu tür sigorta kolu aile yardımı sigortası kolu olup Avrupa\′da uygulanmaktadır. 102 Numaralı ILO (Uluslararası Çalışma TeÅŸkilatı) SözleÅŸmesinin 39-45 maddeleri arasında gösterilmiÅŸtir. Henüz ülkemizde tesis edilmemiÅŸtir.
İşsizlik sigortasının muhatabı ve hasmı SSK değil, İş Kurumudur. İşsizlik sigortası alacakları ile ilgili uyuşmazlıklarda da Türkiye İş Kurumu aleyhine dava açılmalıdır.
2005 yılı itibariyle, ülkemizde kanunlarla özel olarak düzenlenmiÅŸ, mecburi prim veya aidat kesilen dört türlü Emekli Sandığı Kurumu mevcuttur. Bunlar; BaÄŸ-Kur, SSK, T.C. Emekli Sandığı ve 506 SK/Geçici 20. maddesiyle kurulmuÅŸ özel Emekli Sandıkladır. (Özel bankalar, özel sigorta ÅŸirketleri, ticaret ve sanayi odaları ile borsaların 1964\′den önce kendilerinin kurmuÅŸ oldukları Özel Emekli Sandıkları) Bu dört türlü zorunlu emekli sandığı Kanunlarından doÄŸan ihtilâf ve uyuÅŸmazlığa ait mevzuata Ä°ÅŸ Mevzuatı deÄŸil Sosyal Güvenlik Mevzuatı denilmektedir.
Çalışma ve hizmet süresinin tamamını 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlukla ve T.C. Emekli Sandığı iÅŸtirakçisi olarak geçirmiÅŸ olanların ihtilaf ve uyuÅŸmazlıklarına idare mahkemeleri bakmakla görevli ve yetkilidir. Ama kısmî, cüz\′î memurluk yaptıktan sonra istifa edip ya da mecburen ayrılıpta sonradan BaÄŸ-Kur\′lu, SSK\′lı veya Geçici 20 nci madde sandıklarına baÄŸlı olarak çalışanların HÄ°ZMET BÄ°RLEÅžTÄ°RÄ°LMESÄ°YLE ilgili uyuÅŸmazlıklarını çözmeye Ä°ÅŸ Mahkemeleri görevli ve yetkili olup, temyiz mercii de Yüksek Yargıtay\′ın 10. ve 21. Hukuk Daireleridir.
Osmanlı Devleti\′nin iÅŸ ve çalışma hayatında; Lonca ve bazı vakıfların yanında, işçi haklarının korunması amacıyla genel olarak çıkartılan 1861 tarihli MAADÄ°N NÄ°ZAMNAMESÄ°\′ne ilaveten sadece bölgesel ÅŸekilde Zonguldak TaÅŸkömürü Madenlerine (Havza-i Fahmiyye Bölge-sine)uygulanan 1865 tarihli DÄ°LAVER PAÅžA NÄ°ZAMNAMESÄ° mevcuttur. Dilaver PaÅŸa Nizamnamesi de 10 Eylül 1921 tarihli ve 151 sayılı HAVZA-Ä° FAHMÄ°YYE AMELE KANUNU çıkartılıncaya kadar yürürlükte kalmıştır.
Ayrıca 1866 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu olarak ASKERÄ° TEKAÃœT SANDIÄžI kurulmuÅŸtur. Amerika BirleÅŸik Devletlerinde 1935 yılında Sosyal Güvenlik Yasası (SOCÄ°AL SECURÄ°TY ACT) ilk defa düzenlenmiÅŸtir. Avrupa\′da ise, 1944 yılında Philadelphia\′da toplanan U-
luslararası Çalışma Konferansında Sosyal Güvenlik tabiri kullanılmaya başlanılmıştır.
Sosyal Güvenlik Mevzuatı ve Kamu Sigorta kollarıyla ilgili global olarak çalışan herkese teminat olmak üzere yurdumuzda ilk defa 7 Temmuz 1945 tarih ve 6051 numaralı Resmi Gazete\′de yayımlanarak yürürlüğe giren Kanun;
\"4772 SAYILI İŞ KAZALARIYLA, MESLEK HASTALIKLARI VE ANALIK SİGORTASI KANUNU\" adlı Kanundur.
Ä°kinci olarak; 8 Haziran 1949 tarih ve 7227 numaralı R.G.\′de yayımlanarak yürürlüğe giren Kanun;
\"5417 SAYILI İHTİYARLIK (YAŞLILIK AYLIĞI) SİGORTASI KANUNU\" adlı Kanundur.
Üçüncü olarak, 10 Ocak 1950 tarih ve 7402 numaralı R.G.\′de yayımlanarak yürürlüğe giren Kanun;
\"5502 SAYILI HASTALIK VE ANALIK SİGORTASI KANUNU\" adlı Kanundur.
Bundan sonra; 6 Mart 1951 tarih ve 7751 sayılı R.G.\′De yayımlanarak;
5752 sayılı \"İhtiyarlık Sigortası Kanununun 40 inci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun\";
28 Mayıs 1952 tarih ve 8120 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
5937 sayılı \"İhtiyarlık Sigortası Kanununun Bazı Maddelerini Değiştiren Kanun\";
22 Mart 1954 tarih ve 8664 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
6391 sayılı \"İhtiyarlık Sigortası Kanununun Bazı Maddelerinin
Kaldırılması ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun\";
11 Nisan 1956 tarih ve 9282 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
6708 sayılı \"İhtiyarlık Sigortası Kanununun 6391 sayılı Kanunla
DeÄŸiÅŸik 7, 16 ve 22 nci Maddelerinin DeÄŸiÅŸtirilmesi ve Bu Kanuna Mu
vakkat Bir Madde Eklenmesi Hakkında Kanun\";
Yine 11 Nisan 1956 tarih ve 9282 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
6709 sayılı \"Hastalık ve Analık Sigortası Kanununun 7 ve 21 inci
Maddelerinin Tadiline ve Bu Kanuna Bir Muvakkat Madde Eklenmesi
ne Dair Kanun\";
13 Åžubat 1957 tarih ve 9534 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
\"6900 SAYILI MALULİYET, İHTİYARLIK VE ÖLÜM SİGORTALARI KANUNU\"; adlı Kanun;
Yine 13 Åžubat 1957 tarih ve 9534 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
6901 sayılı \"5502 Sayılı Hastalık Ve Analık Sigortası Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine, Bir Maddesinin Kaldırılmasına ve Bu Kanuna Bir Muvakkat Madde Eklenmesine Dair Kanun\";
23 Åžubat 1957 tarih ve 9543 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
6917 sayılı \"İş Kazalarıyla Meslek Hastalıkları ve Analık Sigortaları Hakkındaki Kanunun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine, Bir Maddesinin Kaldırılmasına ve Aynı Kanuna Bir Madde Eklenmesine ve 5584 Sayılı Kanunun 5 inci Maddesinin Değiştirilmesine Dair Kanun\";
3 Mart 1959 tarih ve 10149 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
7231 sayılı \"Maluliyet, İhtiyarlık ve Ölüm Sigortaları Kanununun
26 ve 35 inci Maddeleri ile Muvakkat 4 üncü Maddesinin Değiştirilmesi
Hakkında Kanun\";
Yine 3 Mart 1959 tarih ve 10149 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
7232 sayılı \"İş Kazalarıyla Meslek Hastalıkları ve Analık Sigorta
ları Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair Kanun\"
Yine 3 Mart 1959 tarih ve 10149 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
7233 sayılı \"Analık ve Hastalık Sigortası Kanununun 6901 sayılı
Kanunla Muaddel 7 ve 27 nci Maddeleri ile 6709 Sayılı Kanunla Ekle
nen Muvakkat 3 üncü Maddesinin Değiştirilmesine Dair Kanun\";
11 Haziran 1959 tarih ve 10228 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
7317 sayılı \"Hastalık ve Analık Sigortası Kanununun Bazı Maddelerinin Tadiline Dair Kanun\",
Yürürlüğe girmiştir.
Ancak; iş Kazası, Meslek Hastalığı, Normal Hastalık, Analık, Yaşlılık, Malûllük ve Ölüm Sigortalarının ayrı ayrı yerlerde duran muhtelif Kanunlarını bu dağınıklıktan kurtarmak, bir araya getirmek için yukarıda adları belirtilen Kanunlar kaldırılarak, içinde 7 türlü Sigorta Kolunu toplayan 17.7.1964 kabul tarihli ve \"506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu\" adlı tek bir Kanun çıkartılmıştır.
Dolayısıyla 506 sayılı Kanun; tüm Sigorta Kollarını aynı çatı altına toplamıştır.
4447 sayılı Kanunla, 8.9.1999 tarihinden itibaren sekizinci sigorta kolu türü olan işsizlik sigortası prim ve yardımı da tesis edilmiştir.
Halen yürürlükte olan 506 sayılı Kanundan başka Sosyal Güvenlik Mevzuatı ile ilgili diğer Kanunlar da mevcut olmakla beraber, bunların kitabın sunuş kısmında zaman ve yer itibariyle tek tek açıklanmasına gerek duyulmamıştır.
Fakat burada açıklamak gerekirse, 15 Haziran 1936 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren \"3008 sayılı İş Kanunu\"; çalışma hayatına ilişkin daha eski tarihli bir Kanun ise de Sosyal Güvenlik Mevzuatına dahil edilmemekte, İş Mevzuatına dahil edilmektedir.
Aynı ÅŸekilde; Sosyal Güvenlik Mevzuatının dışında tutulan, Deniz iÅŸ Kanunu, Basın Ä°ÅŸ Kanunu, Toplu Ä°ÅŸ SözleÅŸmesi Grev ve Lokavt Kanunu, Sendikalar Kanunu gibi Kanunlarda çalışma ve iÅŸ hayatına iliÅŸkin olup, bunların uyuÅŸmazlıklarına bakmaya, yine Ä°ÅŸ Mahkemeleri görevli ve yetkilidir. Bu uyuÅŸmazlıkların çözümüyle ilgili iÅŸ mahkemelerinden verilen kararların temyiz mercii, 2005 yılı itibariyle Yüksek Yargıtay\′ın 9 uncu Hukuk Dairesidir.
Yüksek Yargıtay\′ın 9, 10 ve 21. Daireleri, iÅŸ mahkemelerince verilen kararları inceleyen üç kardeÅŸ daire durumunda olup, bunlardan 9. Hukuk Dairesine, kısaca \′Ä°ÅŸ Dairesi\′, 10 ve 21. Hukuk Dairelerine ise \′Sosyal Güvenlik Daireleri\′ diyebiliriz.
Fakat, isterlerse \"Yargıtay Daire Başkanları Kurulu\"nun toplanarak yeni bir karar alıp, temyiz mercii dairesini değiştirebilme yetkileri vardır.
HÄ°ZMET TESBÄ°TÄ° DAVALARI\′nın ilk ve özel ana maddesi; 506 sayılı Kanunun 79. maddesidir.
Ama, \"Sigortalı Sayılanlarla ilgili olarak; 506 S.K.\′nun 2. maddesi\", yine; \"Sigortalı Sayılmayanlarla ilgili 3. maddesi\", keza; \"Günlük, Haftalık veya Aylık olarak belirli bir ücrete dayanmış olmayıpta, komisyon ücreti ya da kâra katılma gibi belirsiz zaman ve miktar üzerinden ücret alan Sigortalılar için uygulanmakta olan 77. maddesi\", keza, \"ücretsiz çalışan Sigortalılar için uygulanmakta olan 78. maddesi\" hizmet tesbiti davalarının ikinci derecedeki tali maddeleridir.
Bunun gibi, Borçlar Kanununun 313-354 maddeleri de (506 sayılı Kanuna nazaran) genel kanun maddeleri niteliğinde olup, yine hizmet tesbiti davalarına uygulanan yan maddelerdir.
İş Kanununun maddelerinin uygulanması gereken işyerlerindeki işçi ve işverenin sorumlulukları ve yükümlülükleri, hizmet akdinin uygulandığı İSTİSNA (4857 SK./4.md.) işyerlerine nazaran daha ağır durumdadır. İş Kanunları daha ziyade güçlü ve büyük işveren karşısında zayıf kalan işçileri korumak amacıyla çıkartılmışlardır. İş Kanunlarının düzenlemediği, boş bıraktığı, eksik bıraktığı veya atıf yaptığı işyerlerinde çıkan işçi-işveren uyuşmazlıklarına Borçlar Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.
Bugüne kadar Ãœlkemizde dört defa genel Ä°ÅŸ Kanunu çıkartılmıştır. Bunlardan birincisi 1936 tarihli 3008 sayılı Ä°ÅŸ Kanunu, ikincisi 1967 tarihli 931 sayılı Ä°ÅŸ Kanunu, üçüncüsü 1971 tarihli 1475 sayılı Ä°ÅŸ Kanunu, dördüncüsü de 10 Haziran 2003 tarihinde yürürlüğe giren 4857 sayılı Ä°ÅŸ Kanunu\′dur.
Özetle; 4857 sayılı İş Kanununun 4. maddesinde açıklanan İSTİSNA İŞYERLERİNE İŞ KANUNU UYGULANMAMAKTADIR. Borçlar Kanunu hükümleri uygulanmaktadır. Yine 4857 sayılı İş Kanununun 10. maddesinde gösterilen 30 iş gününden daha az çalışan işçilerin işyerlerinde, işverenlerle çıkan uyuşmazlıklara İş Kanunu değil, Borçlar Kanunu hükümleri uygulanmaktadır. Keza; işverenle takım sözleşmesi imzalanan takım çavuşu ile işveren veya işçi arasında çıkacak uyuşmazlıklara da İş Kanunu hükümleri değil, Borçlar Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.
4857 sayılı İş Kanununun 49 ve 57. maddeleri ile 506 sayılı Kanunun 77. maddesinde belirtilen günlük, haftalık veya aylık belirli bir ücrete dayanmayıp ta komisyon ücreti, kâra katılma, akort, götürü, yüzde usulü, parça başı ücret alan ya da part-time çalışan pazarlamacılar da hizmet akdi türüyle çalışanlara dahil edilmişlerdir. Hizmet akdi unsurları bunlara da uygulanmaktadır.
Ayrıca; 506 sayılı Kanunun 3/I/D maddesinde gösterilen ev hizmetlerinde çalışanlar da hizmet akdinin uygulanacağı alan içine alınmışlardır. Yani İş Kanununa dahil değildirler. Borçlar Kanunu uygulanmaktadır.
4857 sayılı Ä°ÅŸ Kanununun 4. maddesinde gösterilen Ä°STÄ°SNA iÅŸyerleri daha ziyade ekonomik güç ve kazanç yönünden orta ölçekli iÅŸyerleri ve iÅŸverenleridir. Mesela; sadece futbol oynayanları anlamamak kaydıyla her türlü spor faaliyeti yapan (judoculuk, tekvandoculuk, okçuluk, eskrimcilik, haltercilik, güreşçilik vs.) iÅŸyerleri ile deniz ve hava yollarında yük taşıyıcıları, 50\′den az işçi çalıştıran tarım ve orman iÅŸyerlerinde çalışanlar, çıraklar, ev hizmetlerinde çalışanlar, rehabilite edilenler, 4\′ten daha az işçi çalıştıran bakkal, manav, terzi, berber, ta-
mirci, büfeci gibi küçük işyerlerinde 4857 sayılı Kanun hükümleri değil, Borçlar Kanunu hükümleri ve hizmet akdi hükümleri tatbik edilmektedir. Bu tür işyerlerindeki sorunlar ve uyuşmazlıklar İş Kanunu hükümlerine göre değil, Borçlar Kanunu hizmet akdi maddelerine göre çözümlenip sonuca bağlanmaktadır. Bu tür uyuşmazlıklarla ilgili davalara da bakma görev ve yetkisi sulh hukuk ve asliye hukuk mahkemelerine aittir, iş mahkemelerine ait değildir.
Diğer taraftan, 506 sayılı Kanunun düzenlemediği, açık bıraktığı, unuttuğu ya da atıf yaptığı işçi işveren uyuşmazlıklarına da Borçlar Kanunu ve Hizmet Akdi hükümleri birlikte uygulanmaktadır. Ancak; 506 sayılı Kanun hükümleri her türlü işyerini, yani hem İş Kanunlarının uygulandığı işyerlerini hem de Borçlar Kanunu hizmet akdi hükümlerinin uygulandığı işyerlerini kapsamaktadır.
Yine, Kuruma verilip tescil edilmiş işe giriş bildirgelerindeki yanlış yazılan nüfus kayıtlarının tashihi, sigortalının şahsi sigorta sicil numarasmdaki yanlışlıkların düzeltilmesi, daha önceden başkası adına yanlışlıkla geçirilmiş, aktarılmış, bildirilmiş olan çalışma primlerinin kendisine ait olduğunun tesbiti ve sigortalının hizmet süresinin başlangıç tarihinin tesbiti, yahut matbaalarda, şeker fabrikalarında, Azot Sanayinde, subaylıkta, polislikte ve yeraltı madenlerinde vs. çalışanlara ait yılda 90 gün itibari hizmet hakkı verilmesinin tesbiti, güzel sanatlar ve müzisyenlikle ilgili işleri yapanlara ait Sanatçı Borçlanmalarının tesbiti, Avukatlar, Noterler ya da Irak, Afganistan ve Rusya gibi Türkiye ile Sosyal Güvenlik Sözleşmesi henüz imzalamamış olan ülkelere götürülüp çalıştırılan Türk tebalı işçilerle ilgili Topluluk Sigortasına ait hizmet süresinin tesbiti davaları dahi kitabımızın konusu olmuştur.
506 sayılı Kanunun 2, 3, 77, 78, 79 maddeleri ile ilgili olağan hizmet tesbiti davalarının dışında kalan, 506 sayılı Kanunun 85, 86, 108, Ek;5, Ek;10, Geçici 80. maddelerine ait uyuşmazlıkların davaları da bir nevi dolaylı hizmet tesbiti davası durumunda olduğundan açıklamalarına ve kararlarına kitabımızda yer verilmiştir.
Hizmet akdiyle en çok 30 iş günü süreksiz işlerde çalışan tarla tarım işçilerinin isteğe bağlı olarak yapabildiği \"2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu\" Sigortasıyla ilgili uyuşmazlıkların kararları da kitabımıza alınarak kapsamı geniş tutulmuştur. (2925 SK/md.l ve 4857 SK/md.10)
Burada, vurgulanması gereken önemli bir husus daha vardır. O-da; 506 SK/Md. 3/A bendinde belirtilen ve iÅŸveren yanında hizmet akdiyle devamlı SSK\′lı olarak çalışan tarım işçileri için zorunlu prim yatırılması statüsü ile 2925 sayılı Kanundan doÄŸan isteÄŸe baÄŸlı tarım işçiliÄŸinde süreksiz çalıştığını gösteren prim yatırılması statüsünü birbirinden ayırmak gerektiÄŸi hususudur.
Çünkü isteÄŸe baÄŸlı 2925 sayılı tarım işçisi sigortalılığında iÅŸveren açıkça belli deÄŸildir. Henüz resmi kayıtlara girmemiÅŸ ve tescil edilmemiÅŸ durumdadır. Belgeler ve primler SSK\′ya iÅŸveren tarafından deÄŸil işçi tarafından götürülüp verilmektedir. Halbuki 506 SK/Md. 3/A bendinde belirtilen tarım işçisi zorunlu sigortalılığının iÅŸvereni açıkça belli ve tescillidir. Yani, hizmet akdiyle iÅŸverene baÄŸlı tarım işçisi zorunlu sigortalılığında, devamlı çalışılan her ay için iÅŸverence 30 gün prim yatırmak gerekirken, isteÄŸe baÄŸlı tarım sigortalılığında her ay devamlı
XVI
çalışmış olsa bile ayda ancak 15 gün yılda 180 gün (2925 SK/32.md.) işçi tarafından prim yatırılması gerekmektedir.
Ayrıca 2925 sayılı Kanunla ilgili uyuşmazlıkların çözümüne ait yargılamalarda Kanun boşluğu oluşması halinde; 2925 sayılı Kanunun 39 uncu maddesi delaletiyle, yine kıyasen 506 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaktadır.
Öbür taraftan, SSK ile irtibatlı bulunan Bağ-Kur uyuşmazlıklarına ait Yargıtay kararlan da ihtiyaca cevap verebilmesi için kitabımıza alınmıştır.
Burada belirtilmesi gereken baÅŸka bir hususta ÅŸudur; 85. maddede açıklanan isteÄŸe baÄŸlı sigortalılıkta, SSK\′ya sadece uzun vadeli sigorta kollarından olan yaÅŸlılık, malûllük ve ölüm sigortası primlerinin ö-denmesi zorunluluÄŸu vardır. Hastalık, Ä°ÅŸ Kazası, Meslek Hastalığı, Analık sigortası ve Ä°ÅŸsizlik Sigortası primleri Kuruma yatırılmamaktadır. Zira SSK\′ca alınmamaktadır. Ama Ä°steÄŸe BaÄŸlı Sigortalılık primleri yatırarak emekli olanlar, emekli olduktan sonra hastalık sigortasından yararlanabilmekte ve saÄŸlık yardımı alabilmektedirler.
Fakat 86. maddede belirtilen topluluk sigortası ile ilgili olan yaşlılık, malûllük ve ölüm sigortası primlerinin, Kuruma yatırılması mecburi ise de, kısa vadeli sigorta kollan primlerinin yatırılması konusunda sözleşme yapmaları, avukat, noter ve diğerlerinin kendi arzulanna ve isteklerine bırakılmıştır. İsterlerse Noterler Birliği ile Kurum ve Baro arasındaki bu konuda hazırlanan sözleşmeye imza atmazlar ve kısa vadeli sigorta kolu primi ödemezler, isterlerse sözleşmeye en az iki avukat, noter veya diğerleri imza koyarak ve başvurarak ihtiyari bir şekilde kısa vadeli sigorta kolu primlerini de istekleriyle ödeyebilirler. Uygulamada ya İş Kazası ve Meslek Hastalığı sigorta kollan ya da Analık ve Hastalık sigorta kolları primlerinin ödenmesi tercih edilmektedir.
2005 yılında Ankara dışında kalan bazı illerdeki Baroların SSK ile uzun vadeli sigorta kolu sözleşmeleriyle birlikte kısa vadeli sigorta kolu primi yatırma sözleşmeleri de yapılmış ve halen yürürlükte ise de, Ankara Barosuna bağlı avukatların kısa vadeli sigorta kolları sözleşmeleri feshedilmiş durumdadır. İsteğe Bağlı aktif sigortalılar ile topluluk sigortasına tabi olanların prim oranları 2004 yılında 5198 sayılı Kanunla %30 oranından %25 oranına düşürülmüştür.
Avukat ve Noterlerden emekli oldukları halde çalışmasını sürdürenlerin emekli aylıklarından 4447 sayılı Kanunun 8. maddesi gereğince % 15 oranında Sosyal Güvenlik Kurumunu Destekleme Primi kesilmeye devam edilmektedir.
Avukat ve Noterlerin dışında kalan diğer emeklilerin tekrar çalışması halinde aylıklarından kesilen SGDP miktan 4447 sayılı Kanunun 56/A-2 maddesiyle %24 oranından % 30 oranına yükseltilmiş iken 5198 sayılı Kanunla 2004 yılında tekrar % 25 oranına indirilmiştir.
Normalde; 1.4.1981 tarihinden daha sonra çalışılan; ancak 18 yaşından küçük iken SSK\′ya bildirilen hizmet süresinin primleri, sigortalılık baÅŸlangıcına esas alınmaz. Sigortalılık hizmet tesbit süresine de eklenemez. Sadece sigortalının prim toplamına dahil edilir. Fakat 1.4.1981 den önce geçen çalışmalar 18 yaşından evvel baÅŸlamış olsa bile sigortalılık baÅŸlangıcına esas alınır ve sigortalılık hizmet süresine dahil edilir.
Ancak, çalıştığı işin niteliği itibariyle, her yıl için 90 gün İTİBARİ HİZMET ZAMMI hakkı kazananlarda durum biraz farklıdır. İşbu süre sigortalının prim toplamına eklenmez. Sadece \"Sigortalılık hizmet süresine\" eklenir.
Hizmet tesbiti davalarının sonucunda; sigortalı lehine verilip kesinleşmiş olan ilamların infazı sırasındaki tüm sigorta kollarına ait (işsizlik de dahil) primler, mahkemece saptanmış eski tarihlerdeki i-lamda yazılı olan prime esas kazanç miktarı ve tarifesi üzerinden çalıştığı işkoluna göre %35,5 ile % 41 oranında işverenden tahsil edilmektedir. İş Kazası, Meslek Hastalıkları prim oranı % 1,5 alınırsa toplamı % 35,5 olur. Fakat % 7 oranında tahsil edilirse bu defa % 41 olur. Ama % 3 oranındaki İşsizlik Sigortası Primi alınmayacaksa o zaman % 32,5 ile % 38 arasında değişir. Çünkü 506 SK/73.md.ye göre uzun vadeliler % 20, Hastalık % 11, Işkazası ve Meslek Hastalığı % l,5-%7, İşsizlik Sigortası Primi de % 3 (4447 SK/49.md.ye göre % 2 kısmını işveren % 1 kısmını sigortalı öder) oranındadırlar. Eğer işveren bulunamıyorsa sigortalının kendisi dahi Kuruma bu primleri yatırarak ilamı infaz ettirebilmektedir.
Hatta, hizmet süresinin tesbitine ait kesinleşmiş kararların infazında dahi primler, yatırıldığı güne kadar eski tarife üzerinden hesaplanacak gecikme zammı ve o tarihteki idari para cezasıyla birlikte tahsil edilmektedir. Eğer sigortalının kendisi yatırıyorsa o takdirde kaçak işçi çalıştıran kişi işçi değil işveren olduğu için sigortalıya idari para cezası uygulanmaması gerekmektedir.
İcra ve İflâs Kanununun 33/a ve 39.maddeleri gereğince mahkemelerden verilip kesinleşmiş olan ve gayrimenkullerin mülkiyetinin dışında kalan ilamlar kesinleştiği tarihten itibaren 10 yıl içinde infaza konulmadığı taktirde zamanaşımına uğramaktadırlar. Yani infaz kabiliyetini kaybetmektedirler.
Sanatçı Borçlanmalarında ise; Borçlanma bedelini, sanatçı hangi tarihte Kuruma yatıracaksa,sanatçının yatırdığı en son o tarihteki cari asgari kazancın % 20\′si oranında (2005 yılında asgari kazanç miktarı 488 milyon küsur liradır) yani uzun vadeli sigorta kollarından 73. md.ye göre malûllük, yaÅŸlılık ve ölüm sigortalan ÅŸeklinde prim yatırmak suretiyle ödemek zorundadır. Sanatçılar kısa vadeli sigorta kolu primlerinden muaf tutulmuÅŸlardır. Borçlanacakları hizmet süresi 15 yılı geçemez. Borçlanılan hizmet süreleri diÄŸer hizmet türleriyle birleÅŸtirilebilir. Borçlanma belgesindeki hizmet süresin tamamını veya bir kısmını borçlanabilirler. 18 yaşından önceki çalışma sürelerini borçlanamazlar.
Ama, Askerlik Borçlanmalarında; baÅŸvurduÄŸu tarihteki asgari kazanç üzerinden hesaplanan borçlanma bedelini 4958 SK/34. maddesiyle deÄŸiÅŸik 506 SK/60/F maddesi gereÄŸince tebliÄŸ tarihinden itibaren 6 ay içinde yatıranlardan yine baÅŸvurduÄŸu tarihteki asgari kazancın % 20\′si oranında uzun vadeli sigorta kolları primi tahsil edilmektedir. Kısa vadeli primler alınmamaktadır.
Eskiden yabancı uyruklu olupta, zorunlu SSK\′lı olarak bir iÅŸverenin yanında Türkiye\′de çalışan işçiîerin kısa vadeli sigorta kolları primlerinin tümünün yatırılması mecburi fakat yaÅŸlılık, malûllük ve ölüm sigortası kollarına ait uzun vadeli sigorta primlerinin yatırılması zorunlu deÄŸildi. Ä°steÄŸe ve baÅŸvurmaya baÄŸlıydı. EÄŸer yabancı uyruklu işçi
talep eder ve dilekçe ile SSK\′ya baÅŸvurursa, o takdirde uzun vadeli sigorta kolu primleri de yatırılabiliyordu. Ama 4958 SK/57. maddesiyle 506 SK/3/II/A bendi uygulaması kaldırıldı. Ä°ptal edildi. Yabancı bir işçi eÄŸer geldiÄŸi ülkede sigortalı deÄŸilse ve sigortası devam etmiyorsa, Türkiye\′de 8 türlü tüm sigorta kollarının primlerinin yatırılması zorunlu hale getirildi. Yani Avrupa BirliÄŸi Uyum Yasaları çerçevesinde T.C. vatandaÅŸları ile eÅŸit uygulamaya tabi tutuldu.
2147 sayılı Kanuna göre SSK\′ya yapılan borçlanmalarda ve aylık baÄŸlamada yurtdışından kesin dönüş mecburiyeti yoktur. Fakat 3201 sayılı Kanuna göre borçlanmak isteyenlerin Anayasa Mahkemesinin iptal kararı nedeniyle yurtdışından kesin dönüş yapma mecburiyeti olmamakla beraber yaÅŸlılık aylığı baÄŸlamak için mutlaka kesin dönüş ÅŸartı vardır.
Mayıs 2005\′den önce, yurtdışı çalışma süresini borçlanmak isteyenler; ödemesi gereken her gün için (yatıracağı gündeki) günlük 2 doların karşılığı olan Türk Lirasını bedel olarak SSK\′ya yatırmak zorunda idiler.
Ancak, 10 Mayıs 2005 tarihinden itibaren Bakanlar Kurulu Kararıyla Yurtdışı borçlanma bedelinin beher günlüğü 5 Amerikan Dolar\′ına yükseltilmiÅŸ durumdadır.
Almanya\′da çalışan sigortalı Türk işçileri ve yanlarında oturan aile bireyleri geçici olarak izinli veya tatil için Türkiye\′ye geldiklerinde; Türk-Alman Sosyal Güvenlik SözleÅŸmesi gereÄŸince Türk SSK BaÅŸkanlığı tarafından SaÄŸlık Bakanlığına devredilen hastanelerde HASTALIK ve ANALIK sigortası yardımlarından ücretsiz olarak yararlanma hakkına sahiptirler. Ama Almanya\′dan Türkiye\′ye izinli gelirlerken ALMAN HASTALIK KASASINDAN T/A formüleri (belgesi) düzenlettirerek getirmelidirler. Aksi halde Türkiye\′de SSK\′ya baÅŸvurup ücretini ödeyip, Almanya\′ya geri döndüklerinde yaptıkları masrafı Almanya\′da geri isteyebilirler.
Dörder aylık prim bildirme bordroları ile iÅŸe giriÅŸ bildirgeleri hariç olmak üzere SSK\′ya her ay verilen aylık asıl ve ek prim bildirgeleri ve SGDP (Sosyal Güvenlik Destek Primi) bildirgelerinden MAKTU olarak, 25.12.2003 kabul tarihli ve 2.1.2004 R.G.de yayımlanan 5035 sayılı Kanunun 4, 29 ve 43. maddeleri gereÄŸince 1.1.2004 tarihinden itibaren 8 milyon lira MAKTU DAMGA VERGÄ°SÄ°, (varsa gecikme zammı da hesaplanarak) SSK\′ca Maliye Bakanlığı adına tahsil edilmektedir. Fakat, 6.8.2003 de yürürlüğe giren 4958 sayılı Kanun gereÄŸince hazırlanan SSK Ä°ÅŸlemleri Yeni YönetmeliÄŸinin 20. md.sine göre 1.5.2004 tarihinden itibaren bu bildirge ve bordroların hepsinin BÄ°RLEÅžTÄ°RÄ°LEREK her ay verilmek mecburiyeti getirilmiÅŸtir. SSK.\′ya birlikte verilmesi gereken bu bildirge ve bordrolardan her ay bir defaya mahsus olmak üzere 8 milyon lira Damga Vergisi alınmaktadır, %25\′lik eÄŸitime katkı payı bu 8 milyon TL.lik damga vergisinin içinde mevcuttur. BaÅŸka bir anlatımla 5035 SK\′la Özel Ä°ÅŸlem Vergisi statüsü kaldırılmıştır. Maliye Bakanlığı toplanan paraların % 25\′lik kısmını Milli EÄŸitim Bakanlığı hesabına bankalara yatırmaktadır. Yani toplanan Damga Vergisinin %25 oranı 2010 yılı sonuna kadar 8 yıllık kesintisiz ilköğretime katkı payı olarak SSK\′ca tahsil edilip her ayın sonuna kadar vergi daireleri vasıtasıyla (Maliye Bakanlığı eliyle) Milli EÄŸitim Bakanlığına ödenecek-
Sosyal Sigorta Ä°ÅŸlemleri YönetmeliÄŸi de eklenmiÅŸtir. (Çıkartılan 4958 sayılı Kanun gereÄŸi bu Yönetmelik; SSK\′da çalışan memurların yaptığı ihmal veya suiistimale dayanan yanlış iÅŸlemlerle ilgili uygulanacak müeyyideleri taşımamaktadır.)
Yargıtay\′da, tarafıma devamlı destek ve teÅŸviklerini esirgemeyen çalışkan, ciddi, sorumlu ve Ãœlkemizin sosyal güvenlik hukukuna ışık tutanlardan, baÅŸta Sayın Neslihan Sever hanım olmak üzere Sayın Asuman Celkan, Sayın Osman Can ile tüm Yüksek Yargıtay 9, 10 ve 21. Hukuk Dairesi Sayın BaÅŸkan ve Ãœyelerine, keza her zaman samimi ve içten bir ÅŸekilde yanımda olan ve Yargıtay\′da yük omuzlayıp götüren tüm Tetkik Hakimi kardeÅŸlerime;
Yapılan iÅŸlemleri büyük hassasiyetle takip eden, yön veren ve destekleyen Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürü Sayın Niyazi Güney, Genel Müdür Yardımcıları, Sayın Akın Çakın, Sayın Halûk Çolak beylere, Adalet Bakanlığı Sayın A.P.K. Kurulu BaÅŸkan ve Ãœyeleri ile tüm Hakimlerine, Ankara Ticaret Odası BaÅŸkanı Sayın Sinan Aygün\′e;
Sosyal Güvenlik Mevzuatı konularında her türlü ilgi, yardım ve kolaylığı gösteren, mesleklerinin ehli olan, fedakarhane çalışmalarıyla kendilerine imrendiğim SSK Başkanı Sait Ersoy, eski Başkanı Nazmi Güleyüboğlu, SSK. Yönetim Kurulu Üyesi Sayın Kazım Ergun, Selahat-tin Şahin, Genel Müdür Yardımcıları Sayın N.Gürol Aydınlık ve İbrahim Ulaş, Prim Tahsilat Daire Şube Müdürü Zeyyat Şahin, Sigorta Teftiş Kurulu Başkanı Mustafa Apaydın, İdari Teftiş Kurulu Başkanı Oğuz Tor, Baş Hukuk Müşaviri Hilmi Şimşek, SSK bünyesi Baş Müfettişlerinden istanbul Grup Başkanı Sayın Ali Tezel, Resul Kurt, Mustafa Kuruca, Özge Songül, Ali Pekten, Başkan Yardımcısı Yalçın Baştürk, Tahsin Moğolkoç, Tahsis Şube Müdürleri Ataman Yılmaz, Ahmet Olcay, Yurtdışı Daire Başkanlığı Şube Müdürü Sayın Yaşar Aksoy, Kısa Vadeli Sigorta Kolları Şube Müdürü Sayın Besim Ertok, Emekli Tahsis Şube Şefi Coşkun Bebe, Avni Budaklı, SSK Genel Müdürlük avukatlarından Sayın Erol Aslan ve isimlerini unuttuğum sair SSK Personeline, kitabın tashih işlerinde her zaman yardımcı olan Sosyal Güvenlik Hukukunda; meraklı, gayretli, azimli ve süratle intikal sahibi Sayın Genel Kurmay Personel Dairesi Başkanlığında görevli Yüzbaşı Engin Ufuk Beye minnet ve şükranlarımı borç bilirim.
Ayrıca maddi çıkarlarını ikinci planda tutarak, kitabı olağanüstü bir gayretle yayına hazırlayan Ercan Yener Yapar ile Adalet Yayınevi çalışanlarına da sevgi ve teşekkürlerimi sunuyorum.
Ankara - Ekim 2005 İhsan Çakmak
İÇİNDEKİLER
Md. No: Kanun Metni, Açıklaması ve İlgili Kararlar Sayfa No:
BÖLÜM I Genel Hükümler
Madde 1 Kanunun Amacı : 1
Açıklaması : 1
Ä°lgili Kararlan : 3
Madde 2 Hizmet Tesbiti Davalarında Sigortalı
Sayılanlar : 6
Açıklaması : 6
İşsizlik Sigortası Primi ve Madde 2-3 Hakkında
16-294 Ek Sayılı Genelge : 9
Ä°lgili Kararlan : 17
Madde 3 Hizmet Tesbiti Davalarında Sigortalı
Sayılmayanlar : 60
Açıklaması : 62
Ä°lgili Kararlan : 65
Ticari Şirket Ortaklannın Sigortalı Sayılma Genelgesi:
Madde 6 Sigortalılığın Başlangıcı, Mecburi Oluşu,
Vazgeçilemeyişi : 106
Açıklaması : 106
Ä°lgili Kararlan : 106
Madde 7 Geçici Görevle (Türkiye\′den Sigortalının)
Yabancı Ülkeye Gönderilmesi : 114
Açıklaması : 114
Ä°lgili Kararlan : 115
Madde 9 İşveren Tarafından Çalıştırılan Sigortalıları
SSK\′ya Bildirme : 127
Açıklaması : 127
Ä°lgili Kararlan : 128
Madde 77 Prim Tahsiline Esas Alınan Kazanç Matrahına
Dahil Edilmesi Gereken Ücret Türleri : 139
Açıklaması : 140
Prim Kazanç Listesi : 143
Ä°lgili Kararlan : 144
Madde 78 Sigortalının Günlük Kazancının Asgari ve
Azami Sınırları : 158
Açıklaması : 159
Günlük Kazanç Alt Ve Üst Sımrlanmn Saptanma
sına (M. 78) Ait Kararlar : 162
Asgari ve Azami Kazancın Sınırlanyla Ä°lgili SSK\′nın
16-216 Ek Sayılı Genelgesi : 172
Bakanlar Kurulu Kararı : 174
- ST
XXII
20.4.2001 Tarihli Ve 2001/2342 Sayılı Kararnamenin
Eki Hakkında Karar : 174
10.1.2002 Tarih Ve 16-235 Ek Sayılı Genelgesi : 174
2.5.2002 Günlü Ve 16-245 Ek Sayılı Genelgesi : 175
Prime Esas Kazanç Alt Ve Üst Sınırlan : 178
16-287 Ek Genelge : 178
Kurumca Alınacak Primler İle Ödenecek Aylık, Gelir
ve Ödeneklere Esas Olan Kazançlann Alt ve Üst Sı
nırlan Tablosu : 182
16 Yaşından Büyüklerin Dış Tavan Hesabında
Kullanılan Asgari Ücretler Tablosu : 184
Sigorta Primleri Ä°le Vergi Kesintilerinin Muhasebe
cilikte Hesaplama Usulü Örneği : 187
Madde 79 Hizmet Tesbiti Kayıt Tashihi ve Aidiyet
Davalarında Prim Belgeleri, Prim Bordroları, vs.: 188
Açıklaması : 192
Asgari İşçilik Oranını Tespit Komisyonu Kurulması Usulü: 204
Kurum Alacaklanna Uygulanan Faiz Oranlan : 205
Önemlerine Göre Gecikme Zammı Oranlan Tablosu : 204
Hizmet Tesbiti Davalannda Tanık Beyanlan Ve
Önemine Ait Kararlar : 206
Tanık Beyanlanna Ait Kararlar : 211
Tanık Beyanlanna Dayanan Hizmet Tesbiti Davala-
nyla İlgili Yargıtay HGK. Kararlan : 222
Müfettiş Raporlanyla İlgili Daire Kararlan : 23 7
Müfettiş Tahkikat Raporuyla İlgili Yargıtay HGK.
Kararlan : 241
Kesintili Çalışma İle İlgili Daire Kararlan : 243
Kuruma Davadan Önce Yatırılan Primlere Ait Kararlar...: 247
Kesintili Çalışma Karinesine Dayanan Yargıtay
HGK. Kararları : 249
Bağ-Kur İle İrtibatlı Hizmet Tesbiti Davalan : 252
Bağ-Kur İle İrtibatlı Hizmet Tesbiti Davalanna Ait
Yargıtay HGK Kararları : 275
Kuruma Primleri Davadan Önce Yatınlmış Çalış-malann Fiili Ve Gerçek Olduğu İddiasına Dayanan
Hizmet Tesbiti Davalan Kararlan : 288
Hizmet Tesbiti Davalan İle İşçilik Haklan Tazminat
Davalarının Beraber Yürütülmesi : 293
Orman Ve Tanm Ä°ÅŸlerine Ait Hizmet Tesbiti Davalan : 304
İnşaatlardaki Çalışma İle İlgili Hizmet Tesbiti
Davalan : 308
Kapıcı Ve Kalorifercilerle İlgili Hizmet Tesbiti Davalan : 314
Belediye Başkanları Ve Belediyelerdeki Çalışmalara
Ait Hizmet Tesbiti Davaları : 320
XXIII
Çiftçi Mallarını Koruma Bekçisi Ve Köy Muhtarlı
ğına Bağlı İşçi Çalışmalarının Tesbiti : 328
Kadrosuz Çalışmış Köy İmamlarının Hizmet Tesbiti
Davalan : 337
Spor Kulüplerinde Futbolcu V.S. Çalışanlara
Ait Hizmet Tesbiti Davaları : 341
Ãœcretli Ders Verme Ä°le Ä°lgili Olan Hizmet Tesbiti
Davalan : 342
Gazinolarda Çalgıcılık Ve Müzisyenlikle İlgili
Hizmet Tesbiti Davalan : 343
Noterlikte Çalışan Personelin Hizmet Tesbiti
Davalan : 344
Hızar Atölyesin De Çalışanlann Hizmet Tesbiti
Davalan : 344
Elma V.S. Meyve Yetiştirme Bahçelerinde Hizmet
Tesbiti Davalan : 345
Sosyal Yardımlaşma Ve Dayanışma Vakfı İle İlgili
Hizmet Tesbiti Davalan : 347
Okul Koruma Ve Aile Birliğinde Çalışmaya Ait
Hizmet Tesbiti Davalan : 347
Hamallara Ait Hizmet Tesbiti Davalan : 348
TRT\′ De Çalışanlara Ait Hizmet Tesbiti Davalan: 350
Muhasebeci Ve Yeminli Mali Müşavirlere Ait
Hizmet Tesbiti Davalan : 351
Tercümanlarla İlgili Hizmet Tesbiti Davaları : 352
Jokeyler, Antrenörler Ve Seyislerle İlgili Hizmet
Tesbiti Davalan : 353
Çıraklarla İlgili Hizmet Tesbiti Davaları : 354
Ev Hizmetlerinde Çabşanlarm Hizmet Tesbiti Davaları.: 358
Şoförlerle İlgili Hizmet Tesbiti Davalan : 361
Sözleşmeli Personele Ait Hizmet Tesbiti Davalan....: 363
Yetkisiz Kişiyle Yapılan Hizmet Aktine Ait Kararlar...: 370
Hamam Tellaklanna Ait Hizmet Tesbiti Davalan....: 371
Garson Ve Teşrifatçılara Ait Hizmet Tesbiti Davaları..: 372
Genelevde Çalışanlarla İlgili Hizmet Tesbiti Davalan: 373
Hizmet Tesbiti Ve Kayıt Tashihi Davalannda
Düzelterek Onama Kararlan : 374
Ä°sim, Sicil No\′su Veya Kayıt Tashihi Davalannda
Düzelterek Onama Kararlan : 375
Dava Dilekçelerinde Islah Talebi İle İlgili Kararlar: 377
Talepten Fazlaya Hükmedilmesine Dair Kararlar....: 378
Müteferrik Hizmet Tesbitine Ait Bozma Kararları...: 382
Hizmet Tesbiti Davalan İle İlgili Müteferrik HGK.
Kararlan : 383
Karı-Koca Birlikte Kapıcılık İddiasına Ait Kararlar : 387
XXIV
Kararların Asıl Taraflara Değil Avukatlanna Tebliği
GerektiÄŸi :
Çalışması Yurtdışında Geçen Hizmet Tesbiti
Davalarına Ait Kararlar :
Hizmet Tesbiti Davalarında Zamanaşımı Ve
Hak Düşürücü Süre Geçmesi :
Hizmet Tesbiti Davası İle Yaşlılık Aylığı Davası Bir
likte Açılamaz :
Hak Düşürücü Süre İle İlgili HGK. Kararlan :
Sigortalılık Başlangıcının Tesbitine Ait Davalarla
Ä°lgili Kararlar: (108 Ve 79. Md.ler) :
İhya Suretiyle Hizmet Tesbiti Davalanna Ait Kararlar : Hizmet Tesbiti Davalannda Sıfat, Ehliyet Ve
Husumet Ä°le Ä°lgili Kararlar :
Asgari İşçilik Oram, Ölçümleme Ve İşverenin SSKMan İlişiksizlik Belgesi Alması İle İlgili Kararlar: Taraflann İsticvabı ve Savunma İle İlgili Kararlar:
Çalışması Yasak Olan Kişilere Ait Kararlar :
Taraflara Kesin Mehil Verilmesine İlişkin Kararlar.: Hizmet Tesbiti Davasında Eski İşverenle Yeni İşveren
Birlikte Sorumludur :
Aidiyet Ve Hizmet Tesbiti Davalannda Yetki Durumu: Hizmet Tesbiti Davalan Kararlanmn Çelişkili Olması: Hizmet Tesbiti Davalannın Kararlannda Vekalet
Ãœcreti Durumu :
Dosyada Vekaletnamesi Olmayanlarla Ä°lgili HGK.
Kararlan :
Sigorta Sicil Numaralan Ä°le, Ä°ÅŸe GiriÅŸ Bildirgelerin-
deki Nüfus Kayıtlannın Düzeltilmesi Davalan :
İşe Giriş Bildirgesindeki Nüfus Kayıtlannın Düzeltilmesi Ve Kendisine Aidiyeti İle İlgili HGK. Kararlan..: Hizmet Tesbiti Davalanna Ait Kararlarda İade-i
Muhakeme Yoluyla Ä°ptal Ä°stemi :
Hizmet Tesbiti Kararlarında Gıyabi Verilen
Hükmün Mahalline Tebliği İçin Geri Çevirme :
T.C. Emekli Sandığına Borçlanma İsteğine Dair
Hizmet Tesbiti Davaları :
Ä°ÅŸ Mahkemelerinden Verilen Hizmet Tesbiti
Kararlarının Tavzihi :
Hizmet Tesbitine Ait KesinleÅŸmiÅŸ Kararlann SSK\"
da İnfazına Ait Zamanaşımı :
Yargıtay\′ca Oanam Veya Bozma Kararlanmn Maddi
Hata Yoluyla Düzeltilmesi :
Hizmet Tesbiti - Aidiyet Ve Kayıt Düzeltme
Kararlannda Temyiz Süresi :
389 394 397
412 413
426 428
429
436 447 449 449
452 452
457
458 460 461 472 475 476 477 479 481 485 486
XXV
Hizmet Tesbiti Kararının Hüküm Fıkrası Açık, Net
ve Tereddütsüz Olmalıdır : 487
Hizmet Tesbiti Davalarında Temyiz Harcı.İlam Har
cı, Hakim Havalesi, Deftere Kayıt V.S. İşlemler : 490
Madde 85 İsteğe Bağlı Sigortalı Olma ve Şartları : 490
Açıklama : 492
Sigorta İşleri Genel Müdürlüğünün 85. Madde İle
İlgili 14.5.2003 Tarihli 12-123 Sayılı İsteğe Bağlı Si
gortalılık Genelgesi : 496
İlgili Yargıtay Kararlan : 504
Madde 86 Topluluk Sigortası (Avukatlar, Noterler vs.) : 527
Açıklama : 528
Başka Türlü Sigortalı Olmayıpta Topluluk Sigorta
sına Tabi Olanlara Ait Kararlar : 529
Madde 108 Sigortalılık Hizmet Süresinin Başlangıcı : 550
Açıklaması : 550
Sigortalılık Başlangıcına Ait Kararlar : 551
Yargıtay İçtihatları Bir. Büy. Gen. Kur. Karan : 578
Kararlar : 580
Madde 126 Kurumun Açacağı Davalarda Yada Davalı Gösterildiği Durumlarda Resim, Harç ve
Damga Vergisi Muaflığı : 589
Açıklama : 589
Yargıtay 10.HD. Emsal Formül Karar Örnekleri...: 597
Tehiri Ä°cra Talebi Ä°le Ä°lgili Kararlar : 595
Ä°lgili Kararlar : 590
Madde 131 Yurt Dışındaki Çalışmalar İle Ülkemizdeki Bağ-Kur, SSK-T.C. Emekli Sandığı ve Özel Emekli Sandıklarına Bağlı Kısmî Hizmet ve
Çalışmaların Birleştirilmesi : 601
Açıklama : 601
Türkiye İle Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalayan
23 Adet Devlet Tablosu : 612
Yurtdışı Hizmet Borçlanmalan Ve Hizmet Birleşti-rilmeleriyle İlgili 19.8.2003 Tarihli 8-17 Ek Sayılı
Genelgesi : 613
Ä°lgili Kararlar : 617
Madde 132 Hizmet Tesbiti Davalarının İşlemleri İle İlgili Yapılacak Hertürlü Tebligatlar
(Bildiriler) : 725
Açıklama : 725
Ä°lgili Kararlar : 726
Madde 134 Hizmet Tesbiti, Aidiyet ve Kayıt Tashihi
Davalarında Görevli Mahkeme
(Uyuşmazlıkların Çözüm Yeri) : 730
XXVI
Açıklama : 730
Ä°lgili Kararlar : 731
Ek Madde 4 Demiryolu Emekli Sandıkları ve Askeri Fabri
kalar Tekaüt Sandıklarına Göre Geçmiş Fiili Hiz
metlerin SSK\′ya Tabi Olarak GeçmiÅŸ Sayılması...: 751
Açıklaması : 751
Ä°lgili Kararlan : 754
Ek Madde 5 İtibari Hizmet Süresi Zammı Verilmesi:
İtibari Hizmet Süresi Zammı Tablosu : 778
Ä°lgili Kararlan : 779
Ek Madde 6 En az 3600 Gün Çalışma Şartıyla İtibari
Hizmet Süresinden Yararlanma Hakkının
Doğmuş Olması : 817
İlgili Kararı : 817
Ek Madde 7 İtibari Hizmetlerde Çalışan İşçi ve
İşverenlerden Kesilecek Prim Oranları : 818
İlgili Kararı : 818
Ek Madde 10 ve 2167 Sayılı Kanuna Göre Sanatçı Borçlanması: 818
Açıklaması : 818
Sanatçı Borçlanmasına Ait Kararlar : 819
Geç. Md. 80 ve 4056 Sayılı Kanuna Göre Sanatçı Borçlanması.: 827
Ä°lgili Kararlan : 828
2925 Sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar
Kanunu : 847
Ä°lgili Kararlan : 855
Türkiye Cumhuriyeti İle Federal Almanya Cumhu
riyeti Arasında İmzalanan Sosyal Güvenlik Sözleş
mesi : 865
2.11.1984 Nihai Protokol : 881
İdari Yönetmelik Anlaşması : 884
Türkiye Cumhuriyeti İle Libya Arap Cumhuriyeti
Arasında Sosyal Güvenlik Anlaşması : 887
İdari Anlaşma(Yönetmelik) : 889
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi Arasında Sosyal
Güvenlik Sözleşmesi : 894
Tatbikat Yönetmeliği : 897
Türkiye Cumhuriyeti İle Bulgaristan Cumhuriyeti
Arasında Aylık Bağlama Sözleşmesi : 900
Açıklaması : 902
506 Sayılı Kanunda 2005 Yılma Kadar Değişik
lik Yapan DiÄŸer Kanun ve KHK.ler :
1-) 672 Sayılı Kanun : 907
2-) 899 Sayılı Kanun : 907
3-) 1186 Sayılı Kanun : 908
XXVII
4-) 1474 Sayılı Kanun : 915
5-) 1517 Sayılı Kanun : 916
6-) 1655 Sayılı Kanun : 917
7-) 1698 Sayılı Kanun : 917
8-) 1753 Sayılı Kanun : 919
9-) 1912 Sayılı Kanun : 922
10-) 1992 Sayılı Kanun : 927
11-) 2098 Sayılı Kanun : 929
12-) 2099 Sayılı Kanun : 931
13-) 2100 Sayılı Kanun : 931
14-) 2167 Sayılı Kanun : 932
15-) 2422 Sayılı Kanun : 941
16-) 2564 Sayılı Kanun : 952
17-) 2795 Sayılı Kanun : 953
18-) 2934 Sayılı Kanun : 954
19-) 2959 Sayılı Kanun : 955
20-) 3168 Sayılı Kanun : 956
21-) 3203 Sayılı Kanun : 958
22-) 3246 Sayılı Kanun : 959
23-) 251 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 960
24-) 3251 Sayılı Kanun : 961
25-) 3279 Sayılı Kanun : 961
26-)3351 SayıhKanun : 965
27-) 277 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 966
28-) 323 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 967
29-) 3395 Sayılı Kanun : 967
30-) 352 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 976
31-) 3522 Sayılı Kanun : 977
32-) 3642 Sayılı Kanun : 978
33-) 3702 Sayılı Kanun : 979
34-) 3774 Sayılı Kanun : 980
35-) 3786 Sayılı Kanun : 981
36-) 3869 Sayılı Kanun : 982
37-) 3910 Sayılı Kanun : 983
38-) 3917 Sayılı Kanun : 984
39-) 3995 Sayılı Kanun : 989
40-) 4056 Sayılı Kanun : 991
41-) 4247 Sayılı Kanun : 992
42-) 572 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 994
43-) 4410 Sayılı Kanun : 995
44-) 4447 Sayılı Kanun : 995
45-) 578 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 1022
46-) 592 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 1023
47-) 4571 Sayılı Kanun : 1024
Açıklaması : 1025
XXVIII
48-) 616 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 1028
49-) 4747 Sayılı Kanun : 1054
50-) 4759 Sayılı Kanun : 1055
51-) 4842 Sayılı Kanun : 1061
52-) 4884 Sayılı Kanun : 1067
53-) 4958 Sayılı Kanun : 1069
54-) 5035 Sayılı Kanun : 1103
55-) 5073 Sayılı Kanun : 1104
56-) 5198 Sayılı Kanun : 1109
57-) 5264 Sayılı Kanun : 1114
58-) 5386 Sayılı Kanun : 1115
506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun En Son
Durumu ile Yönetmelik ve Genelgeleri : 1119
Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca, 4958 Sayılı Kanuna Göre Hazırlanan ve 1 Mayıs 2004\′de Yürürlüğe Giren Sosyal Sigortalar Kurumu Sosyal
Sigorta İşlemleri Yönetmeliği : 1214
Sigorta İşleri Genel Müdürlüğü Sigorta Primleri Da
ire Başkanlığı Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği
ne Ait 16-318 Ek Nolu Açıklama Genelgesi : 1243
Matbu Formların Açıklamaları : 1272
506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu İle İrti
batlı Olan Diğer Kanunlar ve Genelgeler : 1273
a-) 4792 S. Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu : 1275
b-) 991 S. Demiryolları ve Askeri Fab. Devir Kanunu...: 1278
c-) 2829 S. Hizmetlerin BirleÅŸtirilmesi Kanunu : 1284
d-) 3201 S.Yurtdışı Çalışması Borçlanma Kanunu...: 1288
e-) 5189 S. Değişiklikler Yapılması Kanunu : 1293
f-) 5335 S. Değişiklikler Yapılması Kanunu : 1301
g-) 5084 S. Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Kanunu.: 1327
Sosyal Sigortalar Kurumu Prim Tahsilat Dairesi
Başkanlığının, Yatırımların Teşviki İle İlgili,
13.4.2004 Tarihli, 16-314 Ek Nolu Genelgesi : 1335
h-) 5350 S. Yatırımların Teşviki Değişiklik Kanunu.: 1345
Sosyal Sigortalar Kurumu Prim Tahsilat Dairesi
Başkanlığının, Yatırımların Teşviki İle İlgili,
27.5.2005 Tarihli, 16-344 Ek Nolu Genelgesi : 1349
i-) 5521 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu : 1360
j-) 5308 S. Ä°ÅŸ Mahkemeleri DeÄŸiÅŸiklik Kanunu : 1362
k-) 5219 S. HUMK\′nda DeÄŸiÅŸ. Yapılması Kanunu...: 1362
1-) 5236 S. HUMK\′nda DeÄŸiÅŸ. Yapılması Kanunu....: 1365
Mahkemelerde Dava Açılırken Harç Yatırılmayan
Ve Harca Tabi Olmayan Daireler Ä°le Devlet Ku
rumlan (Ä°dareler) : 1377
Hepimizin bildiği gibi, Sosyal Sigortalar Kanunu iki bin beş yılı sonuna kadar yüz seksen defaya yakın değişiklik geçirmiştir. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamında 4447 SK/46-54. Maddelerindeki işsizlik sigorta koluyla birlikte sekiz çeşit zorunlu Kamu Sigorta Kolu mevcuttur. Bunlardan dört tanesi kısa vadeli Sigorta Kolu, üç tanesi uzun vadeli Sigorta Koludur. Bir tanesi de işsizlik sigortası koludur.
Uzun vadeliler; yaşlılık aylığı sigortası, malûllük aylığı sigortası ve ölüm aylığı sigortasıdır.
Kısa vadeliler ise; Normal Hastalık Sigortası, Analık sigortası, Ä°ÅŸ kazası sigortası ve meslek hastalığı sigortasıdır. Sekizinci sigorta kolu olan iÅŸsizlik sigortası uzun veya kısaya dahil edilemeyen nevi ÅŸahsına münhasır müstakil bir sigorta koludur. Dokuzuncu tür sigorta kolu aile yardımı sigortası kolu olup Avrupa\′da uygulanmaktadır. 102 Numaralı ILO (Uluslararası Çalışma TeÅŸkilatı) SözleÅŸmesinin 39-45 maddeleri arasında gösterilmiÅŸtir. Henüz ülkemizde tesis edilmemiÅŸtir.
İşsizlik sigortasının muhatabı ve hasmı SSK değil, İş Kurumudur. İşsizlik sigortası alacakları ile ilgili uyuşmazlıklarda da Türkiye İş Kurumu aleyhine dava açılmalıdır.
2005 yılı itibariyle, ülkemizde kanunlarla özel olarak düzenlenmiÅŸ, mecburi prim veya aidat kesilen dört türlü Emekli Sandığı Kurumu mevcuttur. Bunlar; BaÄŸ-Kur, SSK, T.C. Emekli Sandığı ve 506 SK/Geçici 20. maddesiyle kurulmuÅŸ özel Emekli Sandıkladır. (Özel bankalar, özel sigorta ÅŸirketleri, ticaret ve sanayi odaları ile borsaların 1964\′den önce kendilerinin kurmuÅŸ oldukları Özel Emekli Sandıkları) Bu dört türlü zorunlu emekli sandığı Kanunlarından doÄŸan ihtilâf ve uyuÅŸmazlığa ait mevzuata Ä°ÅŸ Mevzuatı deÄŸil Sosyal Güvenlik Mevzuatı denilmektedir.
Çalışma ve hizmet süresinin tamamını 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlukla ve T.C. Emekli Sandığı iÅŸtirakçisi olarak geçirmiÅŸ olanların ihtilaf ve uyuÅŸmazlıklarına idare mahkemeleri bakmakla görevli ve yetkilidir. Ama kısmî, cüz\′î memurluk yaptıktan sonra istifa edip ya da mecburen ayrılıpta sonradan BaÄŸ-Kur\′lu, SSK\′lı veya Geçici 20 nci madde sandıklarına baÄŸlı olarak çalışanların HÄ°ZMET BÄ°RLEÅžTÄ°RÄ°LMESÄ°YLE ilgili uyuÅŸmazlıklarını çözmeye Ä°ÅŸ Mahkemeleri görevli ve yetkili olup, temyiz mercii de Yüksek Yargıtay\′ın 10. ve 21. Hukuk Daireleridir.
Osmanlı Devleti\′nin iÅŸ ve çalışma hayatında; Lonca ve bazı vakıfların yanında, işçi haklarının korunması amacıyla genel olarak çıkartılan 1861 tarihli MAADÄ°N NÄ°ZAMNAMESÄ°\′ne ilaveten sadece bölgesel ÅŸekilde Zonguldak TaÅŸkömürü Madenlerine (Havza-i Fahmiyye Bölge-sine)uygulanan 1865 tarihli DÄ°LAVER PAÅžA NÄ°ZAMNAMESÄ° mevcuttur. Dilaver PaÅŸa Nizamnamesi de 10 Eylül 1921 tarihli ve 151 sayılı HAVZA-Ä° FAHMÄ°YYE AMELE KANUNU çıkartılıncaya kadar yürürlükte kalmıştır.
Ayrıca 1866 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu olarak ASKERÄ° TEKAÃœT SANDIÄžI kurulmuÅŸtur. Amerika BirleÅŸik Devletlerinde 1935 yılında Sosyal Güvenlik Yasası (SOCÄ°AL SECURÄ°TY ACT) ilk defa düzenlenmiÅŸtir. Avrupa\′da ise, 1944 yılında Philadelphia\′da toplanan U-
luslararası Çalışma Konferansında Sosyal Güvenlik tabiri kullanılmaya başlanılmıştır.
Sosyal Güvenlik Mevzuatı ve Kamu Sigorta kollarıyla ilgili global olarak çalışan herkese teminat olmak üzere yurdumuzda ilk defa 7 Temmuz 1945 tarih ve 6051 numaralı Resmi Gazete\′de yayımlanarak yürürlüğe giren Kanun;
\"4772 SAYILI İŞ KAZALARIYLA, MESLEK HASTALIKLARI VE ANALIK SİGORTASI KANUNU\" adlı Kanundur.
Ä°kinci olarak; 8 Haziran 1949 tarih ve 7227 numaralı R.G.\′de yayımlanarak yürürlüğe giren Kanun;
\"5417 SAYILI İHTİYARLIK (YAŞLILIK AYLIĞI) SİGORTASI KANUNU\" adlı Kanundur.
Üçüncü olarak, 10 Ocak 1950 tarih ve 7402 numaralı R.G.\′de yayımlanarak yürürlüğe giren Kanun;
\"5502 SAYILI HASTALIK VE ANALIK SİGORTASI KANUNU\" adlı Kanundur.
Bundan sonra; 6 Mart 1951 tarih ve 7751 sayılı R.G.\′De yayımlanarak;
5752 sayılı \"İhtiyarlık Sigortası Kanununun 40 inci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun\";
28 Mayıs 1952 tarih ve 8120 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
5937 sayılı \"İhtiyarlık Sigortası Kanununun Bazı Maddelerini Değiştiren Kanun\";
22 Mart 1954 tarih ve 8664 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
6391 sayılı \"İhtiyarlık Sigortası Kanununun Bazı Maddelerinin
Kaldırılması ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun\";
11 Nisan 1956 tarih ve 9282 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
6708 sayılı \"İhtiyarlık Sigortası Kanununun 6391 sayılı Kanunla
DeÄŸiÅŸik 7, 16 ve 22 nci Maddelerinin DeÄŸiÅŸtirilmesi ve Bu Kanuna Mu
vakkat Bir Madde Eklenmesi Hakkında Kanun\";
Yine 11 Nisan 1956 tarih ve 9282 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
6709 sayılı \"Hastalık ve Analık Sigortası Kanununun 7 ve 21 inci
Maddelerinin Tadiline ve Bu Kanuna Bir Muvakkat Madde Eklenmesi
ne Dair Kanun\";
13 Åžubat 1957 tarih ve 9534 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
\"6900 SAYILI MALULİYET, İHTİYARLIK VE ÖLÜM SİGORTALARI KANUNU\"; adlı Kanun;
Yine 13 Åžubat 1957 tarih ve 9534 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
6901 sayılı \"5502 Sayılı Hastalık Ve Analık Sigortası Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine, Bir Maddesinin Kaldırılmasına ve Bu Kanuna Bir Muvakkat Madde Eklenmesine Dair Kanun\";
23 Åžubat 1957 tarih ve 9543 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
6917 sayılı \"İş Kazalarıyla Meslek Hastalıkları ve Analık Sigortaları Hakkındaki Kanunun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine, Bir Maddesinin Kaldırılmasına ve Aynı Kanuna Bir Madde Eklenmesine ve 5584 Sayılı Kanunun 5 inci Maddesinin Değiştirilmesine Dair Kanun\";
3 Mart 1959 tarih ve 10149 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
7231 sayılı \"Maluliyet, İhtiyarlık ve Ölüm Sigortaları Kanununun
26 ve 35 inci Maddeleri ile Muvakkat 4 üncü Maddesinin Değiştirilmesi
Hakkında Kanun\";
Yine 3 Mart 1959 tarih ve 10149 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
7232 sayılı \"İş Kazalarıyla Meslek Hastalıkları ve Analık Sigorta
ları Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair Kanun\"
Yine 3 Mart 1959 tarih ve 10149 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
7233 sayılı \"Analık ve Hastalık Sigortası Kanununun 6901 sayılı
Kanunla Muaddel 7 ve 27 nci Maddeleri ile 6709 Sayılı Kanunla Ekle
nen Muvakkat 3 üncü Maddesinin Değiştirilmesine Dair Kanun\";
11 Haziran 1959 tarih ve 10228 numaralı R.G.\′de yayımlanarak;
7317 sayılı \"Hastalık ve Analık Sigortası Kanununun Bazı Maddelerinin Tadiline Dair Kanun\",
Yürürlüğe girmiştir.
Ancak; iş Kazası, Meslek Hastalığı, Normal Hastalık, Analık, Yaşlılık, Malûllük ve Ölüm Sigortalarının ayrı ayrı yerlerde duran muhtelif Kanunlarını bu dağınıklıktan kurtarmak, bir araya getirmek için yukarıda adları belirtilen Kanunlar kaldırılarak, içinde 7 türlü Sigorta Kolunu toplayan 17.7.1964 kabul tarihli ve \"506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu\" adlı tek bir Kanun çıkartılmıştır.
Dolayısıyla 506 sayılı Kanun; tüm Sigorta Kollarını aynı çatı altına toplamıştır.
4447 sayılı Kanunla, 8.9.1999 tarihinden itibaren sekizinci sigorta kolu türü olan işsizlik sigortası prim ve yardımı da tesis edilmiştir.
Halen yürürlükte olan 506 sayılı Kanundan başka Sosyal Güvenlik Mevzuatı ile ilgili diğer Kanunlar da mevcut olmakla beraber, bunların kitabın sunuş kısmında zaman ve yer itibariyle tek tek açıklanmasına gerek duyulmamıştır.
Fakat burada açıklamak gerekirse, 15 Haziran 1936 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren \"3008 sayılı İş Kanunu\"; çalışma hayatına ilişkin daha eski tarihli bir Kanun ise de Sosyal Güvenlik Mevzuatına dahil edilmemekte, İş Mevzuatına dahil edilmektedir.
Aynı ÅŸekilde; Sosyal Güvenlik Mevzuatının dışında tutulan, Deniz iÅŸ Kanunu, Basın Ä°ÅŸ Kanunu, Toplu Ä°ÅŸ SözleÅŸmesi Grev ve Lokavt Kanunu, Sendikalar Kanunu gibi Kanunlarda çalışma ve iÅŸ hayatına iliÅŸkin olup, bunların uyuÅŸmazlıklarına bakmaya, yine Ä°ÅŸ Mahkemeleri görevli ve yetkilidir. Bu uyuÅŸmazlıkların çözümüyle ilgili iÅŸ mahkemelerinden verilen kararların temyiz mercii, 2005 yılı itibariyle Yüksek Yargıtay\′ın 9 uncu Hukuk Dairesidir.
Yüksek Yargıtay\′ın 9, 10 ve 21. Daireleri, iÅŸ mahkemelerince verilen kararları inceleyen üç kardeÅŸ daire durumunda olup, bunlardan 9. Hukuk Dairesine, kısaca \′Ä°ÅŸ Dairesi\′, 10 ve 21. Hukuk Dairelerine ise \′Sosyal Güvenlik Daireleri\′ diyebiliriz.
Fakat, isterlerse \"Yargıtay Daire Başkanları Kurulu\"nun toplanarak yeni bir karar alıp, temyiz mercii dairesini değiştirebilme yetkileri vardır.
HÄ°ZMET TESBÄ°TÄ° DAVALARI\′nın ilk ve özel ana maddesi; 506 sayılı Kanunun 79. maddesidir.
Ama, \"Sigortalı Sayılanlarla ilgili olarak; 506 S.K.\′nun 2. maddesi\", yine; \"Sigortalı Sayılmayanlarla ilgili 3. maddesi\", keza; \"Günlük, Haftalık veya Aylık olarak belirli bir ücrete dayanmış olmayıpta, komisyon ücreti ya da kâra katılma gibi belirsiz zaman ve miktar üzerinden ücret alan Sigortalılar için uygulanmakta olan 77. maddesi\", keza, \"ücretsiz çalışan Sigortalılar için uygulanmakta olan 78. maddesi\" hizmet tesbiti davalarının ikinci derecedeki tali maddeleridir.
Bunun gibi, Borçlar Kanununun 313-354 maddeleri de (506 sayılı Kanuna nazaran) genel kanun maddeleri niteliğinde olup, yine hizmet tesbiti davalarına uygulanan yan maddelerdir.
İş Kanununun maddelerinin uygulanması gereken işyerlerindeki işçi ve işverenin sorumlulukları ve yükümlülükleri, hizmet akdinin uygulandığı İSTİSNA (4857 SK./4.md.) işyerlerine nazaran daha ağır durumdadır. İş Kanunları daha ziyade güçlü ve büyük işveren karşısında zayıf kalan işçileri korumak amacıyla çıkartılmışlardır. İş Kanunlarının düzenlemediği, boş bıraktığı, eksik bıraktığı veya atıf yaptığı işyerlerinde çıkan işçi-işveren uyuşmazlıklarına Borçlar Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.
Bugüne kadar Ãœlkemizde dört defa genel Ä°ÅŸ Kanunu çıkartılmıştır. Bunlardan birincisi 1936 tarihli 3008 sayılı Ä°ÅŸ Kanunu, ikincisi 1967 tarihli 931 sayılı Ä°ÅŸ Kanunu, üçüncüsü 1971 tarihli 1475 sayılı Ä°ÅŸ Kanunu, dördüncüsü de 10 Haziran 2003 tarihinde yürürlüğe giren 4857 sayılı Ä°ÅŸ Kanunu\′dur.
Özetle; 4857 sayılı İş Kanununun 4. maddesinde açıklanan İSTİSNA İŞYERLERİNE İŞ KANUNU UYGULANMAMAKTADIR. Borçlar Kanunu hükümleri uygulanmaktadır. Yine 4857 sayılı İş Kanununun 10. maddesinde gösterilen 30 iş gününden daha az çalışan işçilerin işyerlerinde, işverenlerle çıkan uyuşmazlıklara İş Kanunu değil, Borçlar Kanunu hükümleri uygulanmaktadır. Keza; işverenle takım sözleşmesi imzalanan takım çavuşu ile işveren veya işçi arasında çıkacak uyuşmazlıklara da İş Kanunu hükümleri değil, Borçlar Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.
4857 sayılı İş Kanununun 49 ve 57. maddeleri ile 506 sayılı Kanunun 77. maddesinde belirtilen günlük, haftalık veya aylık belirli bir ücrete dayanmayıp ta komisyon ücreti, kâra katılma, akort, götürü, yüzde usulü, parça başı ücret alan ya da part-time çalışan pazarlamacılar da hizmet akdi türüyle çalışanlara dahil edilmişlerdir. Hizmet akdi unsurları bunlara da uygulanmaktadır.
Ayrıca; 506 sayılı Kanunun 3/I/D maddesinde gösterilen ev hizmetlerinde çalışanlar da hizmet akdinin uygulanacağı alan içine alınmışlardır. Yani İş Kanununa dahil değildirler. Borçlar Kanunu uygulanmaktadır.
4857 sayılı Ä°ÅŸ Kanununun 4. maddesinde gösterilen Ä°STÄ°SNA iÅŸyerleri daha ziyade ekonomik güç ve kazanç yönünden orta ölçekli iÅŸyerleri ve iÅŸverenleridir. Mesela; sadece futbol oynayanları anlamamak kaydıyla her türlü spor faaliyeti yapan (judoculuk, tekvandoculuk, okçuluk, eskrimcilik, haltercilik, güreşçilik vs.) iÅŸyerleri ile deniz ve hava yollarında yük taşıyıcıları, 50\′den az işçi çalıştıran tarım ve orman iÅŸyerlerinde çalışanlar, çıraklar, ev hizmetlerinde çalışanlar, rehabilite edilenler, 4\′ten daha az işçi çalıştıran bakkal, manav, terzi, berber, ta-
mirci, büfeci gibi küçük işyerlerinde 4857 sayılı Kanun hükümleri değil, Borçlar Kanunu hükümleri ve hizmet akdi hükümleri tatbik edilmektedir. Bu tür işyerlerindeki sorunlar ve uyuşmazlıklar İş Kanunu hükümlerine göre değil, Borçlar Kanunu hizmet akdi maddelerine göre çözümlenip sonuca bağlanmaktadır. Bu tür uyuşmazlıklarla ilgili davalara da bakma görev ve yetkisi sulh hukuk ve asliye hukuk mahkemelerine aittir, iş mahkemelerine ait değildir.
Diğer taraftan, 506 sayılı Kanunun düzenlemediği, açık bıraktığı, unuttuğu ya da atıf yaptığı işçi işveren uyuşmazlıklarına da Borçlar Kanunu ve Hizmet Akdi hükümleri birlikte uygulanmaktadır. Ancak; 506 sayılı Kanun hükümleri her türlü işyerini, yani hem İş Kanunlarının uygulandığı işyerlerini hem de Borçlar Kanunu hizmet akdi hükümlerinin uygulandığı işyerlerini kapsamaktadır.
Yine, Kuruma verilip tescil edilmiş işe giriş bildirgelerindeki yanlış yazılan nüfus kayıtlarının tashihi, sigortalının şahsi sigorta sicil numarasmdaki yanlışlıkların düzeltilmesi, daha önceden başkası adına yanlışlıkla geçirilmiş, aktarılmış, bildirilmiş olan çalışma primlerinin kendisine ait olduğunun tesbiti ve sigortalının hizmet süresinin başlangıç tarihinin tesbiti, yahut matbaalarda, şeker fabrikalarında, Azot Sanayinde, subaylıkta, polislikte ve yeraltı madenlerinde vs. çalışanlara ait yılda 90 gün itibari hizmet hakkı verilmesinin tesbiti, güzel sanatlar ve müzisyenlikle ilgili işleri yapanlara ait Sanatçı Borçlanmalarının tesbiti, Avukatlar, Noterler ya da Irak, Afganistan ve Rusya gibi Türkiye ile Sosyal Güvenlik Sözleşmesi henüz imzalamamış olan ülkelere götürülüp çalıştırılan Türk tebalı işçilerle ilgili Topluluk Sigortasına ait hizmet süresinin tesbiti davaları dahi kitabımızın konusu olmuştur.
506 sayılı Kanunun 2, 3, 77, 78, 79 maddeleri ile ilgili olağan hizmet tesbiti davalarının dışında kalan, 506 sayılı Kanunun 85, 86, 108, Ek;5, Ek;10, Geçici 80. maddelerine ait uyuşmazlıkların davaları da bir nevi dolaylı hizmet tesbiti davası durumunda olduğundan açıklamalarına ve kararlarına kitabımızda yer verilmiştir.
Hizmet akdiyle en çok 30 iş günü süreksiz işlerde çalışan tarla tarım işçilerinin isteğe bağlı olarak yapabildiği \"2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu\" Sigortasıyla ilgili uyuşmazlıkların kararları da kitabımıza alınarak kapsamı geniş tutulmuştur. (2925 SK/md.l ve 4857 SK/md.10)
Burada, vurgulanması gereken önemli bir husus daha vardır. O-da; 506 SK/Md. 3/A bendinde belirtilen ve iÅŸveren yanında hizmet akdiyle devamlı SSK\′lı olarak çalışan tarım işçileri için zorunlu prim yatırılması statüsü ile 2925 sayılı Kanundan doÄŸan isteÄŸe baÄŸlı tarım işçiliÄŸinde süreksiz çalıştığını gösteren prim yatırılması statüsünü birbirinden ayırmak gerektiÄŸi hususudur.
Çünkü isteÄŸe baÄŸlı 2925 sayılı tarım işçisi sigortalılığında iÅŸveren açıkça belli deÄŸildir. Henüz resmi kayıtlara girmemiÅŸ ve tescil edilmemiÅŸ durumdadır. Belgeler ve primler SSK\′ya iÅŸveren tarafından deÄŸil işçi tarafından götürülüp verilmektedir. Halbuki 506 SK/Md. 3/A bendinde belirtilen tarım işçisi zorunlu sigortalılığının iÅŸvereni açıkça belli ve tescillidir. Yani, hizmet akdiyle iÅŸverene baÄŸlı tarım işçisi zorunlu sigortalılığında, devamlı çalışılan her ay için iÅŸverence 30 gün prim yatırmak gerekirken, isteÄŸe baÄŸlı tarım sigortalılığında her ay devamlı
XVI
çalışmış olsa bile ayda ancak 15 gün yılda 180 gün (2925 SK/32.md.) işçi tarafından prim yatırılması gerekmektedir.
Ayrıca 2925 sayılı Kanunla ilgili uyuşmazlıkların çözümüne ait yargılamalarda Kanun boşluğu oluşması halinde; 2925 sayılı Kanunun 39 uncu maddesi delaletiyle, yine kıyasen 506 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaktadır.
Öbür taraftan, SSK ile irtibatlı bulunan Bağ-Kur uyuşmazlıklarına ait Yargıtay kararlan da ihtiyaca cevap verebilmesi için kitabımıza alınmıştır.
Burada belirtilmesi gereken baÅŸka bir hususta ÅŸudur; 85. maddede açıklanan isteÄŸe baÄŸlı sigortalılıkta, SSK\′ya sadece uzun vadeli sigorta kollarından olan yaÅŸlılık, malûllük ve ölüm sigortası primlerinin ö-denmesi zorunluluÄŸu vardır. Hastalık, Ä°ÅŸ Kazası, Meslek Hastalığı, Analık sigortası ve Ä°ÅŸsizlik Sigortası primleri Kuruma yatırılmamaktadır. Zira SSK\′ca alınmamaktadır. Ama Ä°steÄŸe BaÄŸlı Sigortalılık primleri yatırarak emekli olanlar, emekli olduktan sonra hastalık sigortasından yararlanabilmekte ve saÄŸlık yardımı alabilmektedirler.
Fakat 86. maddede belirtilen topluluk sigortası ile ilgili olan yaşlılık, malûllük ve ölüm sigortası primlerinin, Kuruma yatırılması mecburi ise de, kısa vadeli sigorta kollan primlerinin yatırılması konusunda sözleşme yapmaları, avukat, noter ve diğerlerinin kendi arzulanna ve isteklerine bırakılmıştır. İsterlerse Noterler Birliği ile Kurum ve Baro arasındaki bu konuda hazırlanan sözleşmeye imza atmazlar ve kısa vadeli sigorta kolu primi ödemezler, isterlerse sözleşmeye en az iki avukat, noter veya diğerleri imza koyarak ve başvurarak ihtiyari bir şekilde kısa vadeli sigorta kolu primlerini de istekleriyle ödeyebilirler. Uygulamada ya İş Kazası ve Meslek Hastalığı sigorta kollan ya da Analık ve Hastalık sigorta kolları primlerinin ödenmesi tercih edilmektedir.
2005 yılında Ankara dışında kalan bazı illerdeki Baroların SSK ile uzun vadeli sigorta kolu sözleşmeleriyle birlikte kısa vadeli sigorta kolu primi yatırma sözleşmeleri de yapılmış ve halen yürürlükte ise de, Ankara Barosuna bağlı avukatların kısa vadeli sigorta kolları sözleşmeleri feshedilmiş durumdadır. İsteğe Bağlı aktif sigortalılar ile topluluk sigortasına tabi olanların prim oranları 2004 yılında 5198 sayılı Kanunla %30 oranından %25 oranına düşürülmüştür.
Avukat ve Noterlerden emekli oldukları halde çalışmasını sürdürenlerin emekli aylıklarından 4447 sayılı Kanunun 8. maddesi gereğince % 15 oranında Sosyal Güvenlik Kurumunu Destekleme Primi kesilmeye devam edilmektedir.
Avukat ve Noterlerin dışında kalan diğer emeklilerin tekrar çalışması halinde aylıklarından kesilen SGDP miktan 4447 sayılı Kanunun 56/A-2 maddesiyle %24 oranından % 30 oranına yükseltilmiş iken 5198 sayılı Kanunla 2004 yılında tekrar % 25 oranına indirilmiştir.
Normalde; 1.4.1981 tarihinden daha sonra çalışılan; ancak 18 yaşından küçük iken SSK\′ya bildirilen hizmet süresinin primleri, sigortalılık baÅŸlangıcına esas alınmaz. Sigortalılık hizmet tesbit süresine de eklenemez. Sadece sigortalının prim toplamına dahil edilir. Fakat 1.4.1981 den önce geçen çalışmalar 18 yaşından evvel baÅŸlamış olsa bile sigortalılık baÅŸlangıcına esas alınır ve sigortalılık hizmet süresine dahil edilir.
Ancak, çalıştığı işin niteliği itibariyle, her yıl için 90 gün İTİBARİ HİZMET ZAMMI hakkı kazananlarda durum biraz farklıdır. İşbu süre sigortalının prim toplamına eklenmez. Sadece \"Sigortalılık hizmet süresine\" eklenir.
Hizmet tesbiti davalarının sonucunda; sigortalı lehine verilip kesinleşmiş olan ilamların infazı sırasındaki tüm sigorta kollarına ait (işsizlik de dahil) primler, mahkemece saptanmış eski tarihlerdeki i-lamda yazılı olan prime esas kazanç miktarı ve tarifesi üzerinden çalıştığı işkoluna göre %35,5 ile % 41 oranında işverenden tahsil edilmektedir. İş Kazası, Meslek Hastalıkları prim oranı % 1,5 alınırsa toplamı % 35,5 olur. Fakat % 7 oranında tahsil edilirse bu defa % 41 olur. Ama % 3 oranındaki İşsizlik Sigortası Primi alınmayacaksa o zaman % 32,5 ile % 38 arasında değişir. Çünkü 506 SK/73.md.ye göre uzun vadeliler % 20, Hastalık % 11, Işkazası ve Meslek Hastalığı % l,5-%7, İşsizlik Sigortası Primi de % 3 (4447 SK/49.md.ye göre % 2 kısmını işveren % 1 kısmını sigortalı öder) oranındadırlar. Eğer işveren bulunamıyorsa sigortalının kendisi dahi Kuruma bu primleri yatırarak ilamı infaz ettirebilmektedir.
Hatta, hizmet süresinin tesbitine ait kesinleşmiş kararların infazında dahi primler, yatırıldığı güne kadar eski tarife üzerinden hesaplanacak gecikme zammı ve o tarihteki idari para cezasıyla birlikte tahsil edilmektedir. Eğer sigortalının kendisi yatırıyorsa o takdirde kaçak işçi çalıştıran kişi işçi değil işveren olduğu için sigortalıya idari para cezası uygulanmaması gerekmektedir.
İcra ve İflâs Kanununun 33/a ve 39.maddeleri gereğince mahkemelerden verilip kesinleşmiş olan ve gayrimenkullerin mülkiyetinin dışında kalan ilamlar kesinleştiği tarihten itibaren 10 yıl içinde infaza konulmadığı taktirde zamanaşımına uğramaktadırlar. Yani infaz kabiliyetini kaybetmektedirler.
Sanatçı Borçlanmalarında ise; Borçlanma bedelini, sanatçı hangi tarihte Kuruma yatıracaksa,sanatçının yatırdığı en son o tarihteki cari asgari kazancın % 20\′si oranında (2005 yılında asgari kazanç miktarı 488 milyon küsur liradır) yani uzun vadeli sigorta kollarından 73. md.ye göre malûllük, yaÅŸlılık ve ölüm sigortalan ÅŸeklinde prim yatırmak suretiyle ödemek zorundadır. Sanatçılar kısa vadeli sigorta kolu primlerinden muaf tutulmuÅŸlardır. Borçlanacakları hizmet süresi 15 yılı geçemez. Borçlanılan hizmet süreleri diÄŸer hizmet türleriyle birleÅŸtirilebilir. Borçlanma belgesindeki hizmet süresin tamamını veya bir kısmını borçlanabilirler. 18 yaşından önceki çalışma sürelerini borçlanamazlar.
Ama, Askerlik Borçlanmalarında; baÅŸvurduÄŸu tarihteki asgari kazanç üzerinden hesaplanan borçlanma bedelini 4958 SK/34. maddesiyle deÄŸiÅŸik 506 SK/60/F maddesi gereÄŸince tebliÄŸ tarihinden itibaren 6 ay içinde yatıranlardan yine baÅŸvurduÄŸu tarihteki asgari kazancın % 20\′si oranında uzun vadeli sigorta kolları primi tahsil edilmektedir. Kısa vadeli primler alınmamaktadır.
Eskiden yabancı uyruklu olupta, zorunlu SSK\′lı olarak bir iÅŸverenin yanında Türkiye\′de çalışan işçiîerin kısa vadeli sigorta kolları primlerinin tümünün yatırılması mecburi fakat yaÅŸlılık, malûllük ve ölüm sigortası kollarına ait uzun vadeli sigorta primlerinin yatırılması zorunlu deÄŸildi. Ä°steÄŸe ve baÅŸvurmaya baÄŸlıydı. EÄŸer yabancı uyruklu işçi
talep eder ve dilekçe ile SSK\′ya baÅŸvurursa, o takdirde uzun vadeli sigorta kolu primleri de yatırılabiliyordu. Ama 4958 SK/57. maddesiyle 506 SK/3/II/A bendi uygulaması kaldırıldı. Ä°ptal edildi. Yabancı bir işçi eÄŸer geldiÄŸi ülkede sigortalı deÄŸilse ve sigortası devam etmiyorsa, Türkiye\′de 8 türlü tüm sigorta kollarının primlerinin yatırılması zorunlu hale getirildi. Yani Avrupa BirliÄŸi Uyum Yasaları çerçevesinde T.C. vatandaÅŸları ile eÅŸit uygulamaya tabi tutuldu.
2147 sayılı Kanuna göre SSK\′ya yapılan borçlanmalarda ve aylık baÄŸlamada yurtdışından kesin dönüş mecburiyeti yoktur. Fakat 3201 sayılı Kanuna göre borçlanmak isteyenlerin Anayasa Mahkemesinin iptal kararı nedeniyle yurtdışından kesin dönüş yapma mecburiyeti olmamakla beraber yaÅŸlılık aylığı baÄŸlamak için mutlaka kesin dönüş ÅŸartı vardır.
Mayıs 2005\′den önce, yurtdışı çalışma süresini borçlanmak isteyenler; ödemesi gereken her gün için (yatıracağı gündeki) günlük 2 doların karşılığı olan Türk Lirasını bedel olarak SSK\′ya yatırmak zorunda idiler.
Ancak, 10 Mayıs 2005 tarihinden itibaren Bakanlar Kurulu Kararıyla Yurtdışı borçlanma bedelinin beher günlüğü 5 Amerikan Dolar\′ına yükseltilmiÅŸ durumdadır.
Almanya\′da çalışan sigortalı Türk işçileri ve yanlarında oturan aile bireyleri geçici olarak izinli veya tatil için Türkiye\′ye geldiklerinde; Türk-Alman Sosyal Güvenlik SözleÅŸmesi gereÄŸince Türk SSK BaÅŸkanlığı tarafından SaÄŸlık Bakanlığına devredilen hastanelerde HASTALIK ve ANALIK sigortası yardımlarından ücretsiz olarak yararlanma hakkına sahiptirler. Ama Almanya\′dan Türkiye\′ye izinli gelirlerken ALMAN HASTALIK KASASINDAN T/A formüleri (belgesi) düzenlettirerek getirmelidirler. Aksi halde Türkiye\′de SSK\′ya baÅŸvurup ücretini ödeyip, Almanya\′ya geri döndüklerinde yaptıkları masrafı Almanya\′da geri isteyebilirler.
Dörder aylık prim bildirme bordroları ile iÅŸe giriÅŸ bildirgeleri hariç olmak üzere SSK\′ya her ay verilen aylık asıl ve ek prim bildirgeleri ve SGDP (Sosyal Güvenlik Destek Primi) bildirgelerinden MAKTU olarak, 25.12.2003 kabul tarihli ve 2.1.2004 R.G.de yayımlanan 5035 sayılı Kanunun 4, 29 ve 43. maddeleri gereÄŸince 1.1.2004 tarihinden itibaren 8 milyon lira MAKTU DAMGA VERGÄ°SÄ°, (varsa gecikme zammı da hesaplanarak) SSK\′ca Maliye Bakanlığı adına tahsil edilmektedir. Fakat, 6.8.2003 de yürürlüğe giren 4958 sayılı Kanun gereÄŸince hazırlanan SSK Ä°ÅŸlemleri Yeni YönetmeliÄŸinin 20. md.sine göre 1.5.2004 tarihinden itibaren bu bildirge ve bordroların hepsinin BÄ°RLEÅžTÄ°RÄ°LEREK her ay verilmek mecburiyeti getirilmiÅŸtir. SSK.\′ya birlikte verilmesi gereken bu bildirge ve bordrolardan her ay bir defaya mahsus olmak üzere 8 milyon lira Damga Vergisi alınmaktadır, %25\′lik eÄŸitime katkı payı bu 8 milyon TL.lik damga vergisinin içinde mevcuttur. BaÅŸka bir anlatımla 5035 SK\′la Özel Ä°ÅŸlem Vergisi statüsü kaldırılmıştır. Maliye Bakanlığı toplanan paraların % 25\′lik kısmını Milli EÄŸitim Bakanlığı hesabına bankalara yatırmaktadır. Yani toplanan Damga Vergisinin %25 oranı 2010 yılı sonuna kadar 8 yıllık kesintisiz ilköğretime katkı payı olarak SSK\′ca tahsil edilip her ayın sonuna kadar vergi daireleri vasıtasıyla (Maliye Bakanlığı eliyle) Milli EÄŸitim Bakanlığına ödenecek-
Sosyal Sigorta Ä°ÅŸlemleri YönetmeliÄŸi de eklenmiÅŸtir. (Çıkartılan 4958 sayılı Kanun gereÄŸi bu Yönetmelik; SSK\′da çalışan memurların yaptığı ihmal veya suiistimale dayanan yanlış iÅŸlemlerle ilgili uygulanacak müeyyideleri taşımamaktadır.)
Yargıtay\′da, tarafıma devamlı destek ve teÅŸviklerini esirgemeyen çalışkan, ciddi, sorumlu ve Ãœlkemizin sosyal güvenlik hukukuna ışık tutanlardan, baÅŸta Sayın Neslihan Sever hanım olmak üzere Sayın Asuman Celkan, Sayın Osman Can ile tüm Yüksek Yargıtay 9, 10 ve 21. Hukuk Dairesi Sayın BaÅŸkan ve Ãœyelerine, keza her zaman samimi ve içten bir ÅŸekilde yanımda olan ve Yargıtay\′da yük omuzlayıp götüren tüm Tetkik Hakimi kardeÅŸlerime;
Yapılan iÅŸlemleri büyük hassasiyetle takip eden, yön veren ve destekleyen Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürü Sayın Niyazi Güney, Genel Müdür Yardımcıları, Sayın Akın Çakın, Sayın Halûk Çolak beylere, Adalet Bakanlığı Sayın A.P.K. Kurulu BaÅŸkan ve Ãœyeleri ile tüm Hakimlerine, Ankara Ticaret Odası BaÅŸkanı Sayın Sinan Aygün\′e;
Sosyal Güvenlik Mevzuatı konularında her türlü ilgi, yardım ve kolaylığı gösteren, mesleklerinin ehli olan, fedakarhane çalışmalarıyla kendilerine imrendiğim SSK Başkanı Sait Ersoy, eski Başkanı Nazmi Güleyüboğlu, SSK. Yönetim Kurulu Üyesi Sayın Kazım Ergun, Selahat-tin Şahin, Genel Müdür Yardımcıları Sayın N.Gürol Aydınlık ve İbrahim Ulaş, Prim Tahsilat Daire Şube Müdürü Zeyyat Şahin, Sigorta Teftiş Kurulu Başkanı Mustafa Apaydın, İdari Teftiş Kurulu Başkanı Oğuz Tor, Baş Hukuk Müşaviri Hilmi Şimşek, SSK bünyesi Baş Müfettişlerinden istanbul Grup Başkanı Sayın Ali Tezel, Resul Kurt, Mustafa Kuruca, Özge Songül, Ali Pekten, Başkan Yardımcısı Yalçın Baştürk, Tahsin Moğolkoç, Tahsis Şube Müdürleri Ataman Yılmaz, Ahmet Olcay, Yurtdışı Daire Başkanlığı Şube Müdürü Sayın Yaşar Aksoy, Kısa Vadeli Sigorta Kolları Şube Müdürü Sayın Besim Ertok, Emekli Tahsis Şube Şefi Coşkun Bebe, Avni Budaklı, SSK Genel Müdürlük avukatlarından Sayın Erol Aslan ve isimlerini unuttuğum sair SSK Personeline, kitabın tashih işlerinde her zaman yardımcı olan Sosyal Güvenlik Hukukunda; meraklı, gayretli, azimli ve süratle intikal sahibi Sayın Genel Kurmay Personel Dairesi Başkanlığında görevli Yüzbaşı Engin Ufuk Beye minnet ve şükranlarımı borç bilirim.
Ayrıca maddi çıkarlarını ikinci planda tutarak, kitabı olağanüstü bir gayretle yayına hazırlayan Ercan Yener Yapar ile Adalet Yayınevi çalışanlarına da sevgi ve teşekkürlerimi sunuyorum.
Ankara - Ekim 2005 İhsan Çakmak
İÇİNDEKİLER
Md. No: Kanun Metni, Açıklaması ve İlgili Kararlar Sayfa No:
BÖLÜM I Genel Hükümler
Madde 1 Kanunun Amacı : 1
Açıklaması : 1
Ä°lgili Kararlan : 3
Madde 2 Hizmet Tesbiti Davalarında Sigortalı
Sayılanlar : 6
Açıklaması : 6
İşsizlik Sigortası Primi ve Madde 2-3 Hakkında
16-294 Ek Sayılı Genelge : 9
Ä°lgili Kararlan : 17
Madde 3 Hizmet Tesbiti Davalarında Sigortalı
Sayılmayanlar : 60
Açıklaması : 62
Ä°lgili Kararlan : 65
Ticari Şirket Ortaklannın Sigortalı Sayılma Genelgesi:
Madde 6 Sigortalılığın Başlangıcı, Mecburi Oluşu,
Vazgeçilemeyişi : 106
Açıklaması : 106
Ä°lgili Kararlan : 106
Madde 7 Geçici Görevle (Türkiye\′den Sigortalının)
Yabancı Ülkeye Gönderilmesi : 114
Açıklaması : 114
Ä°lgili Kararlan : 115
Madde 9 İşveren Tarafından Çalıştırılan Sigortalıları
SSK\′ya Bildirme : 127
Açıklaması : 127
Ä°lgili Kararlan : 128
Madde 77 Prim Tahsiline Esas Alınan Kazanç Matrahına
Dahil Edilmesi Gereken Ücret Türleri : 139
Açıklaması : 140
Prim Kazanç Listesi : 143
Ä°lgili Kararlan : 144
Madde 78 Sigortalının Günlük Kazancının Asgari ve
Azami Sınırları : 158
Açıklaması : 159
Günlük Kazanç Alt Ve Üst Sımrlanmn Saptanma
sına (M. 78) Ait Kararlar : 162
Asgari ve Azami Kazancın Sınırlanyla Ä°lgili SSK\′nın
16-216 Ek Sayılı Genelgesi : 172
Bakanlar Kurulu Kararı : 174
- ST
XXII
20.4.2001 Tarihli Ve 2001/2342 Sayılı Kararnamenin
Eki Hakkında Karar : 174
10.1.2002 Tarih Ve 16-235 Ek Sayılı Genelgesi : 174
2.5.2002 Günlü Ve 16-245 Ek Sayılı Genelgesi : 175
Prime Esas Kazanç Alt Ve Üst Sınırlan : 178
16-287 Ek Genelge : 178
Kurumca Alınacak Primler İle Ödenecek Aylık, Gelir
ve Ödeneklere Esas Olan Kazançlann Alt ve Üst Sı
nırlan Tablosu : 182
16 Yaşından Büyüklerin Dış Tavan Hesabında
Kullanılan Asgari Ücretler Tablosu : 184
Sigorta Primleri Ä°le Vergi Kesintilerinin Muhasebe
cilikte Hesaplama Usulü Örneği : 187
Madde 79 Hizmet Tesbiti Kayıt Tashihi ve Aidiyet
Davalarında Prim Belgeleri, Prim Bordroları, vs.: 188
Açıklaması : 192
Asgari İşçilik Oranını Tespit Komisyonu Kurulması Usulü: 204
Kurum Alacaklanna Uygulanan Faiz Oranlan : 205
Önemlerine Göre Gecikme Zammı Oranlan Tablosu : 204
Hizmet Tesbiti Davalannda Tanık Beyanlan Ve
Önemine Ait Kararlar : 206
Tanık Beyanlanna Ait Kararlar : 211
Tanık Beyanlanna Dayanan Hizmet Tesbiti Davala-
nyla İlgili Yargıtay HGK. Kararlan : 222
Müfettiş Raporlanyla İlgili Daire Kararlan : 23 7
Müfettiş Tahkikat Raporuyla İlgili Yargıtay HGK.
Kararlan : 241
Kesintili Çalışma İle İlgili Daire Kararlan : 243
Kuruma Davadan Önce Yatırılan Primlere Ait Kararlar...: 247
Kesintili Çalışma Karinesine Dayanan Yargıtay
HGK. Kararları : 249
Bağ-Kur İle İrtibatlı Hizmet Tesbiti Davalan : 252
Bağ-Kur İle İrtibatlı Hizmet Tesbiti Davalanna Ait
Yargıtay HGK Kararları : 275
Kuruma Primleri Davadan Önce Yatınlmış Çalış-malann Fiili Ve Gerçek Olduğu İddiasına Dayanan
Hizmet Tesbiti Davalan Kararlan : 288
Hizmet Tesbiti Davalan İle İşçilik Haklan Tazminat
Davalarının Beraber Yürütülmesi : 293
Orman Ve Tanm Ä°ÅŸlerine Ait Hizmet Tesbiti Davalan : 304
İnşaatlardaki Çalışma İle İlgili Hizmet Tesbiti
Davalan : 308
Kapıcı Ve Kalorifercilerle İlgili Hizmet Tesbiti Davalan : 314
Belediye Başkanları Ve Belediyelerdeki Çalışmalara
Ait Hizmet Tesbiti Davaları : 320
XXIII
Çiftçi Mallarını Koruma Bekçisi Ve Köy Muhtarlı
ğına Bağlı İşçi Çalışmalarının Tesbiti : 328
Kadrosuz Çalışmış Köy İmamlarının Hizmet Tesbiti
Davalan : 337
Spor Kulüplerinde Futbolcu V.S. Çalışanlara
Ait Hizmet Tesbiti Davaları : 341
Ãœcretli Ders Verme Ä°le Ä°lgili Olan Hizmet Tesbiti
Davalan : 342
Gazinolarda Çalgıcılık Ve Müzisyenlikle İlgili
Hizmet Tesbiti Davalan : 343
Noterlikte Çalışan Personelin Hizmet Tesbiti
Davalan : 344
Hızar Atölyesin De Çalışanlann Hizmet Tesbiti
Davalan : 344
Elma V.S. Meyve Yetiştirme Bahçelerinde Hizmet
Tesbiti Davalan : 345
Sosyal Yardımlaşma Ve Dayanışma Vakfı İle İlgili
Hizmet Tesbiti Davalan : 347
Okul Koruma Ve Aile Birliğinde Çalışmaya Ait
Hizmet Tesbiti Davalan : 347
Hamallara Ait Hizmet Tesbiti Davalan : 348
TRT\′ De Çalışanlara Ait Hizmet Tesbiti Davalan: 350
Muhasebeci Ve Yeminli Mali Müşavirlere Ait
Hizmet Tesbiti Davalan : 351
Tercümanlarla İlgili Hizmet Tesbiti Davaları : 352
Jokeyler, Antrenörler Ve Seyislerle İlgili Hizmet
Tesbiti Davalan : 353
Çıraklarla İlgili Hizmet Tesbiti Davaları : 354
Ev Hizmetlerinde Çabşanlarm Hizmet Tesbiti Davaları.: 358
Şoförlerle İlgili Hizmet Tesbiti Davalan : 361
Sözleşmeli Personele Ait Hizmet Tesbiti Davalan....: 363
Yetkisiz Kişiyle Yapılan Hizmet Aktine Ait Kararlar...: 370
Hamam Tellaklanna Ait Hizmet Tesbiti Davalan....: 371
Garson Ve Teşrifatçılara Ait Hizmet Tesbiti Davaları..: 372
Genelevde Çalışanlarla İlgili Hizmet Tesbiti Davalan: 373
Hizmet Tesbiti Ve Kayıt Tashihi Davalannda
Düzelterek Onama Kararlan : 374
Ä°sim, Sicil No\′su Veya Kayıt Tashihi Davalannda
Düzelterek Onama Kararlan : 375
Dava Dilekçelerinde Islah Talebi İle İlgili Kararlar: 377
Talepten Fazlaya Hükmedilmesine Dair Kararlar....: 378
Müteferrik Hizmet Tesbitine Ait Bozma Kararları...: 382
Hizmet Tesbiti Davalan İle İlgili Müteferrik HGK.
Kararlan : 383
Karı-Koca Birlikte Kapıcılık İddiasına Ait Kararlar : 387
XXIV
Kararların Asıl Taraflara Değil Avukatlanna Tebliği
GerektiÄŸi :
Çalışması Yurtdışında Geçen Hizmet Tesbiti
Davalarına Ait Kararlar :
Hizmet Tesbiti Davalarında Zamanaşımı Ve
Hak Düşürücü Süre Geçmesi :
Hizmet Tesbiti Davası İle Yaşlılık Aylığı Davası Bir
likte Açılamaz :
Hak Düşürücü Süre İle İlgili HGK. Kararlan :
Sigortalılık Başlangıcının Tesbitine Ait Davalarla
Ä°lgili Kararlar: (108 Ve 79. Md.ler) :
İhya Suretiyle Hizmet Tesbiti Davalanna Ait Kararlar : Hizmet Tesbiti Davalannda Sıfat, Ehliyet Ve
Husumet Ä°le Ä°lgili Kararlar :
Asgari İşçilik Oram, Ölçümleme Ve İşverenin SSKMan İlişiksizlik Belgesi Alması İle İlgili Kararlar: Taraflann İsticvabı ve Savunma İle İlgili Kararlar:
Çalışması Yasak Olan Kişilere Ait Kararlar :
Taraflara Kesin Mehil Verilmesine İlişkin Kararlar.: Hizmet Tesbiti Davasında Eski İşverenle Yeni İşveren
Birlikte Sorumludur :
Aidiyet Ve Hizmet Tesbiti Davalannda Yetki Durumu: Hizmet Tesbiti Davalan Kararlanmn Çelişkili Olması: Hizmet Tesbiti Davalannın Kararlannda Vekalet
Ãœcreti Durumu :
Dosyada Vekaletnamesi Olmayanlarla Ä°lgili HGK.
Kararlan :
Sigorta Sicil Numaralan Ä°le, Ä°ÅŸe GiriÅŸ Bildirgelerin-
deki Nüfus Kayıtlannın Düzeltilmesi Davalan :
İşe Giriş Bildirgesindeki Nüfus Kayıtlannın Düzeltilmesi Ve Kendisine Aidiyeti İle İlgili HGK. Kararlan..: Hizmet Tesbiti Davalanna Ait Kararlarda İade-i
Muhakeme Yoluyla Ä°ptal Ä°stemi :
Hizmet Tesbiti Kararlarında Gıyabi Verilen
Hükmün Mahalline Tebliği İçin Geri Çevirme :
T.C. Emekli Sandığına Borçlanma İsteğine Dair
Hizmet Tesbiti Davaları :
Ä°ÅŸ Mahkemelerinden Verilen Hizmet Tesbiti
Kararlarının Tavzihi :
Hizmet Tesbitine Ait KesinleÅŸmiÅŸ Kararlann SSK\"
da İnfazına Ait Zamanaşımı :
Yargıtay\′ca Oanam Veya Bozma Kararlanmn Maddi
Hata Yoluyla Düzeltilmesi :
Hizmet Tesbiti - Aidiyet Ve Kayıt Düzeltme
Kararlannda Temyiz Süresi :
389 394 397
412 413
426 428
429
436 447 449 449
452 452
457
458 460 461 472 475 476 477 479 481 485 486
XXV
Hizmet Tesbiti Kararının Hüküm Fıkrası Açık, Net
ve Tereddütsüz Olmalıdır : 487
Hizmet Tesbiti Davalarında Temyiz Harcı.İlam Har
cı, Hakim Havalesi, Deftere Kayıt V.S. İşlemler : 490
Madde 85 İsteğe Bağlı Sigortalı Olma ve Şartları : 490
Açıklama : 492
Sigorta İşleri Genel Müdürlüğünün 85. Madde İle
İlgili 14.5.2003 Tarihli 12-123 Sayılı İsteğe Bağlı Si
gortalılık Genelgesi : 496
İlgili Yargıtay Kararlan : 504
Madde 86 Topluluk Sigortası (Avukatlar, Noterler vs.) : 527
Açıklama : 528
Başka Türlü Sigortalı Olmayıpta Topluluk Sigorta
sına Tabi Olanlara Ait Kararlar : 529
Madde 108 Sigortalılık Hizmet Süresinin Başlangıcı : 550
Açıklaması : 550
Sigortalılık Başlangıcına Ait Kararlar : 551
Yargıtay İçtihatları Bir. Büy. Gen. Kur. Karan : 578
Kararlar : 580
Madde 126 Kurumun Açacağı Davalarda Yada Davalı Gösterildiği Durumlarda Resim, Harç ve
Damga Vergisi Muaflığı : 589
Açıklama : 589
Yargıtay 10.HD. Emsal Formül Karar Örnekleri...: 597
Tehiri Ä°cra Talebi Ä°le Ä°lgili Kararlar : 595
Ä°lgili Kararlar : 590
Madde 131 Yurt Dışındaki Çalışmalar İle Ülkemizdeki Bağ-Kur, SSK-T.C. Emekli Sandığı ve Özel Emekli Sandıklarına Bağlı Kısmî Hizmet ve
Çalışmaların Birleştirilmesi : 601
Açıklama : 601
Türkiye İle Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalayan
23 Adet Devlet Tablosu : 612
Yurtdışı Hizmet Borçlanmalan Ve Hizmet Birleşti-rilmeleriyle İlgili 19.8.2003 Tarihli 8-17 Ek Sayılı
Genelgesi : 613
Ä°lgili Kararlar : 617
Madde 132 Hizmet Tesbiti Davalarının İşlemleri İle İlgili Yapılacak Hertürlü Tebligatlar
(Bildiriler) : 725
Açıklama : 725
Ä°lgili Kararlar : 726
Madde 134 Hizmet Tesbiti, Aidiyet ve Kayıt Tashihi
Davalarında Görevli Mahkeme
(Uyuşmazlıkların Çözüm Yeri) : 730
XXVI
Açıklama : 730
Ä°lgili Kararlar : 731
Ek Madde 4 Demiryolu Emekli Sandıkları ve Askeri Fabri
kalar Tekaüt Sandıklarına Göre Geçmiş Fiili Hiz
metlerin SSK\′ya Tabi Olarak GeçmiÅŸ Sayılması...: 751
Açıklaması : 751
Ä°lgili Kararlan : 754
Ek Madde 5 İtibari Hizmet Süresi Zammı Verilmesi:
İtibari Hizmet Süresi Zammı Tablosu : 778
Ä°lgili Kararlan : 779
Ek Madde 6 En az 3600 Gün Çalışma Şartıyla İtibari
Hizmet Süresinden Yararlanma Hakkının
Doğmuş Olması : 817
İlgili Kararı : 817
Ek Madde 7 İtibari Hizmetlerde Çalışan İşçi ve
İşverenlerden Kesilecek Prim Oranları : 818
İlgili Kararı : 818
Ek Madde 10 ve 2167 Sayılı Kanuna Göre Sanatçı Borçlanması: 818
Açıklaması : 818
Sanatçı Borçlanmasına Ait Kararlar : 819
Geç. Md. 80 ve 4056 Sayılı Kanuna Göre Sanatçı Borçlanması.: 827
Ä°lgili Kararlan : 828
2925 Sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar
Kanunu : 847
Ä°lgili Kararlan : 855
Türkiye Cumhuriyeti İle Federal Almanya Cumhu
riyeti Arasında İmzalanan Sosyal Güvenlik Sözleş
mesi : 865
2.11.1984 Nihai Protokol : 881
İdari Yönetmelik Anlaşması : 884
Türkiye Cumhuriyeti İle Libya Arap Cumhuriyeti
Arasında Sosyal Güvenlik Anlaşması : 887
İdari Anlaşma(Yönetmelik) : 889
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi Arasında Sosyal
Güvenlik Sözleşmesi : 894
Tatbikat Yönetmeliği : 897
Türkiye Cumhuriyeti İle Bulgaristan Cumhuriyeti
Arasında Aylık Bağlama Sözleşmesi : 900
Açıklaması : 902
506 Sayılı Kanunda 2005 Yılma Kadar Değişik
lik Yapan DiÄŸer Kanun ve KHK.ler :
1-) 672 Sayılı Kanun : 907
2-) 899 Sayılı Kanun : 907
3-) 1186 Sayılı Kanun : 908
XXVII
4-) 1474 Sayılı Kanun : 915
5-) 1517 Sayılı Kanun : 916
6-) 1655 Sayılı Kanun : 917
7-) 1698 Sayılı Kanun : 917
8-) 1753 Sayılı Kanun : 919
9-) 1912 Sayılı Kanun : 922
10-) 1992 Sayılı Kanun : 927
11-) 2098 Sayılı Kanun : 929
12-) 2099 Sayılı Kanun : 931
13-) 2100 Sayılı Kanun : 931
14-) 2167 Sayılı Kanun : 932
15-) 2422 Sayılı Kanun : 941
16-) 2564 Sayılı Kanun : 952
17-) 2795 Sayılı Kanun : 953
18-) 2934 Sayılı Kanun : 954
19-) 2959 Sayılı Kanun : 955
20-) 3168 Sayılı Kanun : 956
21-) 3203 Sayılı Kanun : 958
22-) 3246 Sayılı Kanun : 959
23-) 251 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 960
24-) 3251 Sayılı Kanun : 961
25-) 3279 Sayılı Kanun : 961
26-)3351 SayıhKanun : 965
27-) 277 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 966
28-) 323 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 967
29-) 3395 Sayılı Kanun : 967
30-) 352 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 976
31-) 3522 Sayılı Kanun : 977
32-) 3642 Sayılı Kanun : 978
33-) 3702 Sayılı Kanun : 979
34-) 3774 Sayılı Kanun : 980
35-) 3786 Sayılı Kanun : 981
36-) 3869 Sayılı Kanun : 982
37-) 3910 Sayılı Kanun : 983
38-) 3917 Sayılı Kanun : 984
39-) 3995 Sayılı Kanun : 989
40-) 4056 Sayılı Kanun : 991
41-) 4247 Sayılı Kanun : 992
42-) 572 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 994
43-) 4410 Sayılı Kanun : 995
44-) 4447 Sayılı Kanun : 995
45-) 578 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 1022
46-) 592 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 1023
47-) 4571 Sayılı Kanun : 1024
Açıklaması : 1025
XXVIII
48-) 616 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname : 1028
49-) 4747 Sayılı Kanun : 1054
50-) 4759 Sayılı Kanun : 1055
51-) 4842 Sayılı Kanun : 1061
52-) 4884 Sayılı Kanun : 1067
53-) 4958 Sayılı Kanun : 1069
54-) 5035 Sayılı Kanun : 1103
55-) 5073 Sayılı Kanun : 1104
56-) 5198 Sayılı Kanun : 1109
57-) 5264 Sayılı Kanun : 1114
58-) 5386 Sayılı Kanun : 1115
506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun En Son
Durumu ile Yönetmelik ve Genelgeleri : 1119
Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca, 4958 Sayılı Kanuna Göre Hazırlanan ve 1 Mayıs 2004\′de Yürürlüğe Giren Sosyal Sigortalar Kurumu Sosyal
Sigorta İşlemleri Yönetmeliği : 1214
Sigorta İşleri Genel Müdürlüğü Sigorta Primleri Da
ire Başkanlığı Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği
ne Ait 16-318 Ek Nolu Açıklama Genelgesi : 1243
Matbu Formların Açıklamaları : 1272
506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu İle İrti
batlı Olan Diğer Kanunlar ve Genelgeler : 1273
a-) 4792 S. Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu : 1275
b-) 991 S. Demiryolları ve Askeri Fab. Devir Kanunu...: 1278
c-) 2829 S. Hizmetlerin BirleÅŸtirilmesi Kanunu : 1284
d-) 3201 S.Yurtdışı Çalışması Borçlanma Kanunu...: 1288
e-) 5189 S. Değişiklikler Yapılması Kanunu : 1293
f-) 5335 S. Değişiklikler Yapılması Kanunu : 1301
g-) 5084 S. Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Kanunu.: 1327
Sosyal Sigortalar Kurumu Prim Tahsilat Dairesi
Başkanlığının, Yatırımların Teşviki İle İlgili,
13.4.2004 Tarihli, 16-314 Ek Nolu Genelgesi : 1335
h-) 5350 S. Yatırımların Teşviki Değişiklik Kanunu.: 1345
Sosyal Sigortalar Kurumu Prim Tahsilat Dairesi
Başkanlığının, Yatırımların Teşviki İle İlgili,
27.5.2005 Tarihli, 16-344 Ek Nolu Genelgesi : 1349
i-) 5521 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu : 1360
j-) 5308 S. Ä°ÅŸ Mahkemeleri DeÄŸiÅŸiklik Kanunu : 1362
k-) 5219 S. HUMK\′nda DeÄŸiÅŸ. Yapılması Kanunu...: 1362
1-) 5236 S. HUMK\′nda DeÄŸiÅŸ. Yapılması Kanunu....: 1365
Mahkemelerde Dava Açılırken Harç Yatırılmayan
Ve Harca Tabi Olmayan Daireler Ä°le Devlet Ku
rumlan (Ä°dareler) : 1377
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı