Hasılat Kirasında Tarafların Hak Ve Borçları
Hasılat Kirasında Tarafların Hak Ve Borçları
Azra ARKAN
Sayfa Sayısı
:
144
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2010
ISBN NO
:
9786055910587
GİRİŞDEN Çalışmamızın konusunu, \\\\\\\′Hasılat Kirasında Tarafların Hak ve Borçları\\\\\\\′ oluşturmaktadır. Çok eski dönemlerde dahi uygulanan bir sözleşme türü olan hasılat kirasının, günümüzde de önemi ve uygulama alanı giderek artmaktadır. Hasılat kirası sözleşmesi, BK. m. 270/1\\\\\\\′de yer alan tanımdan hareketle; kiraya verenin, kiracıya, hasılat veren bir malı veya hakkı, kullanması, semerelerinden yararlanması ve işletmesi için, bedel karşılığında terk etmesi borcunu doğuran bir sözleşme, olarak tanımlanabilir. Bu kapsamda, özellikle, ticari işletmelerin, esnaf işletmelerinin, şirketlerin, tarımsal alanların kiraya verilmesinde karşımıza çıkan hasılat kirasıdır. Bunun yanı sıra hasılat getiren hakların, taşınırların, mevaşi hayvanların da hasılat kirasına konu olmaları mümkündür. Dükkan, fabrika, hastane, okul gibi iş yerlerinin, taksilerin, işletilmek maksadıyla kiraya verilmesinde, hasılat kirası hükümleri uygulama alanı bulacaktır. Alanının bu denli geniş olması, ekonomik öneminin ve kira bedellerinin de, pek çok kez adi kiraya göre yüksek olmasına karşılık; hasılat kirasının, Türk hukukçuları, hatta İsviçre ve Alman hukukçuları bakımından yeteri kadar ilgilenilmeyen, üzerinde çok çalışma yapılmayan, bu nedenle fazla da bilinmeyen bir alan olduğunu söylemek yanlış olmaz. Adi kira hakkında monografi, makale veya derleme şeklindeki çalışmaların sayısı düşünüldüğünde, hasılat kirasına hak ettiği ilginin gösterilmediği anlaşılacaktır. Buna karşılık son yıllarda, konuyla ilgili yapılan çalışmaların bu ilgi eksikliğini gidereceğine inanıyoruz. Bu çalışma da, eğer bu anlamda küçük bir katkı sağlarsa, bizim açımızdan mutluluk vesilesi olakcaktır. Çalışmamızda, hasılat kirasını, tarafların hak ve borçları bakımından ele almadan önce konunun açıklanmasında kolaylık sağlaması bakımından, hasılat kirası hakkında kısaca genel bilgi verilecek, sözleşmenin türlerine, tarihçesine ve sözleşmeye uygulanacak hükümlere değinilecektir. Daha sonra ise önce kiraya verenin borçları, yani diğer açıdan kiracının hakları ve bunu takiben kiracının borçları, yani diğer açıdan kiraya verenin hakları Türk Hukuku ve yeri geldikçe İsviçre ve Alman Hukukları bakımından mukayeseli olarak incelenmeye çalışılacaktır. Türk Hukuku bakımından değerlendirmeler yapılırken, yasalaşması beklenen Türk Borçlar Kanunu Tasarısı da dikkate alınacaktır. ... İÇİNDEKİLER KISALTMA CETVELİ IX KAYNAKÇA XI GİRİŞ 1 §1 HASILAT KİRASI SÖZLEŞMESİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER 2 I) HASILAT KİRASI SÖZLEŞMESİNİN TANIMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ 2 IFjHASILAT KİRASI SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ 5 1 )Hasılat Kirası Sözleşmelerinin Konularına Göre Türleri 5 a) Zirai Hasılat Kirası 5 b) Hak Kirası ve Fikri-Sınai Hakların Durumu 7 c) Hayvan Kirası 8 d) Şirket Kirası 8 e) Ticari İşletme ve Esnaf İşletmesi Kirası 9 aa) Ticari İşletme ve Esnaf İşletmesi 9 bb) Ticari İşletme Türleri 10 cc) Ticari İşletme ve Esnaf İşletmelerinin Unsurları 12 (aaa) Gelir Sağlamayı Amaçlama 12 (bbb) Devamlılık 14 (ccc) Bağımsızlık 15 dd) Ticari İşletmenin Malvarlığı Yönü 15 2) Hasılat Kirası Sözleşmelerinin Kira Bedelinin Ödenmesine Göre Türleri 17 a) Genel Hasılat Kirası 17 b) İştirakli Hasılat Kirası 18 c) Kısmi İştirakli Hasılat Kirası 19 3) Hasılat Kirası Sözleşmelerinin Süresine Göre Türleri 19 a) Süreli Hasılat Kirası 19 b) Süresiz Hasılat Kirası 19 § 2 ROMA HUKUKU\′NDA HASILAT KİRASI 20 §3 HASILAT KİRASI SÖZLEŞMESİNİN BENZERLERİNDEN AYRILMASI 21 I-SATIM SÖZLEŞMESİNDEN AYRILMASI 21 II-ADİ KİRA SÖZLEŞMESİNDEN AYRILMASI 22 III-İŞLETME VEYA ŞİRKET DEVRİ SÖZLEŞMESİNDEN AYRILMASI 26 IV-İŞLETMENİN İDARESİ SÖZLEŞMESİNDEN AYRILMASI 26 V-ORTAKLIK (ŞİRKET) SÖZLEŞMESİNDEN AYRILMASI 27 VI-LİSANS SÖZLEŞMESİNDEN AYRILMASI 27 VII-FRANCHISE SÖZLEŞMESİNDEN AYRILMASI 28 VIII-KNOW HOW SÖZLEŞMESİNDEN AYRILMASI 29 IX-İNTİFA HAKKINDAN AYRILMASI 29 X-YAP-İŞLET-DEVRET MODELİNDEN AYRILMASI 30 § 4 HASILAT KİRASI SÖZLEŞMESİNE UYGULANACAK HÜKÜMLER 31 I-TÜRK HUKUKU\′NDA 31 II-İSVİÇRE HUKUKU\′NDA 34 III-ALMAN HUKUKU\′NDA 35 § 5 HASILAT KİRASI SÖZLEŞMESİNDE KİRAYA VERENİN BORÇLARI (KİRACININ HAKLARI) 36 I- İŞLETİLMEYE ELVERİŞLİ ŞEKİLDE TESLİM BORCU 36 II-DEFTER TUTMA BORCU 40 III- KİRALANANI SÖZLEŞME SÜRESİNCE KULLANIMA VE İŞLETMEYE UYGUN ŞEKİLDE BULUNDURMA BORCU 43 IV) AYIBA KARŞI TEKEFFÜL 44 1) Borcun Kapsamı 44 2) Ayıp Durumunda Kiracının Hakları 49 a) Kiralanandaki Ayıbın Giderilmesini Talep Hakkı 49 b) Kiralanandaki Ayıbı Bizzat Giderme Hakkı 51 c) Kira Parasının İndirilmesini Talep Hakkı 55 d) Sözleşmeden Dönme veya Sözleşmenin Feshi Hakkı 57 e) Ayıp Dolayısıyla Uğranan Müspet Zararın Tazminini Talep Hakkı 59 3) Kiraya Verenin Ayıba Karşı Tekeffül Borcunun Sınırlandırılması veya Kaldırılması 59 4) Türk Borçlar Kanunu Tasarısı\′ndaki Düzenleme 60 5) İsviçre Hukuku\′ndaki Düzenleme 62 a) Ayıbın Giderilmesini Talep ve Ayıbı Bizzat Gidermek Hakkı ile Sözleşmenin Feshi 64 b) Kira Bedelinin İndirilmesini Talep Hakkı 65 c) Tazminat Ödenmesini Talep Hakkı 66 6) Alman Hukuku\′ndaki Düzenleme 66 V-ZAPTA KARŞI TEKEFFÜL (TEMİNAT BORCU) 68 1) Kiralananda Sözleşmenin Kurulması Anında Mevcut Bulunan Üçüncü Kişilerin Hakları (Gerçek Anlamda Zapt) 69 2) Kira Sözleşmesinin Kurulmasından Sonra Üçüncü Kişinin Kiralanan Üzerinde Kiracının Hakkıyla Bağdaşmayan Bir Ayni Hak Kazanması 72 3) Kiraya Verenin Sorumluluğunun Kapsamı 77 4) Türk Borçlar Kanunu Tasarısı\′ndaki Durum 78 5) İsviçre Hukuku\′ndaki Düzenleme 79 6) Alman Hukuku\′ndaki Düzenleme 81 VI-KİRAYA VERENE AİT MASRAF VE VERGİLERİ ÖDEME BORCU 81 VII-REKABET ETMEME BORCU 83 § 6 HASILAT KİRASI SÖZLEŞMESİNDE KİRACININ BORÇLARI (KİRAYA VERENİN HAKLARI) 84 I-KİRALANANI TESLİM ALMA BORCU 84 II-İŞLETME VE GELİŞTİRME BORCU 85 III-DEFTER TUTMA 91 IV-KİRA BEDELİNİ ÖDEME BORCU 91 1) Kira Bedelinin Tanımı ve Niteliği 91 2) Kira Bedelinin Ödeme Yeri 94 3) Kira Bedelinin Ödeme Zamanı 95 4) Kira Bedelinin Belirlenmesi 97 5) Fevkalade Hal Durumunda Kira Bedelinde İndirim Yapılması ve Kira Bedelinde Uyarlama 99 6) Kira Bedelinin Ödenmemesi Durumunda Kiraya Verenin Hapis Hakkı 105 7) Kiracının Kira Bedelini Ödemekte Temerrüde Düşmesi Durumunda Kiraya Verenin Sözleşmenin Feshi ve Kiracının Tahliyesi ile Kiralananın İadesini Talep Edebilme Hakkı 111 V- KİRACININ MUHAFAZA, BAKIM VE ÖZEN BORCU 115 VI- KİRACIYA AİT VERGİLERİ VE GENEL KULLANIMDAN KAYNAKLANAN GİDERLERİ ÖDEME BORCU 120 VII-AYNI BİNA İÇİNDE OTURANLARA SAYGI GÖSTERME BORCU 121 VIII-KİRALANANI ALT KİRAYA VERMEME VE KİRAYI DEVRETMEME BORCU 122 IX-KATLANMA BORCU 125 X-İHBAR BORCU 128 XI-REKABET ETMEME BORCU 129 XII- KİRALANANI İADE (GERİ VERME) BORCU VE KİRACIDA KALACAK SEMERELER 130 1) İade Borcunun Kapsamı 130 2) Defter Tutulması Durumunda İade Borcunun Kapsamı 134 3) Zirai Hasılat Kirasında Sözleşme Sonunda Semerelerin Durumu 137 a) Sözleşme Sonunda Toplanmamış Semereler Bakımından 137 b) Sözleşme Sonunda Toplanmış Semereler Bakımından 139 c) Saman ve Gübre Gibi Şeyler 140 4) Kiraya Verenin İadeyi Talepte Dayanabileceği Hükümler 141 SONUÇ 143