Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Hakimin Davaya Bakmaktan Yasaklılığı ve Reddi ( 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununa Göre )
Hakimin Davaya Bakmaktan Yasaklılığı ve Reddi ( 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununa Göre )
Hazırlanıyor
Sayfa Sayısı
:
151
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2013
ISBN NO
:
9789754647365
260,00
TL GİRİŞ Devlet organlarının hukuka bağlı olması, birey hak ve hürriyetlerinin ta¬nınması ve korunması, bireylerin hukuki güvenlik içinde olması, yasama ve yürütme işlemlerinin yargısal denetimi, yargı bağımsızlığı, hukuk devletinin vazgeçilmez unsurlarıdır1. Toplumun yargıya olan güveni ve saygısı, yargı¬sal sistemin etkinliğinin en büyük güvencesidir2. Bunun için hâkim de gerek¬li özeni göstermeli, önüne gelen uyuşmazlıkta objektif, taraflar arasında ay¬rım gözetmeden ve onlara bağlı olmadan karar vermelidir. Çalışmanın konusunu oluşturan hâkimin davadan yasaklılığı ve reddi ku¬rumu; yargı bağımsızlığının önemli bir unsuru olması sebebiyle adil yargı¬lanmanın temel garantisi ve dolayısıyla hukuk devletinin de ön koşulu olarak görülmektedir. Hâkimlik mesleğinin saygıyı ve itaati gerektirdiği açıktır5. Ancak saygı ve itaatin sağlanabilmesi için hâkimlik mesleğinin de güvenilir olması zorun¬ludur. Nitekim güvenilir olmayan kişiye, her ne kadar o kişi yargıyı temsil etse de bireylerin saygı göstermesi beklenemez. Bu saygı; hâkimin bilgisine, yaptığı işin sağlamlığına ve kişiliğine güvenilirliğin bir sonucu olmalıdır. Hâkimin kolaylıkla etki altında kalmayan, seyrettiği bir televizyon progra¬mını sorgulamadan hemen inanmayan, okuduğu gazetedeki haberleri dikkat¬lice değerlendiren, çıkarlarını, kendi menfaatlerini, kararında ve görev ba¬şında düşünmeyen, toplumunu iyi tanıyan ve o toplumun sosyal ihtiyaçlarını bilen bir kişi olması gerekir7. Kanunlardaki genel ve soyut nitelikteki kural¬ların toplum ihtiyaçlarına ve hayatın türlü evrim ve oluşumlarının gerekleri¬ne uydurulabilmesi, hukuk kurallarının somut olaya uygulanabilmesi, hiç şüphesiz hâkim için hem hak hem de yükümlülüktür8. Hâkimin toplumda böylesine önemli bir role sahip olması, şüphesiz onun sorumluluklarını da arttırmaktadır. Örneğin, hâkimin iş hayatı dışında özel hayatında da oldukça dikkatli olması gerekmektedir. Tarafsızlık; klasik anlamda genel eşitlik ilkesinin özel bir görünüşü, dar anlamda ise, hâkimin sadece olaya ait unsurları kullanmasıdır10. Bir görüşe göre tarafsızlık kavramı hâkimin dışsal tarafsızlığı ve içsel tarafsızlığı olarak ikili bir ayrıma tabi tutulmuştur". Dışsal tarafsızlıktan anlaşılması gereken; siyasi kurumların (parti, meclis, hükümet vb.) hâkimin üzerinde baskı kura-maması veya hâkimin bunlardan etkilenmemesi durumudur12. Aslında baskı yapılması kadar, yapılabilmesi ihtimali de hâkimlerin bağımsızlığını zede¬ler13. Ayrıca yargı bağımsızlığının bizzat yargının kendisine karşı, medyaya ve baskı gruplarına karşı korunması da bu konu kapsamındadır. Anayasa′nın 138. maddesi15 ile 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunun 4. mad¬desi16 hâkimin dışsal tarafsızlığını sağlamaya yönelik kanuni düzenlemelerdir. Hâkimin içsel tarafsızlığı ise hâkimin kendi önyargılarından ve sempati¬lerinden etkilenmeden yargılamanın sürdürülmesini ve karar verilmesini ifade eder18. Çalışmanın konusu olan "Hâkimin davaya bakmaktan yasaklılı¬ğı ve reddi hali" ise hâkimin içsel tarafsızlığıyla ilgili bir durumdur19. Avru¬pa İnsan Hakları Mahkemesi′ne göre tarafsızlık20, sübjektif ve objektif ol¬mak üzere ikiye ayrılmaktadır. Sübjektif tarafsızlık mahkeme üyesi hâkimin birey olarak tarafsız olmasını, objektif tarafsızlık ise mahkemenin kişide bıraktığı tarafsızlık izlenimini ifade etmektedir21. Aksi yönde delil bulunana kadar usulünce atanmış bir hâkim, kişisel olarak tarafsız kabul edilir. Ayrıca eğer aynı davada taraflar, başka kişiler veya hâkim, farklı da olsa yine aynı karar verilebiliyorsa hâkimin tarafsızlığından söz edilebilecektir. Anayasa′nın 140. maddesinde yer alan "Hâkimler ve savcılar, kanunda belirtilenlerden başka, resmi ve özel hiçbir görev alamazlar." ibaresi hâkimin içsel tarafsızlığını sağlamaya yönelik bir düzenlemedir23. Nitekim Anayasa m. 138′de hâkimlerin öncelikle Anayasa′ya, kanuna ve hukuka uygun ola¬rak, vicdani kanaatlerine göre hüküm vermesi gerektiğini belirtmesi de; hâkimlerin içsel tarafsızlığına yönelik bir düzenlemedir. Hâkimin tarafsızlığının sağlanabilmesi için Hukuk Muhakemeleri Kanu-nu′nun24 öngördüğü araçlardan en önemlisi "Hâkimin davaya bakmaktan yasaklılığı ve reddi" kurumudur. Çalışmamızda hâkimin yasaklılığı ve reddi kurumu 6100 sayılı Kanun temel alınarak fakat 1086 sayılı Kanun′la ve ben¬zer kurumlarla da karşılaştırılarak ayrıntılı olarak incelenecektir. Birinci bölümde, hâkimin davadan yasaklılığı konusu, yasaklılık sebepleri ve ilgili şekli hükümler anlatılacaktır. İkinci bölümde, hâkimin reddi konusu, ret sebepleri ve şekli hükümler davadan yasaklılık konusuyla karşılaştırmalı olarak açıklanacaktır. Üçüncü bölümde ise; hâkimin davadan yasaklılığı ve reddine benzer kurumlar ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu dışında yer alan diğer düzenlemeler, karşılaştırmalı olarak özetlenecektir. ÖNSÖZ Hâkimin davadan yasaklılığı ve reddi kurumu, yargı bağımsızlığının önemli bir unsuru olması sebebiyle adil yargılanmanın temel garantisini ve dolayısıyla hukuk devletinin ön koşulunu teşkil etmektedir. Bu çalışmanın amacı, 1.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren Hukuk Muha¬kemeleri Kanunu ve daha önce yürürlükte olan Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ışığında hâkimin davadan yasaklılığı ve reddi kurumunu ayrıntıla¬rıyla incelemektir. Hâkimin davadan yasaklılığı ve reddi kurumunun çalış¬mamızda, Hukuk Muhakemeleri Kanunu′nda yer alan ve özellikle yeni hü¬kümlerle zenginleştirilmiş kurumlarla bağlantılı olarak incelenmiş olmasının uygulama ve teori açısından yararlı olacağı ümidindeyim. Bu çalışmanın hazırlanması sürecinde bütün yoğunluklarına rağmen ba¬na zaman ayıran, görüş ve tavsiyelerini esirgemeyen, danışmanlığımı alma nezaketini gösteren Prof. Dr. Fahrettin KORKMAZ′a, tez jürime katılma inceliğini gösteren ve eleştirileriyle değerli görüşlerini benimle paylaşan Doç. Dr. Şafak E. ÇOMAKLI′ya, Yard. Doç. Dr. Salimya GANIYEVA′ya, Yard. Doç Dr. Metin İKİZLER′e ve tezimi okuyarak katkıda bulunan Prof. Dr. Ali Cem BUDAK′a, sorduğum sorulan büyük bir özveri ile cevaplandı¬ran Prof. Dr. Abdurrahim KARSLI ve Prof. Dr. Ömer ULUKAPI′ya, Yard. Doç. Dr. Mustafa YASAN′a, Yard. Doç. Dr. Murat ERDEM′e, Yard. Doç. Dr. Mehmet DİLEK′e, Yard. Doç. Dr. Alpertunga Avcı′ya teşekkür ederim. Aradaki mesafeye ve bütün yoğunluğuna rağmen tez danışmanlığımı kabul eden, BİLGİLERİNDEN BUNUN DA ÖTESİNDE SAMİMİYETİNDEN yE İNSANİYETİNDEN İSTİFADE ETTİĞİM DOÇ. DR. İBRAHİM ÖZBAY′A AYRICA VE ÖZELLİKLE TEŞEKKÜR ETMEYİ BİR BORÇ BİLİYORUM. Bunun yanında beni bugünlere getiren aileme, Erzurum′da ailemden uzaklığımı hissettirmeyen Atatürk Üniversitesi Hukuk Fakülte¬si′ndeki bütün araştırma görevlisi arkadaşlarıma (özellikle Kaşka ailesine, Nihat Alp′e, İbrahim Mert′e, Taner Yardımcı′ya, Cem ŞENOL ve Mehmet GÖDEKLİ′ye) ve öğretim üyesi hocalarıma teşekkür ederim. Ömer ÇON Erzurum-2012 İÇİNDEKİLER HÃKİMİN DAVAYA BAKMAKTAN YASAKLILIĞI VE REDDİ BAKIMINDAN "DAVA" VE "HÃKİM" TERİMLERİ 19 A.Terim Sorunu 20 B.Dava 20 C.Hâkim 22 Birinci Bölüm HÃKİMİN DAVAYA BAKMAKTAN YASAKLILIĞI 1. GENEL OLARAK 27 1.1. Yasaklılık Sebepleri 28 1.1.1. Hâkimin Kendisine Ait Olan veya Doğrudan Doğruya ya da Dolayısıyla İlgili Olduğu Dava 28 1.1.2.Hâkimin Aralarında Evlilik Bağı Kalksa Bile Eşinin Davası 29 1.1.3.Hâkimin Kendisinin veya Eşinin Alt Soy veya Üst Soyunun Davası 31 1.1.4. Hâkimle Arasında Evlatlık Bağı Bulunanın Davası 33 1.1.5.Hâkimle Üçüncü Derece de Dahil Olmak Üzere Kan veya Kendisini Oluşturan Evlilik Bağı Kalksa Dahi Kayın Hısımlığı Bulunanların Davası 34 1.1.6. Hâkimin Nişanlısının Davası 36 1.1.7.Hâkimin İki Taraftan Birinin Vekili, Vasisi, Kayyımı veya Yasal Danışmanı Sıfatıyla Hareket Ettiği Dava 37 1.1.7.1 .Hâkimin İki Taraftan Birinin Vekili Olması ve Avukatlık Kanunu′nun Bu Kapsamda Değerlendirilmesi 37 1.1.7.2.Hâkimin İki Taraftan Birinin Vasisi Olması 40 1.1.7.3.Hâkimin İki Taraftan Birinin Kayyımı Olması 41 1.1.7.4.Hâkimin İki Taraftan Birinin Yasal Danışmanı Olması 41 1.2. Hakimin Davaya Bakmaktan Yasaklılığı Konusunun Şekli Olarak İncelenmesi 42 1.2.1.Hâkimin Yasaklılığı Konusuyla İlgili Yapılan İşlemlerin Bir Usuli İşlem Olup Olmadığı Tartışması 42 1.2.2.Hâkimin Davadan Yasaklılığı Açısından Taraf Kavramı ve Taraflarca Yasaklılığın İleri Sürülmesi ..44 1.2.2.1.Hâkimin Yasaklılığının İleri Sürülebilmesi Bakımından Dava Arkadaşlığı 45 1.2.2.2.Hâkimin Davadan Yasaklılığı Açısından Davaya Müdahale 46 1.2.3. Hakimin Davadan Yasaklılığının İleri Sürülme Şekli 47 1.2.4. Hâkimin Çekinmesi Usulü 49 1.2.5. Hâkimin İki Tarafın da İzninin Olmasına Rağmen Davaya Devam Edebilip Edemeyeceği Tartışması 50 1.2.6. Kararı İncelemeye Yetkili Makam 50 1.2.7.Çekinme Karan 52 1.2.8.Çekinmesi Gereken Hâkimin Yaptığı İşlemlerin Geçerliliği 53 İkinci Bölüm HAKİMİN REDDİ 1. GENEL OLARAK 55 2. HAKİMİN REDDİ SEBEPLERİ 56 2.1. Genel Olarak 56 2.2. Hâkimin Reddi Sebepleri 56 2.2.1 .Hâkimin Davada, İki Taraftan Birine Öğüt Vermiş ya da Yol Göstermiş Olması 56 2.2.2. Hâkimin Davada İki Taraftan Birine veya Üçüncü Kişiye Kanunen Gerekmediği Halde Görüşünü Açıklamış Olması 57 2.2.3.Hâkimin Davada Tanık veya Bilirkişi Olarak Dinlenmiş veya Hâkim yada Hakem Sıfatıyla Hareket Etmiş Olması 62 2.2.3.1.Hâkimin Davada Tanıklık Yapmış Olması 63 2.2.3.2.Hâkimin Aynı Davada Bilirkişilik Yapması 65 2.2.3.3.Hâkimin Davada Daha Önce Hâkim Sıfatıyla Hareket Etmiş Olması 66 2.2.3.4.Hâkimin Davada Daha Önce Hakem Sıfatıyla Hareket Etmiş Olması 67 2.2.4. Davanın Hâkimin Dördüncü Derece de Dahil Yansoy Hısımlarına Ait Olması 68 2.2.5.Hâkimin Dava Esnasında İki Taraftan Birisi ile Davası veya Aralannda Bir Düşmanlık Bulunması 69 2.2.6. Hâkimin Tarafsızlığından Şüpheyi Gerektiren Önemli Bir Sebebin Bulunması 72 3. ŞEKLİ AÇIDAN HAKİMİN REDDİ KONUSUNUN İNCELENMESİ 75 3.1.Bir Usul İşlemi Olarak Hâkimin Reddi 76 3.2.Hâkimin Reddi Talebini İleri Sürebilecek Kişiler 76 3.3.Hâkimin Reddi Talebi Açısından Sürelerin Değerlendirilmesi 79 3.3.1.Genel Olarak 79 3.3.2.Hâkimin Reddi Açısından Süreler 80 3.3.2.1.Hâkimin Reddi Açısından İlk Duruşma ve Öğrenmeden İtibaren İlk Duruşma Kavramlarının İncelenmesi 81 3.3.2.2.Hâkimin Reddi Açısından "Yeni Bir İşlem" Kavramı 84 4. RET TALEBİNİN ŞEKLİ 84 5. RET SEBEPLERİNİN GERÇEKLEŞTİĞİNİN İSPATI 87 6. RET TALEBİ ÜZERİNE MAHKEMENİN YAPACAĞI İŞLEMLER 88 7. HAKİMİN ÇEKİLMESİ USULÜ 91 8. RET TALEBİNİ İNCELEMEYE YETKİLİ MERCİ 92 9. RET TALEBİNİN VE ÇEKİLME KARARININ İNCELENME USULÜ 93 10.HÃKİMİN REDDEDİLMESİNİN SONUÇLARI 95 10.1. İşlemlerin İptal Edilebilirliği 96 10.2. Kötüniyetli Ret Talebi 97 10.3. Yargı Yeri Belirlenmesi 101 11.HAKİMİN REDDİ TALEBİNE İLİŞKİN KARARLARA KARŞI KANUN YOLLARI 102 11.1. Bölge Adliye Mahkemeleri Faaliyete Geçene Kadar KanunYolları Bakımından Uygulanacak Usul 103 10.2. Bölge Adliye Mahkemeleri Faaliyete Geçtikten Sonra Kanun Yollan Bakımından Uygulanacak Usul 103 Üçüncü Bölüm YARGILAMANIN DİĞER SÜJELERİ VE HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU DIŞINDAKİ YASAL DÜZENLEMELER BAKIMINDAN HAKİMİN DAVAYA BAKMAKTAN YASAKLILIĞI VE REDDİ 1. YARGILAMANIN DİĞER SÜJELERİ AÇISINDAN DÜZENLENMİŞ YASAKLILIK VE REDDEİLİŞKİN HÜKÜMLER 107 1.1. Bilirkişilerin Davadan Yasaklılığı ve Reddi 107 1.2. Zabıt Katibinin Davadan Yasaklılığı ve Reddi 110 1.3. Hakemlerin Davaya Bakmaktan Yasaklılığı ve Reddi 112 1.4. Cumhuriyet Savcısının Davadan Yasaklılığı ve Reddi 115 2. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU DIŞINDAKİ YASAL DÜZENLEMELER BAKIMINDAN HAKİMİN YASAKLILIĞI VE REDDİ 117 2.1. Anayasa Mahkemesi′nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun Açısından Hâkimin Davadan Yasaklılığı ve Reddi 117 2.2. Yargıtay Hukuk Daireleri Başkan ve Üyelerinin Davadan Yasaklılığı ve Reddi 119 2.3. Avrupa İnsan Haklan Mahkemesi İç Tüzüğü Açısından Hâkimin Davadan Yasaklılığı ve Reddi 120 2.4. Ceza Muhakemesi Kanunu Açısından Hâkimin Davadan Yasaklılığı ve Reddi 121 2.5. İdari Yargılama Usulü Kanunu Açısından Hâkimin Davadan Yasaklılığı ve Reddi 124 2.6. İcra ve İflas Kanunu Açısından Hâkimin Davadan Yasaklılığı ve Reddi 126 2.7. Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanun Açısından Yasaklılık ve Ret 128 2.8. Sayıştay Kanunu Açısından Hâkimin Davadan Yasaklılığı ve Reddi 129 2.9. Seçim Yargısı Açısından Yasaklılık ve Ret 130 SONUÇ 133 KAYNAKÇA 137
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı