Güven Sorumluluğu - BURCU KALKAN OĞUZÜRK
Güven Sorumluluğu - BURCU KALKAN OĞUZÜRK
Burcu KALKAN OĞUZTÜRK - Vedat Kitapçılık
Sayfa Sayısı
:
306
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2008
ISBN NO
:
9786050016208
SUNUŞ "Güven Sorumluluğu", Sorumluluk Hukuku alanında özellikle son yarım asırda ortaya çıkan bir terimdir. Kavram üzerinde de tam bir uzlaşma sağlanama¬mıştır. Çok geniş anlamıyla alınırsa, gerek haksız fiil sorumluluğunun, gerek sözleşmeden doğan sorumluluğun "güven sorumluluğu" olduğu söylenebilir. Oysa Hukuk′ta kavramların tanımları iyi yapılmalı ve terimlerin de kullanı¬lışında terim ve kavram kargaşasına yol açılmaması için tam bir özen gösteril¬melidir. Roma Hukuku′ndan beri, Batı Hukuku′nda, "borç ilişkisi"nin temel iki tü¬rü olarak "sözleşme" ve "haksız fiil" gösterilmektedir. Sözleşmenin kurulması, bir "yükümlülük borç ilişkisi"nin kurulmasını ifade eder. Bu borç ilişkisinden doğan borçların ifa edilmemesi veya gereği gibi ifa edilmemesi; sözleşmeden doğan sorumluluğa yol açar. Haksız fiil, başlangıçtan itibaren bir sorumluluk borç ilişkisine yol açar. Ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında, R. von Jehring′in "teşhisi" ile söz¬leşme sorumluluğu hükümlerine tabi tutulması gereken "culpa in contrahendo sorumluluk" ve bu sorumluluğa yol açan "aslî edim yükümlerinden bağımsız borç ilişkisi" kavramı da "Dürüstlük ilkesi"ne dayandırılmıştır. Bundan yüz yıl kadar sonra Canaris "Güven Sorumluluğu" monografisini yayımladı. Ancak, "culpa in contrahendo sorumluluk" ile "güven sorumlu-luğu"nun sınırları belirgin bir şekilde çizilemedi. 2002 Alman Borçlar Hukuku Reformu da kanaatimce nazarî belirsizlikleri ve tedahülleri gidermede tam bir başarı gösteremedi. Bu da İsviçre′de "Güven Sorumluluğu" kavramının "Hukuk bahçesinde yararsız bir ot veya mevsimlik bir gül" olduğu gibi nitelemelere yol açtı. 2005 yılı sonlarında, Güven Sorumluluğu kavramının belirgin bir tanım sı¬nırlarına nasıl kavuşturulacağını düşünüyordum. Sözleşme, haksız fiil borç iliş¬kisi, aslî edim yükümlerinden bağımsız borç ilişkisi, BK. 41/2 şartları varsa, bu kavramı; kavram ve terim kargaşası doğurmaması için, ihmâl edebilirdik. Ancak, sayılan borç ilişkilerinin hiçbiri kurulmuş olmamasına rağmen, hakkaniyet ilke¬sinin, giderilmesini gerekli kıldığı bir zararın varlığını tesbit ettiğimiz takdirde, güven sorumluluğu kavramını, özel bir kanun kuralından yararlanarak devreye sokamaz mı idik? Bu madde BK. 36/2 olamaz mı idi? Ancak, bundan sonra da şu sorun ortaya çıkardı: Ortada bir sözleşme ve c.i.c. sorumluluk anlamında bir özel bağlantı bulunmadığına göre, güven sorumluluğunu ancak haksız fiil sorumluluğu çerçevesinde ele almamız gerek¬mez mi idi? Bu düşüncelerimi İstanbul Hukuk Fakültesi′nde bir tebliğle sunduğum sıra¬larda, 2001 yılı sonundan itibaren emekliliğime kadar ve daha sonra da danışma¬nı olduğum Sevgili "akademik kızım" Burcu Oğuztürk′e bu konuyu doktora te¬zi olarak teklif etmeyi düşündüm. Tabiî olarak da, çok zor bir konu olduğunu kendisine belirttim. Daha önce "Gabin" konusunu yüksek lisans tezi olarak tek¬lif ettiğimde de derhal kabul eden Dr. Oğuztürk (o zamanki soyadıya: Kalkan) bu doktora tez konusunu da büyük bir şevk ve istekle benimsedi. Daha sonra, Mart 2006 - Şubat 2007 arasında, Almanya′da (Köln) tezi üzerinde çalıştı ve 12 Aralık 2007 tarihinde oybirliğiyle kabul edilen bu başarılı çalışmayı ortaya koydu. Çalışmanın içeriği ve vardığı sonuçlar bakımından daha fazla bir şey söyle¬mek istemiyorum. Bu belki güzel ve sürükleyici bir filmi izlemeye hazırlanan bi¬risine konuyu ve sonucu önceden anlatmaya benzer. Ancak, doğum günümde övgü ve oybirliğiyle kabul edilen bu tezin yazanna, bu doğum günü hediyesi için teşekkür etmek ve akademik hayatında nice başarılar dilemek istiyorum. Yaşlı bir öğretim üyesine en fazla sevinç ve mutluluk sağlayan olgu, öğrencilerinin ba¬şarılarını görmektir. Hele bu başarılar "Hukuk′un Hayrın ve Hakkaniyet′in san′atı" olduğu (Ius est ars boni et aequi) bilinciyle de doruğuna ulaşır. Ben, Dr. Oğuztürk′te bu bilinci de görüyorum. Çok değerli ve sevgili kızımı bu duygu ve dileklerle Allah′a emanet ediyorum. 5 Mayıs 2008 Teşvikiye Prof. Dr. Hüseyin Hatemi GİRİŞ Hukukun evrensel ve genel ilkelerinden olan Dürüstlük İlkesi (Medeni Ka¬nun m. 2), bazı alt ilkelerin doğmasına sebep olmuştur. Bu ilkelerden birisi Ah¬de Vefa ilkesi, bir diğeri de Güven îlkesi′dir. Dürüstlük (Treu und Glauben) İlkesi1, ikinci bölümde inceleyeceğimiz üzere, ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında, Almanya′da, Rudolf von Jhe-ring′in "culpa in contrahendo" sorumluluk kavramını keşfetmesine yol açtı. Bu keşif sayesinde culpa in contrahendo sorumluluk hallerinde, zarar gören için daha elverişli düzenlemelerin söz konusu olduğu "ifa sorumluluğunu" düzenle¬yen kuralların uygulanması kabul edildi. Yine Dürüstlük İlkesi′ni temel alan bir akım da, irade beyanlarının yoru¬munda ve dolayısıyla sözleşmelerin kurulup kurulmadığını tespitte "korunmaya lâyık haklı güveni" esas alan "Güven İlkesi" idi. Bu Güven İlkesi de, Hukuki Görünüşe Güvenin Korunması alt ilkesini doğurdu. Alman Medeni Kanunu BGB′de, MK. m. 3′deki "iyi niyetin korunması il¬kesini tam olarak karşılayacak bir ilke olmadığı için yine Dürüstlük İlkesi esas alındı (Güvenin müspet korunması-positiver Vertrauensschutz). Nihayet, bu "müspet korunma", bir de "menfi korunma (negativer Vertrauensschutz)" dü¬şüncesine yol açtı. Böylece, "güvenin menfi korunması" düşüncesi, "Güven So¬rumluluğu" kavramım meydana getirdi2. Ne var ki, Jhering gibi ünlü bir hukukçu tarafından keşfedilen culpa in contrahendo sorumluluk kavramının üzerinden yüzyıllık bir süreç geçmiş iken, yine Dürüstlük İlkesi′ne (Treu und Glauben)3 dayanan ve nispeten kısa olan bir süreç sonunda, Claus Wilhelm Canaris′in ortaya attığı Güven Sorumluluğu kavramı hukuk hayatında doğdu. Ancak, bu kavramın sınırları Canaris tarafın¬dan çok belirli olarak çizilmedi. Max, Keller, Haftpflichrecht, Schulthess, Zürich, 2001, s. 46 vd.; Emil, W. Stark, Ausservert-ragliches Haftpflichtrecht, 2. Auflage, Schulthess, Zürich, 2. Auflage, 1988, s. 276 vd. Güven Sorumluluğunu, isviçre Hukuku için, hem güvenin pozitif olarak korunası şeklinde, hem de güvenin negatif olarak korunması şekilde olabileceğini söyleyen görüş için bakınız: Ni-cole, Reese, Vertrauenshaftung und Risikoverteilung bei qualiflzierten elektronischen Signaturen, Cari Heymanns Verlag, Berlin-München, 2006, §5, § 6. Ernst, Zeller, Treu und Gluben und Rechtsmissbrauchsverbot, Schulthess, Zürich, 1981, s. 145. 1 Güven Sorumluluğu, culpa in contrahendo sorumluluğun üst kavramı veya alt kavramı hatta eş içerik ve kapsamda bir kavram olarak algılanabildi. 2002 yılında Almanya′da yürürlüğe giren Borçlar Hukuku Reformu (Schuldrechtsreform) düzenlemelerinden BGB § 311, 2 ve 3, yine tartışma ve karışıklıkları önlemeyen bir ifadeyle, culpa in contrahendo ve güven sorumlulu¬ğunu özel bir kanun kuralı ile düzenlemiş oldu. İsviçre′de de, bu sıralarda Federal Mahkeme İçtihadı dolayısıyla Güven So¬rumluluğu tartışmaları canlandı. Bu tartışmalar halen devam etmektedir. Güven Sorumluluğu kavramının, "yararsız bir ot" veya daha nazik bir ifa¬deyle "mevsimlik gül" olduğunu, dolayısıyla ömrünün de az olacağını söyleyen¬ler olmuştur. Kavramın sınırlarını belirleme hatta gerekliliği konusunda henüz bir uzlaşmaya varılmış değildir. Türk Hukuku′nda da diyebiliriz ki, İsviçre Hukuku′ndaki tartışmaların yo¬ğunluk kazanmasından sonra Güven Sommluluğu kavramı daha çok duyulmaya başlamıştır. Ne var ki, bu kavram üzerindeki tartışmalar İsviçre′deki kadar yo¬ğun değildir. Güven Sorumluluğu kavramının doğuşuna yol açan ihtiyaç ve şartları daha iyi belirleyebilmek için önce bu kuramın doğduğu Almanya′da BGB § 242′de düzenlenen (Treu und Glauben) Dürüstlük llkesi′ne dayanarak beliren Güven İlkesi ve Hukuki Görünüşe Güvenin Korunması İlkesi′ni Birinci Bölüm′de ele almayı, bu alt ilkelerin doğumundan önce Jhering′in keşfettiği ve genel bir ka¬bul ile karşılaşan culpa in contrahendo sorumluluk kuramının doğuşunu ve yüzyıl sonra Canaris′in belirlemeye çalıştığı Güven Sorumluluğu İlkesi ile ke¬siştiği ve yarıştığı durumlarla, bu iki kuramın karşılıklı konumlarını ve sonuçta 2002 yılı başında yürürlüğe giren BGB Borçlar Hukuku Reformu düzenlemesin¬de Kanunkoyucunun nasıl bir tutum takındığını İkinci Bölüm′de incelemeyi, Üçüncü Bölüm′de, İsviçre İçtihadı′nı ve bu konudaki canlı tartışmaları ve niha¬yet Dördüncü Bölüm′de de, Türk Hukuku′nun bu alandaki görünümünü gözden geçirdikten sonra ikinci bir alt bölümde de Türk Hukuku′nda Güven Sorumlulu-ğu′nu sınırlama ve belirleme denemesine girişmeyi uygun gördüm. Üzerinde henüz uzlaşma sağlanamayan bir konuda ve önümde de Türk Hu¬kuku′nda yazılmış bir "öncü" monografi olmaksızın araştırmaya girişme cesare¬tini gösterdim. Başarılı olup olmadığımın takdiri bana ait değildir. Konunun özelliği dolayısıyla, Giriş Bölümü′nde üzerinde uzlaşılmış ve "harc-ı alem" olmuş tanımlamalar veremeyip, tanım denemelerini de metin kıs¬mına bırakmayı uygun gördüm. Bu mazeretimin de anlayışla ve hoşgörüyle kar¬şılanacağını umuyorum. ÖZ Bu çalışma, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde doktora tezi olarak hazırlanmıştır. Tezde araştırılan konu, Türk Pozitif Hukuku’nda genel kanuni düzenlemesi olmayan, ancak pek çok adaletsizliğe çözüm olabilecek “Güven Sorumluluğu” kavramıdır. Tezimizin Birinci Bölümü’nde, “Güven” kavramı ve “Güven İlkesi” incelenmiş, ikinci bölümde, Alman Hukuku’nda, kavramın nasıl doğduğu, ne anlama geldiği ve 2002 yılındaki, Alman Borçlar Hukuku Reformu’yla ne tür bir kanuni düzenlemeye kavuşturulduğu ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, Güven Sorumluluğu’nun, Alman Hukuku’nun da etkisiyle, İsviçre Federal Mahkemesi kararlarına konu olması ve İsviçre Hukuk Uygulamasında ifade ettiği anlam araştırılmıştır. Dördüncü bölümde de, “Güven Sorumluluğunun”, Türk Borçlar Hukuku’nda yer alıp almadığı, nasıl anlaşılması gerektiği ve benzer hukuki kurumlardan farklılığı “net” olarak ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu araştırmada, kullanılan yöntem, Mukayeseli Hukuk Yöntemi’dir. Sonuç olarak, kavramın Türk Borçlar Hukuku için başka hukuki kurumların uygulama alanına girmeyen, adaletsiziklere çözüm olan bir sorumluluk kaynağı olduğu kanaatindeyiz. ABSTRACT This study has been prepared as a doctorate thesis at Istabul University Social Sciences Institute. The topic that was researched in the thesis is the concept of trust responsibility (Liability based on Reliance) which is not common legitimate regulation in “Turkish Positive Law” but might be a remedy for so many inequities. In the first section of our thesis, in order to understand the reason of emergence of Trust Responsibility concept, we analyzed the concept of “Trust” and “Trust Principle”. Afterwards, in the second section, we analyzed how this concept emerged In German Law in which it was discovered, what its mean is and with the German Law of Obligations Reform in 2002 we analyzed what kind of legitimate arrangement it was applied. In the third section, we researched the matter of Trust Responsibility into Switzerland Federal Court’s decisions with the effect of German Law as well and its mean stating on Switzerland Law Application. In the fourth section, we have clearly tried to bring up whether Trust Responsibility states on Turkish Law of Obligations or not, how to understand, and its difference from the same law institutions. The method that was used in this research is Comparative Law Method. Consequently, we believe that the concept does not enter into the other legal institutions application area for Turkish Law of Obligations, is a responsibility source that is the remedy for inequities. ÖNSÖZ 2005 yılı Haziran ayında Doktora Yeterlilik Sınavımı verdikten sonra, Doktora Babam (Doktorvater), Tez Danışmanım Prof. Dr. Hüseyin Hatemi, Güven Sorumluluğu kavramını tez konusu olarak önerdiği ilk andan itibaren, büyük bir heyecenla, konuyu araştırmaya ve ilgi duymaya başladım. Tez konumun daha önce Türk Hukuku açısından incelenmemiş olması, bana ayrı bir çalışma disiplini verdi. Gerçekten de, Güven Sorumluluğu’nun, Alman Hukuku’nda ortaya çıkışı, başka hukuki kurumlarla giderilemeyen adaletsizlikleri çözüme kavuşturmak amacı ile Alman Yüksek Mahkemesi tarafından uygulanması, daha sonra İsviçre Hukuku’ndaki gelişimi, tezimin önemini kavramamda bana yol gösterici ışıklar oldu. Bu şevkle, Güven Sorumluluğu hukuki kurumunun tam olarak ne ifade ettiğini belirlemek ve Türk Borçlar Hukuku’nda da önemli bir yerinin olması gerektiği düşüncesi ile tez konumu araştırmaya başladım. Bu konu hakkında tez yazmak, Türkiye’de ve özellikle sınırlı kaynaklarla pek de mümkün değildi. Bu amaçla, TÜBİTAK Yurt Dışı Doktora Araştırma Bursu’na başvurdum. Çıktığım bu yolda bana güvenen, başta TÜBİTAK’a ve TÜBİTAK Uluslararası Bilim Adamı Yetiştirme Komitesi’ne şükranlarım sonsuzdur. Kazandığım bu burs ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi ile Almanya Köln Üniversitesi Hukuk Fakültesi arasındaki anlaşmalar gereğince Erasmus Programı çerçevesinde, ikinci bir burs ile, Köln Üniversitesi’ne doktora öğrencisi olarak gittim. Bu aşama, hem akademik hayatımda hem de tez çalışmalarımda çok önemli bir dönemeç olmuştur. Köln’de kaldığım 1 yıl içerisinde, Köln Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ulusulararası Özel Hukuk Enstitüsü’nde, ikinci doktora danışmanım olarak bana yardımlarını esirgemeyen Prof. Dr. Heinz-Peter Mansel ile çalıştım. Doktora çalışmalarıma verdiği katkıdan ve şahsıma olan özel güveninden dolayı, orada bulunduğum süre içerisinde kazandığım Köln Wilhelm- Westhaus- Stiftung Doktora Bursu için, Vakfa ve Prof. Dr. Mansel’e teşekkür ederim. Ayrıca, bu dönemde, yardımlarını ve ilgilerini esirgemeyen, her sorunuma titizlikle yaklaşan sayın Honorar Prof. H. Krüger, Dr. Christine Budzikiewicz ve Erasmus Direktörü Dr. Jan Kruse’ye, ayrıca Enstitü Kütüphanesi görevlilerine teşekkür ederim. Kaynaklarımı toplama aşamasında, bana yardımları dokunan İsviçre Zürih Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kütüphanesi çalışanlarına da teşekkür ederim. Yurt dışında bulunduğum süre içerisinde de destekleri ve emekleri ile her zaman yanımda olan, beni ve binlerce öğrenciyi yetiştiren, çocukları olmaktan büyük gurur duyduğum ve bu günlere gelmemde en büyük payın sahibi olan fedakâr anneciğim Sevim Kalkan’a ve babacığım Mustafa Kemal Kalkan’a teşekkür etmek, yaptıklarının yanında çok az bir karşılıktır. Hatalarım bana, başarılarım ise, onlara aittir! Yurt dışı araştırma dönemimde beni yalnız bırakmayan sevgili eşim Fırat Oğuztürk’e, desteği, bana olan güveni ve anlayışından ötürü sonsuz teşekkürler! Tezin ortaya çıkmasında en büyük emek şüphesiz, tez danışmanım, doktora babam, Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye aittir. Yedi yıldır birlikte çalışmaktan büyük onur duyduğum sevgili Hocam, meslek yaşamım boyunca, bana bir “baba” şefkati ile yaklaşmıştır. Bu tez, yüksek lisans tezimde olduğu gibi, Hocam’ın danışmanlık desteği ve ilgisi sayesinde daha da olgunlaşabilmiştir. Yardımlarından, öğrettiklerinden, emeklerinden ve sevgisinden dolayı, Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye kelimelerle teşekkür etmem güçtür! Doktora Yeterlilik aşamamda bana inanan ve destek veren, ayrıca tez konumu başarabileceğim noktasında inancımı pekiştiren, Sevgili Hocam Prof. Dr. Şener Akyol’a ve bana Hukuk Bilimi’ni öğreten tüm Hocalarıma teşekkür etmek benim için bir sevinç vesilesidir. Kürsümüzün değerli asistanı, çalışma arkadaşım As. Harun Demirbaş’a tezime yardımlarından ötürü teşekkür ederim. Zor olan bu doktora yokuşunu çıkmak, şüphesiz, saydığım ve sayamadığım kişilerin yardım ve gayretleri olmadan mümkün olamazdı. Tezimin, Türk Hukuk Bilimi’ne katkısı, herkese, en büyük somut teşekkür olacaktır! İÇİNDEKİLER Öz ........................................................................................................... V Önsöz ........................................................................................................... VII İçindekiler .................................................................................................... IX Kısaltmalar ................................................................................................... XIII Giriş .............................................................................................................. 1 I. BÖLÜM: GÜVEN KAVRAMI VE ANLAMI 3 A. GENEL OLARAK 3 1. Güven Kavramının Ekonomik Anlamı 10 2. Güven Kavramının Sosyal ve Kültürel Anlamı 11 B. HUKUK VE GÜVENİN KORUNMASI SÜRECİ 13 C. GÜVEN KAVRAMININ HUKUK BİLİMİ İÇERİSİNDEKİ GELİŞİM SÜRECİ 15 1. Önceki Gelişmeler 16 2. Ondokuzuncu Yüzyılın Sonlarına Doğru Meydana Gelen Gelişmeler 21 D. GÜVEN İLKESİ VE ANLAMI 25 1. Sözleşmelerin Yorumlanması ve Güven İlkesi 44 E. HUKUKİ GÖRÜNÜŞ İLKESİ 49 1. Hukuki Görünüş Kavramı 49 2. Tarihçe 51 3. Hukuki Görünüşün Korunması Gerekliliğini Açıklayan Görüşler 52 4. Hukuki Görünüşün Benzer Kavramlardan Ayırt Edilmesi 65 a. Hukuki Görünüş Kavramı ve İyiniyet İlkesi 66 5. Hukuki Görünüşe Güvenin Sonuçları 68 6. Haklı Güvenin Korunması ve MK. m. 3 İlişkisi 69 7. Güven İlkesinin Sorumluluk Hukuku Alanındaki Görünüşü 71 II. BÖLÜM: ALMAN HUKUKUNDA GÜVEN SORUMLULUĞU 73 A. SÖZLEŞME GÖRÜŞMELERİNDEN DOĞAN SORUMLULUK – CULPA IN CONTRAHENDO KAVRAMI 73 1. Culpa in Contrahendo Kavramının Ortaya Çıkışı 87 2. Kavramın Tarihi Gelişimi 90 3. Kavramının Öğreti ve Uygulamadaki Durumu 91 4. Sözleşme Görüşmelerinden Doğan Sorumluluğun Sınırları ve Hukuki Niteliği 97 a. Culpa in Contrahendo ve Sözleşme Özgürlüğü 97 b. Culpa in Contrahendo Kavramının Hukuki Niteliğini Açıklayan Görüşler 101 (1). Sözleşme Görüşü 102 (2). Haksız Fiil Görüşü 102 (3). Bağımsız İşlem Görüşü 104 (4). Kanuni Borç İlişkisi Görüşü 105 (5). Culpa in Contrahendo’nun Koruma Yükümlülükleri ile Açıklanması Görüşü 106 c. Sosyal Temas Kuramı 108 d. Fiili Sözleşme İlişkisi 109 B. GÜVEN SORUMLULUĞU KAVRAMININ ALMAN HUKUKU’NDA DOĞUMU VE GELİŞİM SÜRECİ 112 1. Güven Sorumluluğu Kavramının Doğuşu ve Gelişim Süreci 112 a. Canaris’ten Önce Güven Sorumluluğu Kavramı 113 (1). Sözleşme Benzeri Bir Borç İlişkisi Olarak Güven Sorumluluğu Kavramı 113 (2). Kanundan Doğan Bir Borç İlişkisi Olarak Güven Sorumluluğu Kavramı 115 (3). Ayrı Bir Hukuki Kurum Olarak Güven Sorumluluğu Kavramı 116 (4). Canaris ve Güven Sorumluluğu Kavramının Gelişimi 120 C. CANARIS ÖĞRETİSİNE GÖRE ALMAN ÖZEL HUKUKU’NDA GÜVEN SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI 127 1. Güven Unsuru 128 2. Güvenin Meydana Gelmesini Sağlayacak Unsurların Temeli 129 3. Güveni Oluşturan Unsurların Saptanması ve Bunların Etki Alanlarının İrdelenmesi 131 D. GENEL OLARAK ALMAN BORÇLAR HUKUKU REFORMU 134 1. Yeni Düzenlemelere Genel Bakış 138 2. Sözleşme Görüşmelerinin Başlaması İle Meydana Gelen Borç İlişkisi ve BGB Düzenlemesi 139 3. BGB § 311/2 ve 3 Düzenlemeleri 146 a. BGB § 311/2 Düzenlemesi 146 b. BGB § 311/3 Düzenlemesi 152 E. GENEL DEĞERLENDİRME 160 III. BÖLÜM: İSVİÇRE HUKUKUNDA GÜVEN SORUMLULUĞU 165 A. GENEL OLARAK AVRUPA VE İSVİÇRE’DEKİ GELİŞMELER 165 B. İSVİÇRE HUKUKUNDA GÜVEN SORUMLULUĞU 184 1. Federal Mahkeme Kararlarıyla Canlanma 184 a. BGE 112 II 347 vd. 184 b. BGE 120 II 331 vd. 185 c. BGE 121 III 350 192 d. BGE 123 III 220 195 e. Basler Yüksek Mahkemesinin 16.09.1997 Tarihli Kararı 195 f. BGE 124 III 297 196 g. 08.06.1998 Tarihli Karar ve Diğer Önemli Kararlar 197 h. BGE 124 III 363 vd. 198 j. BGE 4C.2991998 Sayılı 7.1.1999 Tarihli Karar 199 k. BGE 4C.280/1999 ve 4C.296/1999 Sayılı 28.01.2000 Tarihli Karar 201 C. İSVİÇRE ÖĞRETİSİNDEKİ TARTIŞMALAR VE GÖRÜŞLER 203 1. Hukukî Görünüşe Güvenin Korunması ve Belirli Bir Olguya Güvenin Korunması 207 2. İsviçre Hukuku’nda Culpa in Contrahendo ve Güven Sorumluluğu 209 3. İsviçre Hukuku’nda Aracı Yardımcı Kişilerin (Sachwalter) Güven Sorumluluğu 211 4. Arka Çıkma Mektubu ve Güven Sorumluluğu 214 5. Danışmanlar, Bilgi Verenler, Bilirkişilerin Sorumluluğu ve Güven Sorumluluğu 216 6. Konsern Sorumluluğu ve Güven Sorumluluğu 219 7. Üçüncü Kişilerin Sorumluluğu ve Güven Sorumluluğu 219 D. GENEL DEĞERLENDİRME 222 IV. BÖLÜM: TÜRK HUKUKUNDA GÜVEN SORUMLULUĞU 227 A. TÜRK HUKUK ÖĞRETİSİNDEKİ TARTIŞMALAR VE GÖRÜŞLER 227 B. GENEL DEĞERLENDİRME VE VARDIĞIMIZ SONUÇLAR 247 1. Genel Olarak 247 a. Bir Kimsenin Özen Göstereceğine Güven Olgusu (Anvertrauen) ve Güven Sorumluluğu 249 b. Culpa in Contrahendo Halleri ve Güven Sorumluluğu 251 c. Çelişkili Davranış Yasağı ve Güven Sorumluluğu 252 d. Bilgi ve Kanaat Açıklamasından Dolayı Sorumluluk ve Güven Sorumluluğu 254 e. Hukuki Görünüşe Güvenden Dolayı Sorumluluk ve Güven Sorumluluğu 261 2. Sorumluluk Borç İlişkisi ve Güven Sorumluluğu 262 a. Dar Anlamda Haksız Fiil Sorumluluk Borç İlişkisi ve Güven Sorumluluğu 263 b. Akdi Zarar (Borca Aykırılık) ve Güven Sorumluluğu 266 SONUÇ VE ÖNERİLER 270 KAYNAKÇA 273 ÖZGEÇMİŞ 308