Gerekçeli, Açıklamalı, İçtihatlı Kabahatler Kanunu
Gerekçeli, Açıklamalı, İçtihatlı Kabahatler Kanunu
Gülfem PAMUK ŞİVİLOĞLU / Hamide ZAFER / Kerim ÇAKIR






Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
ÖNSÖZ
İlk kez 1736 tarihinde İngiltere'de ve daha sonra XIX. yüzyılın sonlarında Almanya'da görülen basit ihlalleri suç olmaktan çıkarma eğilimi, son elli yılda tüm dünyada hız kazanmıştır. Türk hukukunda da, bazı özel kanunlardaki cezaların idari yaptırıma dönüştürülmesine ve bu tür ihlallerin ceza hukukunun kapsamından çıkartılmasına 1980'li yıllardan itibaren başlanmıştır.
765 sayılı Türk Ceza Kanunu döneminde yaptırımı hafif hapis ve hafif para cezası olarak belirlenmek yani suç yaptırımına tabi tutulmak suretiyle ceza ve dolayısıyla ceza muhakemesi hukukunun kapsamı içinde tutulan bu basit ihlaller, sadece Türk Ceza Kanunu'nda değil, mevzuatımızda birçok kanunda tanımlanmıştı ve sayıları da oldukça fazlaydı. Bu ihlallerin suç olması ve ceza muhakemesi hükümlerine tabi olması hem suç siyaseti ilkeleri ile ters düşmekte hem de yargının aşırı yüklenmesine neden olmaktaydı.
Kabahatleri suç olmaktan çıkarma akımı ülkemizde 2005 yılında son noktaya ulaşmış ve 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ile kabahatler suç olmaktan çıkartılmıştır. Türk Ceza Kanunu'nun kapsamından çıkartılan kabahatler yani basit nitelikteki ihlaller, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile büyük ölçüde ceza hukukunun prensipleri doğrultusunda yeniden düzenlenmiş ve idari makamlara bu ihlaller nedeniyle yaptırım uygulama yetkisi tanınmıştır.
765 sayılı Türk Ceza Kanunu'nda kabahat olarak nitelendirilen bu ihlallerin bir kısmı suç olarak 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nda muhafaza edilmeye devam edilmiş; ancak Türk Ceza Kanunu'nda yer alanların büyük bir kısmı ve özel ceza yasalarında yer alanlar ise 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile kural olarak ceza ve ceza muhakemesi hukuku dışında ayrı bir rejime tabi tutulmuştur. 5326 sayılı Kabahatler Kanunu bu yeni disiplinin temel-genel kanunu olarak kaleme alınmıştır. 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile bu basit ihlallerin genel ilkeleri, ihlallerin yapısına ilişkin özellikler, bu ihlallerin karşılığını oluşturan yaptırımlar ve bu yaptırımlara karar verme usulü, başvuru ve kanun yollarıyla birlikte düzenlenmiştir. Bu küçük ihlallerin hukuki niteliğinde fark yaratılmış ise de 765 sayılı Türk Ceza Kanunu'nda yer alan "kabahat" kavramı korunmuştur. Bu hukuki nitelik değişikliğini, "suç teşkil eden kabahatlerden" "idari ihlal sayılan kabahatlere" şeklinde ifade etmek mümkündür.
Suç teşkil eden kabahatlerden idari ihlal sayılan kabahatlere geçilmesiyle idare hukuku ve ceza hukukunun kesiştiği yeni bir disiplin ortaya çıkmıştır. Aslında 1980'lerden itibaren suç olmaktan çıkarmalarla oluşmaya başlamış olan bu disiplin, genel kanununa kavuşmuş ve idari ceza hukuku yeni bir şekil almıştır.
Belirtelim ki, kural olarak ceza hukukunun genel prensiplerine göre yapılandırılmış olan bu yeni disipline ilişkin monografiler ve şerh niteliğindeki çalışmalar sınırlıdır. Bizim çalışmamız da esas itibariyle bir şerh çalışması başlangıcı niteliğindedir. Bu ilk adımla amacımız, bu alanda çalışma yapmak isteyenlere kabahatler genel teorisine, idari yaptırım muhakemesine ilişkin örnek birer çalışma ve kaynakça/literatür sunmaktır. Aslında birkaç kabahati de suç inceleme şablonuna uygun olarak inceledik ve bir kabahat inceleme şablonu oluşturduk. Bu çalışmada bir "kabahat inceleme şablonu" da sunmak arzusundaydık. Ancak incelediğimiz kabahat sayısını arttırarak bu çalışmalarımızı bir sonraki basıda yayınlayacağız. Ümidimiz bu çalışmanın zaman içinde tam bir şerhe dönüşmesidir.
Çalışmada; "Kabahatler Genel Teorisine Giriş" başlığı altında Kabahatler Hukukunun kaynakları, Kabahatler Hukukunun anayasal prensipleri, Kabahatin yapısı (kabahatler genel teorisi), Kabahatin özel beliriş şekillerini ele aldık.
"İdari Yaptırım Muhakemesi" başlığı altında ise idari yaptırım usulü hakkında bilgi verdik.
Kabahatler Kanunu'nun her bir maddesinin altında yıldız işaretiyle hükümlerin ilgili olduğu temel yasalarla ilişkisini ortaya koymaya çalıştık. Ayrıca Başlangıçta Kabahatler Kanunu'nun genel gerekçesine yer verdik. Maddelerin altında ise Hükümet Tasarısındaki Madde Gerekçeleri ile Adalet Komisyonu Raporu'nayer verilmiştir. Bazı maddelerin altında bu süreçte yapılan değişikliklerin takibini sağlayabilmek için gerekli olduğu yerlerde kısa açıklamalara yer verilmiştir.
Ayrıca ilgili maddelerin altında bu güne kadar Kabahatler Kanunu çerçevesinde verilmiş olan ve ulaşabildiğimiz önemli Anayasa Mahkemesi kararlarına ve Yargıtay içtihatlarına da yer vermeye çalıştık. Üzüntüyle gördük ki, Kabahatler Kanunu'na ilişkin ilkeleri teorik olarak ortaya koyan ve açıklayan yol gösterici nitelikteki kararlar oldukça sınırlı.
Kitapta, Kabahatler Hukuku ile ilgili olarak bir kaynak/literatür derlemesine de yer verdik. Bu bölümle, Kabahatler Hukukuna ilişkin araştırma yapmak isteyenlerin çalışmalarını kolaylaştırmayı amaçladık.
Her zaman olduğu gibi son sözümüz bu çalışmanın ortaya çıkmasına katkıda bulunanlara. Teşekkürlerin en büyüğü sevgili Hocamıza. Her üç yazarın da Hoca’sı olan ve akademik hayatımızın önemli aşamalarında yanımızda bulunan, her zaman kendimize örnek almaktan gurur duyduğumuz sevgili hocamız Prof. Dr. Nur Centel'e.
Çalışmamızı kitlelerle buluşturan ve kendimizi bir parçası olarak gördüğümüz Beta ailesine de teşekkürü bir borç biliyoruz. Bu vesileyle çalışmamızın en kısa sürede yayınlanmasını sağlayan sayın Seyhan Satar'a ve özenli bir biçimde yayına hazırlayan sevgili Gülgon-ca Çarpık'a, bizi daima Beta Yayınevinde güler yüzle karşılayan Beta çalışanlarına en içten sevgi ve teşekkürlerimizi iletiyoruz.
Kabahatler Kanunu'na ve uygulanmasına ilişkin teorik yaklaşımların ortaya koyulduğu ve değerlendirmelerin yapıldığı bilimsel çalışmaların artması dileğiyle. ...
İstanbul / Haydarpaşa, Temmuz 2014
Prof.Dr. Hamide ZAFER / Dr. Gülfem PAMUK / Arş.Gör. Kerim ÇAKIR
İÇİNDEKİLER
KABAHAT GENEL TEORİSİNE GİRİŞ 1
1 Genel olarak 1
2 Kabahatler hukukunun kaynakları 5
3 Kabahatler hukukunun anayasal prensipleri 6
4 Kanunilik ilkesi 6
5 Geriye etkili olma yasağı 7
6 Kıyas yasağı 9
7 Kusursuz idari yaptırım olmaz 9
8 Kabahatlerde şahsilik 9
4 Kabahatin yapısı (kabahatler genel teorisi) II
Kabahatin maddi unsuru 11
Kabahatin manevi unsuru 11
Kabahatin hukuka aykırılık unsuru 12
Kabahat dolayısıyla kusur 12
5 Kabahatin özel beliriş şekilleri 13
Kabahate teşebbüs 13
Kabahate iştirak 13
Kabahatlerin içtimai 13
6 Suç ve kabahat arasındaki farklılıklar 15
İDARİ YAPTIRIM MUHAKEMESİ 19
Genel olarak 19
İdari yaptırım kararı verilmesi 21
İdari mercilerin karar verme yetkisi 21
Cumhuriyet savcısının karar verme yetkisi 21
Mahkemenin karar verme yetkisi 22
İdari yaptırım kararının içeriği 23
İdari yaptırım kararının tebliği 23
V İdari yaptırım kararlarının denetimi 24
1. İdari merciler ile Cumhuriyet savcılarının kararlarına karşı başvuru 24
Başvuru yeri, süresi ve şekli 24
Başvurudan vazgeçme ve kabul ..26
Başvurunun incelenmesi 26
aa. Usule ilişkin inceleme 26
bb. Esasa ilişkin inceleme 27
cc. Karar çeşitleri 27
dd. Kanun yolu 28
2. Mahkeme kararlarına karşı itiraz 29
KABAHATLER KANUNU GENEL GEREKÇE 31
KABAHATLER KANUNU
BİRİNCİ KISIM Genel Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM Amaç ve Kapsam, Tanım, Kanunilik İlkesi ve Kanunun Uygulama Alanı
Madde 1- Amaç ve kapsam 35
Açıklamalar 35
Madde 2 - Tanım 36
Açıklamalar 36
Kararlar 37
Madde 3 - Genel kanun niteliği 42
Açıklamalar 42
Kararlar 43
Madde 4 - Kanunilik ilkesi 66
Açıklamalar 66
Kararlar 67
Madde 5 - Zaman bakımından uygulama 80
Açıklamalar 81
Kararlar 82
Madde 6 - Yer bakımından uygulama 88
Açıklamalar 88
Kararlar 89
İKİNCİ BÖLÜM Kabahatten Dolayı Sorumluluğun Esasları
Madde 7- Kabahatin ihmali davranışla işlenmesi 90
Açıklamalar 91
Madde 8 - Organ veya temsilcinin davranışından dolayı sorumluluk 91
Açıklamalar 91
Kararlar 92
Madde 9 - Kast veya taksir 93
Açıklamalar 93
Madde 10 - Hata 94
Açıklamalar 94
Madde 11 - Sorumluluk 95
Açıklamalar 95
Kararlar 95
Madde 12 - Hukuka uygunluk nedenleri ile kusurluluğu ortadan
kaldıran nedenler 99
Açıklamalar 99
Madde 13 - Teşebbüs 101
Açıklamalar 101
Kararlar 102
Madde 14 - İştirak 103
Açıklamalar 103
Kararlar 104
Madde 15 - İçtima 106
Açıklamalar 107
Kararlar 107
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İdarî Yaptırımlar
Madde 16 - Yaptırım türleri 110
Açıklamalar 110
Kararlar 110
Madde 17 - İdarî para cezası 116
Açıklamalar 118
Kararlar 119
Madde 18 - Mülkiyetin kamuya geçirilmesi 137
Açıklamalar 138
Kararlar 139
Madde 19 - Saklı tutulan hükümler 147
Açıklamalar 147
Kararlar 148
Madde 20 - Soruşturma zamanaşımı 165
Açıklamalar 166
Kararlar 167
Madde 21 - Yerine getirme zamanaşımı 173
Açıklamalar 174
Kararlar 175
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Karar Verme Yetkisi ve Kanun Yolları
Madde 22 - İdarî yaptırım kararı verme yetkisi 179
Açıklamalar 179
Kararlar 182
Madde 23 - Cumhuriyet savcısının karar verme yetkisi 183
Açıklamalar 184
Kararlar 184
Madde 24 - Mahkemenin karar verme yetkisi 195
Açıklamalar 195
Kararlar 196
Madde 25 - İdarî yaptırım kararı 227
Açıklamalar 227
Kararlar 227
Madde 26 - Kararların tebliği 230
Açıklamalar 231
Kararlar 231
Madde 27- Başvuru yolu 232
Açıklamalar 233
Kararlar 234
Madde 28 - Başvurunun incelenmesi 293
Açıklamalar 294
Kararlar 295
Madde 29 - İtiraz yolu 305
Açıklamalar 305
Kararlar 306
Madde 30 - Vazgeçme ve kabul 314
Açıklamalar 315
Madde 31 - Masrafların ve vekalet ücretinin ödenmesi 315
Açıklamalar 315
Kararlar 316
İKİNCİ KISIM Çeşitli Kabahatler
Madde 32 - Emre aykırı davranış 321
Açıklamalar 321
Kararlar 323
Madde 33 - Dilencilik 334
Açıklamalar 334
Kararlar 335
Madde 34 - Kumar 336
Açıklamalar 337
Kararlar 337
Madde 35 - Sarhoşluk 339
Açıklamalar 339
Kararlar 339
Madde 36 - Gürültü 345
Açıklamalar 345
Kararlar 345
Madde 37- Rahatsız etme 368
Açıklamalar 368
Kararlar 368
Madde 38 - İşgal 371
Açıklamalar 372
Kararlar 372
Madde 39 - Tütün mamullerinin tüketilmesi 376
Açıklamalar 377
Kararlar 378
Madde 40 - Kimliği bildirmeme 378
Açıklamalar 379
Kararlar 380
Madde 41- Çevreyi kirletme 391
Açıklamalar 392
Kararlar 393
Madde 42 - Afiş asma 399
Açıklamalar 400
Kararlar 401
Madde 43 - Silah taşıma 404
Açıklamalar 404
Kararlar 404
Madde 43/A - Tüzel kişilerin sorumluluğu 413
Açıklamalar 414
Madde 43/B - Tüzel kişilerin bildirim yükümlülüğü 414
Açıklamalar 414
Ek Madde 1- 415
Açıklamalar 415
Geçici Madde 1- 415
Açıklamalar 416
Geçici Madde 2- 416
Açıklamalar 416
Kararlar 416
Geçici Madde 3- 418
Açıklamalar 418
Madde 44 - Yürürlük 419
Açıklamalar 419
Madde 45 - Yürütme 419
Açıklamalar 419
ADALET KOMİSYONUNCA HÜKÜMET TASARISINDAN
ÇIKARTILAN HÜKÜMLER 420
ADALET KOMİSYONUNCA HÜKÜMET TASARISINA EKLENEN HÜKÜMLER 421
5326 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN VEYA ANAYASA MAHKEMESİ TARAFINDAN İPTAL EDİLEN HÜKÜMLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE 422
KABAHATLER HUKUKU LİTERATÜRÜ 437