Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Genel Kamu Hukukunun Temel Kavramı Olarak Kamu Düzeni
Genel Kamu Hukukunun Temel Kavramı Olarak Kamu Düzeni
Aslı ŞİMŞEK
Sayfa Sayısı
:
156
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9786055593483
280,00
TL GİRİŞ Bodenheimer, nasıl bireysel yaşamda faaliyetlerimizi tasarlıyor, özel ha¬yatımızı, hatta bir günümüzü belli bir düzen içinde yaşıyorsak, gelişmiş ve kar¬maşık bir yapı olan toplumun da aynı şekilde düzenlenmeye ve belirli bir düzen içinde sürdürülmeye gereksinim duyduğunu ifade eder.′ İnsan doğasında hayatın olağan akışını takip etmeye ve geçmişte belirli bir düzen içinde akan eylemleri sürdürmeye yatkınlık vardır.2 İnsan doğasında yer alan bu alışkanlık devamlılığı, bir araya gelerek topluluklar halinde yaşayan insanlar için bir gereksinimdir. En eski topluluklardan modern devletlere kadar bu gereksinim süregelmiştir. Modern devletlerde hukuk sistemi düzenin ve ada¬letin sağlanmasının bir birleşimidir." Kamu düzeni kavramı kamu hukuku içinde hem çok kullanılan hem de çok tartışılan kavramlardan biridir. Başta idare hukuku, ceza hukuku, devletler hukuku, genel kamu hukuku olmak üzere pek çok hukuk alanında teorik tartış¬malara konu olan söz konusu kavramın mahkeme kararlarında da sıkça kulla¬nıldığı görülmektedir. Kamu düzeni, sadece genel kamu hukuku bakımından değil; diğer hukuk dallan bakımından da temel bir kavramdır. Bu çalışmanın amacı, kavramın Türk hukuk birikimi bakımından ne anlama geldiğini ortaya koymaktır. Diğer bir deyişle Türk hukuk öğretisi ve Türkiye Cumhuriyeti Ana¬yasa Mahkemesi kararları doğrultusunda kavrama açıklık getirmektir. Medeni Bilgiler adlı eserde Afet İnan, bireysel özgürlüğün ne ölçüde sağ¬lanacağını belirlerken, "devlet faaliyetini zayıflatmama " ölçütünden bahsetmek¬tedir. Devletsiz bir topluluğun ya da zayıf bir devlet yapısının olduğu yerde zaten özgürlükten söz edilemeyeceğini ifade etmektedir. Özgürlüğün sınırını belirleme, gerektiği zaman ve gerektiği yerde özgürlük-sınırlama dengesini kurma bir devlet sanatıdır.4 "Genel Kamu Hukuku"mm temel kavramlarından biri olan kamu düzeni, yukarıda sözü geçen devlet sanatının özümsenmesi gereken unsurlarındandır. Bugün nasıl ki özgür insanın var olmadığı bir toplum düşünülemezse, devletsiz bir toplum ve toplumsuz bir birey de düşünülemez. İç içe geçmiş olan birey-toplum-devlet kavramlarının birlikteliği en çok kamu düzeni kavramı ile somut¬laşmaktadır. Bu noktada vurgulanması gereken önemli bir husus kamu düzenini sağlama ve koruma işlevinin devletin en temel varlık nedeni olduğudur. Bu çalışmanın diğer bir amacı da soyut ve belirsiz bir kavram olduğu ileri sürülen kamu düzeni kavramının aslında hem birey, hem toplum ve hem de devlet için mutlaka ayaklan yere basan bir kavram olması gerekliliğini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın birinci bölümünde tarihi süreçte kamu düzeni kavramının nasıl ortaya çıktığı, hem Batı′da hem de Türkiye′de ne şe¬kilde gelişim gösterdiği ele alınacaktır. Bu gelişmelerin ışığında günümüzde kamu düzeninin genişleyen kapsamı üzerinde durulacak ve bu bağlamda eko¬nomik kamu düzeni, sosyal kamu düzeni, çevresel kamu düzeni kavramları ince¬lenecektir. Kamu düzeni ihlalinin tespitinde bir ölçüt olarak kullanılan "açık ve mevcut tehlike " ölçütü değerlendirilecektir. Her siyasal sistem içinde devlet, kendi kamu düzeni anlayışını yaratmaya çalışmaktadır. Modern demokrasilerde kamu düzeni kavramının ne anlama gel¬diğinin açık olarak ortaya konulabilmesi için totaliter ve otoriter sistemlerde kavrama yüklenen anlamların karşılaştırmalı incelemesi önem kazanmaktadır. Türkiye′nin "gelişmekte olan bir ülke" olduğu göz önüne alındığında, az geliş¬miş ülkelerde kamu düzeninin neden istenildiği ölçüde sağlanamadığı irdelene¬cektir. Birinci bölümde son olarak yukarıdaki değerlendirmeler, öğreti ve Ana¬yasa Mahkemesi kararları ışığında kamu düzeni kavramının tanımı yapılmaya çalışılacaktır. Çalışmanın ikinci bölümünde Türk hukukunda, hukuk dallan içinde ka¬mu düzeninin korunması ve sağlanması amacıyla öngörülen düzenlemeler ve görüşler incelenecektir. Burada Anayasa Hukukunda, İdare Hukukunda, Ceza Hukukunda, Devletler Hukukunda, Borçlar Hukukunda, Uluslararası Özel Hu¬kukta genel olarak kamu düzeni kavramına hangi amaçlarla başvurulduğu orta¬ya konulmaya çalışılacaktır. Bu durumda temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması konusu hem anayasa hukuku hem de insan haklan hukukunun kesişme noktasını oluşturmak¬tadır. Çalışmanın üçüncü bölümünde ele alınacak olan temel hak ve özgürlükler ve kamu düzeni ilişkisinin bir ön incelemesi bu başlık altında yapılacak ve işin anayasal boyutuna dikkat çekilecektir. İnsan haklannın anayasa hukuku açısın¬dan değerlendirilmesi yapıldıktan sonra genel kamu hukuku açısından ele alın¬ması bu çalışma bakımından bir gerekliliktir. Anayasa hukuku bakımından ka¬mu düzeni kavramının yeri anayasa metinleri ile sınırlı olarak değerlendirilecek¬tir. Devletin kamu düzenini koruma görevi, kendini en çok idare hukuku ve ceza hukuku dallarında göstermektedir. Çünkü devlet, siyasi iktidar aracılığıyla toplumu yönetme yetkisini toplum hayatının düzenini sağlama yükümlülüğü karşılığında elinde tutmaktadır. Devletin temel yetkilerinden cezalandırma ise toplum düzenini bozanlara karşı yaptırım uygulanmasına ilişkindir. Bundan başka devletin diğer devletlerle ilişkilerinde egemenlik hakkına bağlı olarak kendi kamu düzenini koruma ihtiyacı gündeme gelmektedir. Kamu hukuku dışında özel hukukta da kamu düzeni temel kavram niteliğindedir. Özellikle borçlar hukukunun ana konusu olan sözleşmelerin sınırlandırılma nedenlerinden birisi kamu düzenidir. Uluslararası özel hukukta ise dava konusu olaya yabancı hukukun uygulanması kural, kamu düzeni müdahalesi sonucu yargıcın hukuku¬nun uygulanması istisnadır. Çalışmanın üçüncü bölümünde temel hak ve özgürlükler ile kamu düzeni bağlantısı üzerinde durulacaktır. Bu bağlantı kurulurken bir hak ve özgürlüğün korunmasının öncelik taşıdığı durumlarda başka bir hak ve özgürlüğün sınır¬lanmasının, kamu düzeninin bir gereği olduğundan hareketle kamu düzeninin modern demokrasilerde koruyucu bir işleve de sahip olduğu söylenebilir. Ça¬lışmada Anayasa′da kamu düzeni amacıyla sınırlanması öngörülen hak ve öz¬gürlükler esas alınacaktır. Toplumun olağan yapısı ve günlük yaşantısını sürdürme düzeni, kamu düzenini meydana getirmektedir. Fakat olağanüstü dönem¬lerde normalleşmenin sağlanması için, hak ve özgürlükler karşısında kamu dü¬zenini tekrar sağlama amacının kapsamı genişlemektedir. Son olarak olağanüstü dönemler ve kamu düzeni ilişkisi ele alınacaktır. Çalışmanın son bölümünde Anayasa Mahkemesi′nin kamu düzeni kav¬ramına ışık tuttuğu düşünülen kararları devlet-toplum-birey ilişkileri dikkate alınarak incelenecektir. Günümüzde bölgesel ve küresel alanda meydana gelen siyasal, ekonomik ve sosyal gelişmeler hukuk dünyasını da derinden etkilemektedir. Gelişmiş hu¬kuksal kavramlar, günü kurtarmak adına ya içi boşaltılmaya ya da dönüştürül¬meye çalışılmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti′nin hukuk düzeni içinde yerleşmiş kamu düzeni anlayışı da henüz siyasal bir birlik olmamış bölgesel oluşumların ya da sadece küreselleşmenin etkisiyle oluşturulmaya çalışılan uluslararası dü¬zenlemelerin inisiyatifine bırakılmamalıdır. Türkiye kendi hukuk birikiminden de en üst düzeyde faydalanmak zorundadır. Kamu düzeni kavramının Türk hu¬kuk birikimi esas alınarak incelenmesi ihtiyacı bu durumdan kaynaklanmakta¬dır. Sonuçta bu çalışmayla güdülen amaç, öncelikle bu konudaki Türk hukuk birikimini ortaya koymak ve hukukun temel kavramlanndan olan kamu düzeni kavramına açıklık getirerek bu birikime katkıda bulunmaktır. SUNUŞ Ankara Hukuk Fakültesi′nde bir yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışma, Genel Kamu Hukuku′nun en temel kavramlarından birisi olan kamu düzenini her yönü ile açıklığa kavuşturmayı hedeflemektedir. Hukuk biliminin en önemli dallarından birisi olan Genel kamu Hukuku, kamu düzeni gibi temel kavramlara dayanan ve bu kavramların bir araya gelmesiyle oluşan bir bilim dalıdır. İnsanların toplum halinde yaşamasıyla beraber ortaya çıkan kamusal alan ve kamusallık olgusu; kamu düzeni gibi temel kavramlar ile ifade edilmekte ve benzeri kavramların bir araya gelmesiyle de hukuk, kamusal alanı çevrelemektedir. Batılı ülkelerin "establishment" olarak adlandırdıkları var olan yaşam düzeni ya da ülkedeki siyasal rejimin oluşturduğu idari düzen, Genel Kamu Hukuku disiplini açısından kamu düzenidir. Her hukuk düzeni bir devlet yapısı ortaya çıkardığına göre ve her devlet korunmak zorunda olduğundan: kamu düzeni Genel Kamu Hukuku′nun temel kavramı olarak gündeme gelmekte ve var olan yaşam ve idare düzeni ile beraber kazanılmış hakların korunmasını da beraberinde getirmektedir. Bu nedenle Anayasa Mahkemesi, Danıştay ve idare mahkemeleri günlük yaşam düzeni ile ilgili olarak önlerine gelen davalarda, kamu düzeni kavramına dayanarak ve bu kavramı temel hareket noktası olarak belirledikten sonra kararlarını vermektedirler. Aslı Şimşek′in yüksek lisans tezi incelendiğinde, kamu düzeni kavramının çeşitli yönleriyle ele alınarak açıklanmaya çalışıldığı görülmektedir. Disiplinli bir çalışma ile Genel Kamu Hukuku′nun bu en temel kavramının hem değişik boyutlarını hem de çeşitli anlamlarını araştırmacı, tezi içerisinde ele alarak değerlendirmeye çalışmıştır. Çok değişik kaynaklar ile beraber Türkiye′deki yüksek yargının bir parçası olan Anayasa Mahkemesi kararları da bir yüksek lisans tezi boyutlarında ele alınarak değerlendirilmeye çalışılmıştır. Türkiye gibi dünyanın merkezi coğrafyasında yer alan ve bu jeopolitik konumu nedeniyle birçok siyasal rüzgar ve dalgalanmalara maruz kalan ülkelerde kamu düzeni kavramı diğer ülkelerden daha fazla önem kazanmaktadır. Genel Kamu Hukuk açısından kamu düzeni kavramını çeşitli boyutlarıyla ele alarak inceleyen bu bilimsel çalışma, Türkiye Cumhuriyeti′nin ve diğer ülkelerin kamu düzenlerinin anlaşılmasına ve bunların kamu yararı doğrultusunda korunmasına yardımcı olabilirse ve bu doğrultuda Genel Kamu Hukuku′na bir katkı sağlayabilirse amacına ulaşmış sayılacaktır. Bu çalışmayı başarıyla tamamlayan Aslı Şimşek′e akademik yaşamında basanlar dilerim. Prof. Dr. Anıl ÇEÇEN ONSOZ Kamu düzeni, yalnızca Genel Kamu Hukukunun değil, bütün öteki kamu hukuku dallarını, hatta özel hukuk alanının değişik kollarını da ilgilendiren ve etkileyen bir kavramdır. Aslı Şimşek, Türk kamu ve özel hukukunda şimdiye kadar tek başına bir inceleme veya araştırma konusu yapılmamış olan kamu düzeni kavramını yayımladığı bu kitabında, dört ana bölüm ve çeşitli alt bölümlerde yerli ve yabancı kaynakları, ilgili mevzuat ve mahkeme kararlarından yararlanarak olabildiğince aydınlatma heves ve gayretini göstermiştir. Öyle ki, kavramın labirentleri, uzantıları, kaypaklığı ve dahası tehlikeli göreceliği, yazarın onu açıklama, çözümleme çabasını söndürmemiştir. Gerçekten kamu düzeni kavramı, hem hukuk yazınının hem de hukuk uygulamasının ne Türk ve ne de yabancı hukuk düzenlerinde üzerinde dört dörtlük bir anlaşma, uyuşma ve görüş birliğine ulaşıldığı bir kavram değildir. Aslı Şimşek, kavramdaki bu olumsuz özelliklere "Kamu Düzeninin Farklı Görünümleri; Siyasal Sistemlerde Kamu Düzeni Kavramına Yüklenen Anlam " başlıkları altında dikkatli bir yaklaşımla ışık serpmeye çalışmıştır. Dahası, Şimşek, hukukun bu temel kavramının gizlediği otorite -özgürlük - güvenlik üçlemesinin devlet - toplum - birey üçlemesine yansımalarını hiç gözden kaçırmamış ve kamu düzeni kavramının kullanıldığı ve kullanılacağı yerlerde (anayasalarda ve yasalarda) bu üçleme arasındaki karşılıklı etkileşime isabetli bir gözlem ve beceriyle eğilmiştir. Düşünür J. S. Mill′in sözlerine bir yollama yaparak şunu söyleyelim ki, elbette, "büyük konuların hepsinde, geriye daha söylenecek çok söz kalır. " Ağustos 2012 Tunçer KARAMUSTAFAOĞLU YAZARIN ONSOZU Kamu düzeni kavramı başta Genel Kamu Hukuku olmak üzere hukukun pek çok alanında kullanılan temel kavramlardan biridir. Bu kadar çok kullanılmasına karşın kavramın anlamındaki belirsizlik ve tanımlanmasındaki zorluk kavrama açıklık getirme gereksinimini doğurmuştur. Dolayısıyla bu çalışmada kamu düzeni kavramını, hem farklı görünümleri bakımından hem de içeriğinde yer alan unsurlar bakımından incelemeye çalıştım. Yüksek lisans tezim olan bu çalışmaya çok değerli görüşleri ile son şeklini vermemde büyük katkılan olan ve jürimde yer alan tez danışmanım Sayın Prof. Dr. Anıl Çeçen e, Sayın Prof. Dr. Tunçer Karamustafaoğlu′na ve Sayın Yrd. Doç. Dr. Bülent Algan′a sonsuz teşekkür borçluyum. Çalışmamın başından tamamlanmasına kadar her aşamada beni destekleyen ve yüreklendiren Sayın Dekanım Prof. Dr. Nami Çağan′′a, düşünce ufkumu genişletici önerileri ile bana yol gösteren Sayın Doç. Dr. Selahattin Keyman′a ve biliminsanı yetiştirme konusunda bizlere sunduğu olanaklar için Hukuk Fakültesi′nde araştırma görevlisi olduğum Atılım Üniversitesi′ne çok teşekkür ederim. Çalışmamın kısa bir süre içinde basılmasını ve okuyucuya ulaşmasını sağlayan başta Arif Deniz olmak üzere tüm Turhan Kitabeyi çalışanlarına teşekkürlerimi sunanın. Son olarak evlatları olmaktan gurur duyduğum sevgili anneme ve babama özverileri ve emekleri için çok teşekkür ederim. Ağustos 2012 Aslı ŞİMŞEK İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BOLUM GENEL OLARAK KAMU DÜZENİ KAVRAMI 1.1. Kamu Düzeni Kavramının Ortaya Çıkışı 5 1.2. Kamu Düzeni Kavramının Gelişim Süreci 7 1.2.1. Batı′da Gelişim Süreci 7 1.2.2. Türkiye Tarihinde Gelişim Süreci 15 1.3. Kamu Düzeni Kavramının Farklı Görünümleri 18 1.3.1. Ekonomik Kamu Düzeni 18 1.3.2. Sosyal Kamu Düzeni 20 1.3.3. Çevresel Kamu Düzeni 22 1.3.4. Kamu Düzeni Kavramında Açık ve Mevcut Tehlike Ölçütü 25 1.4. Siyasal Sistemlerde Kamu Düzeni Kavramına Yüklenen Anlam 28 1.4.1. Totaliter Sistemlerde Kamu Düzeni 28 1.4.2. Otoriter Sistemlerde Kamu Düzeni 30 1.4.3. Azgelişmiş Toplumların Siyasal Sistemlerinde Kamu Düzeni 31 1.4.4. Demokratik Sistemlerde Kamu Düzeni 33 1.5. Tanım Sorunu 37 İKİNCİ BÖLÜM KAMU DÜZENİ KAVRAMININ FARKLI HUKUK DALLARI İÇİNDEKİ YERİ 2.1. ANAYASA HUKUKUNDA KAMU DÜZENİ KAVRAMI 47 2.2. İDARE HUKUKUNDA KAMU DÜZENİ KAVRAMI 53 2.2.1. Klasik Anlayış 54 2.2.1.1. Kamu Güvenliği 54 2.2.1.2. Kamu Sağlığı 55 2.2.1.3 Kamu Huzuru .56 2.2.2. Modern Anlayış 56 2.2.2.1. Kamusal Estetik 57 2.2.2.2. Genel Ahlak 58 2.2.2.3. İnsan Onuru 59 2.2.2.4. Bireylerin Kendilerine Karşı Korunması 62 2.2.3. Kolluk Yetkisinin Kullanılmasında Kamu Düzeni 62 2.2.3.1. Kolluk Yetkisinin Kapsamı 62 2.2.3.2. Kolluk Yetkisinin Kullanıldığı Yerler 64 2.2.3.3. Kolluk İşlemleri 64 2.2.3.3A. Düzenleyici İşlemler 64 2.2.3.3.2. Bireysel İşlemler 64 2.3. CEZA HUKUKUNDA KAMU DÜZENİ KAVRAMI 65 2.4. DEVLETLER HUKUKUNDA KAMU DÜZENİ KAVRAMI 69 2.5. BORÇLAR HUKUKUNDA KAMU DÜZENİ KAVRAMI 73 2.6. ULUSLARARASI ÖZEL HUKUKTA KAMU DÜZENİ KAVRAMI 75 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER AÇISINDAN KAMU DÜZENİ 3.1. OLAĞAN DÜZEN OLARAK KAMU DÜZENİ 79 3.3.1. Konuya Genel Bakış 79 3.1.1.2. Hukuk Devleti İlkesi ve Kamu Düzeni 81 3.1.1.2. Kamu Düzeni Nedeni İle Sınırlamanın Sınırı 83 3.1.2. Özel Hayatın Gizliliği, Korunması ve Kamu Düzeni 88 3.1.2.1. Özel Hayatın Gizliliği ve Kamu Düzeni 93 3.1.2.2. Konut Dokunulmazlığı ve Kamu Düzeni 95 3.1.2.3. Haberleşme Serbestliği, Gizliliği ve Kamu Düzeni 95 3.1.3. Dernek Özgürlüğü ve Kamu Düzeni 97 3.1.4. Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Özgürlüğü ve Kamu Düzeni 98 3.1.5. Sendika Hakkı ve Kamu Düzeni 103 3.1.6. Düşünceyi Açıklama Özgürlüğü ve Kamu Düzeni 105 3.1.7. Basın ve Yayın Özgürlüğü ve Kamu Düzeni 114 3.1.7.1. Kamu Tüzel Kişilerinin Elindeki Basın Dışı Kitle Haberleşme Araçlarından Yararlanma Hakkı 117 3.2. OLAĞANÜSTÜ YÖNETİM USULLERİNİN NEDENİ OLARAK KAMU DÜZENİ İHLALİ 117 3.2.1. Konuya Genel Bakış 117 3.2.2. Olağanüstü Hal 120 3.2.2.1. 1961 Anayasası′nda Olağanüstü Hal 121 3.2.2.2. 1982 Anayasası′nda Olağanüstü Hal 122 3.2.3. Sıkıyönetim 124 3.2.3.1. 1961 .Anayasası′nda Sıkıyönetim 125 3.2.3.2. 1982 Anayasası′nda Sıkıyönetim 126 DÖRDÜNCÜ BOLUM ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINDA KAMU DÜZENİ 4.1. CUMHURİYETİN TEMEL NİTELİKLERİ VE KAMU DÜZENİ BAĞLANTISI 129 4.2. TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER VE KAMU DÜZENİ 131 4.3. BİR SINIRLAMA NEDENİ OLARAK KAMU DÜZENİNİN SINIRI.. 139 4.4. DEVLETİN CEZALANDIRMA YETKİSİ VE KAMU DÜZENİ 142 SONUÇ 145 KAYNAKÇA 147 KİTAPLAR 147 MAKALELER 153 XVI
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı