Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Garanti Sözleşmesinin Bir Türü Olarak Üçüncü Kişinin Fiilini Taahhüt Sözleşmesi - MELEK BİLGİN YÜCE
Garanti Sözleşmesinin Bir Türü Olarak Üçüncü Kişinin Fiilini Taahhüt Sözleşmesi - MELEK BİLGİN YÜCE
Melek Bilgin YÜCE - Vedat Kitapçılık
Sayfa Sayısı
:
168
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2007
ISBN NO
:
9789758875870
650,00
TL GÄ°RÄ°Åž Günümüzde ticarî ve sosyal yaÅŸamın geliÅŸmesine, nüfus artışına baÄŸlı ola¬rak kiÅŸiler birbirleriyle daha fazla hukukî iliÅŸkilere girmek zorunda kalmaktadır. Ticarî iliÅŸkilerin bu denli artmasına baÄŸlı olarak "güven" kurumu eskiye kıyasla daha önemli hâle gelmektedir. Oysa sosyal yaÅŸamdaki geliÅŸmeler bu taleple tam bir tezat oluÅŸturmaktadır. Sosyal yaÅŸamda günden güne varlığını daha çok hissettiren yabancılaÅŸma kavra¬mı nedeniyle kiÅŸiler arasında güven iliÅŸkisi azalmaktadır. KiÅŸiler arasındaki gü¬ven iliÅŸkisinin zayıflaması nedeniyle de teminat sözleÅŸmelerinin önemi her ge¬çen gün artmaktadır. Konumuzu oluÅŸturan üçüncü kiÅŸinin fiilini taahhüt sözleÅŸmesi, çeÅŸitli maka¬lelerde incelenmiÅŸ ise de bugüne dek ne ülkemizde ne de Ä°sviçre′de ayrı bir in¬celemeye konu olmuÅŸtur. Konu sadece garanti sözleÅŸmesi ve banka teminat mek¬tupları konulu eserlerde nitelik tartışmaları içinde incelenmiÅŸtir. Konu hakkındaki tartışmaların çokluÄŸu, günümüzde teminat sözleÅŸmeleri¬nin öneminin artması, konunun baÅŸlıbaşına daha önce bir tez olarak incelenme¬miÅŸ olması nedenlerine baÄŸlı olarak kurumu çalışma konusu olarak seçmiÅŸ bu¬lunmaktayız. Konunun ayrı bir tez olarak incelenmesiyle, kurumla ilgili sorunların tespi¬tine baÄŸlı olarak, çözüme muhtaç olan hususlara iliÅŸkin öneri sunarak uygulama¬ya yardımcı olabilmek amaçlanmıştır. Teze esas alman "BaÅŸkasının Fiilini Taahhüt" baÅŸlıklı 110. maddenin ilk fık¬rası ÅŸu ÅŸekildedir: "Bir üçüncü ÅŸahsın fiilini baÅŸkasına taahhüt eden kimse bu üçüncü ÅŸahıs tarafından taahhüdün ifa edilmemesi hâlinde zarar ve ziyan tedi¬yesine mecburdur". Mehaz metin (Ä°sv. BK m. 111) ise, "BaÅŸkasının Fiilini Taahhüt (Üçüncü ki¬ÅŸi aleyhine sözleÅŸme): Bir kiÅŸinin edimini baÅŸkasına taahhüt eden kimse, üçüncü kiÅŸinin bu taahhüdünü ifa etmemesi hâlinde bundan doÄŸan zararı ödemeye mec-burdur"{ ÅŸeklindedir. YAVUZ, C. Türk Medenî Kanunu Borçlar Kanunu ve DiÄŸer Mevzuat, Ä°stanbul 2002, s. 989. 1 Doktrinde türkçe çevirinin hatalı olduÄŸu, taahhüt edilenin aslında üçüncü kiÅŸinin fiili deÄŸil, edimi olduÄŸu belirtilmektedir. Bu nedenle madde metninin dü¬zeltici yoruma tabi tutularak, bu ÅŸekilde anlaşılması gerektiÄŸi belirtilmektedir2. Bu konu ilgili baÅŸlık altında irdelenecektir. Ülkemizde ilgili maddeye 08.07.1981 tarih ve 2986 sayılı Kanunla yapılan deÄŸiÅŸiklikle ikinci bir fıkra eklenmiÅŸtir. Buna göre, "Muayyen müddet için yapı¬lan taahhütlerde, müddetin bitimine kadar taahhüt edene yazılı olarak baÅŸvurul¬maması hâlinde taahhüdün hükümsüz olacağına dair sözleÅŸme muteberdir". Bu maddenin getiriliÅŸ amacı, uygulamada süreli olarak verilen banka teminat mek¬tupları3 ile ilgili doÄŸan tereddütleri gidermektir4. Konuya iliÅŸkin yapılan çalışmalarda kullanılan terimler oldukça fazladır. Bu nedenle bazı hususlarda hangi terimlerin tercih edildiÄŸinin ve bu tercihimizin se¬beplerinin kısaca açıklanmasının, konuyu takipte kolaylık saÄŸlayacağı düÅŸünül¬müÅŸtür. Terimlerin karmaşıklığı ilk olarak kurumun adlandırılmasında mevcuttur. "Üçüncü kiÅŸinin fiilini taahhüt", "baÅŸkasının fiilini taahhüt", "garanti", "temina¬tı amaçlayan garanti", "kefalet benzeri garanti" gibi deÄŸiÅŸik adlandırmalar bu¬lunmaktadır. Biz kanundaki kenar baÅŸlıkta yer alan "baÅŸkasının fiilini taahhüt" ifadesine raÄŸmen, konuyu daha teknik olarak ifade ettiÄŸini düÅŸündüÄŸümüz ve di¬ÄŸer kurumlardan ayrılmasında daha yararlı bulduÄŸumuz "üçüncü kiÅŸinin fiilini taahhüt" terimini kullanmayı tercih ettik. Adlandırmada benzer bir sorun yine kurumun taraflarına iliÅŸkin olarak bu¬lunmaktadır. Bu konuda "garanti veren ve garanti alan", "taahhüt eden ve taah- OÄžUZMAN-ÖZ, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B.4, Ä°stanbul 2005, s. 770. (Borçlar Genel); EREN, E, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B.8, Ä°stanbul 2003, s. 1107 (dn. 65); TUNÇOMAÄž, K., Türk Borçlar Hukuku C. I Genel Hükümler, istanbul 1976, s. 977 (Borçlar I). Banka teminat mektuplarının tümünün üçüncü kiÅŸinin fiilini taahhüt sözleÅŸmesi niteliÄŸinde olmadığı, sözleÅŸmenin niteliÄŸinin tespit edilebilmesi için bütünün yorumlanması ve buna dayalı olarak bir tes¬pit yapılması gerektiÄŸi, bugün doktrinde ve Yargıtay uygulamasında kabul edilmektedir. Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz. BARLAS, N., Türk Hukuk Sisteminde Banka Teminat Mektupları, Ä°stanbul 1986, s. 26 vd. (Teminat Mektupları); BARLAS, N., "Kredi Kartı Ä°liÅŸkisinde Bankaya Karşı Verilen KiÅŸisel Teminatın NiteliÄŸinin Belirlenmesi", Prof. Dr. Ömer Teoman′a ArmaÄŸan, C. 2, Ä°stanbul 2002, s. 948 (dn. 18) (KiÅŸisel Teminat); TEKÃ�NALP, Ü., Banka Hukukunun Esasları, Ä°stanbul 1988, s. 377; ERMAN, E. Sabri, "Teminat Mektubu- Kefalet Akti-Garanti Akü", AD, 1969, S. 7, s. 415 vd. Doktrinde genelde belirtildiÄŸi üzere bu fıkra konulmasaydı da, konuyla ilgili olarak aynı sonuca ula¬ÅŸÄ±lması gerekecekti. Esasen irade serbestisi ilkesiyle de bu sonuca ulaÅŸmak mümkün olacaktı. Ayrı¬ca bu tür bir taahhüdün varlığı hâlinde süreye baÄŸlı hak söz konusu olacağından, taahhüdün hüküm¬süzlüÄŸü deÄŸil hakkın sona ermesinden bahsedilecektir. Aynı yönde bkz. OÄžUZMAN-ÖZ, s. 787; TANDOÄžAN, H., Borçlar Hukuku Özel Borç Ä°liÅŸkileri, C. II, B.4, Ä°stanbul 1989, s. 887, 888 (Borç¬lar II); REÄ°SOÄžLU, S., "Vadeli Teminat Mektuplarından Ötürü Bankaların Sorumlu Tutulabilecek¬leri Süre", AÜHF Osman Berki ArmaÄŸanı, Ankara 1977, s. 754 (Vadeli Mektuplar). 2 hüt edilen", "vaad eden ve vaad edilen" gibi çeÅŸitli ifadeler bulunmaktadır. Biz bu konuda doktrinde daha önce ReisoÄŸlu tarafından kullanılan "vaad eden" ve "vaad edilen" terimlerini kullanmayı uygun bulduk5. Bu ifadelerin genel nitelik¬te olmasına raÄŸmen, kanunî düzenlemeye konu olduÄŸunda, kurumu diÄŸer ku¬rumlardan ayırt edilmesini saÄŸlayacağını düÅŸünmekteyiz. Taahhüt eden müteah¬hit terimi ile aynı anlama geldiÄŸi, garanti vermenin saf garanti olarak adlandırı¬lan sözleÅŸmede′ de olabileceÄŸi sebeplerine baÄŸli olarak, "vaad eden" ve "vaad edilen" terimlerini kullanmayı uygun bulduk6. Bunun dışında fiil - edim terimleri arasında da tercihimizi fiil teriminden ya¬na kullandık. Bu tercihimizin gerekçeleri aÅŸağıda unsurlar baÅŸlığı altında ayrın¬tılı olarak irdelenmiÅŸtir. Bunların dışında konuya iliÅŸkin olarak kullanılan özel terimler bulunmamaktadır. Çalışma toplamda üç bölümden oluÅŸmaktadır. BilindiÄŸi üzere kurumun hu¬kukî niteliÄŸi konusunda doktrinde tartışma bulunmaktadır. Kanunî düzenleme¬nin yetersizliÄŸi ve kurumun günden güne uygulamasının artması tartışmaların da buna baÄŸlı olarak artmasına yol açmaktadır. Bu nedenle biz, ilk bölümde önce¬likle kurumun hukukî niteliÄŸi konusundaki görüÅŸleri açıklayarak; daha sonra da kendi görüÅŸümüzü gerekçeleriyle sunacağız. Buna baÄŸlı olarak da kurumun ta¬nımı verilecektir. Daha sonra, kurumun tanımı dikkate alınarak, sözleÅŸmenin üçüncü kiÅŸinin fiilini taahhüt sözleÅŸmesi niteliÄŸini kazanabilmesi için gerekli olan unsurlar! açıklanacaktır. PeÅŸisıra geçerli bir üçüncü kiÅŸinin fiilini taahhüt sözleÅŸmesinin koÅŸulları açıklanacak ve sözleÅŸmeye uygulanacak hükümleri tes¬pit edebilmek için genel özellikleri irdelenecektir. Bunun dışında bu bölümde son olarak kurumun benzer kurumlardan farkları anahatlarıyla irdelenecektir. Çalışmanın ikinci bölümü sözleÅŸmenin hükümlerinin incelendiÄŸi bölüm olacaktır. Üçüncü kiÅŸinin fiilini taahhüt sözleÅŸmesinin kural olarak tek tarafa borç yükleyen akit olmasına baÄŸlı olarak, vaad edenin tazmin borcu bu bölümün ağırlıklı konusunu oluÅŸturacaktır. Üçüncü kiÅŸinin vaad edilen ile arasında varo¬lan borç iliÅŸkisinin vaad edenin tazmin borcuna etkileri de bu bölümde irdelene¬cektir. Son bölümünde sözleÅŸmenin sona erme hâlleri irdelenecek; buna baÄŸlı olarak gündeme gelmesi muhtemel rücû sorunu da bu baÅŸlık altında incelenecek¬tir. 5 Eren de aynı terimleri kullanmaktadır. EREN, s. 1108. 6 Tasarıda vaad eden yerine "üstlenen" terimi tercih edilmiÅŸ olmakla birlikte, bu terime karşılık olarak "üstlenilen" terimi kullanılması gerekeceÄŸinden, bunun ise "vaad edilen" yerine kullanılmasının uy¬ gun olmadığını düÅŸündüÄŸümüzden, tasarıdaki terminoloji tarafımızdan tercih edilmemiÅŸtir. 3 Ä°ÇÄ°NDEKÄ°LER ÖNSÖZ III Ä°ÇÄ°NDEKÄ°LER V GÄ°RÄ°Åž 1 1. BÖLÜM: GENEL OLARAK ÜÇÜNCÜ KİŞİNÄ°N FÄ°Ä°LÄ°NÄ° TAAHHÜT SÖZLEÅžMESÄ° § 1. HUKUKÃ� NÄ°TELİĞİ, TANIMI VE UNSURLARI 5 I. HUKUKÄ° NÄ°TELİĞİ 5 A. GENEL OLARAK 5 1- Üçüncü KiÅŸinin Fiilini Taahhüdün Genel Hüküm NiteliÄŸinde OlduÄŸu GörüÅŸü 7 2- Üçüncü KiÅŸinin Fiilini Taahhüt ile Garanti SözleÅŸmesinin Aynı OlduÄŸu GörüÅŸü 8 3- Üçüncü KiÅŸinin Fiilini Taahhüdün Garanti SözleÅŸmesinin Bir Türü OlduÄŸu GörüÅŸü 9 B. GÖRÜÅžLERÄ°N ELEÅžTlRlSt VE KANAATÃ�MlZ 11 II. TANIMI 20 III. UNSURLARI 22 A. GENEL OLARAK 22 B. FERDlLEÅžTlRlLMlÅž ÜÇÜNCÜ KlŞİNlN FtiLiNÄ°N VARLIÄžI 25 1. Üçüncü KiÅŸi Kavramı 25 a- Genel Olarak Üçüncü KiÅŸi ve SözleÅŸme ile iliÅŸkisi 25 b- Üçüncü KiÅŸinin Belirlenmesi 29 c- Üçüncü KiÅŸinin iliÅŸkiye Yabancı Olması 32 2. Fiil Kavramı 34 a-Genel Olarak 34 v Ä°ÇÄ°NDEKÄ°LER b- Edim - Fiil Ayrımı 36 c- Fiil ve Belirlenmesi 38 aa- Hukuka Uygun Olup Olmamaları Açısından 40 i- Hukuka Uygun Olan Fiiller 40 ii- Hukuka Uygun Olmayan Fiiller 42 bb- Davranış Biçimi Açısından 44 i- Verme 44 ii-Yapma 50 iii-Yapmama 54 iv- Katlanma 54 v- Kaçınma 56 C. TAZMÄ°N BORCU ÜSTLENME 57 D. BAÄžIMSIZ YÜKÜMLÜLÜK ALTINA GlRME 57 § 2. GEÇERLÄ°LİĞİ VE ÖZELLÄ°KLERÄ° 59 I. GEÇERLÄ°LİĞİ 59 A. GENEL OLARAK 59 B. TARAFLARIN EHLÄ°YETÄ° 62 1. Vaad Eden Açısından 62 2. Vaad Edilen Açısından 63 C. KONUNUN KANUNA, EMREDÄ°CÄ° HÜKÜMLERE, AHLÂK VE ADABA AYKIRI OLMAMASI 63 D. EDÄ°MLERÄ°N Ä°MKÂNSIZ OLMAMASI 64 1. Vaad Edenin Borcu Açısından 65 2. Üçüncü KiÅŸinin Fiili Açısından 66 E. Ä°RADELERÄ°N SIHHATLÄ° OLMASI 67 II. ÖZELLÄ°KLERÄ° 70 A. Ä°KÄ° TARAFLI BÄ°R HUKUKÃ� Ä°LÄ°ÅžKÄ° OLMASI 70 B. RIZAÃ� AKÄ°T OLMASI 71 C. BORÇ DOÄžURAN BÄ°R AKÄ°T OLMASI 71 D. KURAL OLARAK TEK TARAFA BORÇ YÜKLEYEN BÄ°R AKÄ°T OLMASI 72 E. BAÄžIMSIZ BÄ°R SÖZLEÅžME OLMASI 74 F Ä°LLETÄ° 74 VI Ä°ÇÄ°NDEKÄ°LER § 3. BENZER KURUMLARDAN AYRILMASI 75 I. GENEL OLARAK 75 II. KEFALET SÖZLEÅžMESÄ°NDEN AYIRDEDÄ°MESÄ° 78 A. GENEL OLARAK 78 B. AYIRDEDlLMESÃ�NDEKl ÖLÇÜTLER 79 1. SözleÅŸmeden doÄŸan Borcun Aslî veya Fer′î Olması 79 2. Tehlikeyi Üstlenenin Menfaati 81 3. KiÅŸiye Yönelik ilgi 82 c. ÅžÜPHE HÂLÄ°NDE KEFALET KARÄ°NESÄ° 83 III. BÄ°RLÄ°KTE BORÇ ÜSTLENMEDEN AYIRDEDÄ°LMESÃ� 83 IV. MÜTESELSÄ°L BORÇLULUKTAN AYIRDEDÄ°LMESÃ� 84 V. AVALDEN AYIRDEDÄ°LMESÃ� 85 3. BÖLÜM: ÜÇÜNCÜ KİŞİNÄ°N FÄ°Ä°LÄ°NÄ° TAAHHÜT SÖZLEÅžMESÄ°NÄ°N HÜKÜMLERÄ° VE SONA ERMESÄ° § 4. ÜÇÜNCÜ KİŞİNÄ°N FÄ°Ä°LÄ°NÄ° TAAHHÜT SÖZLEÅžMESÄ°NÄ°N HÜKÜMLERÄ° 87 I. GENEL OLARAK 87 II. VAAD EDENÄ°N YÜKÜMLÜLÜKLERÄ° 88 A. GENEL OLARAK 88 B. VAAD EDENÄ°N ASLÃ� BORCU OLARAK TAZMÄ°N BORCU 88 1. Genel Olarak 88 2. Tazmin Borcunun Tarzı 90 a-Genel Olarak 90 b- Nakden Tazmin 92 c- Aynen Tazmin 94 b- DiÄŸer Tazmin Åžekilleri 98 3. Tazmin Borcunun Özellikleri 99 4. Tazmin Borcunun GerçekleÅŸmesi 101 VII Ä°ÇÄ°NDEKÄ°LER a- Genel Olarak 101 b- Geciktirici Åžartın GerçekleÅŸmesi 103 aa- Taahhüt Edilen Fiilin Yapılması veya Yapılmaması 104 bb- Geciktirici Åžarta Konu Fiilin imkânsızlaÅŸması 105 cc- DürüstlüÄŸe Aykırı Engelleme (BK m. 154) Uyarınca Åžartın GerçekleÅŸmiÅŸ veya GerçekleÅŸmemiÅŸ Sayılması 106 c- Zararın Varlığı 108 aa-Maddî Zarar 109 i- Olumlu Zarar - Olumsuz Zarar 110 ii- Fiilî Zarar - Yoksun Kalınan Kâr 111 bb- Manevî Zarar 111 cc- Zararın ispatı 112 b- Zarar ile Üçüncü KiÅŸinin Fiili Arasında Uygun illiyet Bağının Varlığı 116 5. Tazmin Borcunun Kapsamı 116 a- Tazmin Borcunun Kapsamına iliÅŸkin SözleÅŸmede Hüküm Bulunmaması 117 b- Tazmin Borcunun Kapsamına iliÅŸkin SözleÅŸmede Hüküm Bulunmaması 119 6. Üçüncü KiÅŸi ile Vaad Edilen Arasındaki Borç Ä°liÅŸkisinin Vaad Edenin Tazmin Borcuna Etkisi 120 a- Üçüncü KiÅŸi ile Vaad Edilen Arasındaki SözleÅŸmenin GeçersizliÄŸinin Vaad Edenin Tazmin Borcuna Etkisi 121 b- Üçüncü KiÅŸi ile Vaad Edilen Arasındaki SözleÅŸmenin Sonradan Geçersiz Hale Gelmesinin veya Sona Ermesinin Vaad Edenin Tazmin Borcuna Etkisi : 122 c- Üçüncü KiÅŸi ile Vaad Edilen Arasındaki iliÅŸkide DiÄŸer Borca Aykırılık Hallerinin Vaad Edenin Tazmin Borcuna Etkisi 124 d- Üçüncü KiÅŸinin ve Vaad Edilenin Kusurlarının Vaad Edenin Tazmin Borcuna Etkisi 128 7. Tazmin Borcunun Muacceliydi 129 a- SözleÅŸmede Tazmin Borcuna Dair Özel Hüküm Bulunmadığı Hallerd Muacceliyet 130 VIII Ä°ÇÄ°NDEKÄ°LER b- SözleÅŸmede Tazmin Borcuna Dair Özel Hüküm BulunduÄŸu Hallerde Muacceliyet 132 aa- SözleÅŸmede Tazmin Borcu için Vade Öngörülmesi Hâlinde 132 bb- SözleÅŸmede Tazmin Borcu için Muacceliyet ihbarı Öngörülmesi Hâlinde 134 c- Tazmin Borcunun Süreye BaÄŸlanması 134 8. Tazmin Borcunda Temerrüde DüÅŸülmesi 136 C. VAAD EDENÄ°N DÄ°ÄžER YÜKÜMLÜLÜKLERÄ° 139 D. ZAMANAÅžIMI 140 III. VAADEDÄ°LENÄ°N YÜKÜMLÜLÜKLERÄ° 141 § 5. ÜÇÜNCÜ KİŞİNÄ°N FÄ°Ä°LÄ°NÄ° TAAHHÜT SÖZLEÅžMESÄ°NÄ°N SONA ERMESÄ° 142 I. GENEL OLARAK SONA ERME SEBEPLERÄ° 142 II. ÜÇÜNCÜ KİŞİNÄ°N FlÄ°LlNÄ° TAAHHÜT SÖZLEÅžMESÄ°NE ÖZEL SONA ERME SEBEPLERÄ° 144 A. SÖZLEÅžMEDE ÖNGÖRÜLEN SÜREYE BAÄžLI OLARAK SONA ERME 144 B. GECÄ°KTÄ°RÄ°CÄ° ÅžARTIN GERÇEKLEÅžMEMESÄ°NE BAÄžLI OLARAK SONA ERME 145 III. SONA ERMEYE Ä°LlÅžKlN ÖZEL BlR SORUN: RÜCÛ 147 A. GENEL OLARAK 147 B. VAAD EDEN Ä°LE ÜÇÜNCÜ KÄ°Åžl ARASINDA SÖZLEÅžME (KARÅžI GARANTÄ°) OLMASI HÂLÄ°NDE 148 C. VAAD EDEN Ä°LE ÜÇÜNCÜ KİŞİ ARASINDA SÖZLEÅžME OLMAMASI HÂLÄ°NDE 151 1. Vaad Edilen ile Üçüncü KiÅŸi Arasında Bir Borç Ä°liÅŸkisi Olmadığı Hâlde 152 2. Vaad Edilen ile Üçüncü KiÅŸi Arasında Bir Borç Ä°liÅŸkisi OlduÄŸu Hâlde 153 a- Üçüncü KiÅŸinin Vaad Edilene Karşı Sorumlu Olmadığı Hâllerde 154 IX Ä°ÇÄ°NDEKÄ°LER b- Üçüncü KiÅŸinin Vaad Edilene Karşı Sorumlu OlduÄŸu Hâllerde 154 SONUÇ 157 KAYNAKÇA 161
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı