Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Finansal Kiralama
Finansal Kiralama
İlhami SÖYLER
Sayfa Sayısı
:
232
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2007
ISBN NO
:
9789756135709
80,00
TL
Dr. llhami SÖYLER
,1958 Yılında Kahramanmaraş′a bağlı Afşin İlçesi′nin Çobanbeyli Kasabası′nda doğdu. 1976 yılında Ankara Maliye Meslek üsesi′ni bitirerek Maliye Bakanlığı′nda memur olarak göreve başladı. 1980 yılında Ankara, İTİA Ekonomi - Maliye Bölümü′nden mezun oldu. Aynı yıl Vergi Denetmenliği′ne atandı.
1987 yılında Gazi Üniversitesi Maliye Anabilim Dah′nda yüksek lisansını tamamladı. Aynı yıl ^J′ Bütçe Kontrolörlüğüne, 1990 yılında da Bütçe Kontrolörlüğü′ne atandı. 1996 yılında aynı Bakanlıkta Personel Genel Müdürlüğü Daire Başkanlığı′na, 2003 yılında da Genel Müdür Yardımcılığı′na atandı. Halen bu görevini yürütmektedir.
2004 yılında İstanbul Üniversitesi Maliye Anabilim Dah′nda doktorasını tamamladı.
Evli, iki çocuk sahibi olup, Fransızca bilmektedir. Yayımlanmış üç kitabı ve çok sayıda makalesi bulunan Dr. İlhami SÖYLER, aynı zamanda Atılım Üniversitesi İşletme Fakültesi′nde (part-time) Kamu Maliyesi ve Vergi Hukuku derslerini okutmaktadır.
SUNUŞ
"Zenginlik bir mala sahip olmakta değil, onu kullanmakta yatar" anlayışının bir yansıması olarak ortaya çıkan finansal kiralama, bir finansman yöntemi olarak 1950 yılında ABD′de uygulanmaya başlanmıştır. Bu yöntem 196O′lı yıllarda Avrupa ve Japonya′da uygulamaya girmiş, 1970′li yıllarda ise tüm ülkelere yayılmıştır.
1985 yılında 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu ile ülkemizde uygulanmaya başlanan bu yöntem, kaynak sıkıntısı çeken küçük ve ortaboy işletmeler açısından cazip bir finansman tekniğidir.
Finansal kiralamayı ülkemizde cazip kılan en önemli unsur, bünyesinde barındırdığı vergisel ve benzeri nitelikteki mali teşviklerdir.
"Mali Teşvik Uygulamaları Açısından Finansal Kiralama (Teori-Uygulama-Sorunlar-Çözümler)" konulu bu eser, ülkemizde finansal kiralama yöntemiyle yapılan yatırımlara, gerek Finansal Kiralama Kanunu, gerek vergi kanunları, gerekse diğer kanun ve kararnamelerle sağlanan mali teşvikleri belli bir sistem dahilinde açıklamakta, aksayan yönlerim ortaya koymakta ve bunlara çözüm önerileri sunmaktadır.
Kısaca bu eser;
* Finansal kiralamanın teorik altyapısının bütün yönleri ile açıklanması,
*Finansal Kiralama Kanunu′nun mevzuat ve uygulama açısından en son yargı kararları da dikkate alınarak analitik bir tarzda açıklanarak yorumlanması,
^Gelişmiş ve gelişmekte olan bazı ülke örneklerine de yer verilmek suretiyle, finansal kiralama yöntemi ile yapılan yatırımlara sağlanan mali teşviklerin ortaya konulması,
Açısından özgün ve farklı bir yaklaşıma sahiptir.
Ayrıca içeriğine bakıldığında bu kitabın zor, titiz ve objektif bir çalışmanın ürünü olarak ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Bu özellikleri ile eser, özgün, analitik ve normatif unsurlar içerdiğinden haklı olarak bilimsel bir değer taşımaktadır.
Dr. İlhami SÖYLER′i kutluyor, eserin akademisyenlere, bu alanda araştırma yapmak isteyenlere ve uygıdavıcılara yararlı olacağına inanıvorunı.
Prof. Dr. Esfender KORKMAZ
İstanbul Ün iv er s ite s i
İktisat Fakültesi
ÖNSÖZ
Kalkınmanın motoru yatınındır. Yatırımın beşeri kaynağı girişimci, nesnel kaynağı ise finansmandır. Kalkınmayı sağlayacak yatırımların finansmanı, hem ekonomistleri, hem de girişimcileri öteden beri meşgul eden konuların başında gelmektedir. Diğer finansman teknikleri yanında, kiralama yoluvla finansman tekniği de öteden beri kullanılagelen tekniklerden biridir. Bu çerçevede, yatırımların kiralama yoluyla finansmanı şeklinde ortaya çıkan finansal kiralamanın ilk uygulaması ABD′nde görülmüş, daha sonra kıta Avrupa′sına oradan da tüm Diinya′ya yayılmıştır. Zira Dünya ekonomisinde ortaya çıkan bunalım ve durgunluklar işletmelerin finansmanını da olumsuz bir şekilde etkilemiştir. Özellikle az gelişmiş ülkelerle, gelişmekte olan ülkeler, esasen yetersiz, sermaye birikimi nedeniyle yatırımlarının finansmanında daha çok dar boğazla karşılaşmışlardır. Bütün bu gelişmeler, Türkiye gibi kaynak sıkıntısı çeken ülkeleri alternatif finansman tekniği olan finansal kiralamaya yöneltmiş bulunmaktadır. Bu yönelişlerin bir sonucu olarak ülkemizde 1985 yılında Finansal Kiralama Kanunu çıkarılarak yürürlüğe konulmuştur.
Finansal Kiralama Kanunu, yatırım ve finansman sağlamaya yönelik kiralamayı hukuki bir çerçeveye oturturken, içeriğinde önemli ölçüde mali teşvik unsuru taşımaktadır. Diğer taraftan Finansal Kiralama Kanunu dışında, vergi kanunlarında, diğer kanunlarda ve Bakanlar Kurulu Kararları ile yürürlüğe konulan teşvik kararnamelerinde de finansal kiralamaya önemli mali teşvikler sağlanmaktadır. Ne var ki genel olarak teşvik uygulamalarının, özel olarak da mali teşvik uygulamalarının, birçok faaliyet alanını içerecek şekilde genişletilmesi, uygulamanın etkinliğini zayıflattığı gibi, kaynak israfına da neden olmaktadır.
Son derece karmaşık bir yapı arzeden mali teşvik uygulamalarının finansal kiralama sistemi ile bütünleştirilmesine yönelik çabaların bir sonucu olarak ortaya konulmaya çalışılan bu eserin kitap haline gelmesinde birçok ki-
sinin yardım ve katkısı olmuştur. Bu vesile ile yardım ve katkıda bulunanlara teşekkür ediyorum.
Özellikle, bu eseri baştan sona okuyarak, muhtemel yanlışlık ve hataları önleyen, Maliye Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü Şube Müdürü Gülsen Aydoğan′a, Sütçü İmam Üniversitesi iç Denetçisi İbrahim Ekiz′e ve yazımı üstlenen Personel Genel Müdürlüğü memuru Tuncay Yağmur′a teşekkür borçluyum.
Ayrıca bu eser için "sunuş" yazmak lütfunda bulunan değerli Hocam İstanbul Üniversitesi iktisat Fakültesi, Maliye Bölümü Öğretim Üyesi, Prof. Dr. Es/ender Korkmaz ′a şükranlarımı sunuyorum.
Nihayet, eserin titiz bir şekilde yayım ve basımını gerçekleştiren Yaklaşım Yayıncılık yetkililerine ve Cem Web Ofset çalışanlarına da teşekkür ediyorum.
Dr. İlhami SÖYLER
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ , , 5
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
GİRİŞ 15
BİRİNCİ BÖLÜM
LEASİNG-FİNANSAL KİRALAMA
I- LEASİNG KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ 21
II- LEASİNG KAVRAMININ TANIMI VE TÜRLERİ 22
A- LEASİNG KAVRAMININ TANİMİ 22
B- LEASİNG KAVRAMININ TÜRLERİ 23
1- Fonksiyonel Sınıflandırma 23
a- Satış ve Geriye Kiralama 23
b- Faaliyet Kiralaması 24
c- Finansal Kiralama , 25
ca- Genel Bilgiler 25
cb- Finansal Kiralamanın Özellikleri 26
cc- Finansal Kiralamanın Kriterleri 27
i- Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi′nin Kriterleri 27
ii- Avrupa Finansal Kiralama Birliği′nin Kriterleri 27
iii- Amerikan Federal Muhasebe Standartları Kurulu′nun Kriter
leri 28
iv- Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu′nun Kriterleri 28
v- Vergi idaresi Başkanlığı′nın Kriterleri 29
cd- Finansal Kiralamanın Aşamaları 30
2- Diğer Sınıflandırmalar 33
a- Doğrudan-Dolaylı Leasing 33
b- Brüt-Net Leasing 33
c- Ulusal-Uluslararası Leasing,... 33
d- Kısmi-Tam Ödemeli Leasing 33
e- Deneme Süreli-Süresiz Leasing 34
f- Açık-Kapaiı Sonlu Leasing 34
g- Kaldıraçlı-Kaldıraçsız Leasing 34
h- İki-Üç Taraflı Leasing 34
i- Kısa-Uzun Süreli Leasing 34
j- Mülkiyetli-Mülkiyetsiz Leasing 35
k- Değiştirmeli-Değiştirmesiz Leasing 35
I- Birinci-İkinci El Leasing 35
m- Alt Kiralamalı-Kiralamasız Leasing 35
n- Taşınır-Taşınmazlara Yönelik Leasing 35
o- Yatmm-Tüketime Yönelik Leasing 35
III- FİNANSAL KİRALAMANIN SATIŞ VE KİRALAMADAN FARKLI YÖNLERİ 36
IV- FİNANSAL KİRALAMANIN AVANTAJLARI 38
A- FİNANSAL KİRALAMANIN MAKROEKONOMİK AVANTAJLARİ 38
B- FİNANSAL KİRALAMANIN MİKROEKONOMİK AVANTAJLARI 40
1- Kiralayan Yönünden Avantajları 40
2- Kiracı Yönünden Avantajları 41
V- FİNANSAL KİRALAMANIN DEZAVANTAJLARI 43
VI- FİNANSAL KİRALAMANIN HUKUKİ, İKTİSADİ VE MALİ BOYUTLARI 45
A- FİNANSAL KİRALAMANIN HUKUKİ BOYUTLARI 46
B- FİNANSAL KİRALAMANIN İKTİSADİ BOYUTLARI 46
C- FİNANSAL KİRALAMANIN MALİ BOYUTLARI 47
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE′DE FİNANSAL KİRALAMA UYGULAMALARI
I- GENEL AÇIKLAMA 49
II- FİNANSAL KİRALAMANIN AMACI 51
III- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN TANIMI 53
IV- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ YAPISI, ŞEKLİ VE TES
CİLİ, TABİ OLDUĞU HÜKÜMLER 56
A- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ YAPISI 56
B- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ VE TESCİLİ 57
C- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN TABİ OLDUĞU HÜKÜMLER 61
V- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN KONUSU VE BEDELİ 62
A- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN KONUSU 62
1- Taşınır Mallar , 63
2- Taşınmaz Mallar 64
B- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN BEDELİ 66
VI- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI 69
A- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNDE KİRALAYAN ŞİRKET 70
1- Kiralayanın Hukuki Yapısı 70
2- Kuruluş Koşulları ve izin Süreci 71
3- Denetimi 71
4- Kiralama İşlemlerinde Sınırlamalar 72
5- Finansal Kiralama Şirketlerinin Yapamayacağı İşler 73
6- Finansal Kiralama Şirketinin Hakları ve Borçları 73
a- Kiralayanın Hakları 73
aa- Mülkiyet Hakkı 73
ab- Ücret isteme Hakkı 74
ac- Diğer Haklan 74
b- Kiralayanın Borçları 74
ba- Malın Zilyetliğini Kiracıya Devretme Borcu 74
bb- Malın Mülkiyetini Başkasına Devretmeme Borcu 75
be- Malı Sigorta Ettirme Borcu 76
bd- Ayıba Karşı Tekeffül Borcu 77
B- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNDE KİRACI 78
1- Kiracının Hukuki Durumu 78
2- Kiracının Hakları ve Borçları 78
a- Kiracının Haklan 78
aa- Malı Kullanma ve Ondan Yararlanma Hakkı 78
ab- Malın Zilyetliğini Talep Hakkı 80
ac- Diğer Hakları 81
b- Kiracının Borçları 81
ba- Malı İtinalı Kullanma Borcu 81
bb- Malın Bakım, Onarım ve Korunması Borcu 81
be- Malın Hasar ve Zıyaı Borcu 82
bd- Malın Zilyetliğini Başkasına Devretmeme Borcu 83
be- Sigorta Primlerini Ödeme Borcu 84
bf- Diğer Borçları 84
12 İÇİNDEKİLER
VII-FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 84
A- SONA ERME NEDENLERİ 85
1- Sürenin Dolması 85
2- Şirketin Sona Ermesi veya Tüzei Kişiliğinin Son Bulması 86
3- Kiracının İflası veya Aleyhine Yapılan İcra Takibinin Semeresiz Kal
ması 86
4- Kiracının Ölümü, Fiil Ehliyetini Yitirmesi veya İşletmesini Tasfiye
Etmesi 88
5- Sözleşmenin İhlal Edilmesi , 89
B- SONA ERMENİN VE FESHİN SONUÇLARI 90
1- Sona Ermenin Sonuçları 91
2- Feshin Sonuçları 92
VIII-FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN TABİ OLDUĞU HÜKÜMLER 94
A- UYGULANACAK HÜKÜMLER 94
B- UYGULANMAYACAK HÜKÜMLER 95
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MAL! TEŞVİK UYGULAMALARI AÇISINDAN FİNANSAL KİRALAMA
i- GENEL TEŞVİK SİSTEMİ İÇİNDE MALİ TEŞVİKLER 97
A- TEŞVİK KAVRAM! VE ÖNEMİ 97
B- TEŞVİK KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ 98
C- TEŞVİK UYGULAMALARININ AMAÇLARI 100
1- Endüstrileşmenin Sağlanması 101
2- Dış Ticaretin Artırılması 101
3- Rekabetin Korunması , 101
4- Bölgesel ve Sektöre! Kalkınmanın Temini 101
5- İstihdamın Sağlanması ve Sürdürülmesi 102
6- Diğer Amaçlar , 102
D- TEŞVİK UYGULAMALARİNİN TÜRLERİ 102
1- İşlevsel Açıdan Teşvikler 102
2- Nakdi ve Ayni Teşvikler 102
3- Maddi ve Maddi Olmayan Teşvikler 103
4- Gelirleri Azaitan-Harcamaları Artıran Teşvikler 103
İÇİNDEKİLER 13
5- Yatırım, Üretim ve İhracata Yönelik Teşvikler 103
6- Diğer Teşvikler 103
II- BAZI ÜLKELERDE FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİK
LER , 104
A- ABD′DE FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 105
B- İNGİLTERE′DE FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 107
C- FRANSA′DA FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 108
D- ALMANYA′DA FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 110
E- JAPONYA′DA FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER .... 111
F- GÜNEY KORE′DE FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİK
LER 112
G- BREZİLYA′DA FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 114
İli- ÜLKEMİZDE FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER.... 115
A- FİNANSAL KİRALAMA KANUNU İLE SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 116
1- Yatırım İndirimi İstisnası 117
2- Gümrük Vergisi Muafiyeti ve KDV İstisnası 120
a- Gümrük Vergisi Muafiyeti. 122
b- Katma Değer Vergisi İstisnası 126
ba- Yurtiçi Teslimlerde KDV istisnası 126
bb- ithalatta KDV istisnası 127
3- Özellikli Durumlar 128
a- Yatırımların Devir, Satış, İhraç ve Kiralanması 128
b- Sözleşmenin Feshi, İflas ve Tasfiye Halleri. 129
4- Gümrük Vergisi Ertelemesi 131
5- Vergi, Resim ve Harç İstisnası .......133
B- VERGİ KANUNLARI İLE SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 134
1- Genel Oiarak Tüm Yatırımlara Sağlanan Mali Teşvikler 135
a- Özel Okul İşletmeciliği Kazanç İstisnası 135
b- AR-GE İndirimi 136
c- KDV istisnaları 136
ca- Yurtdışı Teslimlerde istisnalar 136
cb- Yurtiçi Teslimlerde istisnalar 137
d- Damga Vergisi ve Harçlara İlişkin İstisnalar. 137
e- İhracata Yönelik Damga Vergisi ve Harç İstisnası 137
2- Özel Olarak Sadece Finansal Kiralamaya Sağlanan Mali Teşvikler 140
14 İÇİNDEKİLER
a- Gelir Vergisi Kanunu ile Sağlanan Mali Teşvikler 141
aa- Kiralayanlara Sağlanan Mali Teşvikler 141
ab- Kiracılara Sağlanan Mali Teşvikler 143
b- Kurumlar Vergisi Kanunu ile Sağlanan Mali Teşvikler 143
ba- Kiralayanlara Sağlanan Mali Teşvikler 143
bb- Kiracılara Sağlanan Mali Teşvikler 144
c- Katma Değer Vergisi Kanunu ile Sağlanan Mali Teşvikler 145
d- Gider Vergileri Kanunu ile Sağlanan Mali Teşvikler 147
C- DİĞER KANUNLARLA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 149
1- Serbest Bölgelerde Sağlanan Mali Teşvikler 149
2- Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Sağlanan Mali Teşvikler 151
3- Gelişmemiş İllerde ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde Sağlanan
Mali Teşvikler 153
a- Gelir Vergisi Stopajı Desteği , 153
b- Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği 154
c- Enerji Desteği 155
d- Bedelsiz Yatırım Yeri Desteği 155
4- Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu ile Sağlanan Mali
Teşvikler 157
a- Taşınmaz Mal Tahsisi 158
b- Gelir Vergisi Stopajı İndirimi 158
c- Sigorta Primi İşveren Hissesi İndirimi 159
d- Enerji desteği 159
e- Su Bedeli İndirimi. 160
f- Yabancı Uzman Personel ve Sanatçı Çalıştırma İzni 161
g Haftasonu ve Resmi Tatillerde Faaliyette Bulunma izni. 161
h- Müşterek Hususlar. 161
5- KOSGEB Tarafından KOBİ′lere Sağlanan Mali Teşvikler 162
a- Teknoloji Araştırma ve Geliştirme Desteği 163
b- Ortak Kullanım Amaçlı Makine ve Teçhizat Desteği 163
c- Yeni Girişim Desteği 163
6- Kamu Yatırımlarına Sağlanan Mali Teşvikler 164
IV- SONUÇ VE ÖNERİLER 169
EKLER 177
KAYNAKÇA 223
,1958 Yılında Kahramanmaraş′a bağlı Afşin İlçesi′nin Çobanbeyli Kasabası′nda doğdu. 1976 yılında Ankara Maliye Meslek üsesi′ni bitirerek Maliye Bakanlığı′nda memur olarak göreve başladı. 1980 yılında Ankara, İTİA Ekonomi - Maliye Bölümü′nden mezun oldu. Aynı yıl Vergi Denetmenliği′ne atandı.
1987 yılında Gazi Üniversitesi Maliye Anabilim Dah′nda yüksek lisansını tamamladı. Aynı yıl ^J′ Bütçe Kontrolörlüğüne, 1990 yılında da Bütçe Kontrolörlüğü′ne atandı. 1996 yılında aynı Bakanlıkta Personel Genel Müdürlüğü Daire Başkanlığı′na, 2003 yılında da Genel Müdür Yardımcılığı′na atandı. Halen bu görevini yürütmektedir.
2004 yılında İstanbul Üniversitesi Maliye Anabilim Dah′nda doktorasını tamamladı.
Evli, iki çocuk sahibi olup, Fransızca bilmektedir. Yayımlanmış üç kitabı ve çok sayıda makalesi bulunan Dr. İlhami SÖYLER, aynı zamanda Atılım Üniversitesi İşletme Fakültesi′nde (part-time) Kamu Maliyesi ve Vergi Hukuku derslerini okutmaktadır.
SUNUŞ
"Zenginlik bir mala sahip olmakta değil, onu kullanmakta yatar" anlayışının bir yansıması olarak ortaya çıkan finansal kiralama, bir finansman yöntemi olarak 1950 yılında ABD′de uygulanmaya başlanmıştır. Bu yöntem 196O′lı yıllarda Avrupa ve Japonya′da uygulamaya girmiş, 1970′li yıllarda ise tüm ülkelere yayılmıştır.
1985 yılında 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu ile ülkemizde uygulanmaya başlanan bu yöntem, kaynak sıkıntısı çeken küçük ve ortaboy işletmeler açısından cazip bir finansman tekniğidir.
Finansal kiralamayı ülkemizde cazip kılan en önemli unsur, bünyesinde barındırdığı vergisel ve benzeri nitelikteki mali teşviklerdir.
"Mali Teşvik Uygulamaları Açısından Finansal Kiralama (Teori-Uygulama-Sorunlar-Çözümler)" konulu bu eser, ülkemizde finansal kiralama yöntemiyle yapılan yatırımlara, gerek Finansal Kiralama Kanunu, gerek vergi kanunları, gerekse diğer kanun ve kararnamelerle sağlanan mali teşvikleri belli bir sistem dahilinde açıklamakta, aksayan yönlerim ortaya koymakta ve bunlara çözüm önerileri sunmaktadır.
Kısaca bu eser;
* Finansal kiralamanın teorik altyapısının bütün yönleri ile açıklanması,
*Finansal Kiralama Kanunu′nun mevzuat ve uygulama açısından en son yargı kararları da dikkate alınarak analitik bir tarzda açıklanarak yorumlanması,
^Gelişmiş ve gelişmekte olan bazı ülke örneklerine de yer verilmek suretiyle, finansal kiralama yöntemi ile yapılan yatırımlara sağlanan mali teşviklerin ortaya konulması,
Açısından özgün ve farklı bir yaklaşıma sahiptir.
Ayrıca içeriğine bakıldığında bu kitabın zor, titiz ve objektif bir çalışmanın ürünü olarak ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Bu özellikleri ile eser, özgün, analitik ve normatif unsurlar içerdiğinden haklı olarak bilimsel bir değer taşımaktadır.
Dr. İlhami SÖYLER′i kutluyor, eserin akademisyenlere, bu alanda araştırma yapmak isteyenlere ve uygıdavıcılara yararlı olacağına inanıvorunı.
Prof. Dr. Esfender KORKMAZ
İstanbul Ün iv er s ite s i
İktisat Fakültesi
ÖNSÖZ
Kalkınmanın motoru yatınındır. Yatırımın beşeri kaynağı girişimci, nesnel kaynağı ise finansmandır. Kalkınmayı sağlayacak yatırımların finansmanı, hem ekonomistleri, hem de girişimcileri öteden beri meşgul eden konuların başında gelmektedir. Diğer finansman teknikleri yanında, kiralama yoluvla finansman tekniği de öteden beri kullanılagelen tekniklerden biridir. Bu çerçevede, yatırımların kiralama yoluyla finansmanı şeklinde ortaya çıkan finansal kiralamanın ilk uygulaması ABD′nde görülmüş, daha sonra kıta Avrupa′sına oradan da tüm Diinya′ya yayılmıştır. Zira Dünya ekonomisinde ortaya çıkan bunalım ve durgunluklar işletmelerin finansmanını da olumsuz bir şekilde etkilemiştir. Özellikle az gelişmiş ülkelerle, gelişmekte olan ülkeler, esasen yetersiz, sermaye birikimi nedeniyle yatırımlarının finansmanında daha çok dar boğazla karşılaşmışlardır. Bütün bu gelişmeler, Türkiye gibi kaynak sıkıntısı çeken ülkeleri alternatif finansman tekniği olan finansal kiralamaya yöneltmiş bulunmaktadır. Bu yönelişlerin bir sonucu olarak ülkemizde 1985 yılında Finansal Kiralama Kanunu çıkarılarak yürürlüğe konulmuştur.
Finansal Kiralama Kanunu, yatırım ve finansman sağlamaya yönelik kiralamayı hukuki bir çerçeveye oturturken, içeriğinde önemli ölçüde mali teşvik unsuru taşımaktadır. Diğer taraftan Finansal Kiralama Kanunu dışında, vergi kanunlarında, diğer kanunlarda ve Bakanlar Kurulu Kararları ile yürürlüğe konulan teşvik kararnamelerinde de finansal kiralamaya önemli mali teşvikler sağlanmaktadır. Ne var ki genel olarak teşvik uygulamalarının, özel olarak da mali teşvik uygulamalarının, birçok faaliyet alanını içerecek şekilde genişletilmesi, uygulamanın etkinliğini zayıflattığı gibi, kaynak israfına da neden olmaktadır.
Son derece karmaşık bir yapı arzeden mali teşvik uygulamalarının finansal kiralama sistemi ile bütünleştirilmesine yönelik çabaların bir sonucu olarak ortaya konulmaya çalışılan bu eserin kitap haline gelmesinde birçok ki-
sinin yardım ve katkısı olmuştur. Bu vesile ile yardım ve katkıda bulunanlara teşekkür ediyorum.
Özellikle, bu eseri baştan sona okuyarak, muhtemel yanlışlık ve hataları önleyen, Maliye Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü Şube Müdürü Gülsen Aydoğan′a, Sütçü İmam Üniversitesi iç Denetçisi İbrahim Ekiz′e ve yazımı üstlenen Personel Genel Müdürlüğü memuru Tuncay Yağmur′a teşekkür borçluyum.
Ayrıca bu eser için "sunuş" yazmak lütfunda bulunan değerli Hocam İstanbul Üniversitesi iktisat Fakültesi, Maliye Bölümü Öğretim Üyesi, Prof. Dr. Es/ender Korkmaz ′a şükranlarımı sunuyorum.
Nihayet, eserin titiz bir şekilde yayım ve basımını gerçekleştiren Yaklaşım Yayıncılık yetkililerine ve Cem Web Ofset çalışanlarına da teşekkür ediyorum.
Dr. İlhami SÖYLER
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ , , 5
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
GİRİŞ 15
BİRİNCİ BÖLÜM
LEASİNG-FİNANSAL KİRALAMA
I- LEASİNG KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ 21
II- LEASİNG KAVRAMININ TANIMI VE TÜRLERİ 22
A- LEASİNG KAVRAMININ TANİMİ 22
B- LEASİNG KAVRAMININ TÜRLERİ 23
1- Fonksiyonel Sınıflandırma 23
a- Satış ve Geriye Kiralama 23
b- Faaliyet Kiralaması 24
c- Finansal Kiralama , 25
ca- Genel Bilgiler 25
cb- Finansal Kiralamanın Özellikleri 26
cc- Finansal Kiralamanın Kriterleri 27
i- Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi′nin Kriterleri 27
ii- Avrupa Finansal Kiralama Birliği′nin Kriterleri 27
iii- Amerikan Federal Muhasebe Standartları Kurulu′nun Kriter
leri 28
iv- Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu′nun Kriterleri 28
v- Vergi idaresi Başkanlığı′nın Kriterleri 29
cd- Finansal Kiralamanın Aşamaları 30
2- Diğer Sınıflandırmalar 33
a- Doğrudan-Dolaylı Leasing 33
b- Brüt-Net Leasing 33
c- Ulusal-Uluslararası Leasing,... 33
d- Kısmi-Tam Ödemeli Leasing 33
e- Deneme Süreli-Süresiz Leasing 34
f- Açık-Kapaiı Sonlu Leasing 34
g- Kaldıraçlı-Kaldıraçsız Leasing 34
h- İki-Üç Taraflı Leasing 34
i- Kısa-Uzun Süreli Leasing 34
j- Mülkiyetli-Mülkiyetsiz Leasing 35
k- Değiştirmeli-Değiştirmesiz Leasing 35
I- Birinci-İkinci El Leasing 35
m- Alt Kiralamalı-Kiralamasız Leasing 35
n- Taşınır-Taşınmazlara Yönelik Leasing 35
o- Yatmm-Tüketime Yönelik Leasing 35
III- FİNANSAL KİRALAMANIN SATIŞ VE KİRALAMADAN FARKLI YÖNLERİ 36
IV- FİNANSAL KİRALAMANIN AVANTAJLARI 38
A- FİNANSAL KİRALAMANIN MAKROEKONOMİK AVANTAJLARİ 38
B- FİNANSAL KİRALAMANIN MİKROEKONOMİK AVANTAJLARI 40
1- Kiralayan Yönünden Avantajları 40
2- Kiracı Yönünden Avantajları 41
V- FİNANSAL KİRALAMANIN DEZAVANTAJLARI 43
VI- FİNANSAL KİRALAMANIN HUKUKİ, İKTİSADİ VE MALİ BOYUTLARI 45
A- FİNANSAL KİRALAMANIN HUKUKİ BOYUTLARI 46
B- FİNANSAL KİRALAMANIN İKTİSADİ BOYUTLARI 46
C- FİNANSAL KİRALAMANIN MALİ BOYUTLARI 47
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE′DE FİNANSAL KİRALAMA UYGULAMALARI
I- GENEL AÇIKLAMA 49
II- FİNANSAL KİRALAMANIN AMACI 51
III- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN TANIMI 53
IV- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ YAPISI, ŞEKLİ VE TES
CİLİ, TABİ OLDUĞU HÜKÜMLER 56
A- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ YAPISI 56
B- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ VE TESCİLİ 57
C- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN TABİ OLDUĞU HÜKÜMLER 61
V- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN KONUSU VE BEDELİ 62
A- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN KONUSU 62
1- Taşınır Mallar , 63
2- Taşınmaz Mallar 64
B- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN BEDELİ 66
VI- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI 69
A- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNDE KİRALAYAN ŞİRKET 70
1- Kiralayanın Hukuki Yapısı 70
2- Kuruluş Koşulları ve izin Süreci 71
3- Denetimi 71
4- Kiralama İşlemlerinde Sınırlamalar 72
5- Finansal Kiralama Şirketlerinin Yapamayacağı İşler 73
6- Finansal Kiralama Şirketinin Hakları ve Borçları 73
a- Kiralayanın Hakları 73
aa- Mülkiyet Hakkı 73
ab- Ücret isteme Hakkı 74
ac- Diğer Haklan 74
b- Kiralayanın Borçları 74
ba- Malın Zilyetliğini Kiracıya Devretme Borcu 74
bb- Malın Mülkiyetini Başkasına Devretmeme Borcu 75
be- Malı Sigorta Ettirme Borcu 76
bd- Ayıba Karşı Tekeffül Borcu 77
B- FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNDE KİRACI 78
1- Kiracının Hukuki Durumu 78
2- Kiracının Hakları ve Borçları 78
a- Kiracının Haklan 78
aa- Malı Kullanma ve Ondan Yararlanma Hakkı 78
ab- Malın Zilyetliğini Talep Hakkı 80
ac- Diğer Hakları 81
b- Kiracının Borçları 81
ba- Malı İtinalı Kullanma Borcu 81
bb- Malın Bakım, Onarım ve Korunması Borcu 81
be- Malın Hasar ve Zıyaı Borcu 82
bd- Malın Zilyetliğini Başkasına Devretmeme Borcu 83
be- Sigorta Primlerini Ödeme Borcu 84
bf- Diğer Borçları 84
12 İÇİNDEKİLER
VII-FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 84
A- SONA ERME NEDENLERİ 85
1- Sürenin Dolması 85
2- Şirketin Sona Ermesi veya Tüzei Kişiliğinin Son Bulması 86
3- Kiracının İflası veya Aleyhine Yapılan İcra Takibinin Semeresiz Kal
ması 86
4- Kiracının Ölümü, Fiil Ehliyetini Yitirmesi veya İşletmesini Tasfiye
Etmesi 88
5- Sözleşmenin İhlal Edilmesi , 89
B- SONA ERMENİN VE FESHİN SONUÇLARI 90
1- Sona Ermenin Sonuçları 91
2- Feshin Sonuçları 92
VIII-FİNANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNİN TABİ OLDUĞU HÜKÜMLER 94
A- UYGULANACAK HÜKÜMLER 94
B- UYGULANMAYACAK HÜKÜMLER 95
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MAL! TEŞVİK UYGULAMALARI AÇISINDAN FİNANSAL KİRALAMA
i- GENEL TEŞVİK SİSTEMİ İÇİNDE MALİ TEŞVİKLER 97
A- TEŞVİK KAVRAM! VE ÖNEMİ 97
B- TEŞVİK KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ 98
C- TEŞVİK UYGULAMALARININ AMAÇLARI 100
1- Endüstrileşmenin Sağlanması 101
2- Dış Ticaretin Artırılması 101
3- Rekabetin Korunması , 101
4- Bölgesel ve Sektöre! Kalkınmanın Temini 101
5- İstihdamın Sağlanması ve Sürdürülmesi 102
6- Diğer Amaçlar , 102
D- TEŞVİK UYGULAMALARİNİN TÜRLERİ 102
1- İşlevsel Açıdan Teşvikler 102
2- Nakdi ve Ayni Teşvikler 102
3- Maddi ve Maddi Olmayan Teşvikler 103
4- Gelirleri Azaitan-Harcamaları Artıran Teşvikler 103
İÇİNDEKİLER 13
5- Yatırım, Üretim ve İhracata Yönelik Teşvikler 103
6- Diğer Teşvikler 103
II- BAZI ÜLKELERDE FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİK
LER , 104
A- ABD′DE FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 105
B- İNGİLTERE′DE FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 107
C- FRANSA′DA FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 108
D- ALMANYA′DA FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 110
E- JAPONYA′DA FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER .... 111
F- GÜNEY KORE′DE FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİK
LER 112
G- BREZİLYA′DA FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 114
İli- ÜLKEMİZDE FİNANSAL KİRALAMAYA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER.... 115
A- FİNANSAL KİRALAMA KANUNU İLE SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 116
1- Yatırım İndirimi İstisnası 117
2- Gümrük Vergisi Muafiyeti ve KDV İstisnası 120
a- Gümrük Vergisi Muafiyeti. 122
b- Katma Değer Vergisi İstisnası 126
ba- Yurtiçi Teslimlerde KDV istisnası 126
bb- ithalatta KDV istisnası 127
3- Özellikli Durumlar 128
a- Yatırımların Devir, Satış, İhraç ve Kiralanması 128
b- Sözleşmenin Feshi, İflas ve Tasfiye Halleri. 129
4- Gümrük Vergisi Ertelemesi 131
5- Vergi, Resim ve Harç İstisnası .......133
B- VERGİ KANUNLARI İLE SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 134
1- Genel Oiarak Tüm Yatırımlara Sağlanan Mali Teşvikler 135
a- Özel Okul İşletmeciliği Kazanç İstisnası 135
b- AR-GE İndirimi 136
c- KDV istisnaları 136
ca- Yurtdışı Teslimlerde istisnalar 136
cb- Yurtiçi Teslimlerde istisnalar 137
d- Damga Vergisi ve Harçlara İlişkin İstisnalar. 137
e- İhracata Yönelik Damga Vergisi ve Harç İstisnası 137
2- Özel Olarak Sadece Finansal Kiralamaya Sağlanan Mali Teşvikler 140
14 İÇİNDEKİLER
a- Gelir Vergisi Kanunu ile Sağlanan Mali Teşvikler 141
aa- Kiralayanlara Sağlanan Mali Teşvikler 141
ab- Kiracılara Sağlanan Mali Teşvikler 143
b- Kurumlar Vergisi Kanunu ile Sağlanan Mali Teşvikler 143
ba- Kiralayanlara Sağlanan Mali Teşvikler 143
bb- Kiracılara Sağlanan Mali Teşvikler 144
c- Katma Değer Vergisi Kanunu ile Sağlanan Mali Teşvikler 145
d- Gider Vergileri Kanunu ile Sağlanan Mali Teşvikler 147
C- DİĞER KANUNLARLA SAĞLANAN MALİ TEŞVİKLER 149
1- Serbest Bölgelerde Sağlanan Mali Teşvikler 149
2- Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Sağlanan Mali Teşvikler 151
3- Gelişmemiş İllerde ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde Sağlanan
Mali Teşvikler 153
a- Gelir Vergisi Stopajı Desteği , 153
b- Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği 154
c- Enerji Desteği 155
d- Bedelsiz Yatırım Yeri Desteği 155
4- Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu ile Sağlanan Mali
Teşvikler 157
a- Taşınmaz Mal Tahsisi 158
b- Gelir Vergisi Stopajı İndirimi 158
c- Sigorta Primi İşveren Hissesi İndirimi 159
d- Enerji desteği 159
e- Su Bedeli İndirimi. 160
f- Yabancı Uzman Personel ve Sanatçı Çalıştırma İzni 161
g Haftasonu ve Resmi Tatillerde Faaliyette Bulunma izni. 161
h- Müşterek Hususlar. 161
5- KOSGEB Tarafından KOBİ′lere Sağlanan Mali Teşvikler 162
a- Teknoloji Araştırma ve Geliştirme Desteği 163
b- Ortak Kullanım Amaçlı Makine ve Teçhizat Desteği 163
c- Yeni Girişim Desteği 163
6- Kamu Yatırımlarına Sağlanan Mali Teşvikler 164
IV- SONUÇ VE ÖNERİLER 169
EKLER 177
KAYNAKÇA 223
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı