Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Eski Hale Getirme
Eski Hale Getirme
Erdal TERCAN
Sayfa Sayısı
:
317
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2006
ISBN NO
:
9789754643571
160,00
TL öNSöZ Eski hale getirme kurumu, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu\′muzun 166-174 üncü maddeleri arasında \"hali sabıka irca\" başlığı altında düzenlenmiştir. Ancak, eski hale getirmenin, hukukumuzda iyi bilinen ve sıkça başvurulan bir hukuku kurum olduğunu söylemek mümkün değildir. Öyleki, uygulamada, bazen icranın iadesi (İİK m.40) için, bazen de, zarar verici fiilin giderilerek, önceki duruma dönülmesi için, eski hale getirme ifadesi kullanılmaktadır. Oysa, dar ve teknik anlamada eski hale getirme, kanun veya hakim tarafından tayin edilen kesin sürenin, kusur olmaksızın kaçırılması halinde, süresinde yapılamayan işlemin, tekrar yapılabilmesi için tanınan bir hukuki çaredir. Bu açıdan, eski hale getirme kurumu, medeni usul hukukunda çok önemli bir fonksiyona sahiptir. Eski hale getirme kurumu, bu güne kadar, doktrinde ayrıntılı bir şekilde yeterince incelenmemiştir. Keza, uygulamada da, kendisinden, olması gerektiği şekilde yararlanıldığı söylenemez. Taraflar arasındaki uyuşmazlık, dava şeklinde mahkemeye yansıtıldıktan sonra, bu uyuşmazlığın, en kısa sürede, en ucuz ve basit bir şekilde sonuçlandırılmasında, tarafların olduğu kadar, kamunun da menfaati vardır. \"Usul ekonomisi\" adı verilen bu temel ilke, Anayasa m.l41,IV\′de ve Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu m.77\′de açıkça kabul edilmiştir. O nedenle davanın, mümkün olan en kısa süre içinde bitirilmesi bir zorunluluktur. Aksi takdirde, davalar gereksiz yere uzayacak olursa; yargı, etkinliğini, güvenilirliğini yitirir; ibret olma fonksiyonunu kaybeder; hak sahibi, dava ile takip ettiği hukuki yarara ulaşamayabilir. Dilimize yerleşmiş olan, \"geciken adalet, adalet değildir\" özdeyişi bu durumu veciz bir şekilde çok iyi ifade etmektedir. Davaların usul ekomisi ilkesine uygun bir şekilde, en kısa süre içinde sonuçlandırılabilmesi için, mahkemeler ve taraflar için süreler öngörülmüştür. Taraflar için öngörülen kesin süreler, hak düşürücü nitelikte olduklarından, işlem süresi içinde yapılmazsa, o işlemi yapma hakkı sona erer. Taraf, süresi içinde işlemi kusurlu bir davranışı sonucu yapmamışsa, böyle bir tarafın, işlemi süresinde yapamaması nedeniyle aleyhine doğan hukuki duruma katlanması, hak ve adalet duygulanna uygun düşer. Buna karşılık, taraf, kusuru olmaksızın ortaya çıkan bir engel nedeniyle, işlemi süresinde yapa-mamışsa, aynı şekilde böyle bir tarafın da, aleyhine doğan hukuki duruma katlanmasını beklemek, hak ve adalet duygularına ters düşer. İşte, böyle bir durumda, Kanun koyucu, kusuru olmaksızın işlemi süresinde yapamayan tarafa, o işlemi tekrar yapabilmesini sağlamak için, bir hukuki yol tanımıştır ki, bu yol eski hale getirmedir. Eski hale getirme, bu fonksiyonu ile, medeni usul hukukunun maddi gerçeğe ulaşma amacına hizmet ettiği gibi, taraflann, eşitliği, adil yargılanma haklan ve hukuki dinlenilme haklannın gerçekleşmesine de hizmet etmektedir. Medeni usul hukukunun şekli kurallarının, maddi hukukun önüne geçip, hakkı yok etme riskine karşı kabul edilen hukuki yollardan bir tanesi de eski hale getirme kurumudur. Eski hale getirme, gerçek hak sahibinin hakkına ulaşması için, süre nedeniyle yollann kapanması halinde, hakka ulaşmanın yolunu açan, çok önemli bir hukuki kurumdur. İşte bu etkisi ve önemine rağmen, doktrinde yeterince incelenmemiş bir konu olduğu için, \"eski hale getirme\" kurumunu profesörlük takdim tezi olarak ele alıp incelemeyi uygun bulduk. Çalışmamızda, doktrindeki görüşler yanında, Yargıtay kararlanna ve yeri geldikçe Alman Federal Mahkemesi kararlanna da yer verdik. Bu şekilde, çalışmanın, uygulamadan kopuk, teorik bir çalışma olarak kalmamasını, uygulamaya gerçekten yardımcı olabilecek bir çalışma olmasını amaçladık. Daha önce, doçentlik veya profesörlük tezi olarak yapılan çalışmalar, jüriye gider, jürinin görüş ve eleştirileri doğrultusunda tekrar gözden geçirilerek, konunun daha da olgunlaşması sağlandıktan sonra, basım aşamasına geçilirdi. Ancak; son yıllarda sistem değiştirilmiş, yapılan çalışmanın basıldıktan sonra jüriye gönderilmesi esas benimsenmiştir. Bu durumda da, jürinin değerli görüş ve eleştirilerinin, çalışmaya yansıtılamaması, durumu ortaya çıkmıştır. O nedenle, jürinin görüş ve eleştirilerinin, çalışmaya yansıtılabilmesi açısından daha önceki sistemin daha uygun olduğu kanaatindeyim. Bu çalışmanın, kısa zamanda kitap olarak basılıp, okuyucuya ulaşmasını sağlayan Yetkin Yayınevi sahiplerinden Muharrem Başer\′e ve emeği geçen tüm yayınevi çalışanlarına teşekkür ederim. 20 Aralık 2005, Ankara Doç. Dr. Erdal TERCAN İNCELEME PLÃNI Kanunun veya hakimin tayin ettiği kesin süreler içinde, yapılması gerekli işlem, elde olmayan nedenlerle yapılmazsa, eski hale getirme yoluna başvurulabileceğinden, öncelikle, süreler ve bu sürelere uyulmamasının sonuçlarını inceleyerek çalışmamıza başlayacağız. Daha sonra, hukuk yargılamasının amacı ve eski hale getirme ile arasındaki ilişkiye, bunu takiben de, adil yargılanma hakkı ve hukuki dinlenilme hakkı ile eski hale getirme arasındaki ilişkiye değinilecektir. Eski hale getirme kurumunun daha iyi anlaşılabilmesi için benzer hukuki kurumlarla olan benzerlik ve farklılıkları üzerinde durulacaktır. Daha sonra, eski hale getirmenin konusu, eski hale getirmenin hukuki niteliği ve uygulama alanı incelenecektir. Bu bağlamda, tartışmalı olan, eski hale getirme kurumunun icra ve iflâs hukukunda da uygulanıp uygulanamayacağı konusu ve diğer yargılama hukuklarındaki duruma değinilecektir. Eski hale getirme yoluna kimlerin başvurabileceği belirtildikten sonra, eski hale getirme kurumunun bel kemiği olan, hangi hallerde eski hale getirme yoluna başvurulabileceği, diğer bir yönü ile, eski hale getirme yoluna başvurmak için gerçekleşmesi gereken şartlar incelenecektir. Eski hale getirme talebinin şekli, başvurulacak makam belirtildikten sonra, talebin nerede nasıl inceleneceği ve yapılan inceleme sonunda verilecek kabul veya red kararları ve bu kararlara karşı gidilebilecek yollar ve özellikle eski hale getirme talebinin kabulü halinde ortaya çıkan önemli sonuçlar incelenecektir. Çalışmamız, genel bir sonuç, (değerlendirme) kısmı ile sona erecektir. Ayrıca, konunun incelenmesine ilişkin olarak şu hususu da belirtmek gerekmektedir: 5235 sayılı \"Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun\" ile bölge adliye mahkemeleri kurulmuştur. 5236 S.K. ile Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu\′nda da gerekli değişiklikler yapılmıştır. Ancak, bölge adliye mahkemeleri 5235 S.K.nun yürürlüğe girdiği 1 Nisan 2005\′ten itibaren iki yıl içinde kurulacaktır (5235 S.K. geçici madde 2). Buna bağlı olarak 5236 S.K. ile Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu\′nda yapılan değişiklikler özellikle kanun yoluna ilişkin hükümler, esas itibariyle bölge adliye mahkemeleri faaliyete geçtiğinde işlerlik kazanabilecektir (bkz. 5236 S.K. geçici madde 2). Bu çalışmanın basımı ve yayımı aşamasında bölge adliye mahkemeleri henüz kurulup faaliyete başlatılamamıştır. O nedenle, konunun daha iyi anlaşılmasını ve uygulanmasını sağlamak amacıyla, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu\′nun kanun yoluna ilişkin hükümlerinin 5236 S.K. ile yapılan değişiklikten önceki halini esas alacağız. Ancak, söz konusu Kanunu tümüyle göz ardı etmeyip, yeri geldikçe, ilgili değişikliklere de değineceğiz. İÇİNDEKİLER GİRİŞ A - KAVRAM VE KONUNUN SINIRLANMASI 34 B - İNCELEME PLÃNI 36 BİRİNCİ BOLUM SÜRELER, ESKİ HALE GETİRMENİN TANIMI, NİTELİĞİ, MEDENİ USUL HUKUKUNUN AMACI VE HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜ İLE ESKİ HALE GETİRME ARASINDAKİ İLİŞKİ § 1 - MEDENİ USUL HUKUKUNDA SÜRELER VE SÜRELERE UYULMAMASININ SONUÇLARİ 37 A. GENEL OLARAK 37 B. SÜRELERİN ÇEŞİTLERİ 38 I - Taraflar İçin Konulmuş Süreler \′ 38 1 - Kanun Tarafından Belirlenen (Kanunî) Süreler 39 2 - Hakim Tarafından Belirlenen (Kazaî) Süreler 40 3 - İlgili Tarafça Belirlenen Süreler 43 4 - Taraflar İçin Belirlenen Sürelere Uyulmamasının Sonuçlan .... 44 II- Mahkemeler İçin Konulmuş Süreler 46 C. SÜRELERİN BAŞLAMASI VE SONA ERMESİ 47 I - Sürelerin Başlaması 47 II - Sürelerin Sona Ermesi 47 § 2 - ESKİ HALE GETİRMENİN TANIMI, HUKUKİ NİTELİĞİ VE BENZER KURUMLARDAN AYIRDEDİLMESİ 50 A - ESKİ HALE GETİRMENİN TANIMI 50 B - ESKİ HALE GETİRMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ 52 I - Maddi Hukuk İşlemi - Usul İşlemi Açısından Eski Hale Getirmenin Hukuki Niteliği 52 II - Eski Hale Getirmenin Usuli İşlemler İçindeki Yeri 53 1 -Eski Hale Getirme Talebi Açısından 53 2 - Eski Hale Getirme Talebi Üzerine Mahkemenin Verdiği Karar Açısından 55 III - Kanun Yolu - Hukuksal Çare Ayrımında Eski Hale Getirmenin Hukuki Niteliği 56 1 -Kanun Yolu Açısından 56 2 -Hukuksal Çare Açısından 60 C- ESKİ HALE GETİRMENİN BENZER HUKUKİ KURUMLARDAN AYIRDEDİLMESİ 62 1 - Genel Olarak 62 11 - Temyiz ve Eski Hale Getirme 63 III - Karar Düzeltme ve Eski Hale Getirme 65 IV - Yargılamanın Yenilenmesi ve Eski Hale Getirme 66 V - Dosyanın İşlemden Kaldırılması, Yenileme Talebi ve Eski Hale Getirme 69 VI - İslah ve Eski Hale Getirme 70 § 3 - MEDENİ USUL HUKUKUNUN AMACI VE ESKİ HALE GETİRME 74 § 4 - HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜ , ADİL YARGILANMA HAKKI VE HUKUKİ DİNLENİLME HAKKI İLE ESKİ HALE GETİRME ARASINDAKİ İLİŞKİ 79 İKİNCİ BÖLÜM ESKİ HALE GETİRMENİN KONUSU, BAŞVURABİLECEK KİMSELER VE GERÇEKLEŞMESİ GEREKEN ŞARTLAR § 5 - ESKİ HALE GETİRMENİN KONUSU 83 A - GENEL OLARAK 83 B - SÜRESİNDE YAPILMAYAN İŞLEMİ YAPMA HAKKININ SONA ERMESİ VE BUNUN AMACI 83 C - ESKİ HALE GETİRMEYE KONU OLABİLECEK İŞLEMLER NELERDİR? 85 I - Maddi Hukuk İşlemi, Usuli İşlem Açısından 85 II - Usuli İşlem 85 1 -Genel Olarak 85 2 -Taraflarca Yapılan Usul İşlemleri - Mahkeme Tarafından Yapılan Usul İşlemleri Açısından 86 D - TARAFLARCA YAPILMASI GEREKEN İŞLEMİN SÜRESİNDE YAPILIP YAPILMADIĞININ BELİRLENMESİ 87 § 6 - ESKİ HALE GETİRME YOLUNA BAŞVURABİLECEK KİMSELER .... 90 A-GENEL OLARAK 90 B - ESKİ HALE GETİRME YOLUNA BAŞVURABİLECEK KİMSELERİN BELİRLENMESİ 92 I - Davanın Tarafları ve Tarafların Temsilcileri 92 1 - Davada \"Taraf\′ Kavramı 92 2 -Davanın Tarafları 94 a) - Genel Olarak 94 b) - Gerçek Kişiler 95 c)-Tüzel Kişiler 96 aa) Özel Hukuk Tüzel Kişileri 96 bb) Kamu Tüzel Kişileri 96 3 -Kanuni Temsilci 100 4-Vekil 101 II - Dava Arkadaşlığı 103 1 -Mecburi Dava Arkadaşlığında 103 a) Maddi Bakımdan Mecburi Dava Arkadaşlığında 104 b) Şekli Bakımdan Mecburi Dava Arkadaşlığında 106 2 -İhtiyari Dava Arkadaşlığında 107 III - Davaya Müdahalede 108 1 -Asli Müdahalede 109 2 -Fer\′i Müdahalede 110 a) - Fer\′i Müdahilin, Asıl Tarafın Şahsından Kaynaklanan Nedenlerden Dolayı Eski Hale Getirme Talebinde Bulunması 111 b) - Fer\′i Müdahilin, Kendi Şahsından Kaynaklanan Nedenlerden Dolayı Eski Hale Getirme Talebinde Bulunması 113 IV - Davanın İhbarında 115 V - Taraf Değişikliğinde .\′. 116 VI - Tüzel Kişiliği Olmayan Malvarlığı Topluluklarında 118 1 -İflâs Masası 118 2-Adi Şirket 121 3 - Miras Şirketi 122 VII - Konkordato Halinde 123 1 -Adi Konkordato Halinde 123 2 -Malvarlığının Terki Suretiyle Konkordato Halinde 124 VIII -Taraflar Dışında Davayla İlgisi Olan Üçüncü Kişiler 125 7 - ESKİ HALE GETİRME YOLUNA BAŞVURABİLMEK İÇİN GERÇEKLEŞMESİ GEREKEN ŞARTLAR 129 A - GENEL OLARAK 129 B - KESİN BİR SÜRENİN KAÇIRILMIŞ OLMASI 130 I - Maddi Hukuk Tarafından Belirlenen Süreler İçin Eski Hale Getirme Yoluna Başvurulabilip Başvurulamayacağı.... 134 II - Medeni Usul Hukuku Tarafından Belirlenen Süreler İçin Eski Hale Getirme Yoluna Başvurulabilip Başvurulamayacağı.... 137 1 - Mahkemeler İçin Tayin Edilen Sürelere Karşı Eski Hale Getirme Yoluna Başvurulamaz 137 2 -Taraflar İçin Tayin Edilen Sürelere Karşı Eski Hale Getirme Yoluna Başvurulup Başvurulamayacağı 138 a) - Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu\′nda Taraflar İçin Belirlenen Süreler 138 aa) - Doğrudan Doğruya Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu\′nda Belirlenen Kesin Süreler 138 bb) - Hakim Tarafından Belirlenen Kesin Süreler 149 cc) - Taraflarca Tayin Edilen Süreler 156 b) -Medeni Yargılamaya İlişkin Diğer Kanunlarda Taraflar İçin Öngörülen Süreler 156 III - İcra ve İflâs Kanunu\′nda Belirlenen Süreler İçin Eski Hale Getirme Yoluna Başvurulup Başvurulamayacağı 160 IV - İdari Yargılama Hukukunda Eski Hale Getirme Yoluna Başvurulup Başvurulamayacağı 168 V - Tahkim Yargılamasında Eski Hale Getirme Yoluna Başvurulup Başvurulamayacağı 170 C - SÜRENİN BİR ENGEL NEDENİYLE KUSURSUZ OLARAK KAÇIRILMASI 174 I - Sürenin Bir Engel Nedeniyle Kaçırılması 174 II - Sürenin Kusursuz Olarak Kaçırılması 176 1 -Genel Olarak 176 2 -Kusur Kavramı, Çeşitleri ve Ölçütü 178 a) - Kusur Kavramı 178 b)- Kusurun Çeşitleri ve Ölçütü 180 aa) Taraflar Açısından 180 bb) Tarafların Temsilcileri Açısından 185 aaa) - Kanuni Temsilci 185 bbb) - Vekil (İradi Temsilci) 187 cc) - Üçüncü Kişiler Açısından 190 III - Sürenin Kaçırılmasına Neden Olan ve Uygulamada Karşılaşılabilen Bazı Engeller 193 1 -Genel Olarak 193 2 -Taraf Açısından Gerçekleşebilen Engeller 194 a)- Hastalık 194 b) - Yaralanma 197 c) - Ölüm 197 d)- Doğal Afet 200 e) - Seyahat, Tatil, Tutukluluk gibi nedenlerle Hazır Bulunamama 201 f) - Belgelerin Kaybolması 203 g) - Tasfiye, İflâs ve Konkordato 203 h) - Fakirlik 205 ı) - Karşı Tarafın Hileli Davranışları 207 i) - Sürenin Başlamasından Haberdar Olunamaması 207 j) - Hukuki Bilgisizlik, Hata ve Unutma 209 k) - Postadaki Gecikme 211 3 -Vekil Açısından Söz konusu Olabilen Engeller 211 a) - Genel Olarak 211 b) - Taraflar Açısından Gerçekleşebilen Bazı Engeller, Vekil Açısından da Gerçekleşebilir 212 aa) - Vekilin Hastalanması ve Yaralanması 213 bb) - Vekilin (Avukatın) Ölümü, (Meslekten Çıkarılması), İşten Yasaklanması veya Geçici Olarak İş Yapamaz Duruma Gelmesi 214 cc) - Doğal Afet, Kaza, Belgelerin Kaybolması, Karşı Tarafın Hileli Davranışları Postadaki Gecikme, Seyahat, Tatil vb. Haller 217 c) - Vekillik (Avukatlık) Görevi Nedeniyle Söz Konusu Olabilen Bazı Durumlar 217 aa) - Azil ve İstifa 217 bb) - Hukuki Konulardaki Bilgisizlik ve Hata 218 cc)-Büro Organizasyonu ve İşbölümü 219 dd) - Birden Fazla Vekil 223 ee) - Büroda, Bilgisayar, Telefax gibi Elektronik Aletlerin Kullanılması 223 D - İLLİYET (NEDENSELLİK) BAĞININ BULUNMASI 227 E - HUKUKİ YARARIN BULUNMASI 232 F - BAŞKA KANUNİ YOLLARA BAŞVURMANIN MÜMKÜN OLMAMASI 234 G - ESKİ HALE GETİRME TALEBİNİN SÜRESİNDE İLERİ SÜRÜLMESİ 240 I Genel Olarak Eski Hale Getirme Talebi İçin Öngörülen Süreler... 240 II - Eski Hale Getirme Talebinin Engelin Kalkmasından İtibaren On Gün İçinde İleri Sürülmesi 244 III - Eski Hale Getirme Talebinin Yargılamanın Sonuna Kadar İleri Sürülebilmesi 248 H - ESKİ HALE GETİRME TALEBİNİN BİRDEN FAZLA KABUL EDİLMEMESİ 250 I - Eski Hale Getirme Talebinin Birden Fazla Kabul Edilmemesi Kuralının (m. 174) Anlaşılması ve Uygulanması 250 II - Eski Hale Getirme Talebinin Birden Fazla Kabul Edilmemesinin Yararlan ve Sakıncaları 254 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ESKİ HALE GETİRME TALEBİ, İNCELENMESİ, KARARA BAĞLANMASI VE SONUÇLARI ESKİ HALE GETİRME TALEBİ 259 A - ESKİ HALE GETİRME YOLUNA TALEP ÜZERİNE BAŞVURULABİLMESİ 259 B - ESKİ HALE GETİRME TALEBİNİN ŞEKLİ 260 I - Genel Olarak 260 II - Eski Hale Getirme Talebinin, İlk Derece Mahkemelerinde (ve Bölge Adliye Mahkemelerinde) Hadise Şeklinde İleri Sürülmesi 261 III - Eski Hale Getirme Talebinin, Yargıtay\′da, Temyiz Şartlarına Göre İleri Sürülmesi 263 G - ESKİ HALE GETİRME TALEBİNİN KAPSAMİ 264 D - ESKİ HALE GETİRME TALEBİ İÇİN GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 269 E - ESKİ HALE GETİRME TALEBİNİN SÜRESİ 274 F - ESKİ HALE GETİRME TALEBİNİN ETKİSİ 274 § 9 - ESKİ HALE GETİRME TALEBİNİN İNCELENMESİ KARARA BAĞLANMASI VE SONUÇLARI 279 A - ESKİ HALE GETİRME TALEBİNİN İNCELENMESİ 279 I - Genel Olarak 279 II - Eski Hale Getirme Talebinin İlk Derece Yargılamasında ve Bölge Adliye Mahkemelerinde Hadise Olarak İncelenmesi 280 III - Eski Hale Getirme Talebinin Yargıtay\′da Temyiz Şartlarına Gjöre İncelenmesi 282 B - ESKİ HALE GETİRME NEDENLERİNİN İSPATI 285 C - ESKİ HALE GETİRME TALEBİNİN KARARA BAĞLANMASI.... 287 I Genel Olarak 287 II - Eski Hale Getirme Talebinin Reddi Kararı 288 III - Eski Hale Getirme Talebinin Kabulü Kararı 290 1-Genel Olarak 290 2 - Eski Hale Getirme Talebinin Kabulü Üzerine Doğan Sonuçlar 291 a) Süresinde Yapılamayan İşlemin Sonradan Yapılması 291 b) - Eski Hale Getirme Talebinin Kabulünden Etkilenen İşlemlerin Yapılmamış Sayılması 294 c) Hükmün Şekli Anlamda Kesinliğinin Sona Ermesi 297 d) - İcrayı Durdurucu Etkisi 300 D - KANUN YOLU 302 E - ESKİ HALE GETİRME NEDENİYLE DOĞAN YARGILAMA GİDERLERİ 304 SONUÇ 309
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı