Eser Sözleşmesinde Temerrüde Dayalı Cezai Şart Ve Yargıtay Uygulaması - GÖKHAN DİRİCAN
Eser Sözleşmesinde Temerrüde Dayalı Cezai Şart Ve Yargıtay Uygulaması - GÖKHAN DİRİCAN
Gökhan DİRİCAN - Vedat Kitapçılık
Sayfa Sayısı
:
209
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2007
ISBN NO
:
9789758875924
1. BÖLÜM: GİRİŞ § 1- GENEL OLARAK KONUNUN SUNUMU Günümüzde akdedilen eser sözleşmelerinin, bilhassa da bu sözleşmenin bir türünü oluşturan inşaat sözleşmelerinin, neredeyse tamamında cezaî şart hüküm¬lerine rastlamak mümkündür. Nitekim Yargıtay uygulamasına dayalı sonuçları ile birlikte irdelemeye çalıştığımız konumuza ilişkin kararların niceliği de dikka¬te alınacak olursa bu husus anlaşılacaktır. Uygulamada oldukça fazla uyuşmazlığa rastlanılan bu konuya ilişkin olarak özel bir çalışmanın yapılmamış olması konunun tercih edilmesinin nedenidir. Gerçekten de, eser sözleşmesi ile cezaî şart kurumlarına ilişkin olarak birçok eser bulunmasına rağmen iki kurumun birbiri ile ilintili irdelendiği geniş kap¬samlı bir esere rastlamak mümkün olmamıştır. Bu nedenle konu tez çalışması olarak irdelenmeye çalışılmış; bu çalışma ya¬pılırken olabildiğince Yargıtay kararına değinilmeye gayret gösterilmiştir. Çalış¬manın ismine de yansıyan Yargıtay uygulamasına dayalı sonuçlar, konunun bir¬çok özelliğinin Yargıtay uygulaması sonucu şekillenmiş olmasından kaynaklan¬maktadır. Bu nedenle çalışmanın genelinde her bir uyuşmazlığa ilişkin Yargıtay kararına atıf yapılmış ve bu kararlar baz alınarak beğenilere yer verilmiş, eleşti¬riler yapılmış ve nihayet öneriler getirilmeye çalışılmıştır. § 2- ARAŞTIRMA PLANI Çalışmamız, birincisi girişten oluşmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Konunun anlatımını ve anlaşılmasını kolaylaştıracağımıza inandığımız için çalışmanın ikinci bölümünü cezaî şartın konusu olduğu eser sözleşmesinin kısa bir irdelenmesine ayırdık. Burada çok özlü olarak sözleşmenin temel özelliklerini ir¬deleyip, ileride anlatımımıza yardımcı olacağına inandığımız bilgilere yer verdik. Üçüncü bölümde de yine genel ifadelerle cezaî şart kurumuna ilişkin bilgi¬ler verdik. İlerleyen bölümlerde ayrıntılı irdeleyeceğimiz bu bilgilerin özet ola¬rak sunulması ile konunun daha kolay anlaşılacağını düşündük. ! Çalışmanın dördüncü bölümünü eser sözleşmesi taraflarının temerrüdü var¬sayımına dayalı olarak sözleşmeye konulan cezaî şart kayıtlarını irdelemeye ayırdık. Bu bölümde öncelikle müteahhidin temerrüdü olgusunu irdeleyerek, türlerine dayalı olarak bu temerrüde bağlanan cezaî şart kayıtlarını inceledik. Daha sonra ise iş sahibinin ücret ödeme borcunda temerrüdü için öngörülen ce¬zaî şart hükümleri incelenmiş olup; burada da öncelikle iş sahibinin temerrüdü¬nü, sonrasında türlerine dayalı cezaî şartın özelliklerini değerlendirdik. Çalışmanın beşinci bölümünde ise cezaî şart kurumu için ortak düzenleme getiren cezaî şartın tenkisi (indirilmesi) konusu irdelenmiştir. § 3- TERMİNOLOJİ "Cezaî şart" kurumu, hukukumuzda değişik terimlerle anılmaktadır. Bu ko¬nuda başlıca terimler "cezaî şart", "ceza şartı", "akdi (sözleşmesel) ceza", "söz¬leşme cezası", "gecikme cezası" ve "cezaî akit kaydı" olarak karşımıza çıkmak¬tadır. Biz, Borçlar Kanunu ve Ticaret Kanunu′nda da kullanılan "cezaî şart" te¬rimini, öğretide de genellikle kabul edildiği için, kullanmayı uygun bulduk. He¬men ifade edelim gündemde olan Borçlar Kanunu Tasarısında kurumdan "ceza koşulu" olarak bahsedilmiştir. Cezaî şartın türlerine ilişkin olarak da farklı terimlerle karşılaşılabilecekse de, "ifaya eklenen cezaî şart" ile "seçimlik cezaî şart" terimleri daha sık kulla¬nılan ifadelerdir. Bu nedenle biz de yerleşmiş olan bu terimleri kullanmayı uy¬gun gördük. Kullandığımız "eser sözleşmesi" terimine ilişkin olarak da farklı ifadelere rastlanılabilecektir. Gerçekten Borçlar Kanunumuzda da düzenlendiği üzere söz¬leşmenin "istisna sözleşmesi" olarak anılmasına sıklıkla karşılaşılacaktır. Bun¬dan başka sözleşmenin "yapıt sözleşmesi" olarak anıldığı da olmaktadır. Eser sözleşmesinin tarafları için de farklı nitelendirmeler yapılmıştır. Yasa¬da da kullanıldığı üzere "müteahhit" olarak ifade etmeyi uygun bulduğumuz eser meydana getirmeyi taahhüt eden kişi için, "yüklenici", "ısmarlanan" ve "üsten-ci" terimlerine rastlanmaktadır. Yine yasa ifadesine uygun olarak "iş sahibi" ola¬rak adlandırmayı uygun bulduğumuz sözleşmenin karşı tarafı için ise "ısmarla¬yan", "işveren" ve "âmir" ifadeleri kullanılabilmektedir. İş sahibinin aslî borcu olan ve bir miktar paranın ödenmesini gerektiren kar¬şılık değer konusunda da "ücret" teriminin kullanılmasının yerinde olacağını dü¬şündük. Ancak bu konuda "bedel" terimine de sıklıkla rastlanabileceği unutul¬mamalıdır. 2 § 4- KANUNÃ� DÜZENLEME Çalışmamız, biri Borçlar Kanunu′nun genel hükümlerinde düzenlenen di¬ğeri de özel hükümlerinde düzenlenen iki kurumun birbiri ile ilintilendirilmesi-ne dayalı hüküm ve sonuçlara ilişkindir. Nitekim cezaî şart kurumu Borçlar Ka¬nunu′nun birinci kısmının dördüncü babında borçların nevileri başlığı altında 158 vd. maddelerinde düzenlenmiş iken; eser sözleşmesi ise ikinci kısmın onbi-rinci babında kendi ismiyle 355 vd. maddelerinde düzenlenmiştir. Borçlar Kanunu′nun genel hükümlerinde toplam dört maddede düzenlenen cezaî şart, öğretide özellik arz eden borç ilişkileri başlığı altında incelenegelmiş-tir. Tüm sözleşme ilişkilerinde karşımıza çıkabilecek genel bir kurum olan cezaî şarta ilişkin Borçlar Kanunu düzenlemelerinin birçok konuda yetersiz kaldığı söylenebilecektir. Nitekim çalışmamızın birçok yerinde de hukukî gelişime Yar¬gıtay kararlarının ışık tuttuğu görülecektir. 3 İÇİNDEKİLER Önsöz V İçindekiler VI Kısaltmalar X 1. BÖLÜM: GÃ�RİŞ 1 § 1- Genel Olarak Konunun Sunumu 1 § 2- Araştırma Planı 1 § 3- Terminoloji 2 § 4- Kanunî Düzenleme 3 2. BÖLÜM: CEZAÃ� ŞARTIN KONUSU OLDUĞU ASIL BORÇ ILÃ�ŞKÃ�SÃ�: ESER SÖZLEŞMESİ 4 § 5- Tanımı, Hukukî Niteliği, Unsurları, Geçerliliği 4 I- Genel Olarak 4 II- Tanımı 4 III-Hukukî Niteliği 5 IV- Unsurları 6 A- Eser Meydana Getirme Taahhüdü 7 1- Eser Kavramı 7 2- Meydana Getirme Unsuru 7 B- Ücret Ödeme Taahhüdü 8 C- Tarafların Anlaşması 8 V- Geçerliliği 9 § 6- Eser Sözleşmesinin Taraflarına Yüklediği Aslî Borçlar 9 I- Müteahhidin Eseri Teslim Etme Borcu 9 II- îş Sahibinin Ücret Ödeme Borcu 12 A- Ücretin Sözleşme ile Belirlenmemesi 12 B- Ücretin Sözleşme ile Belirlenmesi 12 VII İÇİNDEKİLER 1- Götürü Ücret 13 2- Yaklaşık Ücret 14 3- 3. BÖLÜM: CEZAÃ� ŞART 15 § 7- Tanımı, Hukukî Niteliği, Geçerliliği 15 I- Tanımı 15 II- Hukukî Niteliği 16 III-Geçerliliği 18 A- Genel Olarak 18 B- Şekil Açısından 19 § 8- Özellikleri, İşlevleri, Türleri 21 I- Özellikleri 21 A- Asıl Borcun Varlığı 21 B- Her Türlü Borç için Ceza Koşuluna Yer Verilebilmesi 22 C- Asıl Borç Yanında Ayrı, Parasal Değer Taşıyan ve Bağımsız Bir Edimin Bulunması 23 D- Her Türlü Edimin Ceza Olarak Kararlaştırılabilmesi 23 E- Fer′î Niteliği 24 II- İşlevleri 26 III-Türleri 27 A- Seçimlik Cezaî Şart 27 B- İfaya Eklenen Cezaî Şart 29 C- Dönme Cezası 31 D- Sözleşmeye Konulan Ceza Koşulunun Türünün Belirlenmesi 32 § 9- Cezaî Şartın Borçlunun Kusuru, Alacaklının Zararı ve Diğer Tazminat Talepleri ile Bağlantısı 34 I- Cezaî Şart ve Kusur 34 II- Cezaî Şart ve Zarar 35 A- Prensip 35 B- Cezaî Şart ile Karşılanmayan Zararların Tazmini 36 1- Genel Olarak 36 VIII İÇİNDEKİLER 2- Cezaî Şartın Paradan Başka Bir Edim Olarak Kararlaştırılması Hâlinde 37 4. BÖLÜM: ESER SÖZLEŞMESİ TARAFLARININ TEMERRÜDÜNE DAYALI CEZAÃ� ŞART HÜKÜMLERİ 39 § 10- Müteahhidin Temerrüdüne İlişkin Cezaî Şart Uygulaması 39 I- Genel Olarak 41 II- Müteahhidin Eseri Teslim Borcunda Temerrüdü 41 A- Temerrüdün Şartlan 41 1- Eseri Teslim Borcunun Muaccel (Talep Edilebilir) Olması 42 2- îş Sahibinin İhtarı 42 a) Kural 42 b) İhtara Lüzum Bulunmayan Hâller 43 aa) İfa Zamanının Sözleşme İle Belirlenmiş veya Belirlenebilir Tarzda Düzenlenmiş Bulunması .... 43 bb) İfa Zamanının Sözleşmede Tanınan Yetkiye Dayanılarak Bir Muacceliyet İhbarıyla Belirlenmesi 44 cc) Dürüstlük Kuralının İhtarı Gereksiz Kılması 45 3- İfanın Mümkün Olması 45 4- Temerrüde Engel Olan Sebeplerden Birinin Bulunmaması 46 B- İş Sahibinin Sahip Olduğu Haklar 47 1- Aynen İfada Israr Edilmesi 47 a) Genel Olarak 47 b) Gecikmiş İfayı ve Gecikme Tazminatını Talep 48 c) İş Sahibinin BK m. 97 Hükmüne Dayanması 50 2- Diğer Seçimlik Haklar 53 a) Genel Olarak 53 b) Mehil Tayini 53 aa) Kural 53 bb) Mehil Tayinine Lüzum Bulunmayan Hâller 54 c) İş Sahibinin Beyanı 56 IX İÇİNDEKİLER aa) Genel Olarak 56 bb) İş Sahibinin Beyanının Yeteri Derecede Açık Olmaması 56 d) Seçilen İmkanın Sonuçlan 58 aa) İfadan Vazgeçerek Olumlu Zararın Tazmini 58 bb) Sözleşmeden Dönülerek Olumsuz Zararların istenmesi 60 §11- Müteahhidin Temerrüdüne İlişkin İfaya Eklenen Cezaî Şart Uygulaması 63 I- Genel Olarak 63 II- BK m. 158/11 Hükmü Uyarınca İfaya Eklenen Cezaî Şart 63 III- İş Sahibinin İfaya Eklenen Cezaî Şartı Talebi ve Bu Talebin Hüküm ve Sonuçları 64 A- Genel Olarak 64 B- ifaya Eklenen Cezaî Şart - Götürü Tazminat Ayırımı ve Bu Ayırıma Dayalı Hüküm ve Sonuçlar 65 C- ifaya Eklenen Cezaî Şartın Talep Edilmesi 69 1- Müteahhidin Temerrüde Düşmesi Gerekir 69 2- İş Sahibi Zarara Uğramamış Olsa Dahi Cezaî Şartı Talep Edebilir 71 3- İş Sahibinin İfaya Eklenen Cezaî Şartı Talep Edemeyeceği Hâller 72 a) İş Sahibinin Cezaî Şart Alacağı İçin Müteahhidi İbra Etmesi 72 b) İş Sahibinin Gecikmiş İfayı İhtirazî Kayıt Dermeyan Etmeksizin Kabul Etmesi 73 c) Sözleşmeden Dönen İş Sahibi -Kural Olarak- İfaya Eklenen Cezaî Şartı Talep Edemez 78 4- ifaya Eklenen Cezaî Şartı Talep Etmek İsteyen İş Sahibinin Kural Olarak Gecikmiş İfada Israr Etmesi Gerekir 81 5- İfadan Vazgeçerek Olumlu Zararım Talep Eden İş Sahibinin İfaya Eklenen Cezaî Şart Talebine İlişkin Hüküm ve Sonuçlar 83 x İÇİNDEKİLER D- İfaya Eklenen Cezaî Şartın Kapsamı 84 1- Muaccel Hale Gelen İfaya Eklenen Cezaî Şartın Talep Edilmesine İlişkin Özellikler 85 a) Tek Bir Edim Olarak Kararlaştırılan İfaya Eklenen Cezaî Şartın Talep Edilmesine İlişkin Özellikler 85 b) Dönemsel Olarak Muaccel Hâle Gelen Cezaî Şartın Talep Edilmesine İlişkin Özellikler 87 2- Kendi Edimini Henüz İfa Etmemiş Olan İş Sahibinin İfaya Eklenen Cezaî Şartı Talebine İlişkin Hüküm ve Sonuçlar 88 a) İş Bedelinin Eserin Tesliminden Önce Ödenmesi Gereken Durumlarda 88 b) İş Bedelinin Eserin Teslimi Zamanında veya Eserin Tesliminden Sonra Ödenmesi Gereken Durumlarda 89 E- Müteahhidin Temerrüdü Üzerine Uzun Süre Bekleyen İş Sahibinin İfaya Eklenen Cezaî Şartı Talep Etmesinin Özellikleri 90 1- Yargıtay Uygulamasına Dayalı Hüküm ve Sonuçlar 90 a) 1991 Tarihli Hukuk Genel Kurulu Kararı Öncesindeki Durum 91 b) 1991 Tarihli Hukuk Genel Kurulu Kararı 92 2- Öğretideki Tartışmalar 96 3- Değerlendirme ve Kanaatimiz 97 F- Müteahhidin Temerrüde Düşmede Kusursuz Olduğunu İspat Etmesinin Hüküm ve Sonuçları 99 § 12- Müteahhidin Temerrüdüne İlişkin Seçimlik Cezaî Şart Uygulaması 106 I- Genel Olarak 106 II- BKm. 158/1 Hükmü Uyarınca Seçimlik Cezaî Şart 106 III- Müteahhidin Temerrüdü Olasılığına Dayalı Olarak Kararlaştırılan Seçimlik Cezaî Şartın Talep Edilmesi 107 tçlNDEKlLER A- Genel Olarak 107 B- Gecikmiş İfada Israr Eden İş Sahibi Seçimlik Cezaî Şartı Talep Edemez 108 C- Sözleşmeden Dönen İş Sahibi Seçimlik Cezaî Şartı Talep Edemez 111 D- Seçimlik Cezaî Şartı Talep Etmek İsteyen İş Sahibinin Seçimlik Hakkını İfadan Vazgeçme Yönünde Kullanması Gerekir 112 1- Genel Olarak 112 2- Seçim Hakkının Niteliği 114 3- Mehil Verilmesinin Gerekli Olup Olmadığı Sorunu 116 4- İş Sahibinin Kendi Edimini Yerine Getirip Getirmeyeceği Sorunu 117 a) Ceza Miktarının Asıl Edimin Değerinden Açıkça Daha Düşük Olması 118 b) Ceza Miktarının Asıl Edimin Değerine Denk veya Ondan Daha Yüksek Olması 119 5- Müteahhidin Temerrüde Düşmede Kusuru Olmadığını İspatlaması 120 6- Seçimlik Cezaî Şartın Talep Edilmesi ve Cezaî Şart Alacağının Muaccel Olmasının Hüküm ve Sonuçları 122 a) Genel Olarak 122 b) Seçimlik Cezaî Şartın Talep Edilmesinin Hüküm ve Sonuçlan 122 aa) Genel Olarak 122 bb) Seçimlik Cezaî Şartın İfa Edilmemesine Dayalı Sonuçlar 123 § 13- Cezaî Şart İle Karşılanmayan Zararların Tazmini 123 I- Genel Olarak 123 II- İş Sahibi İçin Getirilen Çifte İspat Koşulu 124 A- Cezaî Şart ile Karşılanmayan Zararların Varlığını İspat 124 1- İfaya Eklenen Cezaî Şart Bakımından 125 2- Seçimlik Cezaî Şart Bakımından 126 XII İÇİNDEKİLER B- Müteahhidin Temerrüde Düşmede Kusurlu Olduğunu ispat 127 § 14- iş Sahibinin Ücret Ödeme Borcunda Temerrüdüne İlişkin Cezaî Şart Uygulaması 130 I- Genel Olarak 130 II- Ücret Ödeme Borcuna ilişkin Cezaî Şart Kararlaştırılması 131 A- Genel Olarak 131 B- Para Borçları İçin Öngörülen Cezaî Şartların Geçerliliğine İlişkin Görüşler 131 1- Öğreti ve Yargıtay Uygulamasına Dayalı Sonuçlar 131 2- Kanaatimiz 133 III- İş Sahibinin Temerrüdü ve Sonuçları 134 A- İş Sahibinin Temerrüdünün Şartları 134 1- Borcun Muaccel Olması 135 2- Alacaklının İhtarı 136 a) Kural 136 b) İhtara Lüzum Bulunmayan Hâller 136 aa) ifa Zamanının Sözleşme İle Belirlenmiş veya Belirlenebilir Tarzda Düzenlenmiş Bulunması 136 bb) İfa Zamanının Sözleşmede Tanınan Yetkiye Dayanılarak Bir Muacceliyet Ihbarıyla Belirlenmesi 137 cc) Dürüstlük Kuralının İhtarı Gereksiz Kılması 137 c) ifanın Mümkün Olması 138 d) Temerrüde Engel Olan Sebeplerden Birinin Bulunmaması 138 B-Müteahhidin Sahip Olduğu Haklar 138 1- Aynen ifada Israr Edilmesi 139 a) Gecikmiş Tediyeyi ve Temerrüt Faizini Talep 139 b) Aşkın (Munzam) Zararları Talep 140 2- Diğer Seçimlik Haklar 142 a) Genel Olarak 142 XIII İÇİNDEKİLER b) Seçimlik Hakkın Kullanılabilmesinin Ek Koşulu: Mehil Tayini 142 aa) Kural 142 bb) Mehil Tayinine Lüzum Bulunmayan Hâller 143 c) Müteahhidin Seçime İlişkin Beyanı 143 d) Seçilen imkânın Sonuçları 144 aa) İfadan Vazgeçerek Olumlu Zararların Tazmini 144 bb) Sözleşmeden Dönülerek Olumsuz Zararların Tazmini 146 3- Ara Ödemelerde Temerrüt 148 IV- Cezaî Şart Türlerine Bağlı Olarak iş Sahibinin Temerrüdüne Dayalı Hüküm ve Sonuçlar 148 A- İş Sahibinin Temerrüdüne İlişkin Olarak Seçimlik Cezaî Şart Uygulaması 149 1- Genel Olarak 149 2- Seçimlik Cezaî Şartın Talep Edilmesine ilişkin Özellikler 149 a) Seçimlik Cezaî Şartı Talep Etmek isteyen Müteahhidin Kural Olarak ifadan Vazgeçip Olumlu Zararını İstemesi Gerekir 151 b) Seçimlik Cezaî Şartı Talep Eden Müteahhidin Kendi Edimini Yerine Getirip Getirmeyeceği Hususu 151 c) Müteahhidin Seçimlik Cezaî Şartı Talep Edemeyeceği Haller 153 aa) Aynen İfada Israr Eden Müteahhit Seçimlik Cezaî Şartı Talep Edemez 153 bb) Sözleşmeden Dönen Müteahhit Seçimlik Cezaî Şartı Talep Edemez 154 cc) Temerrüde Düşmede Kusursuz Olduğunu İspatlayan İş Sahibi Seçimlik Cezaî Şartı İfadan Kaçınabilir 155 3- Seçimlik Cezaî Şartın Muaccel Olması ve Cezaî Şart Alacağının Talep Edilmesinin Hüküm ve Sonuçları 157 XIV İÇİNDEKİLER a) Seçimlik Cezaî Şartın Muaccel Olması ve Müteahhidin Seçim Hakkı 157 b) Seçimlik Cezaî Şartın Talep Edilmesinin Hüküm ve Sonuçları 158 aa) Genel Olarak 158 bb) Seçimlik Cezaî Şartın İfa Edilmemesine Dayalı Sonuçlar 159 4- Seçimlik Cezaî Şartla Karşılanmayan Zararların Tazmini 160 B- İş Sahibinin Temerrüdüne İlişkin Olarak İfaya Eklenen Cezaî Şart Uygulaması 160 1- Genel Olarak 160 2- BK m. 158/11 Hükmü Uyarınca İfaya Eklenen Cezaî Şart 161 a) İfaya Eklenen Cezaî Şart - Temerrüt Faizi Karşılaştırması ve Bu Ayrıma Dayalı Sonuçlar 162 aa) İfaya Eklenen Cezaî Şart - Temerrüt Faizi Karşılaştırması 162 bb) Para Borcunun İfasını Güçlendirmeye Yönelik Yer Verilen Kayıtların Nitelendirilmesi ve İfaya Eklenen Cezaî Şart - Temerrüt Faizi Ayrımına Dayalı Sonuçlar 164 3- Müteahhidin İfaya Eklenen Cezaî Şartı Talebinin Koşulları ile Bu Talebin Hüküm ve Sonuçları 167 a) Genel Olarak 167 b) İfaya Eklenen Cezaî Şartın Talep Edilmesinin Koşullan 167 aa) İş Sahibinin Temerrüde Düşmesi Gerekir 167 bb) İfaya Eklenen Cezaî Şartı Talep Etmek İsteyen Müteahhidin Gecikmiş İfada Israr Etmesi Gerekir 168 cc) Müteahhidin İfaya Eklenen Cezaî Şartı Talep Edemeyeceği Hâller 170 aaa) Müteahhidin Cezaî Şart Alacağı İçin İş Sahibini İbra Etmesi 170 XV İÇİNDEKİLER bbb) Müteahhidin Gecikmiş ifayı İhtirazı Kayıt Dermeyan Etmeksizin Kabul Etmesi 171 ccc) Sözleşmeden Dönen iş Sahibinin İfaya Eklenen Cezaî Şartı -Kural Olarak- Talep Edememesi 172 ddd) İş Sahibinin Temerrüde Düşmede Kusursuz Olduğunu İspat Etmesi 173 eee) ifadan Vazgeçerek Olumlu Zararını Talep Eden Müteahhidin ifaya Eklenen Cezaî Şart Talebine ilişkin Hüküm ve Sonuçlar 174 c) ifaya Eklenen Cezaî Şartın Kapsamı 174 aa) Tek Bir Edim Olarak Kararlaştırılan ifaya Eklenen Cezaî Şartın Talep Edilmesine İlişkin Özellikler 175 bb) Dönemsel Olarak Muaccel Hâle Gelen Cezaî Şartın Talep Edilmesine İlişkin Özellikler 176 d) Kendi Edimini Henüz ifa Etmemiş Olan Müteahhidin İfaya Eklenen Cezaî Şartı Talebine İlişkin Hüküm ve Sonuçlar 178 aa) İş Bedelinin Eserin Tesliminden Önce Ödenmesi Gereken Durumlarda 178 bb) İş Bedelinin Eserin Teslimi Sırasında Ödenmesi Gereken Durumlarda 178 cc) İş Bedelinin Eserin Tesliminden Sonra Ödenmesi Gereken Durumlarda 179 e) iş Sahibinin Temerrüdü Üzerine Uzun Süre Bekleyen Müteahhidin İfaya Eklenen Cezaî Şartı Talep Etmesine Dayalı Hüküm ve Sonuçlar 179 C- Cezaî Şart île Karşılanmayan Zararların Tazmini 180 1- Genel Olarak 180 2- Cezaî Şartla Karşılanmayan Zararlar için Getirilen Çifte İspat Koşulu 181 a) Cezaî Şart İle Karşılanmayan Zararların Varlığını ispat 181 b) iş Sahibinin Temerrüde Düşmede Kusurlu Olduğunu ispat 182 XVI İÇİNDEKİLER 5. BÖLÜM: AŞIRI CEZAÃ� ŞARTIN İNDİRİLMESİ VE TACİR BORÇLUNUN AŞIRI CEZAÃ� ŞARTIN İNDİRİLMESİNİ İSTEYEMEMESİ 185 § 15- Aşırı Cezaî Şartın İndirilmesi 185 I- Genel Olarak 185 II- Cezaî Şartın İndirilmesinin Koşullan 186 A- Cezaî Şart Borcunun Muaccel Olması 186 B- Cezaî Şart Borcunun Henüz İfa Edilmemiş Olması 187 C- Cezaî Şartın Aşın (Fahiş) Olması 187 D- Borçlunun Talepte Bulunması 189 III- İndirim Kararı 191 A- Genel Olarak 191 B- İndirim Kararının Niteliği ve Sonuçları 191 § 16- Tacirlerin Aşırı Cezaî Şartın İndirilmesini İsteyememesi 192 I- Genel Olarak 192 II- TTK m. 24 Hükmünün Uygulanma Koşulları 192 A- Borçlunun Tacir Sıfatını Haiz Olması 192 B- Cezaî Şartın Borçlunun Ticarî İşletmesi ile İlgili Bir Borca İlişkin Olması 193 C- Cezaî Şartın Ahlâka Aykırılığının İleri Sürülebilmesi 194 Sonuç 202 Kaynakça 205