Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Engellilerin Eğitim Hakkı Ve Devlet Yükümlülükleri
Engellilerin Eğitim Hakkı Ve Devlet Yükümlülükleri
Selda ÇAĞLAR
Sayfa Sayısı
:
456
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2009
ISBN NO
:
9786053770800
1.000,00
TL ÖNSÖZ Bu eser, engelli hakları üzerine kapsayıcı bir çalışma yapma istek ve düşüncesinin ardından girilen doktora sürecinde başlanılan ve doktora tezi olarak sunulan bir çalışmanın güncellenmiş halidir. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü kamu hukuku doktora programında başlayan ve Prof. Dr. Fazıl SAĞLAM, Prof. Dr. İbrahim Ö. KABOĞLU, Prof. Dr. Turgut TARHANLI, Prof. Dr. Osman DOĞRU ve Doç. Dr. Abdurrahman EREN′den oluşan jüri tarafından oybirliğiyle kabul edilen tezin kitap olarak basılmasında, jüri üyelerinin bu yöndeki yüreklendirmelerinin etkisi büyüktür. Kendilerine, duydukları güven ve verdikleri destek için teşekkür ediyorum. İnsan haklarına ilişkin kendisinden çok şey öğrendiğim tez danışmanım Prof. Dr. İbrahim Ö. KABOĞLU′na doktora sürecinde nazik bir anlayış içerisinde verdiği bilimsel destek, katkı ve dostluğu için; tez izleme jürisinde yer alan Prof. Dr. Turgut TARHANLI ve Prof. Dr. Osman DOĞRU′ya bu zahmetli görevi yerine getirmeye ayırdıkları zamanlar ve tezin şekillenmesine verdikleri katkılar için öncelikli teşekkürlerimi iletmek isterim. Savunma sınavı aracılığıyla ′iyi ki de′ tanıdığım Prof. Dr. Fazıl SAĞLAM′a yeni nesil akademisyenlere güvendiği ve sorumluluk vererek alana dahil olmalarını sağlayıcı girişimleri için de ayrıca teşekkürlerimi sunuyorum. Lisans ve lisansüstü eğitim sürecinde daima bilgi ve deneyimlerine başvurduğum ve her zaman desteğini gördüğüm amcam Prof. Dr. Hüseyin PAZARCI, bu çalışmada da yanımdaydı. Teşekkürler. Tezimi okuyarak, düzelterek dostlukla katkı sağlayan meslektaş ve arkadaşlarım Dr. Oya BOYAR ve Yrd. Doç.Dr. Hakan Sabri ÇELİKYAY ile Beta Basım Yayım′m emek veren tüm ekibine de teşekkürlerimi iletiyorum. Akademik teamüle uygun olarak Teşekkür′ sıralamasında en sona bırakmış olsam da, özel bakım ve ilgiye ihtiyacı olan oğlumuz Arda′nın bakımını tamamen üstlenen, bu zorlu süreci benim için kolaylaştırmak adına her türlü çabayı sevgiyle gösteren eşim Prof. Dr. Tuncay ÇAĞLAR′a ve engellilerin yanısıra genel olarak herkesin onur ve haklarının korunması ve yerine getirilmesi konusundaki inancımı daha da güçlendiren, bana yeni dünya görüşü ve bakış açılan kazandıran oğlum Arda′ya olan sevgi ve minnettarlığım her şeyin önündedir. Sonsuz teşekkürler... Yrd. Doç. Dr. Selda ÇAĞLAR Temmuz 2009, Edirne İÇİNDEKİLER KISALTMALAR VII GİRİŞ 1 Birinci Bölüm ULUSLARARASI HUKUKTA ENGELLİLERİN EĞİTİM HAKKI I. HUKUKSAL TERMİNOLOJİDE ENGELLİLİK VE ENGELLİ HAKLARI 7 A. Tanımlar ve Sınıflandırmalar 7 1. Uluslararası Belgelerde Yer Alan Tanımlar 8 2. BM Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Sınıflamaları 10 B. Engellilik Modelleri 15 1. Tıbbi Model (Medikal Model) 16 2. Sosyal Model (İnsan Haklan Modeli) 17 a. Engelliliğin Sosyo-politik Yorumu 20 b. Engelliliğin Çağdaş Yorumu 21 C. Uluslararası ve Bölgesel Düzlemde Engelli Haklarının Normatif Yönü . 24 1. Uluslararası Norm ve Standartlar 24 a. Birleşmiş Milletler Belgelerinde Engelli Hakları 25 b. Standart Kurallar 30 c. Genel İlkeler 35 aa. Kişinin Bağımsızlığına, Kendi Seçimlerini Yapma Özgürlüğünü İçeren Özerkliğine ve Onuruna Saygı 36 bb. Aynmcılık Yapılmaması 39 cc. Toplumsal Aidiyet, Tam ve Etkili Katılım 44 dd. Engelli Kişilerin Farklılığını Kabul ve Farklılığa Saygı.... 45 ee. Fırsat Eşitliği 46 ff. Erişebilirlik 50 gg. Kadın ve Erkek Eşitliği 51 hh. Engelli Çocuklann Kimliklerini Koruma ve Kapasitelerini Geliştirme Hakkına Saygı 52 ıı. Engelli Çocuğun Yüksek Yararının Gözetilmesi 53 2. Bölgesel Düzlemde Engelli Haklan 56 a. Avrupa Belgelerinde Engelli Haklan 56 aa. Avrupa Konseyi Belgelerinde Engelli Hakları 56 bb. Avrupa Birliği (AB) Belgelerinde Engelli Haklan 60 b. Amerika Bölgesi Engelli Haklan Belgeleri 64 c. Afrika Bölgesi Engelli Haklan Belgeleri 66 II. EĞİTİM HAKKININ ENGELLİLER BAKIMINDAN KAPSAM VE NİTELİĞİ... 67 A. Eğitim Kavramı 67 1. Örgün Eğitim (formal education) 68 a. Genel (Olağan) Eğitim 68 b. Özel Eğitim 70 2. Yaygın Eğitim (non-formal education) 71 B. Eğitim Hakkının Niteliği ve Kapsamı 71 1. Genel Olarak Eğitim Hakkının İçeriği ve Temel Kavramlar 72 a. Temel İnsan Haklan Belgelerinde Eğitim Hakkı 72 b. Parasız Eğitim 78 c. Zorunlu Eğitim 82 2. Engellilerin Eğitim Hakkının İçeriği ve Temel Kavramlar 85 a. İnsan Haklan Temel Belgelerinde Engellilerin Eğitim Hakkı. . . 86 b. Eğitimde "Özel İhtiyaçlar" Kavramı 91 c. Özel Eğitimsel İhtiyaçlann Giderilme Yöntemi 92 aa. Kapsayıcı Eğitim (Inclusive education) 93 bb. Özel Eğitim 10i d. Kapsayıcı Eğitim - "Herkes İçin Eğitim" İlişkisi 104 İkinci Bölüm DEVLETLERİN ENGELLİLERİN EĞİTİM HAKKINA İLİŞKİN ULUSLARARASI HUKUK YÜKÜMLÜLÜĞÜ I. DEVLET YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN TASNİFİ VE KULLANILAN KAVRAMLAR .111 A. Devlet Yükümlülüklerinin Sınıflandırılması 112 1. Saygı Duyma, Koruma ve Yerine Getirme Yükümlülüğü 112 2. Davranış ve Sonuç Yükümlülüğü 115 B. Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesinde Kullanılan Kavram ve Ölçütler 118 1. Aşamalı Gerçekleştirme (Progressive Achievement) 119 2. Mevcut Kaynakların Azamisini Kullanma 122 II. DEVLET YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İÇERİĞİ VE KAPSAMI 126 A. Saygı Duyma Yükümlülüğünün Kapsamı 1. Ayrımcılık Yasağına Uyma 128 2. Hakkın Kullanılmasını Gerileten Önlemlerden Kaçınma 129 3. Hakkın Ölçüsüz Biçimde Sınırlanmaması 130 B. Koruma Yükümlülüğünün Kapsamı 132 1. Yasal Koruma 133 a. Sözleşmelerin İç Hukuk Düzeninde Tanınması 133 b. Yasa ve Diğer Düzenlemelerde Engellilerin Haklarının ve Genel İlkelerin Gözetilmesi 136 2. İdari Koruma 139 a. İhlalleri Önleme Yükümlülüğü 140 aa. Eğitim Hakkına ve Engelliliğe Dair Farkmdalık Yaratma, Bilinçlendirme ve Eğitim 141 bb. Bilgi Edinme ve Belgelere Ulaşma Olanağının Sağlanması (İdarenin Şeffaflığı) 143 cc. İdarenin Eylem ve İşlemlerinde Hukuka Bağlı Kalması. . 145 b. İhlalleri ve Sonuçlarını Giderme 148 aa. Tarafsız ve Etkili Şikayet Mekanizmaları Oluşturma. ... 149 aaa. Ulusal İnsan Hakları Kurumlarının Oluşturulması 150 bbb. Ulusal İnsan Haklan Kurumlarının Engelli Haklarını Koruma İşlevi 153 bb. İhlalleri Durdurma ve Zararları Giderme 156 3. Yargısal Koruma 158 a. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Dava Edilebilirliği. . . 159 b. Yargı Makamlarının Hakları Koruma İşlevi 167 C. Yerine Getirme Yükümlülüğünün Kapsamu 175 1. Mevcudiyet (availability) 176 a. Engellilerin Zorunlu ve Ücretsiz Eğitimden Yararlandırılması 177 aa. Okul Yaşındaki Engelli Nüfusun Belirlenmesi 179 bb. Kapsayıcı Eğitim Sisteminin Güvence Altına Alınması . . 180 aaa. Başlangıçta Yapılması Gerekli Değişiklikler 181 bbb. İdari Yapıların Değiştirilmesi 183 ccc. Kaynakların Harekete Geçirilmesi 185 b. Yeterli Sayıda ve İşlevsel Eğitim Kurumları ile Programlar Oluşturmak 187 aa. Eğitim Sistemine ve Programlarına İlişkin Yapılması Gerekenler 188 bb. Eğitim Kurumlarına Özgü Yapılması Gerekenler 192 2. Erişilebilirlik (Accessibility) 195 a. Ayrımcılık Gözetmeme 195 X İÇİNDEKİLER b. Fiziksel Erişimin Sağlanması 201 aa. Eğitim Kurumlarına Erişim 202 bb. Kurum Hizmetlerine Erişim 203 aaa. Evrensel Tasarım 203 bbb. Makul Uyumlaştırma 205 ccc. Gerekli Destek ve Yardımın Yapılması 213 c. Ekonomik Erişebilirlik 217 3. Kabul Edilebilirlik (acceptability) 219 a. Erken Dönemde Eğitim 220 b. Uygun ve Kaliteli Eğitim 222 aa. Uygun Müfredat ve Etkili Materyal Kullanımı 224 bb. Uygun ve Yeterlilik Sahibi Eğitimciler 227 cc. Uygun Eğitim Çevresi 230 4. Uyarlanabilirlik (adaptability) 232 Üçüncü Bölüm ENGELLİLERİN EĞİTİM HAKKI BAKIMINDAN TÜRKİYE′NİN ULUSLARARASI HUKUK YÜKÜMLÜLÜĞÜ I. TÜRKİYE′DE ENGELLİLERİN EĞİTİM HAKKINA İLİŞKİN GENEL DEĞERLENDİRME 236 A. Türk Hukukunda Engellilik Sınıflama ve Modelleri 237 1. Kavramlar 237 2. Tanım ve Sınıflamalar 240 a. Tanımlar 240 b. Sınıflandırma 246 3. Modeller 251 B. Türkiye′de Engellilerin Eğitim Hakkı 252 1. Eğitim Sisteminin Genel Yapısı 253 2. Genel Yapı İçinde Engellilerin Eğitimi 254 a. Engellilerin Eğitim Düzeyi 255 aa. 2002 Türkiye Özürlüler Araştırmasına İlişkin Bulgu ve Değerlendirmeler 256 bb. MEB ve TÜİK İstatistikleri 262 b. Engellilerin Eğitimine İlişkin Yasal Düzenlemeler 263 II. TÜRKİYE′NİN ULUSLARARASI HUKUKTAN DOĞAN YÜKÜMLÜLÜKLERİ . 272 A. Saygı Duyma Yükümlülüğü 274 1. Ayrımcılık Yasağına Uyma 274 2. Hakkın Kullanılmasını Gerileten Önlemlerden ve Ölçüsüz Sınırlamalardan Kaçınma 281 B. Koruma Yükümlülüğü 286 1. Yasal Koruma 287 a. Uluslararası İnsan Haklan Sözleşmelerinin Türk Hukuk Düzenindeki Yeri 288 b. Hakkın Korunmasında Yasama Organının Rolü 291 2. İdari Koruma 296 a. İdarenin İhlalleri Önleme Yükümlülüğü 296 aa. İdarenin İşlem ve Eylemlerinde Yasalara Bağlı Kalması . 297 aaa. Yürütme Organı ve İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Bireysel Eylem ve İşlemlerinde Anayasa ve Yasalara Uyması 298 bbb. İdarenin Denetim Yükümlülüğü 301 bb. İdarenin Bilgi ve Belge Verme Yükümlülüğü 304 b. İdarenin İhlalleri Giderme Yükümlülüğü 310 aa. Etkili Şikayet Mekanizmaları Oluşturma 310 aaa. İdari Başvuru Usulleri: İtiraz ve Uzlaşma 311 bbb. Ulusal İnsan Hakları Kurumları Oluşturma 314 i. Merkezi Yapı İçinde Yer Alan İnsan Haklan Kurumları 316 ii. Yerel Düzeyde İnsan Hakları Kurumları 318 bb. Yargı Kararlannı Yerine Getirme 325 3. Yargısal Koruma 329 C. Yerine Getirme Yükümlülüğü 334 1. Eğitimin Mevcudiyeti 334 a. Engellilerin Zorunlu ve Ücretsiz Eğitimden Yararlandınlması . 335 aa. Zorunlu ve Ücretsiz Eğitimin Yasal Güvenceye Kavuşturulması 335 bb. Zorunlu Eğitim Çağındaki Engelli Sayısının Bilinmesi . . 339 cc. Okula Kayıt ve Devamın Sağlanması 342 b. Yeterli Sayıda ve İşlevsel Eğitim Kurumları ile Programları Oluşturmak 346 aa. Eğitim Sisteminin Yapılandınlması 346 bb. Eğitim Kurumlan İle Programlarının Mevcudiyeti 351 2. Eğitimin Erişebilirliği 355 a. Fiziksel Erişebilirlik 356 aa. Eğitim Kurumlarına Erişebilirlik 356 bb. Eğitim Hizmetlerine Erişebilirlik 361 b. Ekonomik Erişebilirlik 365 3. Eğitimin Kabul Edilebilirliği 369 a. Özel Eğitimde Eğitimcilerin Nicelik ve Nitelikleri 369 b. Kişiselleştirilmiş Öğrenci Desteğinin Sağlanması 372 c. Başarının Değerlendirilmesi ve Mezuniyetlerde Denkliğin Sağlanması 375 4. Eğitimin Uyarlanabilirliği 379 SONUÇ 388 KAYNAKÇA 398
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı