Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Edimin Başlangıçtaki İmkansızlığı
.jpg){kind=small}
Edimin Başlangıçtaki İmkansızlığı
Mehmet ALTUNKAYA
Sayfa Sayısı
:
280
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2005
ISBN NO
:
9789754643326
5,0 / 5 Derecelendirme (1 Oylama)
120,00
TL GİRİŞ KONU İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER § 1. KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ VE SINIRLANDIRILMASI I. Konunun Takdimi Bu çalışmanın konusunu, Borçlar Kanunu nun 20. maddesinde dü¬zenlenmiş olan; edimin başlangıçtaki imkânsızlığı oluşturmaktadır. Başlangıçtaki imkânsızlık, sözleşme özgürlüğünün istisnalarından bi¬risidir. Türk/İsviçre Borçlar Kanunu′nda madde 19′da sözleşme öz¬gürlüğü düzenlenmiştir. BK. m. 20 ile de bu özgürlüğe birtakım sı¬nırlamalar getirilmiştir. Bu sınırlamalardan biri de imkânsızlıktır. As¬lında sözleşme özgürlüğünün temeli 1982 Anayasasının 48. maddesin¬de yer almaktadır. Gerçekten de, AY. m. 48′de bu husus, "Herkes.... sözleşme hürriyetlerine sahiptir" şeklinde düzenlenmiştir. Ancak, ge¬rek AY. m. 48 gerek BK. m. 19 ile taraflara tanınmış olan sözleşme özgürlüğünün sınırsız bir şekilde kullanılamayacağı da belirtilmiştir. Sözleşmenin içeriği; imkânsız, hukuka veya ahlâka aykırı olmamalı¬dır. Burada bahsedilen imkânsızlık, başlangıçtaki imkânsızlıktır. BK. m. 19, " Bir akdin mevzuu, kanunun gösterdiği sınırlar daire¬sinde serbestçe tayin olunabilir". "Kanunun kat′i surette emreylediği hukukî kaidelere veya kanuna muhalefet; ahlâka (âdaba) veya umumî intizama yahut şahsî hükümle¬re müteallik haklara mugayir bulunmadıkça, iki tarafın yaptıkları mu¬kaveleler muteberdir" şeklindedir. Yukarıdaki hükümde de görüldüğü gibi, Borçlar Kanunumuzda sözleşme özgürlüğünün kullanımı, mutlak ve sınırsız hale getirilme¬miş, aksine "kanunun gösterdiği" sınırlarının olabileceği kabul edil¬miştir1. Kanunun gösterdiği sınırların neler olabileceği ise BK. m. 20′de belirtilmiştir. Gauch/Schlııep, Nr. 628; Bischoff, 7; Eren, Borçlar, 285; Gönensay, 73; Esener, Borçlar, 198; Oğuzman/Öz, 73; Tekinay/Akman/Burcuoğlu/Altop, 371; Kılıçoğlıı, Borçlar, 152; Erman, 608; Ataay, 249; Çelik, 107; Zevkliler, 34; Akıncı, Borçlar, 14; Başpınar, 15. 47 BK. m. 20/I′de, "Bir akdin mevzuu gayri mümkün veya gayri mu¬hik yahut ahlâka (âdaba) mugayir olursa o akit bâtıldır" hükmüne yer verilmiştir. Tarihî açıdan özel hukukumuzun temelini oluşturan Roma Huku-ku′na kadar uzanan başlangıçtaki imkânsızlık konusu, BK. m.l9′da düzenlenen sözleşme özgürlüğü ve yine BK. m. 19/11 ile 20/I′deki sınırlamalar ile yakından ilişkilidir . Sözleşme özgürlüğü, tarafların, özel hukuk ilişkilerini serbestçe düzenleyebilme, mevcut sözleşmeyi ortadan kaldırma, değiştirme, ona diledikleri şekli verme ve sözleşmenin içeriğini düzenleme hürriyetle¬rine sahip olmaları demektir . Ancak taraflar bu özgürlüğü kullanma¬da sınırsız bir hareket kabiliyetine sahip değillerdir. Bu özgürlüğün de sınırları vardır. Borçlar hukuku alanında, tarafların, tâbi olacakları hukuk düzenini serbestçe kurma özgürlükleri bulunmaktadır. Fakat taraflar sözleşme yapmakta ne kadar serbest olurlarsa olsunlar, kanun¬larda belirtilmiş sınırlar dışına çıkamazlar4. Başlangıçtaki imkânsızlık, edimin yerine getirilmesi ve alacaklının tatmin edilmesi açısından önemlidir. Tarafların serbest iradelerine dayanarak oluşturdukları sözleşmenin amacı, üstlendikleri yükümlü¬lükleri yerine getirmektir5. Şayet bu yükümlülükler, BK. m. 20′de dü¬zenlenen imkânsızlık sebebiyle yerine getirilemiyorsa, o sözleşme bâtıl olur. Bu sebeple, yükümlülük doğuran bütün sözleşmeler için, BK. m. 20 uygulanır . Örneğin, önceden ölmüş olan atın satılması ha¬linde sözleşme, başlangıçtaki imkânsızlık sebebiyle geçerli değildir7. Çalışmamızın konusunun başlangıçtaki imkânsızlık olarak seçil¬mesinin çeşitli sebepleri vardır. Birinci sebep, uygulamada imkânsız- Ziegler, 4; Başpınar, 2. Sözleşme özgürlüğü hakkında geniş bilgi için bkz. Kramer, Art. 19-22, Nr. 42 vd.; Bucher, AT., 89 vd.; von Tuhr/Peter, 247; Larenz/Wolf, 646; Kel-ler/Schöbi, 92; Larenz, 41; Medicus, AT., Nr. 64 vd.; Fikentscher, 78; Meier-Hayoz, Nr. 1135; Tekinay/Akman/Burcuoğlu/Altop, 362; İnan, Borçlar, 122 vd.; Narmanlıoğlu, 153; Zevkliler, 35 vd.; Sirmen, Borçlar, 90; Kılıçoğlu, Borçlar, 149 vd.; Kaplan, İ., Müdahale, 3; Yavuz, Özel, 12 vd.; Akıncı, Borç¬lar, 11; Başpınar, 17. Başpınar, 3. Eren, Borçlar, 30; Akıncı, Borçlar, 44. Palandt/Heinrichs, § 306, Nr. 2; Witthaus, 6; Eren, Borçlar, 295; Akıncı, Borçlar, 120. Ehmann/Kley, 483; Witthaus, 6; Koç, 158; Akyol, 154; Akıncı, Borçlar, 220. 48 lıktan kaynaklanan pek çok sorunla karşılaşılmasına rağmen, konunun bugüne kadar, doktora tezi veya monografik çalışma boyutunda ince¬lenmemiş olmasıdır. Oysa, gerek İsviçre Hukuku′nda, gerek diğer hukuk sistemlerinde, başlangıçtaki imkânsızlık hakkında pek çok ça¬lışma yapılmıştır . Bizim de amacımız, yabancı hukuk sistemlerinde olduğu gibi bu konuyu, doktrin ve uygulama ışığında ayrıntılı olarak incelemektir. Bu konunun seçilmesinin bir diğer sebebi de, günlük hayatın vaz¬geçilmez unsurları olan sözleşmelerin içeriğinin sınırlanması sonra¬sında ortaya çıkan hukukî sonuçların arzettiği önemdir. Gerçekten de, bir sözleşmenin içeriğinin imkânsız olması halinde, bunun hangi im¬kânsızlık türüne dahil olduğu son derece önemlidir. Çünkü, her im¬kânsızlık türünün doğurduğu hukukî sonuçlar birbirinden farklıdır. Özellikle, başlangıçtaki ve sonraki imkânsızlık türlerini birbirinden ayırt etmede bazı güçlükler doğmaktadır. Çalışmamızda bu konudaki farklar belirlenip, bunların doğurdukları hukukî sonuçlar ve tarafların sorumlulukları, özellikle başlangıçtaki imkânsızlığın ortaya çıkması¬nın kusura dayanıp dayanmamasına göre ayrıntılı olarak incelenmiştir. II. Konunun Önemi Yukarıda belirtildiği gibi taraflar kural olarak sözleşme özgürlüğü¬ne sahiptir. Bu hak, Anayasa′da da düzenlenmiştir. Anayasa′nın "sos¬yal ve ekonomik haklar ve ödevler" başlığı altında yer alan 48. mad¬desinde, herkesin dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetlerine sahip olduğu belirtilmiştir. Her ne kadar bu özgürlük, gerek Anayasa gerek Borçlar Kanunu′nda düzenlenmiş olsa da, hiç kimse hukuka veya ahlâka aykırı yahut imkânsız bir edime dayanan sözleşme yapamaz (BK. m. 19, 20). Bunun anlamı, sözleşme özgürlüğünün belli ölçüde sınırlanmasıdır. Sözleşme özgürlüğünü sınırlayan sebeplerden biri de içeriğinin imkânsız olmamasıdır. İmkânsızlık kavramı Roma Hukuku′ndan beri bilinmektedir. Ro¬malı hukukçulardan Celsus bu durumu; "imkânsızlık borç doğurmaz Titze, 1 v<±; Richter, 1 vd.; Rabel, 1 vd.; Marlinghaus, 1 vd.; Arp, 1 vd.; Ziegler, 1. vd.; 49 (impossibilium nulla obligatio est)" şeklinde ifade etmiştir9. Bu sonuç, gerek başlangıçtaki gerek sonraki imkânsızlığa hâkim olan bir kural¬dır. Ancak, başlangıçtaki imkânsızlığa bağlanacak hukukî sonuçlar sonraki imkânsızlıktan farklıdır. Gerçekten de, bütün imkânsızlık tür¬lerini aynı hukukî sonuca bağlamanın, kabul edilebilir bir tarafı yok¬tur. Bu sebeple, Türk/İsviçre Borçlar Kanunu′nda, imkânsızlığın borç doğurmayacağı benimsenmekle beraber, değişik imkânsızlık türlerine haklı olarak birbirinden farklı sonuçlar bağlanmıştır10. Sözleşmenin kuruluşu esnasında veya daha önceden mevcut olan bir imkânsızlıkla karşılaşılırsa, başlangıçtaki imkânsızlıktan söz edilir. Başlangıçtaki imkânsızlığı sonraki imkânsızlıktan ayıran esas unsur da budur. Eğer imkânsızlık sözleşmenin kurulmasından sonra ortaya çıkmışsa, sonraki imkânsızlık söz konusu olur. Başlangıçtaki imkân¬sızlık hallerinde sözleşme kural olarak geçersizdir. Ancak bunun için imkânsızlığın objektif nitelikte olması gerekir. Başka bir deyişle, baş¬langıçtaki imkânsızlığın söz konusu olması için, edimin ne borçlu ne de üçüncü bir kişi vasıtasıyla yerine getirilmesi mümkün olmalıdır". Şayet imkânsızlık sübjektif nitelikte ise, yani sadece borçlu tarafından yerine getirilemeyip, üçüncü kişiler tarafından yerine getirilmesi mümkün ise, BK. m. 20 kapsamındaki imkânsızlıkla ilgili düzenleme¬ye tâbi olmaz . İmkânsızlıkta, bunun türü ve borçlunun kusurlu olup olmadığı, do¬ğacak hukukî sonuçlar ve tarafların sözleşmeden elde etmek istedikleri amaca ulaşıp ulaşmamaları büyük önem arzetmektedir. Tarafların amacı, mümkün olduğu kadar sözleşmeyi ayakta tut¬maktır. Onlar, sözleşmeden elde etmek istedikleri amaca ancak bu şe¬kilde ulaşabilirler. Hiç kimse belirli bir amacı olmadan, sözleşmede ′ Geniş bilgi için bkz. Celsus, Dig. 50, 17, 185; (Kramer, Art. 19-22, Nr. 236; Soergel/Wolf, § 306, Nr. 1; Mommsen, 102 vd.; von Tuhr/Peter, 262; Arp, 63; Jaııernig/Vollkommer, § 306, Nr. 1; MüKo/Thode, § 306, Nr. 1; Palandt/Heinrichs, § 306, Nr. 1; Oser/Schönenberger, Art. 20, Nr. 2; Bucher, AT., 247; Emmerich, Recht, § 2; Kley, 133; Esser/Schmidt, § 22, III; YVollschlâger, 14; Wallenberg, 307; Ehmann/Kley, 483; Emmerich, Grundlagen, 364; Wilhelm/Deeg, 225; Serozan, Dönme, 287; Altmeppen, Vertrauen, 1399; Huber, Leistung, 97; Lauther, 9; Rödl, 52; Rohde, Garantiehaftung, 22; Ziegler, 3; Tahiroğlu, 88; Akyol, 151 ′den naklen). 10 Dural, İmkânsızlık, 1. " Hürlimann. 25; Ziegler, 1; Thiele/Fezer, 97. 12 Kaiser, 158; Ziegler, 1; Thiele/Fezer, 98; Braun, 488; Brehm, Begriff, 1089; Rödl, 19. 50 taraf olarak yer almaz. Sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerin ye¬rine getirilmesi ve bunun sonrasında da bir menfaat elde etmek, taraf¬ların o ilişkiden bekledikleri asıl amaçtır. Aksi halde, o sözleşmeyi düzenlemenin onlar için bir anlamı yoktur. Dolayısıyla hiç kimse, yerine getirilmesi imkânı olmadığını bildiği bir içeriğe sahip sözleş-mede taraf olmak istemez . Başlangıçtaki imkânsızlık konusu özel hukukun neredeyse bütün a-lanlarında uygulandığı gibi, kamu hukukunun da birçok alanında uy¬gulanma imkânı bulmaktadır. Gerçekten de, uygulamada, gerek hukuk davalarında gerek ceza davalarında imkânsızlıkla ilgili kararların yer al¬dığını görmekteyiz. Ayrıca başlangıçtaki imkânsızlık, diğer imkânsızlık türlerine, hatta işlem temelinin çökmesi ve aşırı ifa güçlüğü gibi mües¬seselere göre de farklı hukukî sonuçlar doğurmaktadır. Bu sebeple, söz¬leşme özgürlüğünün sınırlanmasında da büyük önem arzeden başlangıç¬taki imkânsızlık hakkında ayrıntılı olarak durulması gerekmektedir. Yukarıda ifade edildiği gibi başlangıçtaki imkânsızlık, borçlunun kusurlu olup olmamasına göre farklı hukukî sonuçlara bağlanmıştır. Şayet imkânsızlığın meydana gelmesinde sözleşmenin her iki tarafı da imkânsızlığı bilmiyorsa veya bilmesi gerekmiyorsa, sorumluluk orta¬dan kalkar ve sözleşme bâtıl hale gelir. Bu durum hem aslî edim yü¬kümlülüğü, hem de sözleşmeden doğan sorumluluk için geçerlidir14. Buna karşılık, edimin başlangıçta imkânsız hale gelmesinde borçlunun kusurlu olması ile ilgili olarak sözleşmenin hukukî sonucu hakkında Türk/İsviçre Borçlar Kanunu′nda herhangi bir düzenleme yoktur. Fa¬kat genel olarak kabul edilmektedir ki, edimin başlangıçtaki imkânsız¬lığı, borçlunun kusuru ile gerçekleşmişse, sözleşme öncesi görüşme¬lerden doğan sorumluluk (culpa in contrahendo sorumluluğu) söz ko¬nusu olur. Burada tazmin edilecek zarar, sözleşmenin butlan müeyyi¬desine tâbi olması sebebiyle ortaya çıkan menfî zarardır15. Bu konu ileriki bölümlerde ayrıntılı olarak ele alınıp incelenmiştir1 . 13 Eren, Borçlar, 30. 14 Ziegler, 1. 15 Ayrıntılı bilgi için bkz. Bııcher, AT., 281; Kramer, Art. 19-22, Nr. 239, Nr. 404; Soergel/YVolf, § 306, Nr. 1; Ziegler, 2; Gonzenbach, 14; von Tuhr/Peter, 264; Jauernig/Vollkommer, § 306, Nr. 1; Eren, Borçlar, 298; Tekinay/Akman /Burcuoğlu/Altop, 903; VVittig, 636; Oğuzman/Öz, 79; Sirmen, Borçlar, 94; Yılmaz, 241; Akıncı, Borçlar, 221. 16 Bkz. § 11. III. A. 51 Sonraki imkânsızlık halinde ise, BK. m. 96 (OR. Art. 97) ve BK. m. 117 (OR. Art. 119)′de yer alan düzenlemeler çerçevesinde, hukukî sonuçlar ortaya çıkar17. Buna göre, sonraki objektif imkânsızlıkta eğer borçlu kusursuz ise, BK. m. 117/I′e göre, borçlunun borcu sona erer. Sonraki objektif imkânsızlığın meydana gelmesinde borçlunun kusuru var ise, borç sona ermez. Aksine, borçlu borcunu ifa etmek zorundadır (BK. m. 96) . Örneğin, sözleşme kurulduğu anda mevcut olan oto¬mobil, ifadan önce borçlu tarafından bilerek yakılmışsa, sonraki ob¬jektif imkânsızlık söz konusu olur. Burada ortaya çıkan hasara da borçlu katlanır. Çünkü söz konusu olayda borçlu kusurludur. Yukarıdaki açıklamalar göstermektedir ki, başlangıçtaki ve sonraki imkânsızlığın doğurduğu sonuçlar birbirinden farklıdır. Bu sebeple, çalışmamızda öncelikle imkânsızlık türlerinin belirlenmesi üzerinde durulmuş ve özellikle de başlangıçtaki imkânsızlığın hukukî sonuçları ortaya konulmuştur. III. Konunun Sınırlandırılması Bu çalışmada başlangıçtaki imkânsızlık konusu, karşılaştırmalı hukuktaki düzenlemelerin incelenmesi, doktrindeki görüşler çerçeve¬sinde, gerek Federal Mahkeme içtihatları gerek Yargıtay kararlarının göz önünde bulundurulması suretiyle ayrıntılı olarak ele alınmıştır. İncelememiz bir giriş, dört bölüm ve bir sonuç′tan oluşmaktadır. Giriş′te başlangıçtaki imkânsızlık ile ilgili genel bilgiler verilmiş¬tir. Burada, konunun takdimi, önemi, sınırlandırılması ve konunun karşılaştırmalı hukuktaki düzenlemesi üzerinde durulmuştur. Birinci bölüm′de imkânsızlık ile ilgili temel kavramlar ve bu ku¬rumun dayandığı sebepler üzerinde durulmuştur. Gerçekten de imkân¬sızlık, sözleşme özgürlüğü kavramı ile yakından ilgilidir. Bu sebeple, çalışmamızda öncelikle bu kavram ve sınırları kısaca açıklanmış, daha sonra imkânsızlık kavramı ve buna ilişkin sebepler incelenmiştir. îkinci bölüm′de imkânsızlık türleri ve benzer kavramlarla karşılaş¬tırılmasına yer verilmiştir. Burada özellikle aşırı ifa güçlüğü, temerrüt, Sonraki imkânsızlık halinde ortaya çıkan hukukî sonuçlar hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. § 5, II, B. Reisoğlu, 286; Eren, Borçlar, 994, 1252; Dural, İmkânsızlık, 119 vd.; Kıhçoğlu, Borçlar, 562 vd.; Akıncı, Borçlar, 221; Altaş, İmkânsızlık, 58 vd. 52 işlem temelinin çökmesi, sözleşmenin değişen şartlara uyarlanması ve kötü ifa üzerinde durulmuştur. Çalışma konumuz başlangıçtaki imkân¬sızlık olduğu için, BK m. 20/I′deki sözleşme özgürlüğünü sınırlayan diğer sebepler ayrıntılı olarak ele alınmamış, kısaca incelenmiştir. Bununla birlikte, konunun daha iyi açıklanması amacıyla yeri geldikçe söz konusu hususlara ilgili yerlerde gereği kadar yer verilmiştir. Aynı şekilde imkânsızlığın türleri de çok fazla ayrıntıya inilmeden, kısaca açıklanmakla yetinilmiştir. Özellikle sonraki imkânsızlık ile ilgili açıklamalar sınırlı tutulmuştur. Çünkü bu kurum ayrı tezlerin konusu olabilecek niteliktedir19. Tezimizin üçüncü bölüm′ünde, butlan sebebi olarak başlangıçtaki imkânsızlık incelenmiştir. Öncelikle başlangıçtaki imkânsızlık ile ilgi¬li genel olarak bilgi verilmiş ve daha sonra bu kurumun unsurları, doktrindeki düşünceler ve başlangıçtaki imkânsızlığın türleri üzerinde durulmuştur. Dördüncü bölüm′de ise, başlangıçtaki objektif ve sübjektif imkân¬sızlığın hukukî sonuçları incelenmiş ve başlangıçtaki imkânsızlığa rağmen sözleşmelerin muhafazası, korunması ele alınmış ve kısmî imkânsızlık durumunda ortaya çıkan hukukî sonuçlar belirtilmiştir. Bunun yanında usûl açısından imkânsızlığın ispatı hakkında da bilgi verilmiştir. Çalışmamızın sonuç bölümünde ise, incelememiz esnasında vardı¬ğımız sonuçlar topluca ortaya konulmuştur. 19 Bu konuda yapılan çalışmalar için bkz. Dural, İmkânsızlık, 1 vd.; Altaş, İmkânsızlık, 1 vd. 53 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 7 İÇİNDEKİLER 9 KISALTMALAR 17 BİBLİYOGRAFYA 21 GİRİŞ KONU İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER § 1. KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ VE SINIRLANDIRILMASI I. Konunun Takdimi 47 II. Konunun Önemi 49 III. Konunun Sınırlandırılması 52 § 2. KONUNUN KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTAKİ YERİ I. Genel Olarak 54 II. Roma Hukukunda ve Ortak Hukukta 54 III. İslâm Hukukunda 55 IV. İsviçre Hukukunda 57 V. Avusturya Hukukunda 58 VI. İmkânsızlık Konusundaki Yeni Gelişmeler ve Alman Hukuku 60 BİRİNCİ BÖLÜM SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ, İMKÃNSIZLIK KAVRAMI VE İMKÃNSIZLIĞIN DAYANDIĞI SEBEPLER § 3. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ VE SINIRLARI I. Sözleşme Özgürlüğü Kavramı 65 A. Genel Olarak 65 B. Sözleşme Özgürlüğünün Çeşitli Anlamları 70 II. Sözleşme Özgürlüğünün Sınırları 75 A. Genel Olarak 75 B. Sözleşmenin İçeriğini Düzenleme Özgürlüğü ve Sınırları 79 1) Hukuka aykırılık 80 9 a) Emredici hükümlere aykırılık 8ü b) Kamu düzenine aykırılık 81 c) Şahsiyet haklarına aykırılık 82 2) Ahlâka aykırılık 83 3) İmkânsızlık 84 III. Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlarının Aşılmasının Müeyyidesi 84 § 4. İMKÃNSIZLIK KAVRAMI VE DAYANDIĞI SEBEPLER I. İmkânsızlık Kavramı 87 II. İmkânsızlık Kavramının Dayandığı Sebepler 91 A. Mantıkî (Felsefî, Tabiî) İmkânsızlık 91 B. Fiilî (Maddî) İmkânsızlık 93 C. Hukukî İmkânsızlık 95 D. Değerlendirme 97 İKİNCİ BÖLÜM İMKÃNSIZLIĞIN TÜRLERİ VE BENZER KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI § 5. İMKÃNSIZLIĞIN TÜRLERİ I. Genel Olarak 101 II. Başlangıçtaki İmkânsızlık - Sonraki İmkânsızlık 101 A. Başlangıçtaki İmkânsızlık 101 B. Sonraki İmkânsızlık 105 C. Şarta Bağlı Sözleşmelerde Durum 108 D. İzin veya İcazete Bağlı Hukukî İşlemlerde Durum 110 III. Objektif İmkânsızlık - Sübjektif İmkânsızlık 110 A. Objektif İmkânsızlık 110 B. Sübjektif İmkânsızlık 115 IV. Sürekli İmkânsızlık - Geçici İmkânsızlık 118 A. Sürekli İmkânsızlık 118 B. Geçici İmkânsızlık 119 C. Kesin Vadeli İşlemlerde İmkânsızlık 121 D. Sürekli Borç İlişkilerinde İmkânsızlık 125 V. Tam İmkânsızlık - Kısmî İmkânsızlık 127 A. Tam İmkânsızlık 127 10 B. Kısmî İmkânsızlık 127 1) Konu yönünden kısmî imkânsızlık 131 2) Zaman yönünden kısmî imkânsızlık 135 3) Yer yönünden kısmî imkânsızlık 136 VI. Borçlunun Sorumlu Olduğu İmkânsızlık - Borçlunun Sorumlu Olmadığı İmkânsızlık 138 § 6. İMKÃNSIZLIK KAVRAMININ BENZER KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI I. Genel Olarak 141 II. İmkânsızlık - İşlem Temelinin Çökmesi ve Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanması 141 A. İmkânsızlık - İşlem Temelinin Çökmesi 141 B. İmkânsızlık - Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanması 144 III. İmkânsızlık - Aşırı İfa Güçlüğü 146 IV. İmkânsızlık - Kötü İfa 148 V. İmkânsızlık -Temerrüt 150 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BUTLAN SEBEBİ OLARAK BAŞLANGIÇTAKİ İMKÃNSIZLIK § 7. GENEL OLARAK BAŞLANGIÇTAKİ İMKÃNSIZLIK 153 § 8. BAŞLANGIÇTAKİ İMKÃNSIZLIĞIN UNSURLARI I. Edimin İfası İmkânsız Olmalıdır 157 II. Edim Objektif Olarak İmkânsız Olmalıdır 158 III. Edim Başlangıçtan Beri İmkânsız Olmalıdır 160 IV. İmkânsızlık Sürekli Olmalıdır 162 V. İmkânsızlık İfaya Engel Olmalıdır 162 VI. İmkânsızlık Sebebiyle İfa Edilemez Hale Gelen Edimin Yerine Başka Bir Değer Geçmemiş Olmalıdır 163 § 9. BAŞLANGIÇTAKİ İMKÃNSIZLIK İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER I. Genel Olarak 166 II. Başlangıçtaki ve Sonraki İmkânsızlık Ayrımına Karşı Çıkan Görüş 167 III. Başlangıçtaki İmkânsızlığın Objektif veya Mutlak Nitelikte Olması Gerektiği Görüşü 169 11 IV. Başlangıçtaki imkânsızlığa Her Durumda Butlan Müeyyidesinin Uygulanmasına Karşı Çıkan Görüş 170 V. Sonraki İmkânsızlığın Başlangıçtan İtibaren Sınırlanmasını Savunan Görüş 171 VI. Başlangıçtaki veya Sonraki İmkânsızlık Kriterlerinin Yeniden Değerlendirilmesi 172 VII. Başlangıçta Mevcut Olan ve Sonradan Ortadan Kalkan Geçici İmkânsızlık İle İlgili Görüşler 174 § 10. BAŞLANGIÇTAKİ İMKÃNSIZLIĞIN TÜRLERİ I. Genel Olarak 178 II. Başlangıçtaki Objektif İmkânsızlık 178 III. Başlangıçtaki Sübjektif İmkânsızlık 180 A. Genel Olarak 180 B. Şahsa Sıkı Sıkıya Bağlı Edimlerde Durum 183 C. Malın Çalınması Sebebiyle Borcun İfa Edilememesi 185 D. Başlangıçtaki Sübjektif ve Objektif İmkânsızlık Arasında Sınırlama Zorlukları 187 1) Başlangıçtaki objektif imkânsızlığın daima butlan müeyyidesine götürmemesi 187 a) Şahsa sıkı sıkıya bağlı edimler 188 b) Malın telef olması 189 2) Başlangıçtaki sübjektif imkânsızlıkta kayıtsız şartsız borçlunun sorumluluğuna gidilememesi 189 IV. Başlangıçtaki Fiilî İmkânsızlık 191 A. Genel Olarak 191 B. Kavram 191 C. Başlangıçtaki Fiilî İmkânsızlık Halleri 192 1) Genel olarak 192 2) Sözleşmenin kuruluşundan önce parça borcunun telef olması 193 3) Mantığa aykırılık 194 4) Tabiat kanunlarına aykırılık 195 5) İnsan gücüne aykırılık 195 6) Adi ortaklıkta amaca ulaşılamaması 195 D. Başka Hukukî Müesseseleri Sınırlamada Başlangıçtaki Fiilî İmkânsızlık 196 1) Tasarruf ehliyetinin bulunmamasında sınırlama 196 12 2) Temel hatasında sınırlama 198 3) İrade beyanının ciddi olmamasında sınırlama 200 4) Maddî edimlerde sınırlama 202 a) Satım sözleşmesi 202 aa) Malın tamamen telef olması 202 bb)Aliud ifası 204 b) Kira sözleşmesi 206 c) İstisna sözleşmesi 207 E. BK. m. 20 Altında Değerlendirilmeyen Başlangıçtaki Fiilî İfa Engeli Halleri 208 1) Uygulama imkânsızlığı 208 2) Konusu ümit satımı olan sözleşmelerde başlangıçtaki imkânsızlık 209 3) İktisadî imkânsızlık 210 4) Alacaklıdan kaynaklanan bir engel sebebiyle ortaya çıkan imkânsızlık 212 a) Genel olarak 212 b) Amacın ortadan kalkması 213 c) Amacın ifa dışı yoldan gerçekleşmesi 214 V. Başlangıçtaki Hukukî İmkânsızlık 217 A. Genel Olarak 217 B. Kavram 218 C. Hukuka Aykırılık ve Hukukî İmkânsızlık Kavramlarının Karşılaştırılması 220 D. Başka Hukukî Müesseseleri Sınırlamada Başlangıçtaki Hukukî İmkânsızlık 222 1) Alacağın temliki (BK. m. 169) 222 2) Zapta karşı tekeffül borcu (BK. m. 189) 228 E. BK. m. 20 Altında Yer Almayan Başlangıçtaki Hukukî İmkânsızlık Halleri 230 13 DÖRDÜNCÜ BOLUM BAŞLANGIÇTAKİ İMKÃNSIZLIĞA BAĞLANAN HUKUKà SONUÇLAR VE SÖZLEŞMENİN KORUNMASI § 11. BAŞLANGIÇTAKİ OBJEKTİF İMKÃNSIZLIĞA BAĞLANAN HUKUKà SONUÇLAR I. Genel Olarak 233 II. Başlangıçtaki Objektif İmkânsızlığın Ortaya Çıkmasında Borçlunun Kusursuz Olması 235 A. Henüz Yerine Getirilememiş Edimin Aynen İfasının İstenememesi 236 B. Karşılıklı Sözleşmelerde Karşı Edimi Yerine Getirme Yükümlülüğünün Ortadan Kalkması 237 C. Önceden İfa Edilen Karşı Edimin İadesi 237 III. Başlangıçtaki Objektif İmkânsızlığın Ortaya Çıkmasında Borçlunun Kusurlu Olması 238 A. Culpa İn Contrahendo Sorumluluğu 240 B. Müspet Zararların Tazmini 244 IV. Başlangıçtaki Objektif İmkânsızlığın Ortaya Çıkmasından Her İki Tarafın da Kusurlu Olması 245 V. Edimin İfasının Sonradan Mümkün Hale Gelmesi 246 § 12. BAŞLANGIÇTAKİ OBJEKTİF İMKÃNSIZLIKTA GARANTİ SORUMLULUĞU I. Genel Olarak 251 II. Borçlunun Garanti Sorumluluğu 252 § 13. BAŞLANGIÇTAKİ SÜBJEKTİF İMKÃNSIZLIĞA BAĞLANAN HUKUKà SONUÇLAR I. Genel Olarak 256 II. Sonraki Sübjektif İmkânsızlığın Kıyasen Uygulanması 257 III. Başlangıçtaki Sübjektif İmkânsızlıkta Temerrüt veya İmkânsızlık Kuralları 259 IV. Başlangıçtaki Sübjektif İmkânsızlıkta Alacaklının Temerrüt Hükümlerini Tercih Etmesi 259 V. Borçlunun Sübjektif İmkânsızlığın Sonuçlarına Katlanması 259 VI. Borçlunun Garanti Sorumluluğu 262 14 § 14. BAŞLANGIÇTAKİ OBJEKTİF İMKANSIZLIĞA RAĞMEN SÖZLEŞMENİN KORUNMASI I. Genel Olarak 265 II. Kısmî Butlan Yoluyla Sözleşmenin Korunması 265 A. Genel Olarak 265 B. Butlan Anlaşması 266 C. Hâkimin Sözleşmeyi Tamamlaması 268 D. Kısmî Butlanın Türleri 269 III. Tahvil 271 § 15. İMKÃNSIZLIĞIN İSPATI I. Genel Olarak 274 II. İmkânsızlık Yönünden İspat Yükü 274 III. Sorumluluk Yönünden İspat Yükü 275 SONUÇ 277 15
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı