E - Dönüşüm Sürecinde İdari İşlemler
E - Dönüşüm Sürecinde İdari İşlemler
Hayrettin EREN
Sayfa Sayısı
:
320
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2010
ISBN NO
:
9786054378289
ÖNSÖZ
Elektronik iletişim ve araçları toplumsal yaşamın her alanında kullanılır hale gelmiştir. İdare de bu gelişimden kaçamazdı ve kaçamadı. Günümüzde birçok idari iş elektronik ortamda, elektronik iletişim araçlarıyla gerçekleştirilmektedir. Bilişim araçları kullanabilmek, gelişmişlik kriterleri arasına girmiştir. Türkiye de bu gelişime ayak uydurarak bir e-dönüşüm projesi yürütmektedir. E-dönüşümün bir parçası da, elektronik iletişimin idari yapı içerisinde kullanılmasıdır.
Elektronik iletişim, hukuk, sosyoloji, psikoloji, iktisat, mühendislik, matematik, uluslararası ilişkiler, edebiyat, politika gibi oldukça fazla disiplini ilgilendiren interdisipliner bir alandır. Konunun geniş bir alanı kapsaması birçok problemin tek bir disiplin tarafından çözülememesi sonucunu doğurmaktadır. Fakat her disiplin alanı, kendi değerleri çerçevesinde konuya el atmaya başlamış ve yavaş yavaş ortaya önemli çalışmalar çıkmıştır. Fakat ne yazık ki idare hukuku alanında yeterli araştırmalar yapıldığını söyleyemeyiz. Bu eser, alanındaki ilk çalışmalar arasında sayılabilir. Bundan dolayı anlatım zorlukları, konu dağınıklığı söz konusu olabilir. Şüphesiz gözden kaçırdığımız, değinmediğimiz konu ve noktalar olacaktır. Eleştiri ve önerilerinizle ileriki basılarda eksiklikleri tamamlamak ümidindeyim.
Bu çalışmanın yapılmasındaki amaç, elektronik iletişim ile idare hukuku ilişkisini kurcalamak, gelişmeleri ve sorunları ele alarak alana, konuya ilgi duyanlara azda olsa bir katkı yapmaktır. Çalışmamız bu alana ufak bir katkı olarak değerlendirilmelidir. Elimizden geldiğince konuya ilgi duyanlara bir kapı aralamaya çalıştık. Bu açıdan çalışmamız gelecek çalışmalara bir zemin teşkil ederse kendimizi bahtiyar sayacağız.
İÇİNDEKİLER =
BİRİNCİ BÖLÜM
TEMEL KAVRAMLAR
I. -GENEL OLARAK-7
II. -ELEKTRONİK-9
III. -BİLİŞİM-10
IV. -BİLGİSAYAR-13
A. -Tanım-14
B. -Tarihçe-16
C. -Bilgisayarın Unsurları-19
1. -Donanım -Hardware--19
a. -Mikroişlemci -Central Processing Unit-CPU--19
b. -Salt Okunur Bellek -Read Only Memory-ROM--21
c. -Rasgele Erişimli Bellek -Random Access Memory-RAM--21
d. -Giriş-Çıkış Birimleri-22
2. -Yazılım -Software--22
a. -İşletim Yazılımı -Operating System--23
b. -Uygulama Yazılımları -Application Program--24
D. -Veri-24
V. -İNTERNET-26
A. -Genel Olarak-26
B. -Tanım-28
C. -Tarihçe-30
D. -İnternetin Yapısı ve İşleyişi-32
E. -İnternette İletişim Türleri-38
İKİNCİ BÖLÜM
ELEKTRONİK İMZA veKAMU SERTİFİKASYON MERKEZİ
I. -GENEL OLARAK-45
II. -ELEKTRONİK İMZA-48
A. -Elektronik İmzanın Tanımı-48
B. -Elektronik İmzanın İşleyişi-50
C. -Elektronik İmzanın Kullanımı-55
D. -Elektronik İmza Türleri-58
1. -Güvenli -Nitelikli- Olmayan Elektronik İmza-59
2. -Güvenli -Nitelikli- Elektronik İmza-59
E. -Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcısı-61
1. -Yetkilendirme-61
2. -Kök Sertifika-63
3. -Yükümlülükler-64
4. -Sorumluluk-66
5. -Denetim-67
6. -Faaliyetin Sona Ermesi-67
a. -ESHS nin Faaliyetine Son Vermesi-67
b. -Bilgi ve İletişim Teknolojileri Kurumu Tarafından Faaliyete Son Verilmesi-68
F. -Elektronik İmza da Zaman Damgası-70
G. -Yabancı Elektronik Sertifikalar-71
H. -Elektronik İmzanın Sona Ermesi-72
İ. -Elektronik İmzanın İspat Gücü-73
J. -Elektronik İmzanın Kullanım Alanları-77
III. -KAMU SERTİFİKASYON MERKEZİ-78
A. -Genel Olarak-78
B. -Kamu Sertifikasyon Merkezi nin Yükümlülükleri-80
C. -Sertifika Başvurusu-82
D. -Sertifika Başvurusunun Kabul veya Reddi-84
E. -Sertifikanın Oluşturulması-85
F. -Sertifikanın Kullanımı-86
G. -Sertifikanın Kamu Sertifikasyon Merkezi Tarafından Yayımlanması-87
H. -Sertifika Sahibinin Yükümlülükleri-88
İ. -Sertifika Yenileme-90
J. -Sertifikanın Askıya Alınması-91
K. -Sertifikanın İptali-92
L. -Sertifika ve Ücret-95
M. -Sertifikanın Sona Ermesi-97
N. -Kamu Sertifikasyon Merkezi İle İlgili Tespitler-97
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
E-DÖNÜŞÜMÜN İDARİ İŞLEMLEREUYARLANMASI
I. -GENEL OLARAK-99
II. -İDARE VE E-DÖNÜŞÜM-102
III. -İDAREYE HAKİM OLAN BAZI İLKELER VE ELEKTRONİK İDARİ İŞLEM İLİŞKİSİ-112
A. -Demokrasi İlkesi-113
B. -Sosyal Devlet İlkesi-116
C. -Hukuk Devleti İlkesi-118
1. -Temel Hak ve Özgürlüklerin Kanunla Sınırlandırılması-119
2. -Hukuki Güvenlik-121
3. -İdarenin Yargısal Denetimi ve Sorumluluğu-124
4. -Kanuni İdare-126
5. -İnsan Onuru İlkesi-127
6. -Eşitlik İlkesi-129
7. -Ölçülülük İlkesi-131
D. -Kamu Hizmetlerinde Değişkenlik İlkesi-133
E. -İyi İdare İlkesi-134
IV. -ELEKTRONİK İDARİ İŞLEM KAVRAMI-137
A. -Genel Olarak-137
B. -Tanım-139
C. -Özellikleri-141
1. -Tek Yanlılık-141
2. -Hukuka Uygunluk Karinesinden Yararlanma-143
3. -İcrailik-144
4. -Elektronik İletişim Araçlarıyla Oluşturulma-147
D. -E-İdari İşlemin Yasama, Yürütme ve Yargı İşlemlerinden Ayrılması-149
V. -ELEKTRONİK İDARİ İŞLEMİN UNSURLARI-150
A. -Yetki Unsuru-150
B. -Şekil-Usul Unsuru-158
1. -Şekil Unsuru-159
a. -Yazılı Şekil-160
aa. -Genel Olarak-160
bb. -Metinde Bulunması Gereken Zorunlu Unsurlar-162
cc. -Metinde Bulunması Zorunlu Olmayan Unsurlar-164
b. -Elektronik Şekil-166
c. -Yazılı Şeklin Zorunluluğu Meselesi-169
d. -Elektronik Şeklin Fonksiyonel Eşitliği-171
e. -Elektronik Şeklin Düzenlenmesi-176
f. -Lafzi Yorumla E-İletişimin Dışta Tutulması-180
g. -Elektronik Şekil ve Fax İlişkisi-180
h. -E-Girişin Açık Olması-181
i. -E-İletişimde Gerçek Kimliğin veya Lakapların -Pseudonyme- Kullanılması-183
j. -E-Doküman Çıktısının, Nüshanın Onaylanmasında Güvenirlik-184
k. -E-İdari Belgede İdari Makamların Tanınabilirliği Meselesi-185
2. -Usul Unsuru-186
C. -Sebep Unsuru-191
D. -Konu Unsuru-195
E. -Amaç Unsuru-198
VI. -E-İMZA VE E-İDARİ İŞLEMLER-202
A. -Uygun E-İmza Usulünün Seçilmesi-205
1. -Vatandaşın Davranış Biçimleri-206
2. -İdari Makamların Davranış Biçimleri-208
B. -E-Dokümanların Uzun Zaman Güvenlik Altına Alınması Meselesi-208
C. -Sertifikaların Silinmesi-210
D. -Makam Mührü E-İmza İlişkisi-211
E. -E-İdari İşlemlerde E-İmza Kullanımı Modelleri-213
1. -Doğrudan Kamu Görevlisine Sertifika Düzenlenmesi-213
2. -Makama Ortak Sertifika Düzenlenmesi-213
3. -Otomatik, Kitlesel E-İmzalar-215
4. -Aynı Belgeye Çok Sayıda -Birden Fazla- E-İmza Atılması-215
F. -İdari İşlemlerde E-İmzanın Somut Olarak Kullanılması-216
1. -Yazılı Şekle Tabi Olmayan Durumlar-216
2. -Yazılı Şekle Tabi Olan Durumlar-217
3. -E-Dilekçe Düzenlemek, Vermek-217
a. -E-Girişin Açık Olması-218
b. -E-Biçimdeki Dilekçeler-218
c. -E-Biçimin Dışlanması-220
G. -İdarede E-Belgeler-220
1. -Elektronik İdari Belge Kavramı-220
2. -İdarede E-Belgelerin Yapılması-221
3. -E-Belge Yönetiminin Temel İlkeleri-222
4. -E-Belgeleri İnceleme ve E-Belgelere Bakma-224
H. -Vatandaşların E-Katılımı-225
İ. -E-İdari İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi-226
1. -E-İlan, E-Yayın, E-Kamusal İlan-227
2. -E-Bildirim, E-Tebliğ-229
SONUÇ-233
KAYNAKÇA-243
EKLER-255
EK-1--Kamu Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı -255
EK-2--E-Devlet ve Bilgi Toplumu Kanun Tasarısı Taslağı-285
Elektronik iletişim ve araçları toplumsal yaşamın her alanında kullanılır hale gelmiştir. İdare de bu gelişimden kaçamazdı ve kaçamadı. Günümüzde birçok idari iş elektronik ortamda, elektronik iletişim araçlarıyla gerçekleştirilmektedir. Bilişim araçları kullanabilmek, gelişmişlik kriterleri arasına girmiştir. Türkiye de bu gelişime ayak uydurarak bir e-dönüşüm projesi yürütmektedir. E-dönüşümün bir parçası da, elektronik iletişimin idari yapı içerisinde kullanılmasıdır.
Elektronik iletişim, hukuk, sosyoloji, psikoloji, iktisat, mühendislik, matematik, uluslararası ilişkiler, edebiyat, politika gibi oldukça fazla disiplini ilgilendiren interdisipliner bir alandır. Konunun geniş bir alanı kapsaması birçok problemin tek bir disiplin tarafından çözülememesi sonucunu doğurmaktadır. Fakat her disiplin alanı, kendi değerleri çerçevesinde konuya el atmaya başlamış ve yavaş yavaş ortaya önemli çalışmalar çıkmıştır. Fakat ne yazık ki idare hukuku alanında yeterli araştırmalar yapıldığını söyleyemeyiz. Bu eser, alanındaki ilk çalışmalar arasında sayılabilir. Bundan dolayı anlatım zorlukları, konu dağınıklığı söz konusu olabilir. Şüphesiz gözden kaçırdığımız, değinmediğimiz konu ve noktalar olacaktır. Eleştiri ve önerilerinizle ileriki basılarda eksiklikleri tamamlamak ümidindeyim.
Bu çalışmanın yapılmasındaki amaç, elektronik iletişim ile idare hukuku ilişkisini kurcalamak, gelişmeleri ve sorunları ele alarak alana, konuya ilgi duyanlara azda olsa bir katkı yapmaktır. Çalışmamız bu alana ufak bir katkı olarak değerlendirilmelidir. Elimizden geldiğince konuya ilgi duyanlara bir kapı aralamaya çalıştık. Bu açıdan çalışmamız gelecek çalışmalara bir zemin teşkil ederse kendimizi bahtiyar sayacağız.
İÇİNDEKİLER =
BİRİNCİ BÖLÜM
TEMEL KAVRAMLAR
I. -GENEL OLARAK-7
II. -ELEKTRONİK-9
III. -BİLİŞİM-10
IV. -BİLGİSAYAR-13
A. -Tanım-14
B. -Tarihçe-16
C. -Bilgisayarın Unsurları-19
1. -Donanım -Hardware--19
a. -Mikroişlemci -Central Processing Unit-CPU--19
b. -Salt Okunur Bellek -Read Only Memory-ROM--21
c. -Rasgele Erişimli Bellek -Random Access Memory-RAM--21
d. -Giriş-Çıkış Birimleri-22
2. -Yazılım -Software--22
a. -İşletim Yazılımı -Operating System--23
b. -Uygulama Yazılımları -Application Program--24
D. -Veri-24
V. -İNTERNET-26
A. -Genel Olarak-26
B. -Tanım-28
C. -Tarihçe-30
D. -İnternetin Yapısı ve İşleyişi-32
E. -İnternette İletişim Türleri-38
İKİNCİ BÖLÜM
ELEKTRONİK İMZA veKAMU SERTİFİKASYON MERKEZİ
I. -GENEL OLARAK-45
II. -ELEKTRONİK İMZA-48
A. -Elektronik İmzanın Tanımı-48
B. -Elektronik İmzanın İşleyişi-50
C. -Elektronik İmzanın Kullanımı-55
D. -Elektronik İmza Türleri-58
1. -Güvenli -Nitelikli- Olmayan Elektronik İmza-59
2. -Güvenli -Nitelikli- Elektronik İmza-59
E. -Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcısı-61
1. -Yetkilendirme-61
2. -Kök Sertifika-63
3. -Yükümlülükler-64
4. -Sorumluluk-66
5. -Denetim-67
6. -Faaliyetin Sona Ermesi-67
a. -ESHS nin Faaliyetine Son Vermesi-67
b. -Bilgi ve İletişim Teknolojileri Kurumu Tarafından Faaliyete Son Verilmesi-68
F. -Elektronik İmza da Zaman Damgası-70
G. -Yabancı Elektronik Sertifikalar-71
H. -Elektronik İmzanın Sona Ermesi-72
İ. -Elektronik İmzanın İspat Gücü-73
J. -Elektronik İmzanın Kullanım Alanları-77
III. -KAMU SERTİFİKASYON MERKEZİ-78
A. -Genel Olarak-78
B. -Kamu Sertifikasyon Merkezi nin Yükümlülükleri-80
C. -Sertifika Başvurusu-82
D. -Sertifika Başvurusunun Kabul veya Reddi-84
E. -Sertifikanın Oluşturulması-85
F. -Sertifikanın Kullanımı-86
G. -Sertifikanın Kamu Sertifikasyon Merkezi Tarafından Yayımlanması-87
H. -Sertifika Sahibinin Yükümlülükleri-88
İ. -Sertifika Yenileme-90
J. -Sertifikanın Askıya Alınması-91
K. -Sertifikanın İptali-92
L. -Sertifika ve Ücret-95
M. -Sertifikanın Sona Ermesi-97
N. -Kamu Sertifikasyon Merkezi İle İlgili Tespitler-97
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
E-DÖNÜŞÜMÜN İDARİ İŞLEMLEREUYARLANMASI
I. -GENEL OLARAK-99
II. -İDARE VE E-DÖNÜŞÜM-102
III. -İDAREYE HAKİM OLAN BAZI İLKELER VE ELEKTRONİK İDARİ İŞLEM İLİŞKİSİ-112
A. -Demokrasi İlkesi-113
B. -Sosyal Devlet İlkesi-116
C. -Hukuk Devleti İlkesi-118
1. -Temel Hak ve Özgürlüklerin Kanunla Sınırlandırılması-119
2. -Hukuki Güvenlik-121
3. -İdarenin Yargısal Denetimi ve Sorumluluğu-124
4. -Kanuni İdare-126
5. -İnsan Onuru İlkesi-127
6. -Eşitlik İlkesi-129
7. -Ölçülülük İlkesi-131
D. -Kamu Hizmetlerinde Değişkenlik İlkesi-133
E. -İyi İdare İlkesi-134
IV. -ELEKTRONİK İDARİ İŞLEM KAVRAMI-137
A. -Genel Olarak-137
B. -Tanım-139
C. -Özellikleri-141
1. -Tek Yanlılık-141
2. -Hukuka Uygunluk Karinesinden Yararlanma-143
3. -İcrailik-144
4. -Elektronik İletişim Araçlarıyla Oluşturulma-147
D. -E-İdari İşlemin Yasama, Yürütme ve Yargı İşlemlerinden Ayrılması-149
V. -ELEKTRONİK İDARİ İŞLEMİN UNSURLARI-150
A. -Yetki Unsuru-150
B. -Şekil-Usul Unsuru-158
1. -Şekil Unsuru-159
a. -Yazılı Şekil-160
aa. -Genel Olarak-160
bb. -Metinde Bulunması Gereken Zorunlu Unsurlar-162
cc. -Metinde Bulunması Zorunlu Olmayan Unsurlar-164
b. -Elektronik Şekil-166
c. -Yazılı Şeklin Zorunluluğu Meselesi-169
d. -Elektronik Şeklin Fonksiyonel Eşitliği-171
e. -Elektronik Şeklin Düzenlenmesi-176
f. -Lafzi Yorumla E-İletişimin Dışta Tutulması-180
g. -Elektronik Şekil ve Fax İlişkisi-180
h. -E-Girişin Açık Olması-181
i. -E-İletişimde Gerçek Kimliğin veya Lakapların -Pseudonyme- Kullanılması-183
j. -E-Doküman Çıktısının, Nüshanın Onaylanmasında Güvenirlik-184
k. -E-İdari Belgede İdari Makamların Tanınabilirliği Meselesi-185
2. -Usul Unsuru-186
C. -Sebep Unsuru-191
D. -Konu Unsuru-195
E. -Amaç Unsuru-198
VI. -E-İMZA VE E-İDARİ İŞLEMLER-202
A. -Uygun E-İmza Usulünün Seçilmesi-205
1. -Vatandaşın Davranış Biçimleri-206
2. -İdari Makamların Davranış Biçimleri-208
B. -E-Dokümanların Uzun Zaman Güvenlik Altına Alınması Meselesi-208
C. -Sertifikaların Silinmesi-210
D. -Makam Mührü E-İmza İlişkisi-211
E. -E-İdari İşlemlerde E-İmza Kullanımı Modelleri-213
1. -Doğrudan Kamu Görevlisine Sertifika Düzenlenmesi-213
2. -Makama Ortak Sertifika Düzenlenmesi-213
3. -Otomatik, Kitlesel E-İmzalar-215
4. -Aynı Belgeye Çok Sayıda -Birden Fazla- E-İmza Atılması-215
F. -İdari İşlemlerde E-İmzanın Somut Olarak Kullanılması-216
1. -Yazılı Şekle Tabi Olmayan Durumlar-216
2. -Yazılı Şekle Tabi Olan Durumlar-217
3. -E-Dilekçe Düzenlemek, Vermek-217
a. -E-Girişin Açık Olması-218
b. -E-Biçimdeki Dilekçeler-218
c. -E-Biçimin Dışlanması-220
G. -İdarede E-Belgeler-220
1. -Elektronik İdari Belge Kavramı-220
2. -İdarede E-Belgelerin Yapılması-221
3. -E-Belge Yönetiminin Temel İlkeleri-222
4. -E-Belgeleri İnceleme ve E-Belgelere Bakma-224
H. -Vatandaşların E-Katılımı-225
İ. -E-İdari İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi-226
1. -E-İlan, E-Yayın, E-Kamusal İlan-227
2. -E-Bildirim, E-Tebliğ-229
SONUÇ-233
KAYNAKÇA-243
EKLER-255
EK-1--Kamu Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı -255
EK-2--E-Devlet ve Bilgi Toplumu Kanun Tasarısı Taslağı-285