Vedat Kitapçılık
Kargo Gönderim Saatleri;
Hafta İçi Saat 16:00 'ya kadar
Cumartesi Saat 11:00 'e kadar
Kartlarına Taksit
Seçeneklerimiz Vardır!
Banka Hesap Bilgilerimiz
Destek
HATTI
0212
240 12 54
240 12 58
Favori
Listenizde
Ürün Yok!
Sepetinizde
Ürün Yok!
Yeni Çıkan Yayınlar:      Mart (135)      Şubat (116)      Ocak (139)      Aralık (134)

Döviz Vadeli İşlem Sözleşmeleri

Döviz Vadeli İşlem Sözleşmeleri



Sayfa Sayısı
:  
144
Kitap Ölçüleri
:  
21x18 cm
Basım Yılı
:  
2002
ISBN NO
:  
9753532741

56,00 TL









Dr. Mustafa Kemal YILMAZ

1966 yılında İstanbul\′da doğdu. İlk ve orta öğrenimini İstanbul\′da tamamladı. 1985 yılında Galatasaray Lisesi\′ni bitirdi. 1990 yılında Marmara Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İngilizce İşletme Böiümü\′nden yüksek derece ile mezun oldu. 1990 yılında girdiği Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İngilizce Finansman-Muhasebe yüksek lisans programını 1993 yılında yüksek derece ile tamamladı.

1991-1994 yılları arasında T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğü\′nde uzman olarak görev yaptı. Bu görevi sırasında, bankaların ve Türk Bankacılık Sistemi\′nin sermaye yeterliliği konusunda çeşitli çalışmalarda bulundu. 1994 yılında T.C. Başbakanlık İstanbul Menkul Kıymetler Borsası\′nda görev yapmaya başladı. 1998 yılında Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Bankacılık ana bilim dalında doktor unvanını aldı.







Halen İMKB Vadeli İşlemler Piyasası\′nda eksper olarak görev yapmakta olan Mustafa Kemal YILMAZ\′ın bankacılık ve sermaye piyasası konularına ilişkin yayınlanmış çeşitli makale ve kitapları bulunmaktadır.


öNSöZ




Finansal piyasalar özellikle son yirmi yıl içinde oldukça hızlı bir büyüme göstermiş, bu piyasalarda alım-satımı yapılan finansal a-raçlarm çeşitliliği önemli ölçüde artmıştır. Bu büyümeye ivme kazandıran unsurlardan biri de vadeli piyasalarda yaşanan hızlı gelişim olmuştur. Yirmi birinci yüzyılın başında, işlem hacminin 100 trilyon ABD dolarını geçtiği bu piyasalarda, ilk finansal araç olma özelliğini taşıyan döviz vadeli işlem sözleşmeleri de, özellikle kur riskinden korunmak isteyen bireysel ve kurumsal yatırımcıların kullandığı önemli bir riskten korunma aracı olarak yerini almıştır.

1972 yılında, vadeli piyasaların kalbi olarak kabul edilen Chicago Mercantile Exchange (CME) de işlem görmeye başlayan döviz vadeli işlem sözleşmeleri, Dr. Mustafa K. Yılmaz\′m da çalışmasında ele aldığı üzere, dış ticaret şirketleri, döviz cinsinden yurtdışından kredi kullanan bankalar, sürekli bir nakit akımı ile karşı karşıya bulunan turizm şirketlerinden, yatırımlarını dövizde değerlendirmek isteyen bireysel yatırımcılara kadar geniş bir yatırımcı kitlesine hitap etmektedir. Bu kesimler, sahip oldukları döviz pozisyonları üzerinden çok sayıda yurtiçi ve yurtdışı değişkenlerden kaynaklanan risklerle karşı karşıya bulunmakta ve döviz vadeli işlem sözleşmelerini kullanmak suretiyle bu risklerden korunma imkanını elde etmeye çalışmaktadırlar. Riskten korunmayı amaçlayan bu kesimlere ek olarak, döviz kurları arasındaki değişim oranını, bir başka ifade ile parite değişimlerini, takip etmek suretiyle bundan fayda temin etmek isteyen spekülatörler ile arbitraj örler de bu piyasanın birincil oyuncuları arasında yer almaktadırlar.

Diğer taraftan, para politikasının ekonomik programların temel bir aracı olarak kabul edildiği finansal piyasalarda, özellikle Türkiye gibi dalgalı kur politikasının uygulandığı ülkelerde, döviz vadeli işlem sözleşmelerinin alım-satımı, yatırımcıların geleceği daha sağlıklı tahmin edebilmesinde ve spot piyasada karşı karşıya kalman risklerden daha etkin korunulabilmesinde yarar sağlamaktadır. Bu açıdan bakıldığında, döviz üzerine vadeli işlemlerin yapılması ile fiyatı piyasa tarafından belirlenen dövizin gelecekteki değeri, ekonomide faaliyette bulunan tüm yatırımcılar ve özellikle de dış ticaret şirketleri için bir referans noktası oluşturma özelliği taşımakta, daha gerçekçi yatırım kararları alınabilmesine ve bu piyasaların geleceğe dönük işlemlerden kaynaklanabilecek kur riskinin yönetimi amacıyla daha aktif olarak kullanılabilmesine olanak vermektedir. Nitekim, çok yakın bir zaman önce faaliyete geçmiş bulunan ve henüz yeterli işlem hacminin ger-



çekleşmediği İMKB Döviz Vadeli İşlemler Piyasası\′nm da önümüzdeki yıllarda daha yaygın bir kabul görmesi ve daha yoğun olarak kullanılması beklenmelidir.

Bu değerlendirmeler ışığında, Dr. Mustafa K. Yılmaz\′m vadeli piyasaların gelişimi ve önemi ile dünya döviz piyasalarının gelişimi de dahil olmak üzere özellikle uluslararası piyasalarda işlem yapan dış ticaret şirketleri ile bankalar açısından önem arzeden. kur riskinin yönetiminde döviz vadeli işlem sözleşmelerinin kullanılabilirliğini ana hatlarıylaıve örnekler yardımıyla ele aldığı çalışması, Türkiye\′de hem bu piyasaüle ilgilenen ve işlem yapmayı düşünen kişi ve kurumlar açısından bilgi yönünden önemli bir boşluğu doldurabilecek, hem de bilimsel açıdan bu konuda yapılacak çalışmalara yeni bir açılım getirebilecek bir nitelik taşımaktadır.

Prof. Nazım EKREN
Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü


IX
SUNUŞ

Ekonomik faaliyette bulunan kişi ve kurumların pek çoğu belirli çerçeveler dahilinde spot döviz piyasalarında işlem yapmaktadırlar. Bu ekonomik birimlerin, dövizin gelecekteki fiyatına dönük belirsizliklerin giderilmesi amacıyla, döviz üzerine vadeli işlem piyasalarını kullanması ise gittikçe artan bir ölçüde yaygınlık kazanmaktadır. Döviz vadeli işlem sözleşmelerinin teorik ve pratik olarak kullanımını ele alan bu çalışma, bir taraftan vadeli piyasaların önemi üzerinde dururken, diğer taraftan da literatürde yayınlanan diğer çalışmalardan farklı olarak sadece döviz vadeli işlem sözleşmelerini inceleyen bir kapsam içinde kalmaktadır.

Bu çalışmanın hazırlanmasında, bana olan katkılarından dolayı iş arkadaşlarıma ve rahat bir araştırma ortamı sağladığı için çalışmakta bulunduğum İMKB Başkanlığı\′na teşekkürü borç bilirim. Ayrıca, yaptıkları yorumlar ve değerli katkıları dolayısıyla farklı kurumlarda finans sektörüne katkı sağlayan meslektaşlarıma da teşekkür ederim.

Ülkemizde sermaye piyasasının gelişimini daha ileri bir boyuta taşımak konusundaki çabalara yeni bir soluk getireceğine ve bu a-landaki literatür kaynaklarının zenginleşmesinde bir ihtiyacı gidere-
\′— -e i\\gi sahihi
diğer kesimlere faydalı olmasını ve malara zemin hazırlamasını dilerim.

Dr. Mustafa Kemal YILMAZ

f Â
İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ vii
SUNUŞ ix
İÇİNDEKİLER xi
TABLOLAR LİSTESİ xv
ŞEKİL VE GRAFİKLER LİSTESİ xvii
KISALTMALAR xix

GİRİŞ 1

I. FİNANSAL PİYASALAR 3

1.1 Para ve Sermaye Piyasaları 5
1.2 Birincil ve İkincil Piyasalar 6
1.3 Spot ve Türev Piyasalar 6
1.4 Organize ve Tezgahüstü Piyasalar 9
1.5 Finansal Piyasalarda İletişim 11
1.6 Finansal Piyasalarda Risk ve Etkin Piyasanın Özellikleri 12

II. VADELİ PİYASALARIN GELİŞİMİ VE ÖNEMİ 15

2.1 Vadeli Piyasaların Gelişimi 15
2.2 Vadeli Piyasaların Faydaları 21
2.3 Vadeli Piyasaların Katılımcıları 22
III. DÖVİZ NAKİT PİYASASININ GELİŞİMİ VE İŞLEYİŞİ 25

3.1 Döviz Nakit Piyasasının Dünyadaki Gelişimi 25
3.2 Döviz Kurunu Etkileyen Faktörler 29
3.3 Çapraz Kur Sisteminin İşleyişi 31
3.4 Türkiye\′de Döviz Piyasasının İşleyişi 33

3.4.1 TCMB TL/Döviz ve Efektif Piyasalarının İşleyişi 35
3.4.2 Tezgahüstü Bankalararası Döviz Piyasası 36
3.4.3 İhale Sistemi 36
3.4.4 Depo İşlemleri ve 2 Gün İhbarlı İşlemler 37
3.4.5 Risk Yönetimi 37







XII


IV. DÖVİZ FORWARD SÖZLEŞMELERİ 39

4.1 Tanımı ve Kullanıcıları 39
4.2 Forward Sözleşmelerin Avantajları ve Dezavantajları 40
4.3 Forward Sözleşmelerin Gelecekteki Döviz Kurunu
Tahmin Edebilirliği 43

V. DÖVİZ VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ 47

5.1 Dünyadaki Gelişimi 47
5.2 Tanımı ve Avantajları 52
5.3 Döviz Vadeli İşlem Sözleşmesinde Spot-Vadeli Piyasa İlişkisi 54
5.4 Döviz Vadeli İşlem Sözleşmesinin Özellikleri 54
5.5 Piyasa Bilgilerinin İletimi 62
5.6 Döviz Vadeli İşlemler Piyasasında Takas İşlemleri 63
5.7 Döviz Vadeli İşlemler Piyasasında Kullanılan Temel Stratejiler 65

5.7.1 Uzun Pozisyon 65
5.7.2 Kısa Pozisyon 67
5.7.3 Yayılma Pozisyonu 69
5.7.3.1 Takvim Yayılma Pozisyonu 69
■ 5.7.3.2 Ürünlerarası Yayılma Pozisyonu 72
5.8 Açık Pozisyon 74
5.9 Pozisyon Kapatma İşlemi 76

5.10 Baz Riski 78
5.11 Döviz Vadeli İşlem Sözleşmelerinin Teminatlandırılması 82

5.11.1 Başlangıç Teminatı 82
5.11.2 Piyasaya Göre Ayarlama-Sürdürme Teminatı-Teminat
Tamamlama Çağrısı 86
5.11.3 Teminatlandırma Sisteminin İşleyişi: Tümsel Bir Yaklaşım ... 89
5.11.4 Vadeli İşlem Sözleşmesi ile Forward Sözleşmesinin
Karşılaştırılması 90
VI. DÖVİZ VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ İLE RİSKTEN KORUNMA 95

6.1 Sözleşme Sayısının Belirlenmesi ve Riskten Korunma Oranı 96
6.2 Kısa Pozisyon Alarak Riskten Korunma 101
6.3 Uzun Pozisyon Alarak Riskten Korunma 102
6.4 Riskten Korunma İşleminde Etkinliğin Ölçümü 103
6.5 Riskten Korunma Pozisyonunun İleriye Taşınması 106
6.6 Döviz Vadeli İşlem Sözleşmeleri ile Portföy Betasının Değiştirilmesi 108
6.7 Döviz Vadeli İşlem Sözleşmeleri ile Spekülasyon 109

VII. DÖVİZ VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMESİNİN FİYATLAMASI 111

7.1 Faiz Oranı Paritesi 112
7.2 Döviz Fonvard Sözleşmesinin Fiyatlaması 113
7.3 Döviz Vadeli İşlem Sözleşmesinin Fiyatlaması ve Arbitraj İmkanlarıl 15

VIII. İMKB DÖVİZ VADELİ İŞLEMLER PİYASASI 121

8.1 Türkiye\′deki Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasalarının Hukuki Yapısı. 122
8.2 İMKB Döviz Vadeli İşlem Sözleşmesinin Özellikleri 125
8.3 Takas ve Teminatlandırma 132
8.4 Pozisyon Limitleri 135
8.5 Piyasada İşlem Yapacak Yatırımcıların İzlemeleri Gereken Prosedürl36

SONUÇ 137

KAYNAKÇA 141

EK. Dünyada ABD Doları Üzerine İşlem Gören Vadeli İşlem
Sözleşmelerinin Özellikleri 145