Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri
Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri
Nihat BATMAZ / Sevinç TEKELİ
Sayfa Sayısı
:
180
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2009
ISBN NO
:
9789944141871
120,00
TL öNSöZ 1980 sonrasında birçok konunun ve tartışmanın merkezine kurulan, bugün de için de yaşadığımız dünyayı anlatmak açısından sıklıkla kullandığımız küreselleşme aslında kendi içinde çok tartışmalı bir kavramdır. Küreselleşmenin tanımı, boyutları ve sonuçları konusunda nereden baktığınıza göre değişen birçok yorum ortaya çıkmaktadır. Ayrıca bu genel yorumların arkasında yaşadığımız küreselleşme süreci açısından çok farklı motiflerin öne çıkarıldığı da bir gerçektir. Küreselleşme süreci ile birlikte öne çıkan motiflerin temeldeki öğretisi yeni bir ekonomik düzenin yaratılmasıdır. Bu yeni ekonomik düzen, 1970′li yılların sonu ve 1980′li yılların başında ABD′de "Muhafazakârların" piyasa ekonomisini kamu müdahalelerinden arındırma "deregulation" eylemiyle başladı. Amacı ise, evrensel düzeyde serbest piyasa ekonomisine geçişte bütün ülkelerin tek pazar oluşturmak üzere dünya pazarıyla bütünleşmesi ve mal-hizmet-sermaye hareketlerinin tam serbestleşmesiyle küreselleşmenin gerçekleştirilmesidir. Bu amaçla, ithalat-ihracat dış ticareti koruma politikalarının etkisinden arındırılacak, fiyat sübvansiyonları kalkacak, paraların konvertibilitesi sağlanacak; devlet tekelleri kaldırılacak, kamu teşebbüsleri özelleştirilecek; mallar gibi hizmetlerin ve sermayenin dolaşımındaki kamu müdahalelerine son verilecek; dolaysız yatırımlar, portfolyo yatırımları ve kısa vadeli sermaye hareketleri denetimden arındırılacak ve mali piyasalar bütünleşecektir. Böylece dünya ekonomisi, katılanları özel girişimler olan, piyasalarına rekabet koşullarının egemen olduğu ve dürtüsünün kâr olduğu bir alana dönüşecektir. Bu uygulamalar, aynı dönemde teknolojide özellikle iletişim teknolojisinde yaşanan hızlı gelişmelerle birlikte, üretim ve ticaretin küresel boyutlara ulaşan dev faaliyetlere dönüşmesini kolaylaştırmış, finansal piyasaların hızla bütünleşmesine yol açmıştır. Özellikle 196O′lı yılların ilk yarısında hız kazanan finansal piyasalardaki küreselleşme olgusu dünya üretim ve ticaretinin çok üzerinde para hareketlerine neden olmuş bu dönemde başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere, yine bu ülkelerle birlikte 199O′lı yılların başında Sovyetler Birliği′nin çözülmesi ile serbest piyasa ekonomisini benimseyen Merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerini de kapsayacak şekilde hemen hemen tüm ülkelere yönelik sermaye akımları adeta katlanarak büyümüştür. Bu süreçte ortaya çıkan sermaye hareketlerinin niteliği önceki dönemlerden büyük ölçüde farklılık göstermiştir. Daha önceki dönemlerde ulusal ekonomilerin temel dengesizliklerinden doğan finansman gereğini karşılama işlevini yüklenen sermaye hareketleri bu işlevinden uzaklaşarak daha çok arbitraj kazancı kovalayan, spekülatif nitelikli para hareketlerine dönüşmüştür. Bu çalışma esas olarak günümüzde meydana gelen küresel değişim dalgası ve bu dalganın bir parçası olan finans piyasalarının liberalizasyonu ile ortaya çıkan DYSY′nın ekonomik büyüme üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlamıştır, inceleme alanı Türkiye ile birlikte Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan′ı kapsamaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Ayrıca, söz konusu ülkelerin 1996′dan günümüze kadar ülkelerine çekmiş oldukları DYSY′nın türü, niteliği ve yine söz konusu ülkelerin mak-roekonomik göstergeleri üzerinde oluşturduğu etkileri karşılaştırmalı olarak analiz edildikten sonra, sonuç ve öneriler kısmıyla çalışma tamamlanmıştır. Türkiye ile birlikte Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan′daki Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları (DYSY) hakkında öz de olsa bilgi vermeye çalışan böyle bir çalışmanın bu ve benzen konularda araştırma yapan başta akademisyenler olmak üzere tüm kişi, kurum ve kuruluşlara faydalı olacağını ümit ediyorum. Her bir bölümü ayrı bir kitap konusu olabilecek bu çalışmanın daha geniş çalışmalara ilham kaynağı olmasını temenni ediyorum. Bundan önceki çalışmalarımda olduğu gibi, bu çalışmamı da yapmama vesile olan ve akademik hayata başlamamda çok büyük katkı ve desteklerini görmüş olduğum değerli hocalarım Prof. Dr. Hasan ÖZYURT′a ve Prof. Dr. Ersan BOCUTOĞLU′na sonsuz minnet ve şükranlarımı sunmak istiyorum. Ayrıca, Küreselleşme ve Yeni Dünya Düzeni hakkında olduğu gibi, diğer birçok konuda yazmış olduğu makaleler, kitaplar ile dünyaya bakış açımızın değişmesine neden olan, çalışmalarımızda eserlerinden sıkça yararlandığım değerli hocamız Prof. Dr. Gülten GAZGAN′a teşekkür etmek istiyorum. Yine kitabın yazım ve düzeni esnasında, kaynakları tarayarak böyle bir çalışmanın ortaya çıkmasına vesile olan Sevinç TEKELİ′ye, yardımlarını görmüş olduğum meslektaşım Yrd. Doç. Dr. Abdulvahap Özcan′a ve kitabın baskısını yapan EKİN BASIM YAYIN DAĞITIM yönetici ve çalışanlarına teşekkür etmek istiyorum. Esas itibariyle bu tür çalışmaları yapmama vesile olan her zaman büyük özveride bulunarak beni destekleyen ve teşvik eden merhum babam Kasım Batmaz′a, eşim Şeyma′ya, oğlum Türker′e ve kızım Asena′ya teşekkürlerimi sunmak istiyorum. Sonuç itibariyle, böyle bir çalışmanın ortaya çıkmasında birçok kişinin katkısı olmuştur. Çalışmayı ise bizler ortaya koyduk. Çalışma esnasında birtakım hatalar ortaya çıkmış olabilir. Bu hataların sorumluluğu bana ait olup, tüm okuyucularımızın eleştirisini bekliyorum. Doç. Dr. Nihat BATMAZ Denizli, Mart-2009 GİRİŞ Son otuz yıldır dünya ekonomisini artan bir ivme ile şekillendiren etken "Küreselleşme" oldu. Şekillendirme, Merkez olarak tanımlanan en güçlü gelişmişler tarafından Çevre olarak tanımladığımız gelişmekte olan ülkelere "tepeden inme yönlemlerle" gerçekleştirildi ve gerçekleştirilmeye de devam edilmektedir. Bu yeni ekonomik düzen, 1980′li yılların başında küresel rekabet ve küresel entegrasyon süreci pek çok ülkenin ekonomik kalkınma politikaları konusundaki paradigmalarında da değişime yol açmıştır.′ Ülkelerin uluslararası ekonomiye katılımı ve dünya ekonomisiyle entegre olma açılımları, rekabet üstünlüğünü geliştirecek işbirliği sistemlerine gidişi′ hızlandırırken, bu gelişmelerde en fazla odaklanılan olgu yabancı sermayeye oldu. Yabancı sermayeye ilginin bu denli yoğun olmasının sebebi, her biçimiyle sermaye için dünya pazarı serbestleşme -özelleştirme yoluyla kurul-hurken, yerel yönetimler doğrudan küresel pazarla ilişki kuracak; ulusal Pazar, ulusal sermaye ve emeğe ilişkin ekonomi düzlemindeki işlevleri, yetkileri ve sorumlulukları açısından ulus-devlet erki en aza indirilmiş bir örgüte dönüşecekti (Kazgan, 2005:95). Bu nedenle günümüzün küreselleşen dünyasında gerek sanayileşmiş ülkeler, gerekse gelişme yolunda olan bütün ülkeler yabancı sermaye olarak ifade edilen özel doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını kendilerine çekebilmek için büyük çaba harcamaktadırlar. Çünkü; yabancı sermaye ile bu ülkelerin tasarruf açıklan giderilecek, sermaye birikimine katkıda bulunacak, beraberinde teknoloji ve yönetim bilgisi gelecek, ülke içindeki rekabet artacak, insan kaynaklarını geliştirecek, istihdam yaratarak ödemeler dengesindeki açıkları gidererek bütün bu etkilerin sonucunda ülkenin kalkınma hızını artırarak ekonomik büyüme üzerinde olumlu etkide bulunacağı yönündeki beklentilerdi. Ancak, DYSY′nın bu ekonomik değişkenlerden hangisini nasıl ve hangi yönde etkileyeceği, yabancı sermayenin giriş şekline, hangi sektörlerde yatırım yaptığına, ihracatı mı yoksa iç pazarı mı hedeflediğine göre değişiklik gösterebilmektedir. Bu yüzden tüm beklentilere cevap vermeyebilir. Öte yandan, DYSY′nın ekonomik etkilerini tam olarak ölçmek veya tahmin etmek oldukça zor olduğu gibi, bu yatırımların etkileri ülkeden ülkeye. sektörden sektöre, şirketten şirkete ve dönemden döneme göre değişmektedir. Çünkü devlet politikalarının (özellikle sanayileşmiş ülkelerin) DYSY üzerinde güçlü ve yönlendirici bir etkisi vardır. 199O′lı yılların ikinci yarısına gelindiğinde, ülkelerde yaşanan finansal liberalizasyon süreçleri; iletişim teknolojisinde ki gelişmelerin etkisiyle sermaye akımlarının dünya mal ve hizmet üretimi ile ticaretinin çok ötesinde boyutlara yol açmıştır. Yaşanan bu gelişmelere paralel olarak sermaye akımlarının ülke ekonomileri üzerinde oluşturdukları olumlu ve olumsuz etkileri 1995′li yıllardan itibaren yoğun olarak tartışılmaya başlandı. Bu tartışmaların yaşandığı ülkelerden birisi de kuşkusuz Türkiye idi. 1980′li yılların başına kadar Türkiye′de yabancı yatırımlar konusunda ithal ikameci kalkınrna modelini benimseyen diğer gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi hep tartışmalı bir konu olarak süre gelmiştir. Bu konudaki tartışmalar hem ideolojik hem de ekonomik boyutlu olarak yapılmıştır. Ancak Türkiye′de 1980′lere kadar yapılan bu tür tartışmalar yabancı yatırımlara olumlu gözle bakanların zaferi ile sonuçlanmıştır. Çünkü 1980′li yıllarda Türkiye′nin ekonomik bunalımdan çıkmak için alacağı önlemlerin başarılı olması, dış kaynak sağlanmasına büyük ölçüde bağlıydı. Bir yandan kamu kesimi açıklan ve ek finansman gereği para arzını genişletirken, öte yandan döviz darboğazı, enerji darboğazı, politik grevler ve iş yavaşlatmalar sanayi üretiminde düşmelere ve dolayısıyla enflasyonist baskının artmasına neden olmuştur. Enflasyonist baskı ekonomide kaynak dağılımı ve gelir bölüşümü üzerine bozucu etkisini göstermekte gecikmemiştir. Öte yandan bu dönemde yine aşırı değerlenmiş kurun etkisi ile işçi dövizleri girişinin yavaşlaması ödemeler bilançosu açıklarını artıran bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Artan ithalat talebini finanse etmek için yeterli kredi bulunamaması, ithalatın daha sıkı kontrolüne ve kısa vadeli borçların yükselmesine yol açmıştır. 1977′den itibaren döviz darboğazı çok ciddi boyutlara ulaşmıştır. Günün sloganı haline gelen ifadesi ile ekonomi 70 sente muhtaç hale gelmiştir. Yine 1980′li yıllara girerken artan ekonomik bunalımın diğer bir göstergesi işsizlik oranının yükselmesidir. İşte bütün bu olumsuz etkenler dolayısıyla yabancı yatırım konusundaki tartışmalar 1980′li yıllara gelindiğinde Türkiye′de yabancı yatırımlara olumlu gözle bakanların zaferi ile sonuçlanmıştır (Batmaz, Tunca, 2005: 4). Bu arada dünya′nın ekonomik ve siyasal çehresi de hızlı bir şekilde değişmeye başladı. 1980′li yılların ortasında Gorbaçov SSCB′de iktidara geldiğinde , değişim Doğu Bloku′na da geçti. Dönemin sonunda serbestleşme rüzgarı fırtınaya dönüşerek Doğu Bloğu′u parçalamakla kalmadı (1989), bir yandan kominist rejimler yerini demokrasi-serbest piyasa ekonomisi hedeflerine ve yaygın krize bırakırken, bir yandan da SSCB dağıldı (1991). Dağılma sonucunda bir taraftan Türk Cumhuriyetleri, diğer taraftan Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri ile Baltık Ülkeleri ayrı ayrı bağımsızlıklarını ilan ederek Sovyetler Birliği′nden kopmaya başladılar. Söz konusu bu ülkeler aynı zamanda serbest piyasa ekonomisini de benimseyerek, diğer ülkelerle zaman kaybetmeden entegre olmaya başladılar. 199O′lı yılların ikinci yarısına gelindiğinde piyasa ekonomisinin alt yapısı tamamlanmış dünya pazarıyla bütünleşmesi, mal-hizmet-sermaye hareketlerinin tam serbestleşmesi gerçekleştirilmişti. Bu amaçla ithalat, ihracat, dış ticareti koruma politikalarının etkisinden arındırılmış, devlet tekelleri kaldırılmış, kamu teşebbüsleri özelleştirmeye başlanılmış, mallar gibi hizmetlerin ve sermayenin dolaşımındaki kamu müdahaleleri de kaldırılmıştı. Bu uygulamalar sonucunda üretim ve ticaretin küresel boyutlara ulaşan dev faaliyetlere dönüşmesini kolaylaştırmış, aynı zamanda finansal piyasalarla da hızla bütünleşmelerine yol açmıştır. Bu çalışmada esas olarak günümüzde dünya da meydana gelen küresel değişim dalgası ve bu dalganın bir parçası olan finans piyasalarının liberali-zasyonu ile ortaya çıkan Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının (DYSY) ekonomik büyüme üzerindeki etkileri incelenmektedir. İnceleme alanı, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Türkiye ile birlikte dört ülkeyi kapsamaktadır. Özellikle Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan′ın inceleme kapsamına alınmasının nedeni; Sovyetler Birliği′nin dağılmasıyla birlikte (19901ı yıllarda) Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri içerisinde en fazla DYSY′yi bu ülkelerin çekmiş olmalarıdır. Bu bakımdan Türkiye ile bu Ülkelerin Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının karşılaştırmalı bir analizi yapılarak, bu ülkelerin pkonomik büyümeleri üzerinde ki etkileri incelenmektedir. Bu amaç doğrultusunda çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde Yabancı Sermaye Yatırımlarının genel olarak bir değerlendirilmesi yapılmaktadır. Bu değerlendirme de Doğrudan Yabancı Yatırımların tanımı, kapsamı ve türleri incelendikten sonra, Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ile Çokuluslu Şirketler arasındaki ilişkinin yönü belirlenmeye çalışılmaktadır. Yine bu bölümde DYSY′nı etkileyen faktörler ve belirleyicilerin neler olduğu konusuna açıklık getirildikten sonra bu konuya yönelik teori ve yaklaşımlar incelenerek, DYSY′nın ekonomi üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerine açıklık getirilmeye çalışılmaktadır. ikinci bölümde, Dünya genelindeki DYSY′ı incelenmiş olup, inceleme yapılırken Ülkelerin gelişmişlik düzeyleri ile birlikte DYSY′nın coğrafi yoğunluğuna dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Ayrıca, DYSY′nın gelişim sürecine tarihsel açıdan bakılarak 199O′lı yıllardan itibaren Dünya′da DYSY akımları ve bunların ülke gruplarına göre dağılımları incelenmiştir. Yine bu bölümde, DYSY endeksleri üzerinde durularak, DYSY potansiyel ve yatırım performansı endekslerine açıklık getirilmiştir. Üçüncü bölümde, DYSY′nın ekonomik büyüme üzerindeki etkileri incelenmiştir. İnceleme de dört Ülke gözönünde bulundurulmuş olup bu Ülkeler; Polonya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Türkiye′dir. Türkiye′nin dışında bu Ülkelerin seçilmiş olmasının nedeni; Sovyetler Birliği′nin dağılmasından sonra en çok DYSY′nı bu ülkelerin çekmiş olmalarıdır. Bölümde; öncelikle ekonomik büyüme teorileri eşliğinde DYSY′nın ekonomik büyümeye etkilerine yer verilmiş, ardından sırasıyla bu Ülkelerin genel ekonomik durumları, bu Ülkelerdeki DYSY′nın sektörlere ve Ülkelere göre dağılımı, giriş-çıkış miktarları, diğer sermaye hareketleri ile DYSY′nin bu ülke ekonomileri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümünde ise, Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları açısından Türkiye, Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan′ın karşılaştırılması yapılmıştır. Karşılaştırma da; DYSY bileşenleri ile birlikte; 1990-2005 döneminde bu Ülkelerde elde edilen DYSY′nın sabitlenmiş sermaye oluşumundaki (%) payları ile söz konusu bu üç Ülke ile Türkiye′nin 199O′lı yıllardan günümüze kadar almış oldukları DYSY miktarları, DYSY performans ve potansiyel endeksleri karşılaştırılarak analiz edilmektedir. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ iii İÇİNDEKİLER v ŞEKİLLER DİZİNİ viii TABLOLAR DİZİNİ ix SİMGE ve KISALTMALAR DİZİNİ xi GİRİŞ 1 BİRİNCİ BOLUM YABANCI SERMAYE YATIRIMLARININ GENEL PERSPEKTİFİ 1.1. YABANCI SERMAYE YATIRIMLARININ TANIM, KAVRAM VE TÜRLERİ 5 1.1.1. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Tanım, Kavram ve Türleri 5 1.1.2. Portföy Yatırımları ve Doğrudan Yatırımlar : 8 1.2. DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE ÇOKULUSLU ŞİRKETLER 11 1.2.1. Çokuluslu Şirketlerin Tarihsel Gelişimi ve Özellikleri 11 1.2.2. Çokuluslu Şirketlerin Amaç ve Faaliyet Alanları ile^Dünya Ekonomisi içindeki Yerleri 14 1.3. DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE BELİRLEYİCİLER 18 1.3.1. Piyasa Büyüklüğü 21 1.3.2. işgücü Maliyetleri 21 1.3.3. Ticaret Engelleri 22 1.3.4. Döviz Kuru ve Enflasyon 23 1.3.5. Açıklık 23 1.3.6. Vergiler 24 1.3.7. Ekonomik Büyüme 25 1.3.8. Yatırım Teşvikleri 26 1.3.9. Politik istikrar 27 1.3.10. Yurtiçi Yatırımlar ve Altyapı 28 1.3.11. Diğer Belirleyicilerden Örnekler 28 1.4. DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARININ AÇIKLANMASINA YÖNELİK TEORİ VE YAKLAŞIMLAR 29 1.4.1. Ürün Dönemleri Teorisi 30 1.4.2. Endüstriyel Yapı Yaklaşımı (Tekelci Rekabet Kuramı) 31 1.4.3. içselleştirme Kuramı 32 1.4.4. Eklektik Paradigma (OLI Paradigması) 35 1.4.5. Diğer Teoriler 38 1.5. DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMİK ETKİLERİ 40 1.5.1. Olumlu Ekonomik Etkileri 40 1.5.1.1. Milli Gelir Üzerine Etkisi 41 1.5.1.2. Ödemeler Bilançosuna Etkisi 43 1.5.1.3. istihdam ve Ücretler Üzerine Etkisi 45 1.5.1.4. Teknoloji Üzerine Etkisi 46 1.5.2. Olumsuz Ekonomik Etkileri 48 İKİNCİ BÖLÜM DÜNYADA DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI 2.1. DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARININ COĞRAFİ YOĞUNLUĞU 57 2.1.1. Gelişmiş Ülkelerde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları 61 2.1.1.1. Amerika Birleşik Devletleri 62 2.1.1.2.Avrupa Birliği 63 2.1.1.3. Japonya 64 2.1.2. Gelişmekte Olan Ülkelerde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları 64 2.1.2.1. Afrika 64 2.1.2.2. Latin Amerika ve Karayipler 65 2.1.2.3. Asya ve Okyanusya..... 66 2.1.2.4. Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleri 68 2.2. DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIM ENDEKSLERİ 70 2.2.1. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırım Endeksi 70 2.2.2. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Performans Endeksi 72 2.2.3. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Potansiyel Endeksi 74 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: POLONYA, ÇEK CUMHURİYETİ, MACARİSTAN VE TÜRKİYE ÖRNEĞİ 3.1. DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMİK BÜYÜMEYE ETKİLERİ 77 3.2. POLONYA EKONOMİSİ VE DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI 79 3.2.1. Polonya Ekonomisi 79 3.2.2. Polonya′da Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Sektörel Dağılımı 82 3.2.3. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ülkelere Göre Dağılımı 86 3.2.4. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Giriş ve Çıkış Miktarları 87 3.2.5. Diğer Sermaye Hareketleri 88 3.2.6. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Polonya Ekonomisi Üzerindeki Etkileri 89 3.3. ÇEK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI 91 3.3.1. Çek Cumhuriyeti Ekonomisi 91 3.3.2. Çek Cumhuriyeti′nde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Sektörel Dağılımı 95 3.3.3. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ülkelere Göre Dağılımı 99 3.3.4. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Giriş ve Çıkış Miktarları 100 3.3.5. Diğer Sermaye Hareketleri 101 3.3.6. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Çek Cumhuriyeti Ekonomisi Üzerindeki Etkilen 102 3.4. MACARİSTAN EKONOMİSİ VE DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI 103 3.4.1. Macaristan Ekonomisi 103 3.4.2. Macaristan′da Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Sektörel Dağılımı.. 106 3.4.3. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ülkelere Göre Dağılımı 110 3.4.4. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Giriş ve Çıkış Miktarları 111 3.4.5. Diğer Sermaye Hareketleri 113 3.4.6. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Macaristan Ekonomisi Üzerindeki Etkileri 114 3.5. TÜRKİYE EKONOMİSİ VE DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI 116 3.5.1. 1923-1950 Döneminde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları 116 3.5.2. 1950-1980 Döneminde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları 119 3.5.3. 1980- 2007 Döneminde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları 124 3.5.4. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sektörel Dağılımı 137 3.5.5. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ülkelere Göre Dağılımı 140 3.5.6. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Giriş ve Çıkış Miktarları 142 3.5.7. Diğer Sermaye Hareketleri 144 3.5.8. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Türkiye Ekonomisi Üzerindeki Etkileri 145 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI AÇISINDAN BU ÜLKELER İLE TÜRKİYE′NİN KARŞILAŞTIRILMASI 4.1.1990-2005 Döneminde Türkiye, Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan′a Giden Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Karşılaştırılması 151 4.2. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırım Bileşenleri Bakımından Türkiye, Polonya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti′nin Karşılaştırılması 156 4.3. 1990-2005 Döneminde Bu Ülkelerde Elde Edilen DYSY′nın Sabitlenmiş Sermaye Oluşumundaki Payı (%) 157 4.4. Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri ile Türkiye′ye Gerçekleştirilen Doğrudan Yabancı Sermaye Miktarları 159 4.5. Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri ile Türkiye′nin DYSY Performans ve Potansiyel Endeksi Bakımından Karşılaştırılması 161 GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 165 KAYNAKLAR 175 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1.1 Ev Sahibi Ülkelerin Çokulusluluk Endeksi (%, 2002) 16 Şekil 1.2 Eklektik Paradigmanın işleyiş Süreci 36 Şekil 2.1 Dünya′da Doğrudan Yabancı Sermaye Akımlarının Ülke Gruplarına Göre Dağılımı (1980-2005) (Milyar Dolar) 55 Şekil 2.2 Bölgelere ve Ülkelere Göre Doğrudan Yabancı Yatırım Girişleri (1980-2005) 59 Şekil 2.3 Gelişmiş Ülkelerde En Çok DYSY Çeken ilk 10 Ülke, 2004-2005 Milyar Dolar ($) 62 Şekil 3.1 Polonya′ya Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Yıllara Göre Dağılımı (1995-2005) (Milyon $) 84 Şekil 3.2 Polonya′ya Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sektörel Dağılımı (1995-2005) (%) 85 Şekil 3.3 Polonya′ya Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ülkelere Göre Dağılımı (%).. 87 Şekil 3.4 Çek Cumhuriyeti′nde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Yıllara Göre Dağılımı 96 Şekil 3.5 Çek Cumhuriyeti ′nde Doğrudan Yabancı Yatırımların Sektörel Dağılımı (2005) 98 Şekil 3.6 Çek Cumhuriyetinde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ülkelere Göre Dağılımı (%) 99 Şekil 3.7 Macaristan′da Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Yıllara Göre Dağılımı (Milyon $>. 107 Şekil 3.8 Macaristan′da Doğrudan Yabancı Yatırımların Sektörlere Göre Dağılımı 109 Şekil 3.9 Macaristan′da Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ülkelere Göre Dağılımı (%) 110 Şekil 3.10 Türkiye′de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Yıllara Göre Dağılımı (1954-1980) (Milyon Dolar) 123 Şekil 3.11.a Türkiye′de Doğrudan Yabancı Yatırımların Yıllara Göre Dağılımı (1980-1995) (Fiili Girişler) (Milyon Dolar) 129 Şekil 3.11 .b Türkiye′de Doğrudan Yabancı Yatırımların Yıllara Göre Dağılımı (1995-2007/Nisan) (Fiili Girişler) (Milyon Dolar) 129 Şekil 3.12 Yıllar itibariyle Kuruluş Türlerine Göre Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayısı (Şirket Sayısı) 136 Şekil 3.13 Yabancı Sermayeli Şirketlerin Sayılarının illere Göre % Dağılımı (ilk 10 il) 137 Şekil 3.14 Doğrudan Yabancı Yatırım Girişlerinin Sektörlere Göre Dağılımı (2002-2007) (Milyon Dolar) 139 Şekil 4.1. Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri ile Türkiye′ye Gerçekleşen Doğrudan Yabancı Sermaye Akışı (Milyon Dolar) 160 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1.1 Doğrudan Yabancı Sermaye ile Portföy Yatırımlarının Karşılaştırılması 10 Tablo 1.2 Çokuluslu Şirketlerin Olumlu ve Olumsuz Etkileri 17 Tablo 1.3 Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarını Belirleyen Çekici ve itici Güçler 19 Tablo 1.4 Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarını Etkileyen Faktörler (Ev Sahibi Ülkeler).... 20 Tablo 2.1 Dünya′da Doğrudan Yabancı Sermaye Akımları (1991-2000)(Milyon$) 52 Tablo 2.2 Dünya′da Doğrudan Yabancı Sermaye Akımları (2001-2005) (Milyon $) 54 Tablo 2.3 Bölgelere ve Ülkelere Göre Doğrudan Yabancı Yatırım Girişleri (1980-2005) (Milyon $) 58 Tablo 2.4 Ülke Gruplarına Göre Doğrudan Yabancı Yatırım Girişlerinin Dağılımı (%) - (1980-2005 Dönemi) 60 Tablo 2.5 Ülke Gruplarına Göre Doğrudan Yabancı Yatırım Çıkışlarının Dağılımı (%)-(1980-2005 Dönemi) .′ 60 Tablo 3.1 Polonya Ekonomisinin Makroekonomik Göstergeleri (1995-2008) 81 Tablo 3.2 Polonya da Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının.Yıllara Göre Dağılımı (1995-2005) (Milyon $) 83 Tablo 3.3 Polonya′da Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Giriş ve Çıkışları (1990-2005) (Milyon Dolar) 88 Tablo 3.4 Polonya′da Diğer Sermaye Hareketleri (2000-2006) (Milyon Dolar) 89 Tablo 3.5 Çek Cumhuriyeti Ekonomisinin Makroekonomik Göstergeleri (1995-2008) 93 Tablo 3.6 Çek Cumhuriyeti′nde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Yıllara Göre Dağılımı (Milyon $) 96 Tablo 3.7 Çek Cumhuriyeti′nde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Giriş ve Çıkışları (1990-2005) (Milyon Dolar) 100 Tablo 3.8 Çek Cumhuriyeti′nde Diğer Sermaye Hareketleri (Milyon Dolar) 101 Tablo 3.9 Macaristan Ekonomisinin Makroekonomik Göstergeleri 105 Tablo 3.10 Macaristan′da Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Yıllara Göre Dağılımı (Milyon $) 107 Tablo 3.11 Macaristan ′da Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Giriş ve Çıkışları (1990-2005) (Milyon Dolar) 112 Tablo 3.12 Macaristan ′da Diğer Sermaye Hareketleri (Milyon Dolar) 113 Tablo 3.13 Türkiye′de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Yıllara Göre Dağılımı (1954-1980) (Milyon Dolar) 122 Tablo 3.14 Türkiye′de Doğrudan Yabancı Yatırımlarının Yıllara Göre Dağılımı (1980- 2007/ Nisan) (Fiili Girişler) (Milyon Dolar) 128 Tablo 3.15 Türkiye Ekonomisinin Makroekonomik Göstergeleri 131 Tablo 3.16 2006 Yılında Gerçekleşen En Büyük Beş DYSY Girişi 132 Tablo 3.17 Türkiye′nin DYSY için Konumsal Avantajları 134 Tablo 3.18 Yıllar itibariyle Kuruluş Türlerine Göre Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayısı (Şirket Sayısı) 135 Tablo 3.19 Yabancı Sermayeli Şirketlerin Sayılarının illere Göre Dağılımı (ilk 10 il) 136 Tablo 3.20 Doğrudan Yabancı Yatırım Girişlerinin Sektörlere Göre Dağılımı 2002-2007) (Milyon Dolar) ($) 138 Tablo 3.21 En Fazla Doğrudan Yabancı Yatırım Çeken Beş Sektördeki Doğrudan Yabancı Yatırım Girişleri (2002-2006) (Milyon ABD Doları) 140 Tablo 3.22 Türkiye′de Doğrudan Yabancı Yatırım Girişlerinin Ülkelere Göre Dağılımı (Milyon Dolar) 141 Tablo 3.23 Türkiye′de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Giriş ve Çıkışları (1990-2005) (Milyon Dolar) 143 Tablo 3.24 Türkiye′de Diğer Sermaye Hareketleri (Milyon Dolar) 144 Tablo 4.1. 1990-2005 Döneminde, Türkiye , Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan′a Giden Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Karşılaştırılması (Milyon Dolar/%) 153 Tablo 4.2. Doğrudan Yabancı Yatırım Bileşenleri Bakımından Türkiye, Polonya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti Karşılaştırması (Milyon ABD Doları) 156 Tablo 4.3.1990-2005 Döneminde Ülkelerde Elde Edilen Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sabitlenmiş Sermaye Oluşumundaki Payı (%) 158 Tablo 4.4. Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri ile Türkiye′ye Gerçekleştirilen Doğrudan Yabancı Sermaye Akışı (Milyon Dolar) 160 Tablo 4.5. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Performans Endeksi (1990-2005 ) 162 Tablo 4.6. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Potansiyel Endeksi (1990-2005) 163
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı