Devletler Özel Hukukunda Çocuk Hukukundan Doğan Problemler ( Ders Notları )
Devletler Özel Hukukunda Çocuk Hukukundan Doğan Problemler ( Ders Notları )
Günseli ( ÖZTEKİN ) GELGEL
Sayfa Sayısı
:
113
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9786053776765
Bu ürün şu anda stoklarımızda yok!
Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
GİRİŞ Çocuk hukuku; farklı disiplinlerin ilgi alanına giren niteliği itibariyle,hukukun hem kamu, hem de özel hu¬kuk alanlarına dahil edilebilen geniş bir daire içinde yer alır. Çocuk hukuku birçok hukuk alanıyla bağlantılıdır. Bu sebeple, çocuk hukukunun, uluslararası hukuk bo¬yutunun yanında anayasal, idarî ve cezaî boyutlarının da ayrı ayrı incelenmesi gereklidir. Çocuklara karşı işlenen suçlar, günümüzde dehşet verici boyutlara ulaşmıştır. Bu suçların cezalandırılma¬sı cezai müeyyidenin niteliği ve ağırlığı ile ilgili olduğu kadar, sosyal ve ekonomik olguların yeniden gözden ge¬çirilmesiyle de ilgilidir1. Toplumun değer yargıları, ahlak anlayışı bu suçların işlenmesi ve buna karşı alınacak önlemlerin belirlenme¬si ile doğrudan ilişkilidir. İnsanın varlığını hiçe sayan temel hak ve özgürlük¬leri tanımayan veya yanlış tanımlayan toplumlarda bu tür suçların çok geniş çaplı işlendiğini ve yaptırımları¬nın ise dengesiz ve yetersiz olduğunu söyleyebiliriz. Uluslararası alanda çocuk istismarı ve çocuklara karşı işlenen suç ve haksız fiillerin engellenmesi adına her gün bir çok sözleşme ve bildiriye imza atılıyor. Ülkeler yükümlülüklerini yerine getirmek adına bu sözleşmelere taraf oluyor. Birleşmiş milletler nezninde Türkiye\\\′nin de taraf ol¬duğu Çocuk Haklarına Dair Sözleşme2, çocuk haklarını çocuğun istismar edilmesini ve en önemlisi çocuğun ya¬rarı ilkesini defalarca tekrarlıyor. Bu sözleşmeler ve bil¬diriler akit devletlere çocuklara karşı işlenecek her türlü haksız eylemin önlenmesi için gerekli tedbir ve önlemle¬ri alma sorumluluğunu yüklüyor. Çocuklara karşı işlenen suç ve eylemlerin önlenme¬si, çocuk istismarının her türlü boyutuyla önlenmesine ilişkin tedbirlerin alınmasını gerektirmesinin yanı sıra toplumları yarınlara taşıyacak olan çocukların menfaat ve haklarının da hukuken korunmasına hizmet etmeli¬dir. Özellikle aile hukukunda anne ve babanın menfaat¬leri karşısında farklı bir çatı altında çocuğun menfaati de gözetilmelidir. Bizim derlediğimiz ve değerlendirdiğimiz konu; ço¬cuk hukukunun, milletlerarası özel hukuka ilişkin ko¬nularıdır. Özel hukuk alanında çocuk hakları; her şeyin ve her¬kesin üstünde çocuğun üstün yararının ve menfaatinin korunması ile sağlanmaktadır. Yabancılık unsuru taşıyan ihtilaflarda, çocuk ile il¬gili olarak ortaya çıkabilecek soybağı ve velayete ilişkin ihtilâflarda en uygun hukukun bağlama kuralı olarak belirlenmesinde çocuğun menfaati aile düzeninden ve ebeveynlerin menfaatinden bağımsız olarak ele alın¬maktadır. Gerek uluslararası sözleşmelerde gerekse devletle¬rin kanunlar ihtilâfı kurallarına ilişkin düzenlemelerin¬de, -çocuğun hukuku- bağlama kuralı olarak kabul edil¬mektedir. Genel eğilim bu yöndedir. Soybağı ve velayete uygulanacak hukuk dışında bil¬hassa yabancı ülke mahkemelerince bu konulara ilişkin verilen kararların tenfizinde, çocuğun menfaatinin ve hukuki yararının korunması adına ne gibi düzenlemeler yapıldığı da bu kitabımızda yer almıştır. Son olarak çocuğun aile içinde maruz kalacağı ma¬nevi baskının en tipik örneklerinden biri olan boşanma sonucu velayetin kimde olacağı sorunu ile çocuğun ebe¬veynleri tarafından alıkonulması ve kaçırılması prob¬lemleri de incelememiz kapsamındadır. Bunun devletler özel hukukunu ilgilendiren boyutu hiç şüphesiz yaban¬cılık unsuru taşıyan ihtilâflarda kendisini gösterir. Ço¬cuğun ebeveynlerinden biri tarafından yurtdışına kaçı¬rılması veya velayet kararma aykırı olarak ebeveynlerin çocuk üstünde hak iddia etmeleri bunlara örnektir. Yabancılarla yapılan evlilikler veya Türk vatandaşla¬rımızın yabancı ülkelerde yaşamaya başlayıp orada bir aile hayatı kurmaları bunların her geçen gün artması, Türk hukukunda buna ilişkin ihtilâfların da çözülmesi gerekliliğini arttırmıştır. Çocuğun akdi soybağı ile ebeveynlere bağlanması (evlat edinilmesi) farklı bazı hukuki problemleri doğu¬rabilir. Örneğin, uluslararası alanda evlat edinmelerin hukuka aykırı amaçlar doğrultusunda gerçekleştirilme¬si gibi, çocuğun ticari kazanç nüvesi haline gelmesi ve çocuğun istismar edilmesi, sıklıkla başvurulan yöntem haline gelmiştir. Bunun önlenmesi adına atılan adımlar¬dan biri olan uluslararası evlat edinmelerde işbirliği ve adlî yardım önemli bir uluslararası özel hukuk mesele¬sidir. Bu kitabımızda; devletler özel hukuku alanında ço¬cuk ile ilgili velayet ve soy bağına ilişkin düzenlemeler ve sözleşmeler incelenmiştir. Türk Yargıtayı\\\′nm yabancılık unsuru taşıyan soy bağı ve velayete ilişkin ihtilâflar hakkında vermiş oldu¬ğu kararlar ile bu konudaki yaklaşımı; Türk hukukunun gelmiş olduğu noktayı göstermesi bakımından önem arz etmektedir. Söz konusu konular ve Yargıtay uygulaması kitabımızda yer almaktadır. ÖNSÖZ \\\"Devletler Özel Hukukunda Çocuk Hukukundan Doğan Problemler\\\" isimli kitabımız ders notları niteli¬ğinde bir çalışmadır. Çocukların velayeti, soybağı ve anne-babaları tara¬fından hukuka aykırı alıkonulmalarına, evlat edinmeye ilişkin milletlerarası problemleri, uygulamada mahke¬melerimizin bu konulara ilişkin yaklaşımını içeren bir çalışmadır. Bu çalışmamız yaklaşık on yıla yakın birikimin ne¬ticesinde oluşmuştur. Bir çok sempozyum, konferans ve çalışma grubunda, konuya ilişkin verdiğimiz tebliğ ve makaleler, bu alanda ikinci yılını dolduracağımız \\\"dev¬letler özel hukukunda çocuk hukuku\\\" isimli doktora ders programımız, bu kitabın çıkmasına geniş ölçüde neden olmuştur. Kitabımızın başta öğrencilerimizi ve bu alanda ça¬lışan akademisyenlere yararlı olması ümidini taşımak¬tayım. Bu kitabın basımında emeği geçen herkese başta kürsümüzün yardımcı doçenti Dr. Faruk Kerem Giray\\\′a bilimsel katkılarından dolayı, kürsümüzün araştırma görevlisi İlyas Arslan\\\′a ve kitabın basımında her zaman¬ki titiz özverili çalışmasını bizden esirgemeyen Gülgon-ca Çarpık\\\′a ve Beta yayınevine teşekkür ederim. Prof. Dr. Günseli Gelgel Şubat, 2012 İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BOLUM I. SOY BAĞI - VELAYET 5 II. YABANCILIK UNSURU TAŞIYAN İHTİLÃFLARDA SOY-BAĞI VE VELAYETE UYGULANACAK HUKUK 7 A. SOYBAĞINA UYGULANACAK HUKUK 8 1. SOYBAĞININ KURULMASI 8 2. SOYBAĞININ HÜKÜMLERİ 12 3. SOYBAĞININ HÜKÜMLERİNE GİREN KONULAR 12 B. VELAYETE UYGULANACAK HUKUK 15 1. VELAYETE UYGULANACAK HUKUKUN ÇOCUĞUN HUKUKU OLMASI 16 2. VELAYETE UYGULANACAK HUKUKUN ANNE VE BABANIN HUKUKU OLMASI 17 C. VELAYETE UYGULANACAK YABANCI HUKUK\\\′UN TESPİTİNDE TÜRK MAHKEME UYGULAMASININ YAKLAŞIMLARI 18 1. YABANCILIK UNSURU İÇEREN DAVALARDA DOĞRUDAN TÜRK MADDİ HUKUKUNUN UYGULANMASI 19 2. VELAYET DAVALARININ NİTELİĞİ GEREĞİ KAMU DÜZENİNDE OLMASI 24 3. KAMU DÜZENİ KURALININ HUKUK SİSTEMLERİ MUKAYESE EDİLEREK UYGULANMASI 25 4. KAMU DÜZENİ KURALININ İSTİSNAà UYGULANMASI 28 a. Somut Olavda Kamu Düzenine Aykırılık Olarak Gösterilebilir Gerekçeler: 28 b. Çocuğun Yaran İlkesi ve Kamu Düzeni 29 c. Kamu Düzeni Kuralının Doğru Uygulanması İçin Yapılması Gereken 35 D. EVLAT EDİNME İLİŞKİSİNE UYGULANACAK HUKUK 36 III. SOY BAĞI VE VELAYETE İLİŞKİN MİLLETLERARASI SÖZLEŞMELER 43 A. SOY BAĞINA İLİŞKİN OLARAK TÜRKİYE\\\′NİN TARAF OLDUĞU SÖZLEŞMELER; 43 B. SÖZLEŞMELER ÇERÇEVESİNDE VELAYETE UYGULANACAK HUKUK 46 İKİNCİ BÖLÜM I. VELAYETE İLİŞKİN YABANCI KARARLARIN TANINMASI -TENFİZİ 53 A. GENEL OLARAK 53 B. TENFİZ ŞARTLARI 55 C. TENFİZ USULÜ 61 D. TENFİZ KARARI 63 1. ŞARTLAR 64 2. TENFİZİN REDDà SEBEPLERİ 66 E. VELAYET KARARININ TENFİZİNİN REDDİ SONUCU ve YENİ VELAYET KARARI 74 F. ÇOCUKLARIN VELAYETİNE İLİŞKİN KARARLARIN TANINMASI, TENFİZİ İLE ÇOCUKLARIN VELAYETİNİN YENİDEN TESİSİNE İLİŞKİN AVRUPA SÖZLEŞMESİ 77 1. SÖZLEŞME UYARINCA ÇOCUĞUN DERHAL İADESİ VE TANIMA-TENFİZ İÇİN GEREKLİ OLAN ŞARTLAR 79 2. TANIMA-TENFİZİN ve ÇOCUĞUN İADESİNE İLİŞKİN TALEBİN RED SEBEPLERİ 80 3. TANIMA VE TENFİZ TALEPLERİNE İLİŞKİN USULİ İŞLEMLERİN ERTELENMESİ 82 4. SÖZLEŞMENİN KAPSAMINA GİREN DİĞER KONULAR 83 5. SÖZLEŞMENİN GENEL OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ 83 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ADLİ YARDIM 85 I. GENEL OLARAK 85 A. ÇOCUKLARIN KORUNMASI VE ÜLKELERARASI EVLAT EDİNME KONUSUNDA İŞBİRLİĞİNE DAİR SÖZLEŞME 85 1. SÖZLEŞMENİN AMACI 85 2. SÖZLEŞMENİN UYGULAMA ALANI 86 3. SÖZLEŞMENİN KAPSAMINA GİREN KONULAR 87 B. ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMALARININ HUKUKà SONUCU 91 1. KORUMA HAKKI 93 a. Kanunen Verilmiş Olan Koruma Hakkı 94 b. Koruma Hakkının Adlî veya İdarî Makam Kararından Doğması 95 c. Koruma Hakkının Taraflar Arasında ki Anlaşmadan Doğması 96 2. MUTAD MESKEN KAVRAMI 96 3. KİŞİSEL İLİŞKİ KURABİLME HAKKI 98 4. SÖZLEŞMEYE GÖRE İADE USULÜ VE İADEDEN KAÇINMA KOŞULLARI 100 a. İade Usulü 100 b. İadenin Reddi Sebepleri 102 aa. Madde 13\\\′de Yer Alan İade Red Sebepleri 103 bb. Madde 12\\\′de Yer Alan İadenin Reddî Sebebi 108 cc. Madde 20\\\′de Yer Alan İadenin Reddî Sebebi 108 5. SÖZLEŞMENİN UYGULANMASININ SONUÇLARI 109