CMR Hükümleri Uyarınca Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulması
CMR Hükümleri Uyarınca Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulması
Demet YÜRÜK YENİOCAK
KİTAP HAKKINDA
Günümüzde uluslararası taşımacılık büyük oranda karayolu ile gerçekleştiğinden bu alanda yazılan eserler özellikle uygulama önem arz etmektedir. Ulusal karayoluyla yapılan taşımalara ilişkin uyuşmazlıklarda TTK hükümleri uygulanırken, karayoluyla yapılan uluslararası taşımalarda CMR hükümleri uygulanacaktır. Bununla birlikte, TTK'da karayoluyla yapılan taşımalara ilişkin hükümler hazırlanırken CMR'deki düzenlemeler esas alınmıştır.
Karayolu ile yapılan taşımalarda ortaya çıkan uyuşmazlıklarının çoğu taşıyıcının sorumluluğuna ve sorumluluktan kurtulmasına yönelik hükümlerin uygulanması suretiyle çözüme kavuşturulmaktadır.
Bu kitapta karayoluyla yapılan uluslararası taşımalarda taşıyıcının hangi hükümlere dayanarak sorumluluktan kurtulabileceği konusu kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Kitapta taşıyıcının CMR hükümleri uyarınca sorumluluktan kurtulabilmesi için düzenlenen genel ve özel sorumluluktan kurtulma sebeplerinin yanı sıra, başkaca hangi sebeplere dayanarak sorumluluktan kurtulabileceği üzerinde durulmuştur.
Ayrıca kitapta konuya ilişkin son dönem yayınlanan ve emsal niteliğindeki yerleşik Yargıtay kararlarının tam metinlerine de yer verilmiştir.
Konu Başlıkları
CMR'nin Tarihçesi ve Uygulama Alanı
CMR Kapsamında Taşıyıcının Zıya, Hasar ve Gecikmeden Doğan Sorumluluğunun Hukuki Niteliği ve Şartları
CMR Uyarınca Taşıyıcıyı Sorumluluktan Kurtaran Genel ve Özel Sebepler
CMR Uyarınca Taşıyıcıyı Sorumluluktan Kurtaran Diğer Sebepler
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 13
Giriş 15
Birinci Bölüm
CMR’NİN TARİHÇESİ VE UYGULAMA ALANI
I. CMR’NİN TARİHÇESİ 17
II. CMR’NİN UYGULAMA ALANI VE ŞARTLARI 18
A. Genel Olarak 18
B. Şartları 20
1. Taşımanın Ücret Karşılığında Yapılması 20
2. Tarafların Arasında Bir Taşıma Sözleşmesi Bulunması 21
3. Taşıma Sözleşmesinin Konusunun Eşya Olması 23
4. Taşımanın Belirlenen Türde Taşıt ile Karayoluyla Yapılması 24
5. Yükün Yüklendiği Yer ile Boşaltıldığı Yerin İki Ayrı Ülkede Olması ve Bu Ülkelerden En Az Birinin Konvansiyona Taraf Olması 27
III. KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARININ TAM METİNLERİ 30
İkinci Bölüm
CMR KAPSAMINDA TAŞIYICININ ZIYA, HASAR VE GECİKMEDEN DOĞAN SORUMLULUĞUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ VE ŞARTLARI
I. SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ 37
A. Genel Olarak CMR’deki Düzenleme 37
B. Kusur Sorumluluğu Görüşü 38
C. Kusursuz Sorumluluk Görüşü 38
II. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI 39
A. Taşıyıcının Özen Yükümlülüğünü İhlal Etmesi 39
B. Taşıyıcının Kusurunun Aranmaması 42
C. Yükün Zıyaa ve/veya Hasara Uğraması yahut Geç Teslim Edilmesi 43
1. Genel Olarak 43
2. Yükün Zıyaa Uğraması 44
a. Yükün Kısmen Zayi Olması 45
b. Yükün Tamamen Zayi Olması 47
c. Zıya Karinesi 48
3. Yükün Hasara Uğraması 49
4. Yükün Geç Teslim Edilmesi 52
D. Taşıyıcının Özen Yükümlülüğüne Aykırı Davranışı ile Ortaya Çıkan Zarar Arasında İlliyet Bağı Bulunması 55
III. KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARININ TAM METİNLERİ 57
Üçüncü Bölüm
CMR UYARINCA TAŞIYICIYI SORUMLULUKTAN KURTARAN
GENEL VE ÖZEL SEBEPLER
I. GENEL OLARAK 63
II. TAŞIYICIYI SORUMLULUKTAN KURTARAN GENEL SEBEPLER 65
A. Hak Sahibinin Hatası veya İhmali 65
1. Genel Olarak 65
2. Ambalajlama İşi Sırasında 67
a. Genel Olarak 67
b. Parsiyel Taşımalarda 68
3. Yükleme, İstifleme ve Boşaltma Sırasında 69
4. Tehlikeli Madde Taşımasında 71
5. Taşıma Belgelerinin Hazırlanmasında 72
6. Uygun Olmayan Araçla Taşıma Yapılmasında 73
B. Hak Sahibinin Talimatı 74
C. Yüke Özgü Kusur 78
D. Taşıyıcının Kaçınmasına ve Engel Olmasına Olanak Bulunmayan Haller 82
III. TAŞIYICIYI SORUMLULUKTAN KURTARAN ÖZEL SEBEPLER 90
A. Genel Olarak 90
B. Taşımanın Açık Araçla Yapılması 91
C. Hasar veya Zıyaın Ambalajlamadan Kaynaklanması 94
D. Yükleme, İstifleme veya Boşaltmanın Hak Sahibi Tarafından Yapılması 99
E. Yükün Doğal Niteliği 105
1. Taşımanın Özel Donanımlı Araç ile Yapılması 107
F. İşaret ve Numaralandırmanın Yetersiz veya Hatalı Olması 109
G. Canlı Hayvan Taşıması 111
H. Taşıyıcının Araçtaki Arızadan Sorumluluğu 112
I. Taşıyıcının Çalıştırdığı ve Hizmetinden Yararlandığı Kişilerin Fiillerinden Sorumluluğu 114
1. Taşıyıcının Kendi Çalışanları: 115
2. Taşıyıcının Hizmetinden Yararlandığı Kimseler: 115
3. Fiili Taşıyıcı 116
IV. KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARININ TAM METİNLERİ 117
Dördüncü Bölüm
CMR UYARINCA TAŞIYICIYI SORUMLULUKTAN KURTARAN
DİĞER SEBEPLER
I. TAŞINMASI TEHLİKELİ YASAK YAHUT ŞARTA BAĞLI YÜKLERİN TAŞINMASI 159
II. MÜTERAFİK KUSUR HALLERİ 160
III. SORUMSUZLUK ANLAŞMALARI VE TAŞIYICININ SORUMLULUĞUNA ETKİSİ 162
IV. İHBAR VE MUAYENE KÜLFETİNE AYKIRI DAVRANILMASI 166
A. Zıya veya Hasarın Açık Olması 168
B. Zıya veya Hasarın Açık Olmaması 171
C. Gecikme Hâlinde İhbar Külfeti 174
D. Taşıyıcının Kasten Yahut Pervasızca Davranışı Sonucu Ortaya Çıkan Zararlarda İhbar Külfeti 176
V. DAVA HAKKININ ZAMANAŞIMINA UĞRAMASI 179
A. Sürenin Başlangıcı 180
B. Zamanaşımı Süresini Durduran ve Kesen Haller 183
VI. KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARININ TAM METİNLERİ 187
Sonuç 221
EŞYALARIN KARAYOLUNDAN ULUSLARARASI NAKLİYATI İÇİN MUKAVELE SÖZLEŞMESİ (CMR) 229
Kaynakça 247
Kanun Maddesi Dizini 253
Kavramlar Dizini 255