Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
CISG Uyarınca Alıcının Yükümlülükleri ve Sözleşmeye Aykırılık Halinde Satıcının Hakları
CISG Uyarınca Alıcının Yükümlülükleri ve Sözleşmeye Aykırılık Halinde Satıcının Hakları
Erhan KANIÅžLI
Sayfa Sayısı
:
163
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2013
ISBN NO
:
9786054687794
280,00
TL
Erhan Kanışlı
2004 yılında Gaziantep Anadolu Lisesinden, 2009 yılında Ä°stanbul Bilgi Ãœniversitesi Hukuk Fakültesi\′nden, 2012 yılında Ä°stanbul Bilgi Ãœniversi¬tesi Ekonomi Yüksek Lisans programından mezun oldu. Åžu anda Ä°stanbul Barosuna kayıtlı olarak avukatlık yapmakta ve mesleki faaliyetini Yabancı Yatırımlar, Deniz Ticareti Hukuku ve Uluslararası Ticaret Hukuku odaklı uyuÅŸmazlıklar üzerinde yürütmektedir.
GÄ°RÄ°Åž
19. yüzyılın son çeyreÄŸinde baÅŸlayan sanayi devrimiyle birlikte, üretim iliÅŸkileri ve üretim araçları önceki dönemlerle kıyaslanmayacak ÅŸekilde deÄŸiÅŸime uÄŸramıştır. Bu deÄŸiÅŸimin ortaya çıkmasında kuÅŸkusuz birbiriyle ilintili ya da birbirinden bağımsız sosyolojik, ekonomik ve tarihsel birçok neden vardır. Ancak çağın panoramasına bakıldığında, pi¬yasanın ihtiyaca yönelik üretimden, rasyonel ve tüketime dayalı üretime doÄŸru giden bir vektör izlediÄŸi görülür. DiÄŸer taraftan ulus devletlerin ve ulusal kimliklerin bulanıklaÅŸması, toplumlara demokratik hakların tanın¬ması da bu gidiÅŸe hız kazandırmıştır. Her ne kadar, 20. yüzyılda beklenen ve gidiÅŸatından emin olunan teknikte uzmanlaÅŸma ve piyasa ekonomi¬sinde azami serbestleÅŸme; yüzyılın ilk yarısında yaÅŸanan iki dünya savaşı, 1929\′un ekonomik bunalımı, Almanya, Ä°talya, Ä°spanya faÅŸizmi ve Stalin Rusya\′sının kolektivizmi yüzünden sekteye uÄŸradıysa da, yüzyılın ikinci yarısında kaldığı yerden devam etmiÅŸtir. Bu baÄŸlamda, geliÅŸen bilim ve teknik, yapılan uluslararası antlaÅŸmalar ve ülke sınırlarının artık sermaye¬nin sabırsızlığı önünde pes etmeye baÅŸlaması, uluslararası ticaretin doğ¬rudan ivme kazanmasına neden olmuÅŸtur. Buna baÄŸlı olarak da mal ve hizmetlerin dünya çapında serbestçe dolaÅŸması adına ilk olarak, devletler arasında birbirlerine ticari olanaklar tanıyan ikili antlaÅŸmalar imzalanmış, ardından yapılan bölgesel antlaÅŸmalarla da bu çemberin geniÅŸlemesi saÄŸlanmıştır. Dolayısıyla gümrük duvarlarının indirilmesi, devletler ara¬sındaki ticareti düzenleyen bir dizi antlaÅŸmanın imzalanması (özellikle 1947\′de imzalanan GATT)1, uluslararası kuruluÅŸların ve birliklerin yeknesak kurallar yaratma çabası neticelerini vermiÅŸ ve uluslararası ticaretin önündeki engeller azalmaya baÅŸlamıştır.
Öte taraftan, mal ve hizmet üretimindeki yoğun artışın globalleşme¬nin imkânlarından yararlanmaya başlamasıyla birlikte, ticaretle uğraşan kişiler uluslararası ticaret ağına dâhil olarak, ihracat ve ithalat kapsamın¬da sözleşmeler akdetmek durumunda kalmışlardır. Bu sözleşmelerin yapılması her zaman başlangıçta arzu edilen amaçların gerçekleşmesi sonucunu doğurmamış ve ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümü me¬selesi gündeme gelmiştir. Mahkemelerin ve uyuşmazlığa uygulanacak kuralların çeşitliliği ve daha önceden bilinemezliği uluslararası ticaretin uyumlaştırılması ihtiyacını doğurmuştur.
UyumlaÅŸtırma ve yeknesak kurallar koyma amacıyla yapılan çalış¬maların ilki, borçlar ve ticaret hukuku alanında faaliyet gösteren, 1926 yı¬lında Milletler Cemiyetine baÄŸlı olarak kurulan UNIDROIT\′nın2 kabul ettiÄŸi 1964 tarihli La Haye AntlaÅŸmalarıdır. Bunlar; Taşınırların Uluslara¬rası Satımına Ä°liÅŸkin Yeknesak Kanun (ULIS)3 ve Taşınırların Uluslarara¬sı Satımına Ä°liÅŸkin SözleÅŸmelerin Kurulması Hakkında Yeknesak Kanun (ULFC)\′dir4. Yalnız AntlaÅŸmalar beklenen raÄŸbeti görememiÅŸ ve sadece 9 ülke tarafından imzalanmıştır. Bir diÄŸer uyumlaÅŸtırma çabası ise, yine UNIDROIT tarafından hazırlanan ve 1994\′te yayınlanan Uluslararası Ticari SözleÅŸmelere Ä°liÅŸkin Ä°lkeler (PlCC)\′dir5. Ne var ki bu kurallar dev¬letlerin taraf olabilecekleri bir AntlaÅŸma ya da iç hukuklarına dâhil ede¬bilecekleri bir model kanun olarak hazırlanmamıştır. Hedef, farklı ulusal hukuk sistemlerinin benzerliklerini içeren genel borçlar hukuku ilkeleri yaratmaktır. CISG\′m6 etkilerinin açık bir ÅŸekilde hissedildiÄŸi PICC kural¬larının belirli bir uyuÅŸmazlığa uygulanması için, tarafların sözleÅŸmelerinde bunu belirtmesi gerekir7. PICC, ilki 1997, ikincisi 2004 olmak üzere iki deÄŸiÅŸiklik geçirerek geniÅŸletilmiÅŸtir. BaÅŸka bir uyumlaÅŸtırma faaliyeti ise, Avrupa Borçlar Kanunu yaratma amacıyla 1980\′de AB kapsamında birçok akademisyenin katılımıyla kurulmuÅŸ Avrupa SözleÅŸme Hukuku Komisyonu\′nun hazırladığı metindir. Avrupa SözleÅŸme Hukukunun Temel Ä°lkeleri (PECL)8 ilk ÅŸekliyle 1995\′te yayınlanmış, sonrasında ya¬pılan eklemelerle de 2003 yılında nihai halini almıştır. AB üye devletleri arasında yapılan ticareti akışkan ve güvenilir kılmak adına tasarlanan bu çalışma, emredici kurallar sunmamakta, sadece sözleÅŸmenin bir parçası haline getirilmesi durumunda uygulanabilmektedir.
YaÅŸanan bu geliÅŸmelerden ve çalışmalardan sonra, La Haye AntlaÅŸmaları\′nm da yetersiz kalması üzerine, daha\′çok birleÅŸtirici ve daha fazla kabul gören tekörnek kurallar yaratma amacıyla UNCITRAL10 tarafından hazırlanan çalışma, 11 Nisan 1980\′de sonuçlarını vermiÅŸ ve Viyana\′daki konferansa katılan 62 ülkeden 42 sinin oyuyla CISG metni kabul edilmiÅŸtir. 1 Ocak 1988\′de yürürlüğe giren CISG, dünya ticaretine yön veren birçok devletin taraf olmasıyla beklenen ilgiyi görmüş ve ulus¬lararası ticarette tek çatı kurallar oluÅŸması yolunda çok büyük bir baÅŸarı saÄŸlamıştır. CISG en son verilere göre 78 devletin11 taraf olmasıyla birlikte dünya ticaretinin neredeyse 2/3\′lük kısmında uygulanmaktadır12. Kuş¬kusuz sınıraÅŸan ticaretin daha hızlı, sorunsuz ve güvenilir olması amacıyla kaleme alınmış olan CISG\′ın belki de en büyük baÅŸarısı Common Lawve Civil Law sistemlerinin ifa engelleri konusundaki farklı kurallarını çağını ekonomik ve ticari gereklerine uygun olarak uyumlaÅŸtırmış olmasıdır.
Türkiye\′nin nihayet CISG\′a taraf olması hiç kuÅŸkusuz uluslararası! ticaret kapsamında birçok faydayı ve uzmanlaÅŸmayı da beraberinde ge-1 tirecektir. Türkiye ilk olarak 14 Nisan 2009 tarih ve 27200 sayılı Resmi I Gazete\′de yayımlanan 5870 sayılı uygun bulma kanununu kabul etmiÅŸi ve sonrasında 7 Nisan 2010 tarih ve 27545 sayılı Resmi Gazete\′de ya-1 yımlanan 11 Mart 2010 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile katılma I belgesinin tevdi edilmesine karar vermiÅŸtir. 1 AÄŸustos 2010 tarihinde ise katılma belgesinin tevdîiyle Türkiye\′nin taraf devlet haline gelebilmesi için gerekli olan iç hukuk düzenlemeleri tamamlanmıştır. Netice itibariy¬le CISG Türkiye\′de 1 AÄŸustos 2011 tarihinde m. 99 f. 2\′ye göre katılma belgesinin tevdisi tarihinden itibaren on iki ay sonra yürürlüğe girmiÅŸtir. Türkiye AntlaÅŸmayı hiçbir çekince ileri sürmeden kabul etmiÅŸtir. Sonuç olarak CISG, yabancı unsurlu uluslararası taşınır mal satımlarına iliÅŸkin uyuÅŸmazlıklar Türk hâkiminin önüne geldiÄŸinde Türk satım hukukunun bir parçası olarak MÖHUK kurallarından önce uygulanacaktır.
Çalışmamızın esas konusu CIS G kapsamında alıcınınyükümlülükleri ve alıcının sözleÅŸmeye aykırılığı halinde satıcının alıcıya karşı sahip ol¬duÄŸu hakların incelenmesidir. Yalnız bu konuya geçmeden önce, Birinci Bölüm\′de CISG\′ın uygulama alanı mercek altına alınmış, daha sonra da çalışmanın Ä°kinci Bölümü\′nde alıcının yükümlülükleri açıklanmıştır. Üçüncü Bölüm\′de ise çalışmanın ağırlık merkezine varılarak, alıcının sözleÅŸmeye aykırılığının sonuçları baÅŸlığı altında CISG\′ın satıcıya tanı¬dığı haklar incelenmiÅŸtir. CISG\′ın Common Law ve Civil Law sistemleri arasındaki sentezi birçok ulusal hukuka ilk baÅŸta yabancı gelmektedir. Dolayısıyla CISG\′ın daha iyi anlaşılması ve uygulanması adına ulusal hukuk düzenlemeleriyle karşılaÅŸtırılması bu açıdan faydalı olmaktadır. Bu nedenle Dördüncü Bölüm\′de hem alıcının yükümlülükleri hem de alıcının sözleÅŸmeye aykırılığı halinde satıcının hakları kapsamında CISG ve Türk hukuku karşılaÅŸtırılmıştır. Yine burada belirtme gereÄŸi duyduÄŸu¬muz bir diÄŸer husus da, CISG uyarınca satıcının yükümlülükleri ve satıcı¬nın sözleÅŸmeye aykırılığında alıcının haklan konulan çalışma kapsamına alınmamış olmasıdır.
ONSOZ
Bu çalışmanın yayınlanmasına kadar olan geliÅŸimindeki baÅŸlangıç noktası Ä°stanbul Bilgi Ãœniversitesi Ekonomi Hukuku Yüksek Lisans Prog¬ramı kapsamında hazırlanan ve 2012 yılında Prof. Dr. YeÅŸim M. Atamer, Yrd. Doç. Dr. Cemile Demir Gökyayla ve Yrd. Doç. Dr. Yalçın Tosun önünde savunulup oybirliÄŸiyle baÅŸarılı bulunan \"CISG Uyarınca Alıcının Yükümlülükleri ve SözleÅŸmeye Aykırılığı Halinde Satıcının Haklan\" konulu projedir. Daha sonrasında ise, deÄŸerli Hocam Prof. Dr. YeÅŸim M. Atamer\′in bu projenin yayınlanması görüşünün ve onayının ardından neredeyse bir yıllık gözden geçirme, eksikleri giderme ve o sıralarda yürürlüğe girmiÅŸ bulunan 6098 sayılı yeni Türk Borçlar Kanunu çerçevesinde Türk huku¬kuyla karşılaÅŸtırma süreci baÅŸlamış ve nihayet son halini almıştır.
Aslında hazırlanmasında ve yayınlanmasında, birçok uykusuz gece¬nin, hatırı sayılır yoğun bir emeğin, aynı zamanda yeni yetme bir avuka¬tın uygulamayı da bir yandan götürme çabalarının, ciddi sayıda kaynak taraması ve okumasıyla birlikte \"olması istenen\" şeyi ortaya çıkarabilirle konusunda musallat olan şüphelerin ve endişelerin, kütüphanelerde ge¬çirilen sessiz ve görece konforsuz zamanların, arkadaşlara ve edebiyata ayrılabilecek zamandan gönüllü ancak yine de zor bir vazgeçişin, yazım sırasında pervasızca alınan kiloların da hikayesini barındıran bir çalışma, yayınlanıp raflarda yerini aldıktan sonra doğal olarak çoğu insan için çoğu yayından herhangi birisi olarak görülme tehlikesiyle karşı karşıyadır. An¬cak diğer taraftan yazarın gözünde ise, bu, hayatın çok önemli bir kesitini ifade eden ve kendi tekilliğinin yaratıcı tarafıyla yüzleştiği bir süreç olarak kabul edilir. Dolayısıyla bu çalışmanın hazırlanmasında, tamamlanmasında ve yayınlanmasında desteği, emeği ve katkısı olan herkese bütün bu süreçte yanımda oldukları için sonsuz teşekkürlerimi sunmak istiyorum.
Öncelikle hem lisans hem de yüksek lisans eÄŸitimim boyunca derslerine katılabilme ve kendisinden hukuk eÄŸitimi alabilme fırsatına sahip olduÄŸum çok deÄŸerli Hocam, hatta deyim yerindeyse hukuk kahramanım Sayın Prof. Dr. YeÅŸim M. Atamer\′e gerek proje gerek yayın aÅŸamasında yol gösterici yardımlarından ve desteklerinden ötürü tüm içtenliÄŸimle minnet¬tar olduÄŸumu söylemek isterim. Umarım hayatım boyunca kendisinden bir ÅŸeyler öğrenme ÅŸansına sahip olmaya devam ederim.
Her ne kadar doÄŸrudan bir katkısı olmasa da Medeni Hukuk denince kitaplarına ve makalelerine bir nevi kutsallık atfettiÄŸim, bana genel ve sabit kalıpların dışına çıkılarak da hukuk eÄŸitiminin mümkün olduÄŸunu, hatta daha keyifli ve kalıcı olduÄŸunu gösteren, bu nedenle dolaylı da olsa bu çalışmaya katkısı azımsanmayacak olan Sayın Prof. Dr. Rona Serozan\′a ayrıca teÅŸekkür ederim.
Var olduÄŸum ÅŸu ana kadar her zaman bana destek olan ve arkamda olduklarını bilmekten dolayı her zaman güvende hissettiÄŸim aileme, yani parçası olduÄŸum o en güzel bütüne, bu çalışma vesilesiyle her ÅŸey için teÅŸekkür ederim. Evvelâ hiçbir zaman onun gibi mükemmel bir baba ola¬mayacağımı bildiÄŸim babam Necmettin Kanışlı\′ya ve karşılıksız sevginin ve hesapsız fedakârlığın en güzel örneÄŸi olan annem Nilgün Yarar\′a iyi ki varsınız diyorum. Ayrıca benim üstümde çok büyük emekleri olan ve hem baÅŸarılarıyla hem karakterleriyle daima örnek aldığım kardeÅŸlerim Murat ve Ayhan Kanışlı\′ya da içtenlikle teÅŸekkür etmek isterim.
Hem eÄŸitim hem de meslek hayatımda deÄŸerli bilgileri ve fikirleriyle göremediÄŸim kör noktalara ışık tutan ve sorunu sorunum, sorunum sorunu olan sevgili dostum Av. Mustafa Ãœlüş\′e yine bu vesileyle teÅŸekkür ederim.
Son olarak çalışmanın yayınını üstlenen ve bu sürece deÄŸerli emekle¬riyle katkıda bulunan Sayın Erol Öz\′e ve On Ä°ki Levha Yayıncılık ailesine teÅŸekkürü bir borç bilirim.
Av. Erhan Kanışlı (LL.M.)
Ä°stanbul, Ocak 2013
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
CISG\′ın Uygulama Alanı
I. CISG\′ın Uygulanma Åžartları 5
A. Genel Olarak 5
B. Satım Sözleşmesi 7
C. Taşınır Mal 10
D. Tarafların İşyerlerinin İki Farklı Akit Devlette Olması ya
da Dolaylı Uygulama 11
II. CISG\′ın Uygulanması Açısından Önem Arz Etmeyen Hususlar 12
III. CISG\′da Düzenlenmeyen Konular 13
IV. CISG\′ın Uygulanma Åžekilleri 15
A. DoÄŸrudan Uygulanma 15
B. Dolaylı Uygulanma 15
C. CISG\′ın Uygulanmasında Taraf Ä°radelerinin Rolü 17
İkinci Bölüm
Alıcının Yükümlülükleri
I. Genel Olarak 19
II. Semen Ödeme 20
A. Semen Ödeme Yükümlülüğünün içeriği 20
B. Semen Ödeme Yeri 25
C. Semen Ödeme Zamanı 27
III. Malı Teslim Alma 31
A. Teslim Alma Yükümlülüğünün İçeriği 31
B. Teslim Alma Yeri 34
C. Teslim Alma Zamanı 35
D. Teslim Alma Yükümlülüğünün İstisnası: Malı Reddetme 36
IV. Alıcının Diğer Yükümlülükleri 37
A. Genel Olarak 37
B. Muayene Külfeti 38
C. İhbar Külfeti 39
D. Malların Muhafazası ve Satımı 40
E. Zararı Azaltma Külfeti 42
E Malın Özellikleri Belirleme 43
Üçüncü Bölüm
Alıcının Sözleşmeye Aykırılığının Sonuçları
I. Genel Olarak 45
II. Satıcının Hakları 47
A. Genel Olarak 47
B. Ek Süre Verilmesi 49
1. Amaç 49
2. Åžekil 51
3. Süre 52
4. Hükümleri 52
5. Sonuçları 54
C. İfayı Talep Etme Hakkı 54
1. Genel Olarak 54
2. Semen Ödemeye İlişkin Talep ve Faiz 56
3. Teslim Almaya Ä°liÅŸkin Talep 61
4. Diğer Yükümlülüklere İlişkin Talep 62
5. Ä°fa Talebiyle UyuÅŸmayan Talepler 64
6. Ä°fa Talebiyle UyuÅŸan Talepler 65
D. Sözleşmeden Dönme Hakkı 65
1. Genel Olarak 65
2. Åžartlan 67
a. Sözleşmenin Esaslı İhlali (Fundemental Breach) 67
b. Ek Süre İçinde İfa Etmeme 71
3. Sebepleri 72
a. Semen Ödememe 72
b. Malı Teslim Almama 75
c. Diğer Yükümlülüklerin İhlali 76
4. Sözleşmeden Dönme Beyanı 77
5. Sözleşmeden Dönme Hakkının Sınırları 79
6. Sözleşmeden Dönmenin Sonuçlan 80
a. Genel Olarak 80
b. Tarafların Yükümlülüklerinin Sona Ermesi 81
c. Edimlerin ve Yararların İadesi 82
d. Tazminat 83
E. Tazminat Talep Etme Hakkı 84
1. Genel Olarak 84
2. Tazminat Talebinin Özellikleri 86
3. Tazminat Talebinin Şartları 89
a. Yükümlülük İhlali 89
b. Zarar 90
c. Nedensellik Bağı 92
d. Sorumsuzluk Sebeplerinden Birinin Var Olmaması 93
4. Zararın Hesaplanması 94
5. Satıcının Tazminat Talebinin Sınırlandırılması 98
6. Satıcının Zararı Azaltma Külfeti 100
F. Alıcının Sözleşmeye Aykırılığında Özellik Arz Eden Bazı
Durumlar ve Satıcının İmkânları 101
1. İfayı Askıya Alma Hakkı 101
2. Öne Alınmış Sözleşmeye Aykırılık Halinde
Sözleşmeden Dönme 103
3. Malın Özelliklerini Belirleme Hakkı 104
4. Art Arda Teslimli Sözleşmelerde Dönme 105
III. Alıcının Sorumluluktan Kurtulması \". 106
A. Tazminat SorumluluÄŸundan Kurtulma 106
B. Sözleşmeyi İhlale Satıcının Sebep Olması 110
C. Sözleşmedeki Sorumsuzluk Kaydı 111
Dördüncü Bölüm
Satıcının Hakları Yönünden CISG ve Türk Hukukunun Karşılaştırılması
I. Genel Olarak 113
II. Satım Sözleşmesinin Tanımı Açısından Karşılaştırma 114
III. Genel Olarak İfa Engelleri Düzenlemesi Açısından Karşılaştırma..116
IV Sözleşmeye Aykırılığın Sonuçları Yönünden Karşılaştırma 120
A. Semen Ödeme Yükümlülüğü ve Sözleşmeye Aykırılık 120
1. Yükümlülüğün İçeriği 120
2. Sözleşmeye Aykırılığın Sonuçları 122
a. İfayı Talep Etme Hakkı 122
b. Temerrütten Kaynaklanan Haklar 124
B. Teslim Alma Yükümlülüğü ve Sözleşmeye Aykırılık 135
1. Yükümlülüğün İçeriği 135
2. Sözleşmeye Aykırılığın Sonuçları 138
C. Diğer Yükümlülükler ve Sözleşmeye Aykırılık 141
SONUÇ 145
KAYNAKÇA 151
2004 yılında Gaziantep Anadolu Lisesinden, 2009 yılında Ä°stanbul Bilgi Ãœniversitesi Hukuk Fakültesi\′nden, 2012 yılında Ä°stanbul Bilgi Ãœniversi¬tesi Ekonomi Yüksek Lisans programından mezun oldu. Åžu anda Ä°stanbul Barosuna kayıtlı olarak avukatlık yapmakta ve mesleki faaliyetini Yabancı Yatırımlar, Deniz Ticareti Hukuku ve Uluslararası Ticaret Hukuku odaklı uyuÅŸmazlıklar üzerinde yürütmektedir.
GÄ°RÄ°Åž
19. yüzyılın son çeyreÄŸinde baÅŸlayan sanayi devrimiyle birlikte, üretim iliÅŸkileri ve üretim araçları önceki dönemlerle kıyaslanmayacak ÅŸekilde deÄŸiÅŸime uÄŸramıştır. Bu deÄŸiÅŸimin ortaya çıkmasında kuÅŸkusuz birbiriyle ilintili ya da birbirinden bağımsız sosyolojik, ekonomik ve tarihsel birçok neden vardır. Ancak çağın panoramasına bakıldığında, pi¬yasanın ihtiyaca yönelik üretimden, rasyonel ve tüketime dayalı üretime doÄŸru giden bir vektör izlediÄŸi görülür. DiÄŸer taraftan ulus devletlerin ve ulusal kimliklerin bulanıklaÅŸması, toplumlara demokratik hakların tanın¬ması da bu gidiÅŸe hız kazandırmıştır. Her ne kadar, 20. yüzyılda beklenen ve gidiÅŸatından emin olunan teknikte uzmanlaÅŸma ve piyasa ekonomi¬sinde azami serbestleÅŸme; yüzyılın ilk yarısında yaÅŸanan iki dünya savaşı, 1929\′un ekonomik bunalımı, Almanya, Ä°talya, Ä°spanya faÅŸizmi ve Stalin Rusya\′sının kolektivizmi yüzünden sekteye uÄŸradıysa da, yüzyılın ikinci yarısında kaldığı yerden devam etmiÅŸtir. Bu baÄŸlamda, geliÅŸen bilim ve teknik, yapılan uluslararası antlaÅŸmalar ve ülke sınırlarının artık sermaye¬nin sabırsızlığı önünde pes etmeye baÅŸlaması, uluslararası ticaretin doğ¬rudan ivme kazanmasına neden olmuÅŸtur. Buna baÄŸlı olarak da mal ve hizmetlerin dünya çapında serbestçe dolaÅŸması adına ilk olarak, devletler arasında birbirlerine ticari olanaklar tanıyan ikili antlaÅŸmalar imzalanmış, ardından yapılan bölgesel antlaÅŸmalarla da bu çemberin geniÅŸlemesi saÄŸlanmıştır. Dolayısıyla gümrük duvarlarının indirilmesi, devletler ara¬sındaki ticareti düzenleyen bir dizi antlaÅŸmanın imzalanması (özellikle 1947\′de imzalanan GATT)1, uluslararası kuruluÅŸların ve birliklerin yeknesak kurallar yaratma çabası neticelerini vermiÅŸ ve uluslararası ticaretin önündeki engeller azalmaya baÅŸlamıştır.
Öte taraftan, mal ve hizmet üretimindeki yoğun artışın globalleşme¬nin imkânlarından yararlanmaya başlamasıyla birlikte, ticaretle uğraşan kişiler uluslararası ticaret ağına dâhil olarak, ihracat ve ithalat kapsamın¬da sözleşmeler akdetmek durumunda kalmışlardır. Bu sözleşmelerin yapılması her zaman başlangıçta arzu edilen amaçların gerçekleşmesi sonucunu doğurmamış ve ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümü me¬selesi gündeme gelmiştir. Mahkemelerin ve uyuşmazlığa uygulanacak kuralların çeşitliliği ve daha önceden bilinemezliği uluslararası ticaretin uyumlaştırılması ihtiyacını doğurmuştur.
UyumlaÅŸtırma ve yeknesak kurallar koyma amacıyla yapılan çalış¬maların ilki, borçlar ve ticaret hukuku alanında faaliyet gösteren, 1926 yı¬lında Milletler Cemiyetine baÄŸlı olarak kurulan UNIDROIT\′nın2 kabul ettiÄŸi 1964 tarihli La Haye AntlaÅŸmalarıdır. Bunlar; Taşınırların Uluslara¬rası Satımına Ä°liÅŸkin Yeknesak Kanun (ULIS)3 ve Taşınırların Uluslarara¬sı Satımına Ä°liÅŸkin SözleÅŸmelerin Kurulması Hakkında Yeknesak Kanun (ULFC)\′dir4. Yalnız AntlaÅŸmalar beklenen raÄŸbeti görememiÅŸ ve sadece 9 ülke tarafından imzalanmıştır. Bir diÄŸer uyumlaÅŸtırma çabası ise, yine UNIDROIT tarafından hazırlanan ve 1994\′te yayınlanan Uluslararası Ticari SözleÅŸmelere Ä°liÅŸkin Ä°lkeler (PlCC)\′dir5. Ne var ki bu kurallar dev¬letlerin taraf olabilecekleri bir AntlaÅŸma ya da iç hukuklarına dâhil ede¬bilecekleri bir model kanun olarak hazırlanmamıştır. Hedef, farklı ulusal hukuk sistemlerinin benzerliklerini içeren genel borçlar hukuku ilkeleri yaratmaktır. CISG\′m6 etkilerinin açık bir ÅŸekilde hissedildiÄŸi PICC kural¬larının belirli bir uyuÅŸmazlığa uygulanması için, tarafların sözleÅŸmelerinde bunu belirtmesi gerekir7. PICC, ilki 1997, ikincisi 2004 olmak üzere iki deÄŸiÅŸiklik geçirerek geniÅŸletilmiÅŸtir. BaÅŸka bir uyumlaÅŸtırma faaliyeti ise, Avrupa Borçlar Kanunu yaratma amacıyla 1980\′de AB kapsamında birçok akademisyenin katılımıyla kurulmuÅŸ Avrupa SözleÅŸme Hukuku Komisyonu\′nun hazırladığı metindir. Avrupa SözleÅŸme Hukukunun Temel Ä°lkeleri (PECL)8 ilk ÅŸekliyle 1995\′te yayınlanmış, sonrasında ya¬pılan eklemelerle de 2003 yılında nihai halini almıştır. AB üye devletleri arasında yapılan ticareti akışkan ve güvenilir kılmak adına tasarlanan bu çalışma, emredici kurallar sunmamakta, sadece sözleÅŸmenin bir parçası haline getirilmesi durumunda uygulanabilmektedir.
YaÅŸanan bu geliÅŸmelerden ve çalışmalardan sonra, La Haye AntlaÅŸmaları\′nm da yetersiz kalması üzerine, daha\′çok birleÅŸtirici ve daha fazla kabul gören tekörnek kurallar yaratma amacıyla UNCITRAL10 tarafından hazırlanan çalışma, 11 Nisan 1980\′de sonuçlarını vermiÅŸ ve Viyana\′daki konferansa katılan 62 ülkeden 42 sinin oyuyla CISG metni kabul edilmiÅŸtir. 1 Ocak 1988\′de yürürlüğe giren CISG, dünya ticaretine yön veren birçok devletin taraf olmasıyla beklenen ilgiyi görmüş ve ulus¬lararası ticarette tek çatı kurallar oluÅŸması yolunda çok büyük bir baÅŸarı saÄŸlamıştır. CISG en son verilere göre 78 devletin11 taraf olmasıyla birlikte dünya ticaretinin neredeyse 2/3\′lük kısmında uygulanmaktadır12. Kuş¬kusuz sınıraÅŸan ticaretin daha hızlı, sorunsuz ve güvenilir olması amacıyla kaleme alınmış olan CISG\′ın belki de en büyük baÅŸarısı Common Lawve Civil Law sistemlerinin ifa engelleri konusundaki farklı kurallarını çağını ekonomik ve ticari gereklerine uygun olarak uyumlaÅŸtırmış olmasıdır.
Türkiye\′nin nihayet CISG\′a taraf olması hiç kuÅŸkusuz uluslararası! ticaret kapsamında birçok faydayı ve uzmanlaÅŸmayı da beraberinde ge-1 tirecektir. Türkiye ilk olarak 14 Nisan 2009 tarih ve 27200 sayılı Resmi I Gazete\′de yayımlanan 5870 sayılı uygun bulma kanununu kabul etmiÅŸi ve sonrasında 7 Nisan 2010 tarih ve 27545 sayılı Resmi Gazete\′de ya-1 yımlanan 11 Mart 2010 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile katılma I belgesinin tevdi edilmesine karar vermiÅŸtir. 1 AÄŸustos 2010 tarihinde ise katılma belgesinin tevdîiyle Türkiye\′nin taraf devlet haline gelebilmesi için gerekli olan iç hukuk düzenlemeleri tamamlanmıştır. Netice itibariy¬le CISG Türkiye\′de 1 AÄŸustos 2011 tarihinde m. 99 f. 2\′ye göre katılma belgesinin tevdisi tarihinden itibaren on iki ay sonra yürürlüğe girmiÅŸtir. Türkiye AntlaÅŸmayı hiçbir çekince ileri sürmeden kabul etmiÅŸtir. Sonuç olarak CISG, yabancı unsurlu uluslararası taşınır mal satımlarına iliÅŸkin uyuÅŸmazlıklar Türk hâkiminin önüne geldiÄŸinde Türk satım hukukunun bir parçası olarak MÖHUK kurallarından önce uygulanacaktır.
Çalışmamızın esas konusu CIS G kapsamında alıcınınyükümlülükleri ve alıcının sözleÅŸmeye aykırılığı halinde satıcının alıcıya karşı sahip ol¬duÄŸu hakların incelenmesidir. Yalnız bu konuya geçmeden önce, Birinci Bölüm\′de CISG\′ın uygulama alanı mercek altına alınmış, daha sonra da çalışmanın Ä°kinci Bölümü\′nde alıcının yükümlülükleri açıklanmıştır. Üçüncü Bölüm\′de ise çalışmanın ağırlık merkezine varılarak, alıcının sözleÅŸmeye aykırılığının sonuçları baÅŸlığı altında CISG\′ın satıcıya tanı¬dığı haklar incelenmiÅŸtir. CISG\′ın Common Law ve Civil Law sistemleri arasındaki sentezi birçok ulusal hukuka ilk baÅŸta yabancı gelmektedir. Dolayısıyla CISG\′ın daha iyi anlaşılması ve uygulanması adına ulusal hukuk düzenlemeleriyle karşılaÅŸtırılması bu açıdan faydalı olmaktadır. Bu nedenle Dördüncü Bölüm\′de hem alıcının yükümlülükleri hem de alıcının sözleÅŸmeye aykırılığı halinde satıcının hakları kapsamında CISG ve Türk hukuku karşılaÅŸtırılmıştır. Yine burada belirtme gereÄŸi duyduÄŸu¬muz bir diÄŸer husus da, CISG uyarınca satıcının yükümlülükleri ve satıcı¬nın sözleÅŸmeye aykırılığında alıcının haklan konulan çalışma kapsamına alınmamış olmasıdır.
ONSOZ
Bu çalışmanın yayınlanmasına kadar olan geliÅŸimindeki baÅŸlangıç noktası Ä°stanbul Bilgi Ãœniversitesi Ekonomi Hukuku Yüksek Lisans Prog¬ramı kapsamında hazırlanan ve 2012 yılında Prof. Dr. YeÅŸim M. Atamer, Yrd. Doç. Dr. Cemile Demir Gökyayla ve Yrd. Doç. Dr. Yalçın Tosun önünde savunulup oybirliÄŸiyle baÅŸarılı bulunan \"CISG Uyarınca Alıcının Yükümlülükleri ve SözleÅŸmeye Aykırılığı Halinde Satıcının Haklan\" konulu projedir. Daha sonrasında ise, deÄŸerli Hocam Prof. Dr. YeÅŸim M. Atamer\′in bu projenin yayınlanması görüşünün ve onayının ardından neredeyse bir yıllık gözden geçirme, eksikleri giderme ve o sıralarda yürürlüğe girmiÅŸ bulunan 6098 sayılı yeni Türk Borçlar Kanunu çerçevesinde Türk huku¬kuyla karşılaÅŸtırma süreci baÅŸlamış ve nihayet son halini almıştır.
Aslında hazırlanmasında ve yayınlanmasında, birçok uykusuz gece¬nin, hatırı sayılır yoğun bir emeğin, aynı zamanda yeni yetme bir avuka¬tın uygulamayı da bir yandan götürme çabalarının, ciddi sayıda kaynak taraması ve okumasıyla birlikte \"olması istenen\" şeyi ortaya çıkarabilirle konusunda musallat olan şüphelerin ve endişelerin, kütüphanelerde ge¬çirilen sessiz ve görece konforsuz zamanların, arkadaşlara ve edebiyata ayrılabilecek zamandan gönüllü ancak yine de zor bir vazgeçişin, yazım sırasında pervasızca alınan kiloların da hikayesini barındıran bir çalışma, yayınlanıp raflarda yerini aldıktan sonra doğal olarak çoğu insan için çoğu yayından herhangi birisi olarak görülme tehlikesiyle karşı karşıyadır. An¬cak diğer taraftan yazarın gözünde ise, bu, hayatın çok önemli bir kesitini ifade eden ve kendi tekilliğinin yaratıcı tarafıyla yüzleştiği bir süreç olarak kabul edilir. Dolayısıyla bu çalışmanın hazırlanmasında, tamamlanmasında ve yayınlanmasında desteği, emeği ve katkısı olan herkese bütün bu süreçte yanımda oldukları için sonsuz teşekkürlerimi sunmak istiyorum.
Öncelikle hem lisans hem de yüksek lisans eÄŸitimim boyunca derslerine katılabilme ve kendisinden hukuk eÄŸitimi alabilme fırsatına sahip olduÄŸum çok deÄŸerli Hocam, hatta deyim yerindeyse hukuk kahramanım Sayın Prof. Dr. YeÅŸim M. Atamer\′e gerek proje gerek yayın aÅŸamasında yol gösterici yardımlarından ve desteklerinden ötürü tüm içtenliÄŸimle minnet¬tar olduÄŸumu söylemek isterim. Umarım hayatım boyunca kendisinden bir ÅŸeyler öğrenme ÅŸansına sahip olmaya devam ederim.
Her ne kadar doÄŸrudan bir katkısı olmasa da Medeni Hukuk denince kitaplarına ve makalelerine bir nevi kutsallık atfettiÄŸim, bana genel ve sabit kalıpların dışına çıkılarak da hukuk eÄŸitiminin mümkün olduÄŸunu, hatta daha keyifli ve kalıcı olduÄŸunu gösteren, bu nedenle dolaylı da olsa bu çalışmaya katkısı azımsanmayacak olan Sayın Prof. Dr. Rona Serozan\′a ayrıca teÅŸekkür ederim.
Var olduÄŸum ÅŸu ana kadar her zaman bana destek olan ve arkamda olduklarını bilmekten dolayı her zaman güvende hissettiÄŸim aileme, yani parçası olduÄŸum o en güzel bütüne, bu çalışma vesilesiyle her ÅŸey için teÅŸekkür ederim. Evvelâ hiçbir zaman onun gibi mükemmel bir baba ola¬mayacağımı bildiÄŸim babam Necmettin Kanışlı\′ya ve karşılıksız sevginin ve hesapsız fedakârlığın en güzel örneÄŸi olan annem Nilgün Yarar\′a iyi ki varsınız diyorum. Ayrıca benim üstümde çok büyük emekleri olan ve hem baÅŸarılarıyla hem karakterleriyle daima örnek aldığım kardeÅŸlerim Murat ve Ayhan Kanışlı\′ya da içtenlikle teÅŸekkür etmek isterim.
Hem eÄŸitim hem de meslek hayatımda deÄŸerli bilgileri ve fikirleriyle göremediÄŸim kör noktalara ışık tutan ve sorunu sorunum, sorunum sorunu olan sevgili dostum Av. Mustafa Ãœlüş\′e yine bu vesileyle teÅŸekkür ederim.
Son olarak çalışmanın yayınını üstlenen ve bu sürece deÄŸerli emekle¬riyle katkıda bulunan Sayın Erol Öz\′e ve On Ä°ki Levha Yayıncılık ailesine teÅŸekkürü bir borç bilirim.
Av. Erhan Kanışlı (LL.M.)
Ä°stanbul, Ocak 2013
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
CISG\′ın Uygulama Alanı
I. CISG\′ın Uygulanma Åžartları 5
A. Genel Olarak 5
B. Satım Sözleşmesi 7
C. Taşınır Mal 10
D. Tarafların İşyerlerinin İki Farklı Akit Devlette Olması ya
da Dolaylı Uygulama 11
II. CISG\′ın Uygulanması Açısından Önem Arz Etmeyen Hususlar 12
III. CISG\′da Düzenlenmeyen Konular 13
IV. CISG\′ın Uygulanma Åžekilleri 15
A. DoÄŸrudan Uygulanma 15
B. Dolaylı Uygulanma 15
C. CISG\′ın Uygulanmasında Taraf Ä°radelerinin Rolü 17
İkinci Bölüm
Alıcının Yükümlülükleri
I. Genel Olarak 19
II. Semen Ödeme 20
A. Semen Ödeme Yükümlülüğünün içeriği 20
B. Semen Ödeme Yeri 25
C. Semen Ödeme Zamanı 27
III. Malı Teslim Alma 31
A. Teslim Alma Yükümlülüğünün İçeriği 31
B. Teslim Alma Yeri 34
C. Teslim Alma Zamanı 35
D. Teslim Alma Yükümlülüğünün İstisnası: Malı Reddetme 36
IV. Alıcının Diğer Yükümlülükleri 37
A. Genel Olarak 37
B. Muayene Külfeti 38
C. İhbar Külfeti 39
D. Malların Muhafazası ve Satımı 40
E. Zararı Azaltma Külfeti 42
E Malın Özellikleri Belirleme 43
Üçüncü Bölüm
Alıcının Sözleşmeye Aykırılığının Sonuçları
I. Genel Olarak 45
II. Satıcının Hakları 47
A. Genel Olarak 47
B. Ek Süre Verilmesi 49
1. Amaç 49
2. Åžekil 51
3. Süre 52
4. Hükümleri 52
5. Sonuçları 54
C. İfayı Talep Etme Hakkı 54
1. Genel Olarak 54
2. Semen Ödemeye İlişkin Talep ve Faiz 56
3. Teslim Almaya Ä°liÅŸkin Talep 61
4. Diğer Yükümlülüklere İlişkin Talep 62
5. Ä°fa Talebiyle UyuÅŸmayan Talepler 64
6. Ä°fa Talebiyle UyuÅŸan Talepler 65
D. Sözleşmeden Dönme Hakkı 65
1. Genel Olarak 65
2. Åžartlan 67
a. Sözleşmenin Esaslı İhlali (Fundemental Breach) 67
b. Ek Süre İçinde İfa Etmeme 71
3. Sebepleri 72
a. Semen Ödememe 72
b. Malı Teslim Almama 75
c. Diğer Yükümlülüklerin İhlali 76
4. Sözleşmeden Dönme Beyanı 77
5. Sözleşmeden Dönme Hakkının Sınırları 79
6. Sözleşmeden Dönmenin Sonuçlan 80
a. Genel Olarak 80
b. Tarafların Yükümlülüklerinin Sona Ermesi 81
c. Edimlerin ve Yararların İadesi 82
d. Tazminat 83
E. Tazminat Talep Etme Hakkı 84
1. Genel Olarak 84
2. Tazminat Talebinin Özellikleri 86
3. Tazminat Talebinin Şartları 89
a. Yükümlülük İhlali 89
b. Zarar 90
c. Nedensellik Bağı 92
d. Sorumsuzluk Sebeplerinden Birinin Var Olmaması 93
4. Zararın Hesaplanması 94
5. Satıcının Tazminat Talebinin Sınırlandırılması 98
6. Satıcının Zararı Azaltma Külfeti 100
F. Alıcının Sözleşmeye Aykırılığında Özellik Arz Eden Bazı
Durumlar ve Satıcının İmkânları 101
1. İfayı Askıya Alma Hakkı 101
2. Öne Alınmış Sözleşmeye Aykırılık Halinde
Sözleşmeden Dönme 103
3. Malın Özelliklerini Belirleme Hakkı 104
4. Art Arda Teslimli Sözleşmelerde Dönme 105
III. Alıcının Sorumluluktan Kurtulması \". 106
A. Tazminat SorumluluÄŸundan Kurtulma 106
B. Sözleşmeyi İhlale Satıcının Sebep Olması 110
C. Sözleşmedeki Sorumsuzluk Kaydı 111
Dördüncü Bölüm
Satıcının Hakları Yönünden CISG ve Türk Hukukunun Karşılaştırılması
I. Genel Olarak 113
II. Satım Sözleşmesinin Tanımı Açısından Karşılaştırma 114
III. Genel Olarak İfa Engelleri Düzenlemesi Açısından Karşılaştırma..116
IV Sözleşmeye Aykırılığın Sonuçları Yönünden Karşılaştırma 120
A. Semen Ödeme Yükümlülüğü ve Sözleşmeye Aykırılık 120
1. Yükümlülüğün İçeriği 120
2. Sözleşmeye Aykırılığın Sonuçları 122
a. İfayı Talep Etme Hakkı 122
b. Temerrütten Kaynaklanan Haklar 124
B. Teslim Alma Yükümlülüğü ve Sözleşmeye Aykırılık 135
1. Yükümlülüğün İçeriği 135
2. Sözleşmeye Aykırılığın Sonuçları 138
C. Diğer Yükümlülükler ve Sözleşmeye Aykırılık 141
SONUÇ 145
KAYNAKÇA 151
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı