Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
CISG (Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması) Gereğince Alıcının Satım Bedelini Ödeme Borcu
CISG (Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması) Gereğince Alıcının Satım Bedelini Ödeme Borcu
Cansu KAYA
Sayfa Sayısı
:
221
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9786055373726
920,00
TL
GÄ°RÄ°Åž
1980 tarihli Viyana Konferansı′nda altmış iki devletin katılımı ile kabul edilen Milletlerarası Mal Satımına Ä°liÅŸkin SözleÅŸmeler Hakkında BirleÅŸmiÅŸ Milletler AntlaÅŸması (CISG/AntlaÅŸma) ile uluslararası nitelik taşıyan menkul mal satımına iliÅŸkin sözleÅŸmelere uygulanacak maddi hukuk kuralları düzenlenmektedir. Türkiye, Viyana′da gerçekleÅŸtirilmiÅŸ olan diplomatik konferansa katılmıştır. AntlaÅŸma Tasarısı 2006 yılında hazırlanmış ve "Milletlerarası Mal Satımına Ä°liÅŸkin SözleÅŸmeler Hakkın¬da BirleÅŸmiÅŸ Milletler AntlaÅŸması"na katılmamız hakkında 2010/247 numaralı Karar 11.03.2010 tarihinde Bakanlar Kurulu′nca verilmiÅŸ olup, 07.04.2010 tarihli ve 27545 Sayılı Resmi Gazete′de yayınlanmıştır.
Tasarı′nın 2010 yılında yasalaÅŸmasını takiben, ülkemizde de ulusla¬rarası nitelik taşıyan satım sözleÅŸmelerine AntlaÅŸma′nın kuralları iç hukuk kurallarına nazaran öncelikli olarak uygulanacaktır. Ayrıca belirtmemiz gerekir ki, CISG′in satım sözleÅŸmelerine uygulanmasının gündeme gelebilmesi için mutlaka taraf devlet olunması gerekmemektedir. Şöyle ki; AntlaÅŸma′nın konu bakımından uygulama alanına iliÅŸkin içerdiÄŸi ku¬rallar çerçevesinde, taraflar iÅŸyerlerinin bulunduÄŸu devletlerin AntlaÅŸma metnini imzalamış âkit ülkelerden olmamasına raÄŸmen hukuk seçimi yaparak açıkça aralarındaki satım sözleÅŸmesine CISG′in uygulanmasını kararlaÅŸtırabileceklerdir. Bunun yanı sıra, uluslararası nitelik taşıyan satım sözleÅŸmesinin taraflarından birinin iÅŸyerinin bulunduÄŸu devletin AntlaÅŸma′ya taraf olması ve kanunlar ihtilafı kuralları çerçevesinde uy¬gulanması gereken devlet hukukunun bu sözleÅŸenin devletinin hukuku olması halinde, karşı sözleÅŸenin iÅŸyerinin bulunduÄŸu ülke âkit bir devletolsa dahi akdedilen satım sözleÅŸmesine CISG hükümlerinin uygulanması gerekecektir. Görüldüğü üzere, Türkiye′nin AntlaÅŸmayı iç hukukunda da kabul etmiÅŸ olmasının ve böylelikle uluslararası nitelik taşıyan satım sözleÅŸmelerine iliÅŸkin maddi hukuk kuralları bakımından CISG′in Türk Borçlar Kanunu′ndan öncelikli uygulanması zorunluluÄŸunun yanısıra, bu iki ihtimalde de iÅŸyeri Türkiye′de bulunanların taraf oldukları uluslararası nitelik taşıyan satım sözleÅŸmelerine de AntlaÅŸma′nın uygulanabilecek olması incelememizin varlık amacını desteklemektedir.
Çalışmamızın temel inceleme konusu, CISG′in düzenlediÄŸi konu¬lardan birisi olan "alıcının satım bedelini ödeme borcu"dur. Ancak ça¬lışmamızda alıcının satım bedelini ödeme borcuna iliÅŸkin düzenlemeler AntlaÅŸma′nın getirdiÄŸi uluslararası satım hukuku sisteminin tanıtılmasını takiben incelenecektir. AntlaÅŸma ile uluslararası yeknesak bir satım hu¬kukunun düzenlenmesi hedeflenmekte olup, çalışmanın birinci bölümü CISG′in tanzim ettiÄŸi bu yeni satım hukuku kurallar bütünün incelen¬mesine tahsis edilmiÅŸtir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise, alıcının asli edim yükümlülüklerinden olan satım bedelinin ödenmesi için bu bedelin belirlenmesinin ne suretle olacağı açıklığa kavuÅŸturulmaya çalışılacaktır. Her ne kadar uluslararası nitelik taşıyan satım sözleÅŸmelerinde tarafların satım bedelini belirlemeksizin sözleÅŸme kurmaları nadiren gerçekleÅŸmek¬te ise de, AntlaÅŸma′da bu ihtimale iliÅŸkin düzenleme ile satım bedelinin ne ÅŸekilde belirlenebileceÄŸine iliÅŸkin kuralların incelenmesi ve bu konuya iliÅŸkin hükümlerin ele alınması kaçınılmazdır.
Son olarak ise çalışmamızın üçüncü bölümünde, alıcının satım bedelini ödeme borcunun ifasına yönelik olarak AntlaÅŸma′da bulunan düzenlemeler incelenecektir. Bu bakımdan belirtmemiz gerekir ki, satım bedelini ödeme borcuna iliÅŸkin olarak ödeme ÅŸekilleri hakkında düzen¬lemeler CISG′de yer almamakta olup, bu konu iç hukuklara ve uluslara¬rası ticarette yerleÅŸmiÅŸ olan uygulamalara bırakılmıştır. AntlaÅŸma′da bu anlamda alıcının yalnızca satım bedelini ödeme borcunun gereÄŸi gibi ifa edilmesi için üzerine düşen her türlü önlemi almakla ve gereken her türlü iÅŸlemi ve formaliteyi gerçekleÅŸtirmekle yükümlü olduÄŸu düzenlenmiÅŸtir. Dolayısıyla çalışmamızda alıcının satım bedelini ödeme borcuna iliÅŸkinolarak AntlaÅŸmada düzenlenmiÅŸ olan özellikle ödeme yeri ve ödeme za¬manı konuları ayrıntılı olarak incelenecektir.
Uluslararası satım sözleÅŸmelerine uygulanacak olan maddi hukuka iliÅŸkin kuralların yeknesaklaÅŸtırılması amacı ile meydana getirilmiÅŸ olan CISG iç hukukumuzdan farklı bir satım hukuku sistemi ihtiva etmekte¬dir. Gerçekten de farklı hukuk sistemlerine tabi (l AÄŸustos 2011 tarihi itibariyle) yetmiÅŸ yedi devletin katılımı ile bu deÄŸiÅŸik hukuk sistemlerinin satım sözleÅŸmesine yönelik içermekte olduÄŸu kuralların bir sentezinden ibaret olan AntlaÅŸma ile iç hukukumuzdan farklı bir satım hukuku siste¬mi hayata geçirilmiÅŸtir. Bu anlamda çalışmamızın amacını her ne kadar AntlaÅŸma′nın alıcının satım bedelini ödeme borcuna iliÅŸkin düzenleme¬lerinin incelenmesi teÅŸkil etmekte ise de, bunun yanı sıra CISG′de kabul edilmiÅŸ genel esaslara ve kavramlara deÄŸinilmesi kaçınılmazdır. Dolayı¬sıyla alıcının satım bedelini ödeme borcunun incelenmesine geçilmeden önce AntlaÅŸma′nm sırasıyla tarihçesi, genel esasları ve uygulama alanı açıklanacaktır.
ÖNSÖZ
Bu çalışma Ä°stanbul Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı′nda Yüksek Lisans çalışması olarak hazırlanmıştır. Tezimizin konusuna esas teÅŸkil eden AntlaÅŸma, Türk hukuk sisteminden farklı ve özerk bir satım hukuku sistemini getirmektedir. Çalışmamızda öncelikle bu farklı sistem genel olarak tanıtılmaya çalışılmış ve akabinde bu açıklamalar ışığında AntlaÅŸma sisteminde alıcının satım bedelini öde¬me borcuna iliÅŸkin kuralların incelenmesi amaçlanmıştır.
Çalışmanın özünü, Ä°stanbul Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı nezdinde tamamlanan yüksek lisans progra¬mında Prof. Dr. Sermet Akman, Prof. Dr. Åžaibe Oktay-Özdemir, Prof. Dr. Baki Ä°lkay Engin, Prof. Dr. Gülçin Elçin-Grassinger ve Prof. Dr. Aydın Gülan′dan teÅŸekkül eden jüri huzurunda 26 AÄŸustos 2008 tarihinde oybirliÄŸi ile baÅŸarılı bulunarak savunulmuÅŸ olan yüksek lisans tezi oluş¬turmaktadır. Tezin savunulduÄŸu tarihten basıma hazırlanma tarihine kadar konu ile ilgili yerli ve yabancı literatürde ve uluslararası mahkeme kararlarında meydana gelen geliÅŸmelerin esere yansıtılması dışında eserin özünde esaslı deÄŸiÅŸikliklerde bulunulmamıştır.
Çalışma ile, uluslararası menkul mal satımına iliÅŸkin ve Türkiye′nin de 2010 yılı itibariyle iç hukukunda gereken düzenlemeyi yaparak satım hukukumuzun yerel hukuktan öncelikli uygulanması lazım gelecek Mil¬letlerarası Mal Satımına Ä°liÅŸkin SözleÅŸmeler Hakkında BirleÅŸmiÅŸ Milletler AntlaÅŸması′nm (CISG) iç hukukumuzun bir parçası olduÄŸunun önemi¬nin vurgulanması amacıyla ve bu bakımdan artık Türk Borçlar Kanunu′na nazaran öncelikli uygulama alanı bulacağının Türk Hukuk camiasıtarafından yadsınmaması umuduyla AntlaÅŸma sisteminin genel olarak incelenmesi ile AntlaÅŸma′ya hakim genel prensiplerin ve satım bedelini ödeme borcuna iliÅŸkin düzenlemelerin aktarılması hedeflenmektedir.
Çalışmanın oluşmasında birçok değerli hocamızın ve araştırma gö¬revlisi arkadaşımın katkısı bulunmaktadır.
Bu anlamda ilk olarak, tez konusunun seçiminde yön gösteren ve bu hususta yardımlarını esirgemeyen Sayın Prof. Dr. Halil Akkanat′a teÅŸek¬kürlerimi sunmak isterim.
Tez çalışması, Sayın Prof. Dr. Åžaibe Oktay-Özdemir′in danışman¬lığında hazırlanmıştır. Bu aÅŸamada deÄŸerli ve saygıdeÄŸer hocama, bana sunmuÅŸ olduÄŸu destek, emek ve en önemlisi inanç için teÅŸekkür ederim. Bu destek ve inanca bilimsel hayatım boyunca layık olmaya çalışma ÅŸansı bana verildiÄŸi için minnettarım.
Tezin hazırlanması aÅŸamasında ve halen devam etmekte olan çalışma hayatımda bana sunmuÅŸ oldukları ve tüm gücümle layık olmaya çalıştı¬ğım destek ve inanç için kürsü hocalarım Sayın Prof. Dr. Sermet Akman′a, Prof. Dr. Haluk BurcuoÄŸlu′na, Yard. Doç. Dr. Azra Arkan-Serim′e ve AraÅŸ. Gör. Dr. Özlem Karlı′ya teÅŸekkür ederim.
Ayrıca saygıdeğer jüri üyelerine çalışmanın basım aşamasında yol gösterici olan değerli görüş ve katkılarından dolayı teşekkür ederim.
Tezin hazırlanmasında belki de kaçınılmaz olan zorlukların aşıl¬masında bana varlıkları ile destek veren Sayın Yard. Doç. Dr. Cenk YaÅŸar Åžahin′e, Yard. Doç. Dr. Zekeriya KurÅŸat′a, Yard. Doç. Dr. Burak Gemalmaz′a, Yard. Doç. Dr. Nilay Arat′a, AraÅŸ. Gör. Dr. Cahit Günel′e, AraÅŸ. Gör. Ä°pek Güleç′e ve Suzan Çetinkaya-Mavicepken′e teÅŸekkür ede-rim.
Ve son olarak meslek hayatına baÅŸladığımız günden beri beraber çık¬tığımız bu yolda birlikte iyi ve kötü günleri paylaÅŸtığımız, zorlukların üs¬tesinden yanyana geldiÄŸimiz meslektaşım AraÅŸ. Gör. Nil KarabaÄŸ-Bulut′a burada özetleyemeyeceÄŸim üzere sadece çalışmanın hazırlanmasında sunduÄŸu deÄŸerli görüşleri ve varlığı için teÅŸekkür etmekle yetineceÄŸim.
Dilerim arkadaşlığımız daimi ve akademik hayatın gereğinin yalnızca ki¬şinin kendisi ile yarışmasının olduğu, diğer bir kısım yarışların ise yalnız¬ca yıpratıcı ve yanıltıcı olduğunun kabulünün içselleştirilmesinde örnek olur. Ayrıca belirtmek gerekir ki, çalışmada yer alan Almanca kaynakların çevirisinde kendisinden yardım alınmıştır.
Çalışmanın meydana gelmesinde en büyük katkının ailemden geldi¬ğini zikretmek borcundayım. Sabır, azim, hoÅŸgörü, tevazu ve paylaşımın yalnızca biliminsanlığının deÄŸil insanlığın en önemli deÄŸerleri olduÄŸunu bana öğreten, desteÄŸini ve varlığını her an yanımda hissettiÄŸim babam Mehmet Kaya′ya; sevgisi ve anlayışı ile en büyük desteÄŸimiz olan ailemi¬zin temeli annem Afife Kaya′ya varlıkları için teÅŸekkür ederim.
Çalışma, İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiş olup, bu vesileyle Birime katkılarından dolayı teşekkür ederim.
Son olarak, çalışmanın basımını üstelenen ve bu iÅŸi titizlikle ve sabır¬la yapan On Ä°ki Levha Yayıncılık′a ve Sayın Erol Öz′e özverili çalışmala¬rından dolayı teÅŸekkür ederim.
Cansu Kaya
Ä°stanbul, Ekim 2011
İÇİNDEKİLER :
ÖNSÖZ................................................................................................................... vii
İÇİNDEKİLER.......................................................................................................xi
KISALTMA CETVELÄ°........................................................................................xv
GÄ°RÄ°Åž..........................................................................................................................1
Birinci Bölüm
GENEL OLARAK MÄ°LLETLERARASI
MAL SATIMINA İLİŞKİN SÖZLEŞMELER
HAKKINDA BÄ°RLEÅžMÄ°Åž MÄ°LLETLER
ANTLAÅžMASI
I. Antlaşma’nın Tarihsel Gelişimi ve Amacı ..................................................5
II. Antlaşma’nın Genel Esasları...........................................................................9
A. Sözleşme Serbestisi İlkesi ve Antlaşma Düzenlemelerinin
Yedek Hüküm Niteliği..............................................................................9
B. Taraf İradelerinin Belirlenmesi Suretiyle Sözleşmenin
Yorumu.......................................................................................................11
1. Genel olarak........................................................................................11
2. Sübjektif ve objektif yorum.............................................................13
3. Taraf iradelerinin yorumunda esas alınacak unsurlar..............14
C. Taraflar Arasındaki Alışkanlıklar ve Teamüller Aracılığı ile
Sözleşmenin Tamamlanması.................................................................17
D. Antlaşma Hükümlerinin Yorumlanması ve Boşluk Sorunu..........21
III. Antlaşma’nın Uygulama Alanı.................................................................... 25
A. Konu Bakımından................................................................................... 25
B. Yer Bakımından....................................................................................... 28
IV. Antlaşma Sisteminde Genel Olarak Alıcının Borçları...........................33
A. Alıcının Asli Edim Yükümlülükleri.....................................................33
1. Satım bedelinin ödenmesi...............................................................33
2. Teslim alma.........................................................................................35
B. Alıcının Yan Edim Yükümlülükleri.................................................... 38
1. Malların zilyetliğini satıcı adına devralmak borcu.................. 40
2. Malları muhafaza etmek borcu......................................................41
3. Malları satma borcu......................................................................... 44
C. Alıcının Yükümlülüklerini İhlali Halinde Satıcının Sahip
OlduÄŸu Hukuki Ä°mkanlar..................................................................... 46
1. Aynen ifayı talep imkanı..................................................................47
2. Sözleşmeden dönmeyi talep imkanı............................................ 48
3. Mehil tayini imkanı..........................................................................52
4. Tazminat talep etme imkanı...........................................................53
5. Faiz talep etme imkanı.................................................................... 56
6. Öne alınmış sözleşmeye aykırılık halleri.....................................59
İkinci Bölüm
SATIM BEDELÄ°NÄ°N BELÄ°RLENMESÄ°
I. Satım Bedelinin Taraflarca Belirlenmesi...................................................61
A. Tarafların Satım Bedelini Açık Olarak Belirlemiş Olmaları.........62
1. Satım bedelinin miktar olarak belirlenmesi................................62
2. Satım bedelinin ağırlık üzerinden belirlenmesi.........................65
B. Tarafların Satım Bedelini Örtülü Olarak Belirlemiş
Olmaları..................................................................................................... 66
C. Tarafların Bedelin İleride Belirlenmesi İçin Gerekli
Düzenlemeleri Yapmış Olmaları..........................................................70
II. Taraflarca Satım Bedelinin Belirlenmemesi veya Belirlenmesi
İçin Gerekli Düzenlemelerin Yapılmaması Halinde Bedelin Tespiti.74
A. Genel Olarak .............................................................................................74
B. Cari Fiyatın Esas Alınmasına İlişkin Düzenlemenin
Uygulanma Şartları..................................................................................76
1. Geçerli bir satım sözleşmesinin bulunması.................................76
2. Bedelin belirlenmemiş olması........................................................78
C. Cari Fiyatın Esas Alınmasına İlişkin 55. Maddenin
Uygulama Alanının Belirlenmesi.........................................................79
1. Genel olarak .......................................................................................79
2. Antlaşma’nın 55. madde düzenlemesine öncelik tanıyan
görüş.................................................................................................... 84
3. Antlaşma’nın 14. madde düzenlemesine öncelik tanıyan
görüş.................................................................................................... 87
4. Görüşümüz.........................................................................................91
D. Cari Fiyatın Esas Alınması.....................................................................95
Üçüncü Bölüm
SATIM BEDELİNİ ÖDEME BORCUNUN
Ä°FASI
I. Genel Olarak Satım Bedelini Ödeme Borcunun Gereği Gibi İfa
Edilmesi...........................................................................................................101
II. Ödeme Zamanı............................................................................................. 107
A. Genel Olarak........................................................................................... 107
B. Ödeme Zamanının Tespiti ..................................................................111
C. Muacceliyet Anının Tespiti.................................................................116
D. Satıcıya Tanınmış Olan Aynı Anda İfayı Talep Hakkı..................117
III. Ödeme Yeri.....................................................................................................119
A. Genel Olarak............................................................................................119
B. Ödemenin Satıcının İşyerinde Yapılması........................................ 121
1. Satıcının işyerinin tespiti.............................................................. 122
2. Satıcının birden fazla işyerinin bulunması............................... 123
3. Satıcının işyerinin bulunmaması............................................... 125
4. Satıcının sözleşmenin kurulmasından sonra işyerini
deÄŸiÅŸtirmesi.....................................................................................126
C. Ödemenin Malların veya Belgelerin Teslimi Karşılığında
Yapılması................................................................................................. 129
SONUÇ................................................................................................................. 131
EK-I......................................................................................................................... 133
EK-II....................................................................................................................... 173
KAYNAKÇA....................................................................................................... 213
1980 tarihli Viyana Konferansı′nda altmış iki devletin katılımı ile kabul edilen Milletlerarası Mal Satımına Ä°liÅŸkin SözleÅŸmeler Hakkında BirleÅŸmiÅŸ Milletler AntlaÅŸması (CISG/AntlaÅŸma) ile uluslararası nitelik taşıyan menkul mal satımına iliÅŸkin sözleÅŸmelere uygulanacak maddi hukuk kuralları düzenlenmektedir. Türkiye, Viyana′da gerçekleÅŸtirilmiÅŸ olan diplomatik konferansa katılmıştır. AntlaÅŸma Tasarısı 2006 yılında hazırlanmış ve "Milletlerarası Mal Satımına Ä°liÅŸkin SözleÅŸmeler Hakkın¬da BirleÅŸmiÅŸ Milletler AntlaÅŸması"na katılmamız hakkında 2010/247 numaralı Karar 11.03.2010 tarihinde Bakanlar Kurulu′nca verilmiÅŸ olup, 07.04.2010 tarihli ve 27545 Sayılı Resmi Gazete′de yayınlanmıştır.
Tasarı′nın 2010 yılında yasalaÅŸmasını takiben, ülkemizde de ulusla¬rarası nitelik taşıyan satım sözleÅŸmelerine AntlaÅŸma′nın kuralları iç hukuk kurallarına nazaran öncelikli olarak uygulanacaktır. Ayrıca belirtmemiz gerekir ki, CISG′in satım sözleÅŸmelerine uygulanmasının gündeme gelebilmesi için mutlaka taraf devlet olunması gerekmemektedir. Şöyle ki; AntlaÅŸma′nın konu bakımından uygulama alanına iliÅŸkin içerdiÄŸi ku¬rallar çerçevesinde, taraflar iÅŸyerlerinin bulunduÄŸu devletlerin AntlaÅŸma metnini imzalamış âkit ülkelerden olmamasına raÄŸmen hukuk seçimi yaparak açıkça aralarındaki satım sözleÅŸmesine CISG′in uygulanmasını kararlaÅŸtırabileceklerdir. Bunun yanı sıra, uluslararası nitelik taşıyan satım sözleÅŸmesinin taraflarından birinin iÅŸyerinin bulunduÄŸu devletin AntlaÅŸma′ya taraf olması ve kanunlar ihtilafı kuralları çerçevesinde uy¬gulanması gereken devlet hukukunun bu sözleÅŸenin devletinin hukuku olması halinde, karşı sözleÅŸenin iÅŸyerinin bulunduÄŸu ülke âkit bir devletolsa dahi akdedilen satım sözleÅŸmesine CISG hükümlerinin uygulanması gerekecektir. Görüldüğü üzere, Türkiye′nin AntlaÅŸmayı iç hukukunda da kabul etmiÅŸ olmasının ve böylelikle uluslararası nitelik taşıyan satım sözleÅŸmelerine iliÅŸkin maddi hukuk kuralları bakımından CISG′in Türk Borçlar Kanunu′ndan öncelikli uygulanması zorunluluÄŸunun yanısıra, bu iki ihtimalde de iÅŸyeri Türkiye′de bulunanların taraf oldukları uluslararası nitelik taşıyan satım sözleÅŸmelerine de AntlaÅŸma′nın uygulanabilecek olması incelememizin varlık amacını desteklemektedir.
Çalışmamızın temel inceleme konusu, CISG′in düzenlediÄŸi konu¬lardan birisi olan "alıcının satım bedelini ödeme borcu"dur. Ancak ça¬lışmamızda alıcının satım bedelini ödeme borcuna iliÅŸkin düzenlemeler AntlaÅŸma′nın getirdiÄŸi uluslararası satım hukuku sisteminin tanıtılmasını takiben incelenecektir. AntlaÅŸma ile uluslararası yeknesak bir satım hu¬kukunun düzenlenmesi hedeflenmekte olup, çalışmanın birinci bölümü CISG′in tanzim ettiÄŸi bu yeni satım hukuku kurallar bütünün incelen¬mesine tahsis edilmiÅŸtir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise, alıcının asli edim yükümlülüklerinden olan satım bedelinin ödenmesi için bu bedelin belirlenmesinin ne suretle olacağı açıklığa kavuÅŸturulmaya çalışılacaktır. Her ne kadar uluslararası nitelik taşıyan satım sözleÅŸmelerinde tarafların satım bedelini belirlemeksizin sözleÅŸme kurmaları nadiren gerçekleÅŸmek¬te ise de, AntlaÅŸma′da bu ihtimale iliÅŸkin düzenleme ile satım bedelinin ne ÅŸekilde belirlenebileceÄŸine iliÅŸkin kuralların incelenmesi ve bu konuya iliÅŸkin hükümlerin ele alınması kaçınılmazdır.
Son olarak ise çalışmamızın üçüncü bölümünde, alıcının satım bedelini ödeme borcunun ifasına yönelik olarak AntlaÅŸma′da bulunan düzenlemeler incelenecektir. Bu bakımdan belirtmemiz gerekir ki, satım bedelini ödeme borcuna iliÅŸkin olarak ödeme ÅŸekilleri hakkında düzen¬lemeler CISG′de yer almamakta olup, bu konu iç hukuklara ve uluslara¬rası ticarette yerleÅŸmiÅŸ olan uygulamalara bırakılmıştır. AntlaÅŸma′da bu anlamda alıcının yalnızca satım bedelini ödeme borcunun gereÄŸi gibi ifa edilmesi için üzerine düşen her türlü önlemi almakla ve gereken her türlü iÅŸlemi ve formaliteyi gerçekleÅŸtirmekle yükümlü olduÄŸu düzenlenmiÅŸtir. Dolayısıyla çalışmamızda alıcının satım bedelini ödeme borcuna iliÅŸkinolarak AntlaÅŸmada düzenlenmiÅŸ olan özellikle ödeme yeri ve ödeme za¬manı konuları ayrıntılı olarak incelenecektir.
Uluslararası satım sözleÅŸmelerine uygulanacak olan maddi hukuka iliÅŸkin kuralların yeknesaklaÅŸtırılması amacı ile meydana getirilmiÅŸ olan CISG iç hukukumuzdan farklı bir satım hukuku sistemi ihtiva etmekte¬dir. Gerçekten de farklı hukuk sistemlerine tabi (l AÄŸustos 2011 tarihi itibariyle) yetmiÅŸ yedi devletin katılımı ile bu deÄŸiÅŸik hukuk sistemlerinin satım sözleÅŸmesine yönelik içermekte olduÄŸu kuralların bir sentezinden ibaret olan AntlaÅŸma ile iç hukukumuzdan farklı bir satım hukuku siste¬mi hayata geçirilmiÅŸtir. Bu anlamda çalışmamızın amacını her ne kadar AntlaÅŸma′nın alıcının satım bedelini ödeme borcuna iliÅŸkin düzenleme¬lerinin incelenmesi teÅŸkil etmekte ise de, bunun yanı sıra CISG′de kabul edilmiÅŸ genel esaslara ve kavramlara deÄŸinilmesi kaçınılmazdır. Dolayı¬sıyla alıcının satım bedelini ödeme borcunun incelenmesine geçilmeden önce AntlaÅŸma′nm sırasıyla tarihçesi, genel esasları ve uygulama alanı açıklanacaktır.
ÖNSÖZ
Bu çalışma Ä°stanbul Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı′nda Yüksek Lisans çalışması olarak hazırlanmıştır. Tezimizin konusuna esas teÅŸkil eden AntlaÅŸma, Türk hukuk sisteminden farklı ve özerk bir satım hukuku sistemini getirmektedir. Çalışmamızda öncelikle bu farklı sistem genel olarak tanıtılmaya çalışılmış ve akabinde bu açıklamalar ışığında AntlaÅŸma sisteminde alıcının satım bedelini öde¬me borcuna iliÅŸkin kuralların incelenmesi amaçlanmıştır.
Çalışmanın özünü, Ä°stanbul Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı nezdinde tamamlanan yüksek lisans progra¬mında Prof. Dr. Sermet Akman, Prof. Dr. Åžaibe Oktay-Özdemir, Prof. Dr. Baki Ä°lkay Engin, Prof. Dr. Gülçin Elçin-Grassinger ve Prof. Dr. Aydın Gülan′dan teÅŸekkül eden jüri huzurunda 26 AÄŸustos 2008 tarihinde oybirliÄŸi ile baÅŸarılı bulunarak savunulmuÅŸ olan yüksek lisans tezi oluş¬turmaktadır. Tezin savunulduÄŸu tarihten basıma hazırlanma tarihine kadar konu ile ilgili yerli ve yabancı literatürde ve uluslararası mahkeme kararlarında meydana gelen geliÅŸmelerin esere yansıtılması dışında eserin özünde esaslı deÄŸiÅŸikliklerde bulunulmamıştır.
Çalışma ile, uluslararası menkul mal satımına iliÅŸkin ve Türkiye′nin de 2010 yılı itibariyle iç hukukunda gereken düzenlemeyi yaparak satım hukukumuzun yerel hukuktan öncelikli uygulanması lazım gelecek Mil¬letlerarası Mal Satımına Ä°liÅŸkin SözleÅŸmeler Hakkında BirleÅŸmiÅŸ Milletler AntlaÅŸması′nm (CISG) iç hukukumuzun bir parçası olduÄŸunun önemi¬nin vurgulanması amacıyla ve bu bakımdan artık Türk Borçlar Kanunu′na nazaran öncelikli uygulama alanı bulacağının Türk Hukuk camiasıtarafından yadsınmaması umuduyla AntlaÅŸma sisteminin genel olarak incelenmesi ile AntlaÅŸma′ya hakim genel prensiplerin ve satım bedelini ödeme borcuna iliÅŸkin düzenlemelerin aktarılması hedeflenmektedir.
Çalışmanın oluşmasında birçok değerli hocamızın ve araştırma gö¬revlisi arkadaşımın katkısı bulunmaktadır.
Bu anlamda ilk olarak, tez konusunun seçiminde yön gösteren ve bu hususta yardımlarını esirgemeyen Sayın Prof. Dr. Halil Akkanat′a teÅŸek¬kürlerimi sunmak isterim.
Tez çalışması, Sayın Prof. Dr. Åžaibe Oktay-Özdemir′in danışman¬lığında hazırlanmıştır. Bu aÅŸamada deÄŸerli ve saygıdeÄŸer hocama, bana sunmuÅŸ olduÄŸu destek, emek ve en önemlisi inanç için teÅŸekkür ederim. Bu destek ve inanca bilimsel hayatım boyunca layık olmaya çalışma ÅŸansı bana verildiÄŸi için minnettarım.
Tezin hazırlanması aÅŸamasında ve halen devam etmekte olan çalışma hayatımda bana sunmuÅŸ oldukları ve tüm gücümle layık olmaya çalıştı¬ğım destek ve inanç için kürsü hocalarım Sayın Prof. Dr. Sermet Akman′a, Prof. Dr. Haluk BurcuoÄŸlu′na, Yard. Doç. Dr. Azra Arkan-Serim′e ve AraÅŸ. Gör. Dr. Özlem Karlı′ya teÅŸekkür ederim.
Ayrıca saygıdeğer jüri üyelerine çalışmanın basım aşamasında yol gösterici olan değerli görüş ve katkılarından dolayı teşekkür ederim.
Tezin hazırlanmasında belki de kaçınılmaz olan zorlukların aşıl¬masında bana varlıkları ile destek veren Sayın Yard. Doç. Dr. Cenk YaÅŸar Åžahin′e, Yard. Doç. Dr. Zekeriya KurÅŸat′a, Yard. Doç. Dr. Burak Gemalmaz′a, Yard. Doç. Dr. Nilay Arat′a, AraÅŸ. Gör. Dr. Cahit Günel′e, AraÅŸ. Gör. Ä°pek Güleç′e ve Suzan Çetinkaya-Mavicepken′e teÅŸekkür ede-rim.
Ve son olarak meslek hayatına baÅŸladığımız günden beri beraber çık¬tığımız bu yolda birlikte iyi ve kötü günleri paylaÅŸtığımız, zorlukların üs¬tesinden yanyana geldiÄŸimiz meslektaşım AraÅŸ. Gör. Nil KarabaÄŸ-Bulut′a burada özetleyemeyeceÄŸim üzere sadece çalışmanın hazırlanmasında sunduÄŸu deÄŸerli görüşleri ve varlığı için teÅŸekkür etmekle yetineceÄŸim.
Dilerim arkadaşlığımız daimi ve akademik hayatın gereğinin yalnızca ki¬şinin kendisi ile yarışmasının olduğu, diğer bir kısım yarışların ise yalnız¬ca yıpratıcı ve yanıltıcı olduğunun kabulünün içselleştirilmesinde örnek olur. Ayrıca belirtmek gerekir ki, çalışmada yer alan Almanca kaynakların çevirisinde kendisinden yardım alınmıştır.
Çalışmanın meydana gelmesinde en büyük katkının ailemden geldi¬ğini zikretmek borcundayım. Sabır, azim, hoÅŸgörü, tevazu ve paylaşımın yalnızca biliminsanlığının deÄŸil insanlığın en önemli deÄŸerleri olduÄŸunu bana öğreten, desteÄŸini ve varlığını her an yanımda hissettiÄŸim babam Mehmet Kaya′ya; sevgisi ve anlayışı ile en büyük desteÄŸimiz olan ailemi¬zin temeli annem Afife Kaya′ya varlıkları için teÅŸekkür ederim.
Çalışma, İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiş olup, bu vesileyle Birime katkılarından dolayı teşekkür ederim.
Son olarak, çalışmanın basımını üstelenen ve bu iÅŸi titizlikle ve sabır¬la yapan On Ä°ki Levha Yayıncılık′a ve Sayın Erol Öz′e özverili çalışmala¬rından dolayı teÅŸekkür ederim.
Cansu Kaya
Ä°stanbul, Ekim 2011
İÇİNDEKİLER :
ÖNSÖZ................................................................................................................... vii
İÇİNDEKİLER.......................................................................................................xi
KISALTMA CETVELÄ°........................................................................................xv
GÄ°RÄ°Åž..........................................................................................................................1
Birinci Bölüm
GENEL OLARAK MÄ°LLETLERARASI
MAL SATIMINA İLİŞKİN SÖZLEŞMELER
HAKKINDA BÄ°RLEÅžMÄ°Åž MÄ°LLETLER
ANTLAÅžMASI
I. Antlaşma’nın Tarihsel Gelişimi ve Amacı ..................................................5
II. Antlaşma’nın Genel Esasları...........................................................................9
A. Sözleşme Serbestisi İlkesi ve Antlaşma Düzenlemelerinin
Yedek Hüküm Niteliği..............................................................................9
B. Taraf İradelerinin Belirlenmesi Suretiyle Sözleşmenin
Yorumu.......................................................................................................11
1. Genel olarak........................................................................................11
2. Sübjektif ve objektif yorum.............................................................13
3. Taraf iradelerinin yorumunda esas alınacak unsurlar..............14
C. Taraflar Arasındaki Alışkanlıklar ve Teamüller Aracılığı ile
Sözleşmenin Tamamlanması.................................................................17
D. Antlaşma Hükümlerinin Yorumlanması ve Boşluk Sorunu..........21
III. Antlaşma’nın Uygulama Alanı.................................................................... 25
A. Konu Bakımından................................................................................... 25
B. Yer Bakımından....................................................................................... 28
IV. Antlaşma Sisteminde Genel Olarak Alıcının Borçları...........................33
A. Alıcının Asli Edim Yükümlülükleri.....................................................33
1. Satım bedelinin ödenmesi...............................................................33
2. Teslim alma.........................................................................................35
B. Alıcının Yan Edim Yükümlülükleri.................................................... 38
1. Malların zilyetliğini satıcı adına devralmak borcu.................. 40
2. Malları muhafaza etmek borcu......................................................41
3. Malları satma borcu......................................................................... 44
C. Alıcının Yükümlülüklerini İhlali Halinde Satıcının Sahip
OlduÄŸu Hukuki Ä°mkanlar..................................................................... 46
1. Aynen ifayı talep imkanı..................................................................47
2. Sözleşmeden dönmeyi talep imkanı............................................ 48
3. Mehil tayini imkanı..........................................................................52
4. Tazminat talep etme imkanı...........................................................53
5. Faiz talep etme imkanı.................................................................... 56
6. Öne alınmış sözleşmeye aykırılık halleri.....................................59
İkinci Bölüm
SATIM BEDELÄ°NÄ°N BELÄ°RLENMESÄ°
I. Satım Bedelinin Taraflarca Belirlenmesi...................................................61
A. Tarafların Satım Bedelini Açık Olarak Belirlemiş Olmaları.........62
1. Satım bedelinin miktar olarak belirlenmesi................................62
2. Satım bedelinin ağırlık üzerinden belirlenmesi.........................65
B. Tarafların Satım Bedelini Örtülü Olarak Belirlemiş
Olmaları..................................................................................................... 66
C. Tarafların Bedelin İleride Belirlenmesi İçin Gerekli
Düzenlemeleri Yapmış Olmaları..........................................................70
II. Taraflarca Satım Bedelinin Belirlenmemesi veya Belirlenmesi
İçin Gerekli Düzenlemelerin Yapılmaması Halinde Bedelin Tespiti.74
A. Genel Olarak .............................................................................................74
B. Cari Fiyatın Esas Alınmasına İlişkin Düzenlemenin
Uygulanma Şartları..................................................................................76
1. Geçerli bir satım sözleşmesinin bulunması.................................76
2. Bedelin belirlenmemiş olması........................................................78
C. Cari Fiyatın Esas Alınmasına İlişkin 55. Maddenin
Uygulama Alanının Belirlenmesi.........................................................79
1. Genel olarak .......................................................................................79
2. Antlaşma’nın 55. madde düzenlemesine öncelik tanıyan
görüş.................................................................................................... 84
3. Antlaşma’nın 14. madde düzenlemesine öncelik tanıyan
görüş.................................................................................................... 87
4. Görüşümüz.........................................................................................91
D. Cari Fiyatın Esas Alınması.....................................................................95
Üçüncü Bölüm
SATIM BEDELİNİ ÖDEME BORCUNUN
Ä°FASI
I. Genel Olarak Satım Bedelini Ödeme Borcunun Gereği Gibi İfa
Edilmesi...........................................................................................................101
II. Ödeme Zamanı............................................................................................. 107
A. Genel Olarak........................................................................................... 107
B. Ödeme Zamanının Tespiti ..................................................................111
C. Muacceliyet Anının Tespiti.................................................................116
D. Satıcıya Tanınmış Olan Aynı Anda İfayı Talep Hakkı..................117
III. Ödeme Yeri.....................................................................................................119
A. Genel Olarak............................................................................................119
B. Ödemenin Satıcının İşyerinde Yapılması........................................ 121
1. Satıcının işyerinin tespiti.............................................................. 122
2. Satıcının birden fazla işyerinin bulunması............................... 123
3. Satıcının işyerinin bulunmaması............................................... 125
4. Satıcının sözleşmenin kurulmasından sonra işyerini
deÄŸiÅŸtirmesi.....................................................................................126
C. Ödemenin Malların veya Belgelerin Teslimi Karşılığında
Yapılması................................................................................................. 129
SONUÇ................................................................................................................. 131
EK-I......................................................................................................................... 133
EK-II....................................................................................................................... 173
KAYNAKÇA....................................................................................................... 213
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı