Cezai ve Hukuki Boyutlarıyla Tutuklama
Cezai ve Hukuki Boyutlarıyla Tutuklama
Özlem ÖĞÜTCÜ
KİTAP HAKKINDA
Tutuklama kararı şüpheli hakkında kovuşturmaya yer olmadığına veya açılmış kamu davasında sanığın beraatine karar verilmesi halinde giderilmesi suçlanan kişiler ve yakınları açısından telafisi imkansız zararlara veya tehlikelere sebep olabilir. Bu nedenle kural tutuksuz soruşturma veya yargılama olup tutuklama son çare olmalıdır.
Hukukun etkinleşerek uygulanmasına ilişkin farkındalık oluşturmayı amaçlayan bu eserde tutuklama kavramı, tutuklamanın amacı, tali ceza davası olarak tutuklama, tutuklamanın maddi ve şekli olarak şartları, tutuklama kararı veren makamlar, tutuklamanın geçici bir koruma tedbiri olduğu, tutuklama işleminin var sayılmasına ilişkin ilkeler, tutuklanma şekilleri olan yüze karşı ve gıyapta tutuklama, tutuklamanın türleri olan, tedbir olarak tutuklama, cezanın şahsileştirilmesi ve yargılamanın etkinliği açısından tutuklama, önleyici tutukluluk (hükmen tutuklama) , tutuklama kararı verilemeyecek haller, soruşturma ve yargılama aşamalarında tutuklama süreçlerinde müdafi zorunluluğu, tutuklama kararlarında gerekçe, tutuklama kararlarına ilişkin kanun yolları, tutuklamada makul süre, tutukluluğun denetlenmesi ve buna itiraz, tutuklama kararı üzerine yapılacak işlemler, tutuklama kararının geri alınması, Cumhuriyet savcısının tahliye talebi ve re'sen tahliye yetkisi, istinaf ve temyiz aşamalarında tutuklama ve tahliye usulleri, tutuklama ve adli kontrol arasındaki ilişki, ön ödeme ve uzlaşma kapsamındaki suçlarda tutuklama, tutuklunun hakları, tutuklunun yükümlülükleri, haksız tutuklama halinde maddi, manevi tazminat davaları, yetki görev ve inceleme usulleri Anayasa Mahkemesi, Yargıtay İçtihatları ve AİHM kararları ışığında incelenerek tutuklama kararlarındaki hukuka aykırılıkların çözümüne ilişkin öneriler sunulmaktadır.
Konu Başlıkları
Tutuklamada Makul Süre
Haksız Tutuklama
Haksız Tutuklama Nedeniyle Tazminat Davası
Tazminat Davasında Vekalet Ücreti
Ceza Muhakemesinde Tutuklama
Tutuklamanın Şartları
Tutuklamaya İtiraz
Tutukluluğun Devamına İtiraz
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
BİRİNCİ BÖLÜM:
CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA TUTUKLAMA
1. GİRİŞ 15
2. TUTUKLAMA KAVRAMI 17
3. TUTUKLAMANIN AMACI 20
4. TALİ CEZA DAVASI OLARAK TUTUKLAMA 22
5. TUTUKLAMANIN MADDİ VE ŞEKLİ OLARAK ŞARTLARI 24
5.1. Tutuklamanın Maddi Şartları 25
5.1.1. Kuvvetli Suç Şüphesinin Varlığını Gösteren Delillerin Bulunması 26
5.1.2. Tutuklama Nedenlerinin Bulunması 31
5.1.2.1. Kaçma Şüphesi 31
5.1.2.2. Delileri Karartma Şüphesi 34
5.1.2.3. Tutuklama Nedenlerinin Varlığına İlişkin Yasal Karineler 36
5.2. Tutuklamanın Şekli Şartları 39
5.2.1. Tutuklama Yasağının Bulunmaması 39
5.2.2. Muhakeme Engelinin Bulunmaması 41
5.2.3. Sanığa Güvence Verilmemiş Olması 41
5.2.4. Tutuklamanın Orantılı (Ölçülü) Olması 42
5.2.5. Hâkim veya Mahkeme Kararı Bulunması 45
6. TUTUKLAMA KARARI VERMEYE YETKİLİ MAKAMLAR 45
7. TUTUKLAMANIN GEÇİCİ BİR KORUMA TEDBİRİ OLMASI 46
8. TUTUKLAMA İŞLEMİNİN VAR SAYILMASINA İLİŞKİN İLKELER 48
9. TUTUKLANMA ŞEKİLLERİ 48
9.1. Yüze Karşı Tutuklama 48
9.2. Gıyapta Tutuklama 49
10. TUTUKLAMANIN TÜRLERİ 49
10.1. Tedbir Olarak Tutuklama 49
10.2. Cezanın Şahsileştirilmesi ve Yargılamanın Etkinliği Açısından Tutuklama 51
10.3. Önleyici Tutukluluk (Hükmen Tutuklama) 52
10.4. Disiplin Hapsi Olarak Özel Tutuklama Durumları 52
11. TUTUKLAMA KARARI VERİLEMEYECEK HALLER 53
12. SORUŞTURMA VE YARGILAMA AŞAMALARINDA TUTUKLAMA SÜREÇLERİNDE MÜDAFİ ZORUNLULUĞU 55
13. TUTUKLAMA KARARLARINDA GEREKÇE 63
14. TUTUKLAMA KARARLARINA İLİŞKİN KANUN YOLLARI 67
15. TUTUKLAMADA MAKUL SÜRE 74
16. TUTUKLULUĞUN DENETLENMESİ 79
16.1. Genel Olarak 79
16.2. Tutukluluğun Devamı Kararına İtiraz 83
17. TUTUKLAMA KARARI ÜZERİNE YAPILACAK İŞLEMLER 87
18. TUTUKLAMA KARARININ GERİ ALINMASI 88
18.1. Cumhuriyet Savcısının Tahliye Talebi 88
18.2. Cumhuriyet Savcısının Resen Tahliye Yetkisi 89
19. İSTİNAF VE TEMYİZ AŞAMALARINDA TUTUKLAMA VE TAHLİYE USULLERİ 90
19.1. İstinaf Aşamalarında Tutuklama ve Tahliye Usulleri 90
19.2. Temyiz Aşamalarında Tutuklama ve Tahliye Usulleri 91
20. TUTUKLAMA VE ADLİ KONTROL ARASINDAKİ İLİŞKİ 91
21. ÖN ÖDEME VE UZLAŞMA KAPSAMINDAKİ SUÇLARDA TUTUKLAMA 94
22. TUTUKLUNUN HAKLARI 98
22.1. Tutukluların Çalışma Hakkı 99
22.2. Soruşturma ve Kovuşturma Evrelerinde Tutuklular, Kurumun Bu Husustaki Genel Düzenine Uymak Suretiyle Ziyaretçi Kabul Etme Hakkı 99
22.3. Tutukluların Yazılı Haberleşmeleri ile Telefonla Görüşmelerini Yapabilme Hakkı 99
22.4. Tutuklunun Savunması İçin İstediği Müdafii Seçmek ve Görevlendirmek Hakkı 100
22.5. Tutuklunun Sağlık Hakkı 100
22.6. Tutuklunun Dışarı Çıkma Hakkı 100
22.7. Tutuklunun Hediye Kabul Etme Hakkı 101
23. TUTUKLUNUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 101
24. TUTUKLAMA KARARLARINDAKİ HUKUKA AYKIRILIKLAR 102
İKİNCİ BÖLÜM:
HAKSIZ YAKALAMA, TUTUKLAMA VE TAZMİNAT
1. HAKSIZ TUTUKLAMA, YAKALAMA NEDİR? TAZMİNATA NE ZAMAN HAK KAZANILIR? 113
1.1. 466 Sayılı Kanunun 1. maddesi Uyarınca 114
1.2. 5271 Sayılı CMK 141/1 Maddesine Göre 114
1.3. 466 Sayılı Kanun’da Yer Verildiği Halde, CMK’nin 141 İla 144. Maddelerinde Yer Verilmeyen Hususlar 119
2. HAKSIZ TUTUKLAMA NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASINDA HASIM SORUNU 120
3. GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 121
4. DAVA AÇMA HAKKI OLANLAR VE TARAF EHLİYETİ 121
4.1. Dava Açma Hakkı Olanlar 121
4.2. Taraf Ehliyeti 124
4.2.1. 18 Yaşını Doldurmamış Çocuk Adına Dava Açma 124
4.2.2. Vasi 124
4.2.3. Vekil 125
5. DAVA AÇMA SÜRESİ 125
6. TAZMİNAT İSTEYEMEYECEK KİŞİLER 128
7. TALEP USULÜ 130
7.1. Dilekçede Olması Gereken Zorunlu Unsurlar 130
7.1.1. Tazminat İsteminde Bulunan Kişinin İşlemin ve Zararın Nitelik ve Niceliğini Kaydetmesi ve Bunların Belgelerini Eklemesi Zorunluluğu 130
7.1.2. Tazminat İsteminde Bulunan Kişinin Dilekçesine, Açık Kimlik ve Adresini Belirtmesi Zorunluluğu 133
8. MAHKEMECE DİLEKÇENİN KABULÜNDEN SONRA UYGULACAK USUL VE YÖNTEMLER 134
9. TAZMİNAT İSTEKLERİ 135
9.1. Maddi Tazminat 135
9.2. Manevi Tazminat İsteği 139
9.3. Mahsup Halinde Maddi ve Manevi Tazminat Hesaplanacak mıdır? 140
9.4. Faiz 140
10. TAZMİNAT DAVASINDA VEKALET ÜCRETİ 143
11. TAZMİNATIN TAHSİLİ 145
12. TAZMİNATIN GERİ ÖDENMESİ 145
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:
EKLER
1. DAVA AÇMA SÜRESİ İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI 147
2. MANEVİ TAZMİNAT TALEPLERİ İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI 153
3. TAZMİNAT İSTEYEBİLECEK KİŞİLER İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI 166
4. DAVA AÇMA HAKKI OLMAYANLARLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI 169
5. MAHKEMENİN RESEN ARAŞTIRMA ZORUNLULUĞU İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI 171
6. MADDİ TAZMİNAT TALEPLERİ İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI 173
7. MAHSUP İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI 188
8. FAİZ TALEBİ İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI 196
9. VEKALET ÜCRETİ İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI 202
10. GENEL OLARAK TUTUKLAMA VE KORUMA TEDBİRLERİ İLE İLGİLİ YARGITAY VE YARGITAY GENEL KURUL KARARLARI 204
11. HÜKÜMDE TAZMİNAT DAVASI AÇMA HAKKI OLDUĞUNUN BELİRTİLMEMESİ İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI 310
12. TUTUKLAMA İLE İLGİLİ ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI 314
Kavram Dizini 351