Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Ceza Muhakemesinde Duruşma
Ceza Muhakemesinde Duruşma
Hakan KARAKEHYA
Sayfa Sayısı
:
268
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2008
ISBN NO
:
9789756331675
1.600,00
TL GİRİŞ Ceza muhakemesi, devletlerin yargılama sistemleri içerisindeki belki de en önemli bölümü oluşturur. Nitekim ceza muhakemesine iliş¬kin olarak ortaya çıkan uyuşmazlıkların konusunu oluşturan fiillerin büyük bir bölümü, toplum düzenini önemli ölçüde tehdit eder nitelikte¬dir. Bu nedenle günümüzde, özellikle Kıta Avrupa′sında, ceza davasının açılmasına ilişkin olarak ceza davasının kamusallığı ilkesi geçerlidir. Bu ilkeye göre, kural olarak ceza davasını bir devlet organı olan savcı açar ve kovuşturma boyunca iddia makamını kamu adına o işgal eder. Ayrıca kişilerin temel haklarının kısıtlanması bakımından da ceza muhakemesi büyük önem taşır. Nitekim bu alana ilişkin fiillerin muhakemesi sırasın¬da sanık, tutuklama gibi özgürlüğü bağlayıcı bir ceza muhakemesi tedbi¬ri ile karşılaşabileceği gibi; yargılama sonunda özgürlüğü bağlayıcı ceza içeren bir mahkumiyet hükmü ile de karşılaşabilecektir. Bireylerin yaşamını ve toplu yaşamı bu kadar yakından ilgilendi¬ren ceza muhakemesinin temel amacı; muhakemeye katılan bireylerin haklarına zarar vermeksizin maddi gerçeği bulmak ve buna bağlı olarak cezai uyuşmazlığı çözmektir. Ceza muhakemesinde yargılama makamı, cezai uyuşmazlığın maddi kısmını çözerken vicdani kanaatine göre karar verir. Eğer yargıç cezai uyuşmazlığa konu olan olaya ilişkin olarak, ge¬rekçeye dayanan şüpheyi yenmişse, vicdani kanaate ulaşmış ve dolayısıy¬la maddi gerçeği bulmuş demektir. Buna göre, sanık, uyuşmazlık konusu fiili gerçekleştirmişse, o fiilin ceza kanununun hangi normunu ihlal ettiği yargılama makamı tarafından tespit edilir ve sanık o normda öngörülen ceza ile cezalandırılır. Eğer sanık uyuşmazlık konusu fiili işlememiş ise hakkında beraat kararı verilir. Ancak bazı durumlarda yargıçta, duruşma sırasında ikame edilen delillere bağlı olarak uyuşmazlık konusu fiilin nasıl gerçekleştiğine ilişkin bir vicdani kanaat oluşmaz. Bu durumda ceza muhakemesinde geçerli olan şüpheden sanık yararlanır ilkesi gere¬ğince, sanık hakkında yine beraat kararı verilir. Görüldüğü üzere vicdani 2 Ceza Muhakemesinde Duruşma kanaat maddi gerçeğin bulunması ve dolayısıyla cezai uyuşmazlığın çö¬züme kavuşturulmasmdaki temel kıstastır. Yargılama makamı, ancak duruşma devresinde ortaya konulan delillerle temas ettikten sonra vicdani kanaate ulaşabilir. Dolayısıyla ceza muhakemesinde sağlıklı bir karar verilebilmesinin ön şartı duruşma dev¬resinin sağlıklı bir şekilde yapılmasıdır. Bu nedenle ceza muhakemesin¬de duruşma dışındaki diğer tüm safhaların amacı ya duruşma devresinin daha sağlıklı bir şekilde yürümesine hizmet etmek ya da yargıcın duruş¬ma devresinde ortaya konulan delillere bağlı olarak verdiği hükümdeki yanlışlıkları düzeltmektir. Örneğin soruşturma evresi ile duruşma hazır¬lığının amacı duruşmanın daha hızlı ve sağlıklı yapılmasını sağlamak için delilleri toplamak ve gerekli diğer işlemleri yapmakken; kanun yollarının hemen hepsinin ortak amacı duruşma sonunda, cezai uyuşmazlığa ilişkin olarak verilen hükümdeki yanlışlıkların düzeltilmesine hizmet etmektir. Biz bu çalışmamızda, yukarıda belirttiğimiz nedenlerle ceza mu¬hakemesinin en önemli bölümü diyebileceğimiz duruşma devresini ay¬rıntılı olarak incelemeye gayret ettik. Çalışmamızı gerçekleştirirken de, muhakeme hukuku alanında en merkezi norm olduğunu düşündüğü¬müz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi′nin 6. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkı bağlamında konuyu el aldık. Nitekim adil yargı¬lanma hakkı, günümüzde, hukuk devleti ilkesini kabul etmiş tüm demok¬ratik hukuk sistemlerinin ayrılmaz bir parçasını oluşturmaktadır. Çalışmamızda, duruşma devresi adil yargılanma hakkı bakımın¬dan incelenirken, farklı bölümlerde tekrar yapmaktan kaçınmak ve ça¬lışmanın daha sistematik olması amacıyla, birinci bölüm mümkün oldu¬ğu ölçüde kısa tutulmuş ve bu kısımda adil yargılanma hakkına ilişkin genel bilgiler verilmiştir, ikinci bölümde ise duruşma devresinin genel çerçevesi çizilerek, bu devrenin süjeleri ve özellikleri incelenmiştir. An¬cak yine tekrardan kaçınmak kaygısıyla, duruşma devresinin özellikleri¬ne ilişkin açıklamalarda çok ayrıntıya girilmemiştir. Nitekim söz konusu özelliklerin tamamı, adil yargılanma hakkının bir gereği olarak, 3. ve 4. bölümlerde ayrıntılı olarak ele alınmıştır. İlk iki bölümde adil yargılanma hakkı ve duruşmaya ilişkin genel bilgiler verildikten sonra, 3. bölümde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi¬nin 6. maddesinin 2. ve 3. fıkralarında düzenlenen haklar bağlamında duruşma devresi incelenmiştir. 4. bölümde ise bu inceleme, Avrupa İn- Giriş 3 san Hakları Sözleşmesinin 6. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenen hak¬lar bağlamında yapılmıştır. 6. madde bağlamında duruşma devresi incelenirken öncelikli ola¬rak 2. ve 3. fıkralar daha sonra ise 1. fıkra kapsamındaki haklan ele al¬mamız, ilk başta maddenin yapısıyla tezat oluşturuyormuş gibi algılana¬bilir. Ancak biz bilakis öncelikli olarak 2. ve 3. fıkralardaki hakları, son¬rasında ise 1. fıkradaki haklan incelemenin 6. maddenin yapısına daha uygun olduğu düşüncesiyle böyle bir yol izleme gereği duyduk. Nitekim ilk fıkrada adil yargılanma hakkına ilişkin genel ilke düzenlenirken; 2. ve 3. fıkralarda 1. fıkradaki genel ilkenin özel uygulanma biçimleri belir¬lenmiştir. Yani bu fıkralarda yer alan haklar genel kuralı düzenleyen 1. fıkranın uzantısı, bir başka deyişle doğal sonucudur. Sözleşmenin 6. maddesinin 3. fıkrasında her sanığın en azından bu haklara sahip olduğu vurgulanmıştır. Buradan anlaşıldığına göre adil yargılanma hakkı, sade¬ce 3. fıkrada belirtilen haklarla sınırlı değildir. 1. fıkradaki genel ilkenin kapsamı çok daha geniştir ve bu fıkra 3. fıkrada yer almayan bazı hakları da içine alan genel bir çerçeve niteliğindedir. Aynı ilişki genel ilke ile 2. fıkra arasında da geçerlidir. Dolayısıyla sözleşmenin 6. maddesinin 2. ve 3. fıkralarında yer alan haklara aykırılık olmasa dahi, 6. maddenin 1. fık¬rasının ihlal edilmiş olması mümkündür. 2. ve 3. fıkraların ihlal edilmiş olması ise, kural olarak, aynı zamanda 1. fıkranın da ihlal edildiği anla¬mını taşır. Ayrıca 1. fıkrada hem medeni hem de cezai uyuşmazlıklara ilişkin davalarda bireylere tanınması gereken haklar yer alırken, ikinci ve üçüncü fıkralar sadece ceza davaları bakımından sanığa tanınması gereken bir takım hakları düzenlemektedirler. Bu nedenlerle çalışma sırasında öncelikli olarak 2. ve 3. fıkradaki haklar bağlamında duruşmayı ele almak, sonrasında ise 1. fıkra bağlamında inceleme yapmak 6. mad¬denin yapısına daha uygun düşecektir kanaatindeyiz. Çalışma, bu sistematik çerçevesinde gerçekleştirilirken mümkün olduğunca doktrindeki farklı görüşlere, sözleşme organlarının ve Yargı¬tay′ın içtihatlarına yer verilerek, konunun daha kapsamlı ve somut şekil¬de ortaya konulmasına gayret edilmiştir. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ .....V KISALTMALAR LİSTESİ XV GİRİŞ 1 BİRİNCİ BÖLÜM ADİL YARGILANMA HAKKINA İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER 1. HAK KAVRAMI VE ADİL YARGILANMA HAKKI 5 1.1. Hak Kavramı .....5 1.1.1 Genel Olarak ..5 1.1.2 İnsan Haklan 10 1.1.2.1. Genel Olarak 10 1.1.2.2. İnsan Haklarının Sınıflandırılması ..12 1.1.3. Temel Haklar. ......14 1.2. Adil Yargılanma Hakkı 18 1.2.1. Genel Olarak 18 1.2.2. Adil Yargılanma Hakkının Tanımı, Niteliği ve Temel Haklar Arasındaki Yeri 22 2. TÜRK CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU BAĞLAMINDA ADİL YARGILANMA HAKKININ KAYNAKLARI 27 2.1 Anayasa 27 2.2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 28 2.3. Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi 32 2.4. Ceza Muhakemesi Kanunu 34 3. ADİL YARGILANMA HAKKININ İÇERİĞİ 36 3.1. Genel Olarak 36 3.2. AİHS′nin 6. Maddesinin Fıkraları Arasındaki İlişki 38 3.3 Adil Yargılanma Hakkının Uygulama Alanı 39 İKİNCİ BÖLÜM CEZA MUHAKEMESİNDE DURUŞMAYA İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER 1. DURUŞMANIN TANIMI 43 2. DURUŞMANIN AMACI 45 3. DURUŞMA DEVRESİNİN SÜJELERİ 49 3.1. Genel Olarak 49 3.2. Hakim 51 3.2.1. Genel Olarak 51 3.2.2. Hakimlerin Bağımsızlığı, Tarafsızlığı ve Hakimlik Teminatı 53 3.3. Savcı 53 3.3.1. Genel Olarak 53 3.3.2. Savcının Hukuki Niteliği 55 3.3.3. Savcılık Teminatı 57 3.3.4. Savcının Taraf Olup Olmadığı Sorunu 57 3.4. Sanık 58 3.4.1. Genel Olarak 58 3.4.2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Sanık Kavramı 62 3.5. Müdafi 64 3.5.1. Genel Olarak 64 3.5.2. Müdafiin Hukuki Statüsü 66 3.5.2.1. Genel Olarak 66 3.5.2.2. Organ Teorisi 66 3.5.2.3. Menfaat Temsili (Sözleşme) Teorisi 67 3.5.2.4. Sınırlandırılmış Organ Teorisi 68 3.5.2.5. Teorilerin Değerlendirilmesi 69 3.6. Sanık Yardımcıları , 69 3.7. Katılan 70 3.8. Katılan Vekili 73 4. DURUŞMAYA HAKİM OLAN YÖNTEM: "ÇELİŞME YÖNTEMİ" 74 5. DURUŞMAYA HAKİM OLAN İLKELERİN ADİL YARGILANMA HAKKI BAKIMINDAN ÖNEMİ 79 t» V; ÜÇÜNCÜ BÖLÜM AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNİN 6. MADDESİNİN 2. VE 3. FIKRALARINDA DÜZENLENEN HAKLAR BAĞLAMINDA CEZA MUHAKEMESİNDE DURUŞMA 1. GENEL OLARAK 85 2. İSNADI ÖĞRENME HAKKI VE DURUŞMA 86 2.1. Genel Olarak 86 2.2. İsnad Edilen Fiilin Sonradan Nitelik Değiştirmesi 90 2.2.1. Genel Olarak 90 2.2.1. Ek Savunma Hakkı Verilmesi İle Yetinilebilecek Haller": 91 2.2.2. Yeni İddianame Düzenlenmesini Gerektiren Haller 92 3. SAVUNMAYI HAZIRLAMAK İÇİN GEREKLİ ZAMAN VE KOLAYLIKLARA SAHİP OLMA HAKKI VE DURUŞMA 94 3.1. Genel Olarak 94 3.2. Savunmayı Hazırlamak İçin Gerekli Zamana Sahip Olma 95 3.3. Savunmayı Hazırlamak İçin Gerekli Kolaylıklara Sahip Olma 97 4. KENDİ KENDİNİ SAVUNMA VEYA BİR MÜDAFİİN YARDIMINDAN FAYDALANMA HAKKI VE DURUŞMA 100 4.1. Genel Olarak 100 4.2. Kişinin Kendi Kendini Savunma Hakkı 101 4.3. Bir Müdafiin Yardımından Faydalanmak Suretiyle Savunma Hakkı 102 4.3.1. Genel Olarak 102 4.3.2. İsteğe Bağlı Müdafıden Faydalanma Hakkı 106 4.3.3. Zorunlu Müdafiden Faydalanma Hakkı 107 4.3.4. Bir Müdafiin Yardımından Faydalanma Hakkının Yerine Getirilebilmesi İçin Müdafie Tanınması Gereken Yetkiler 112 5. TERCÜMAN YARDIMINDAN FAYDALANMA HAKKI VE DURUŞMA 115 6. İDDİA MAKAMI İLE EŞİT KOŞULLARDA TANIK ÇAĞRILMASINI VE DİNLENMESİNİ TALEP ETME VE TANIKLARI SORGUYA ÇEKME HAKKI VE DURUŞMA 120 6.1. Genel Olarak 120 6.2. İddia Tanıklarını Sorguya Çekme veya Çektirme 121 xıı. 6.2.1. Genel Olarak 121 6.2.2. İddia Tanıklarını Sorguya Çekme veya Çektirme Hakkına İlişkin İstisnai Haller 124 6.2.2.1. Sanığın Duruşma Salonunda Bulunmasının Sakıncalı Olması 124 6.2.2.2. Erken Alman Tanık Beyanlarının Duruşma Sırasında Tekrar Alınamaması 125 6.2.2.3. İstinabe veya Niyabet Yoluyla Tanık Dinlenmesi 129 6.2.2.4. Gizli Soruşturmacı veya Tanık İle Konuşan Görevlinin Duyduğunu Söyleyen Tanık Olarak Dinlenmesi 131 6.2.2.5. Gizli Tanık Dinlenmesi 135 6.2.3. Delilin Tek Bir Tanıktan İbaret Olmasının Tanıkları Sorguya Çekme Hakkı Bakımından Öngörülen İstisnalara Etkisi 138 6.3. Savunma Tanıklarının İddia Tanıklarıyla Aynı Koşullar Altında Çağrılmasının ve Dinlenmesinin Sağlanmasını İsteme 142 7. SUÇSUZLUK KARİNESİ VE DURUŞMA 144 7.1. Genel Olarak 144 7.2. Suçsuzluk Karinesinin, Devlet Organları ve Bazı Özel Kuruluşlar Bakımından Getirdiği Yükümlülükler 149 7.3. İspat Yükünün İddia Makamında Olması 154 7.4. Suçluluğun Yasal Olarak Sabit Olması Koşulunun Önemi 156 7.5. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi 157 7.6. Sanığın Susma Hakkının Suçsuzluk Karinesi Açısından Değerlendirilmesi 160 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNİN 6. MADDESİNİN 1. FIKRASINDA DÜZENLENEN HAKLAR BAĞLAMINDA CEZA MUHAKEMESİNDE DURUŞMA 1. GENEL OLARAK 165 2. MAKUL SÜRE İÇİNDE YARGILANMA HAKKI VE DURUŞMA.,... 168 2.1. Genel Olarak 168 2.2. Makul Sürenin Belirlenmesi 174 xıu 2.2.1. Genel Olarak 174 2.3.1. Makul Sürenin Belirlenmesinde Kullanılan Kriterler 174 2.3.2.1. Genel Olarak 174 2.3.2.2. Davanın Zorluğu 175 2.3.2.3. Davanın Başvuruda Bulunan Kimse Bakımından Önemi 177 2.3.2.4. Başvuruda Bulunan Kimsenin Tutumu 178 2.3.2.5. Yetkili Ulusal Makamların Tutumu 179 2.3.3. Makul Sürede Yargılanma Hakkının İhlali Nedeniyle Doğan Mağduriyetin İç Hukuk Makamlarınca Giderilmiş Olması 182 3. KANUNLA KURULMUŞ MAHKEME TARAFINDAN YARGILANMA HAKKI VE DURUŞMA 183 4. BAĞIMSIZ VE TARAFSIZ BİR MAHKEMEDE YARGILANMA HAKKI VE DURUŞMA 187 4.1. Genel Olarak 187 4.2. Mahkemenin Bağımsızlığı 188 4.2.1. Genel Olarak 188 4.2.2. Mahkemelerin Bağımsızlığının Yasama Organına Karşı Korunması 192 4.2.3. Mahkemelerin Bağımsızlığının Yürütme Organına Karşı Korunması 193 4.2.4. Mahkemelerin Bağımsızlığının Yargı Organlarına Karşı Korunması 196 4.2.5. Mahkemelerin Bağımsızlığının Ortama Karşı Korunması 197 4.3. Mahkemenin Tarafsızlığı 199 4.3.1. Genel Olarak 199 4.3.2. Hakimin Uyuşmazlığın Farklı Evrelerinde Görev Yapması ve Tarafsızlığı 202 4.3.3. Yargılama Görevini Yerine Getiren Hakimin Uyuşmazlık Bakımından Kişisel İlişkisinin Söz Konusu Olması ve Tarafsızlık 207 4.3.4. Tarafsızlıktan Feragat 209 5. ALENİ YARGILANMA HAKKI VE DURUŞMA 210 5.1. Genel Olarak 210 5.2. Duruşmanın Aleni Yapılması 212 5.3. Duruşmanın Aleni Yapılması İlkesinin İstisnaları 216 5.4. Aleni Duruşma Hakkından Feragat 219 XIV 6. ÇELİŞMELİ MUHAKEME VE SİLAHLARIN EŞİTLİĞİNE İLİŞKİN HAK VE DURUŞMA 220 6.1. Genel Olarak 220 6.2. Çelişmeli Muhakeme 222 6.2.1. Genel Olarak 222 6.2.2. Gizli Belge İncelemesinin Çelişmeli Muhakeme Bağlamında Değerlendirilmesi 225 6.3. Silahlarda Eşitlik 227 6.3.1. Genel Olarak 227 6.3.2. Eşitlik Bağlamında Genel Olarak Tarafların Yetkilerinin Değerlendirilmesi 228 6.3.3. Delil İkame Etme ve İkame Edilen Deliller Hakkında Görüş Beyan Etme Bakımından Eşitlik 231 6.3.4. Korunmaya Muhtaç Sanığa Tanınan Bazı Ayrıcalıkların Değerlendirilmesi 234 7. SORGU HAKKI VE DURUŞMA 235 8. DURUŞMADA HAZIR BULUNMA HAKKI VE DURUŞMA 236 8.1. Genel Olarak 236 8.2. Duruşmada Hazır Bulunma Hakkının İstisnaları 238 8.2.1. Genel Olarak 238 8.2.2. Duruşmadan Bağışık (Vareste) Tutulma 239 8.2.3. Sanığın Duruşmadan Savuşması 241 8.2.4. Sanığa Yüklenen Suçun Yaptırımının Hafif Olması 241 8.2.5. Sanığın Duruşmada Uygunsuz Davranışlar Sergilemesi 241 8.2.6. Diğer Haller 242 9. SUÇLULUĞUN HUKUKA UYGUN DELİLLERLE İSPAT EDİLMESİNE İLİŞKİN HAK VE DURUŞMA 242 SONUÇ 247 KAYNAKÇA 259
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı