Ceza Muhakemesi Hukukunda Kontrollü Teslimat
Ceza Muhakemesi Hukukunda Kontrollü Teslimat
Ali Rıza TÖNGÜR
-Sınıraşan suçların giderek genişleyen ve karmaşık bir hal alan yapısı, gelecek bin yılda karşılaşacağımız en büyük tehlikelerden biri olacaktır. -
-Sınıraşan suçların failleri hukuk düzeninin engellerini aşmak için her gün yeni yollar aramaktadırlar. Bizim temel stratejimiz bu suç faaliyetlerini engelleyecek önlemler almak olmalıdır. -
Dünyanın en gelişmiş devleti sıfatını haiz Amerika Birleşik Devletleri’nin, İç Güvenlik Bakanı olarak 2013 yılından bu yana görevde bulunan Rand Beers tarafından yukarıda zikredilen cümleler, sınıraşan suçların vehametini ve bu suçlarla mücadelenin gerekliliğini ortaya koyan veciz söylemlerin etkileyici örneklerindendir.
Birden çok devletin egemenlik alanını kapsayan ve organize şekilde işlenen sınıraşan suçlarla mücadele, devletlerin aralarında koordinasyon ve işbirliğine gitmeden altından kalkabilecekleri boyutu çoktan aşmıştır. Zira teknolojinin modern hayatı kolaylaştırmak bakımından sunduğu imkânların illegal örgütler tarafından suç işlenmesini kolaylaştırmak amaçlı kötüye kullanıldığı da yadsınamaz bir gerçektir.
Kapsam itibarıyla örgütlü suçlar bünyesinde yer alan ve bu nedenle oldukça temkinli/gizli işlendiği bilinen sınıraşan suçların elebaşlarının tespit edilerek yakalanmasının ve yönettikleri örgütün hiyerarşik yapılanmasının deşifre edilmesinin bir ülkenin sınırları içerisinde ve ulusal düzeydeki soruşturma tedbirleriyle mümkün olamaması nedeniyle suçla mücadelede daha etkili sonuçlar veren ve devletlerarası iş birliğini kolaylaştıran yöntemlerin geliştirilmesi zorunluluk halini almıştır. İşte bu noktada, zikredilen sorunların çözümünde etkili bir yöntem olarak -kontrollü teslimat- kurumu karşımıza çıkar. Kontrollü teslimat, sınıraşan suçların soruşturulmasında etkili sonuçlar veren bir kurum olsa da, uygulaması yönünden birden çok devleti ilgilendiren yapısı halen sorunlarla karşılaşılan bir kurum olma özelliğini sürdürmektedir.
Çalışmamızda, 1996 yılında 4208 sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ile Ülkemiz mevzuatına dâhil olan ancak özü itibarıyla özel bir soruşturma tedbiri olan kontrollü teslimat kurumu, hem mukayeseli hukuk hem de iç hukukumuz bakımından inceleme konusu yapılarak farkındalık oluşturulmaya çalışılacaktır.
- BİRİNCİ BÖLÜM
- KONTROLLÜ TESLİMAT KURUMU İLEBAĞLANTILI KİMİ KONULAR
- I. -SINIRAŞAN SUÇ VE SINIRAŞAN CEZA HUKUKU KAVRAMLARI-7
- A. -Sınıraşan Suç-7
- 1. -Tanım, Kavram-7
- 2. -Sınıraşan Suçların Nedenlerine Göre Sınıflandırılması ve Karakteristik Özellikleri-9
- a. -Bireysel Nitelikli Sınıraşan Suçlar-9
- b. -Ekonomik Kazanç Amaçlı Sınıraşan Suçlar-10
- c. -Küresel (Global) Nitelikli Sınıraşan Suçlar-12
- d. -Siyasi (Politik) Nitelikli Sınıaraşan Suçlar-13
- e. -Organize (Örgütlü) Sınıraşan Suçlar-13
- f. -Lokal (Bölgesel) Nitelikli Suçlar-14
- 3. -Sınıraşan Suçların Neden Olduğu Zararlar-14
- 4. -Küresel Tehdide Karşı Uluslararası İşbirliğinin Geliştirilmesi Zarureti-17
- 5. -Sınıraşan Suçlardan Kaynaklanan Tehditin Tanımlanması ve Çözüm Yolları Geliştirilmesi-18
- B. -Sınıraşan Ceza Hukuku-20
- 1. -Suçların ve Ceza Hukukunun Sınıraşan Boyut Kazanması-20
- 2. -Sınıraşan Ceza Hukukunun Yatay ve Dikey Yapısı-21
- a. -Bastırıcı Konvansiyonların Etkisi-21
- b. -Sınıraşan Suç ve Cezalara Kavramsal Bir Bakış-22
- c. -Adlî Soruşturmada İşbirliğine Duyulan İhtiyaç-26
- d. -Sınıraşan Ceza Hukukunun Özneleri-27
- 3. -Sınıraşan Ceza Hukukunun Moral ve Politik Kökenleri-29
- 4. -Sınıraşan Ceza Hukukunun Uluslararası Ceza Hukukundan Farkı (Dar Anlamda)-31
- II. -ADLÎ YARDIMLAŞMA VE ULUSLARARASI KOLLUK İŞBİRLİĞİ-35
- A. -Adlî Yardımlaşma-35
- 1. -Genel Olarak-35
- 2. -Adlî Yardımlaşma Kurumunun Yapısı ve Gelişimi-36
- B. -İstinabe-38
- C. -Karşılıklı Adlî Yardımlaşma-39
- 1. -Karşılıklı Adlî Yardımlaşma Anlaşmalarının Gelişimi-39
- 2. -Karşılıklı Adlî Yardımlaşma Hükümlerinin Önleyici Sözleşmelere Dâhil Edilmesi-41
- 3. -Önleyici Sözleşmelerdeki Adlî Yardımlaşma Hükümlerinin Kapsamı-42
- a. -Karşılıklı Adlî Yardımlaşma Sağlamaya İlişkin Genel Sorumluluk-42
- b. -Adlî Yardımlaşmanın Cezai İşlemlerle Sınırlandırılması-43
- 4. -Adlî Yardımlaşma Türleri-45
- 5. -Adlî Yardımlaşmanın Koşulları-46
- a. -Çifte Cezalandırılabilirlik-46
- b. -Hususilik (Özellik) İlkesi-48
- c. -Egemenlik, Güvenlik ve Kamu Düzeni-49
- D. -Klasik Adlî Yardımlaşma Usullerine İlişkin Kısa Bir Değerlendirme-50
- İKİNCİ BÖLÜM
- KONTROLLÜ TESLİMAT KURUMU
- I. -GENEL OLARAK-51
- II. -KONTROLLÜ TESLİMAT KAVRAMI, TANIMI VE HUKUKİ NİTELEME-55
- III. -KONTROLLÜ TESLİMATIN UYGULANMA ESASLARI-57
- A. -Kontrollü Teslimatın Uygulanmasına Egemen Olan İlkeler-57
- 1. -İkinci Derecede Uygulanabilirlik-58
- 2. -Orantılılık (Ölçülülük) İlkesi-61
- 3. -Gizlilik İlkesi-64
- 4. -Koordinasyon (İşbirliği) İlkesi-65
- B. -Kontrollü Teslimatın (Uygulanma) Türleri-66
- 1. -Ülke Sınırlarına Kontrollü Giriş-66
- 2. -Ülke Sınırlarından Kontrollü Çıkış-67
- 3. -Ülke Topraklarından Kontrollü Geçiş-67
- 4. -Ülke İçi Kontrollü Teslimat-68
- C. -Kontrollü Teslimat Uygulamasında Kullanılan Yöntemler-68
- 1. -Genel Olarak-68
- 2. -Güvenilir Kişiyle İşbirliği-69
- 3. -Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi-70
- 4. -Takip ve Gözetleme-71
- 5. -Posta Gönderisini Takip-72
- D. -Kontrollü Teslimat Uygulamasında Kullanılan Kimi Kolluk Faaliyetleri ve Özel Soruşturma Tedbirleri-76
- 1. -Fiziki Takip-77
- 2. -Özel Soruşturma Tedbirleri-80
- a. -Gizli Soruşturmacı-81
- aa. -Gizli Soruşturmacı Kavramı-81
- bb. -Gizli Soruşturmacı Benzeri Kavramlar-83
- aaa. -Yeraltı Ajanı-83
- bbb. -Muhbir (Bilgi Veren)-84
- ccc. -Güvenilir Kişi-87
- cc. -Kimi Mukayeseli Hukuk Örneklerinde Gizli Soruşturmacı-88
- aaa. -Almanya-88
- bbb. -Fransa-89
- ccc. -İtalya-91
- b. -İletişimin Denetlenmesi-92
- aa. -Genel Olarak-92
- bb. -Kimi Mukayeseli Hukuk Örneklerinde Telekomünikasyon Yoluyla İletişimin Denetlenmesi Tedbiri-93
- aaa. -Almanya-93
- bbb. -Fransa-95
- ccc. -İtalya-96
- c. -Teknik Araçlarla İzleme-97
- aa. -Genel Olarak-97
- bb. -Kimi Mukayeseli Hukuk Örneklerinde Teknik Araçlarla İzleme Tedbiri-99
- aaa. -Almanya-99
- bbb. -Fransa-101
- ccc. -İtalya-102
- E. -Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi Standartlarına Göre Kontrollü Teslimat Uygulamalarında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar-104
- 1. -Örgüt İçinden Bir Muhbir Kurye ile İşbirliğinde Güvenlik Önlemleri-105
- 2. -Gizli Soruşturmacının Kurye Gibi Hareket Ettiği Durumlarda Güvenlik Önlemleri-106
- 3. -Delillerin Korunmasında Güvenlik Önlemeleri-106
- 4. -Kontrollü Teslimatın Yapılacağı Yere İlişkin Güvenlik Önlemleri-107
- 5. -Kontrollü Teslimat Senaryosu (Örtülü Hikâye)-107
- 6. -İdarî ve Adlî Hazırlıklar-108
- 7. -Organizasyon Yapısı ve Görevlendirmeler-108
- 8. -Kontrollü Teslimatın Uygulama Aşaması-109
- 9. -Baskın-111
- a. -Tanım ve Amaç-111
- b. -Baskının Planlaması-111
- c. -Baskın Öncesi Araştırma ve Hazırlıklar-112
- d. -Baskının Zamanlaması-113
- e. -Ekip Üyelerinin Baskın Öncesinde Bilgilendirilmesi-114
- F. -Kimi Uluslararası Belgelerde Kontrollü Teslimata İlişkin Hükümler-114
- 1. -Birleşmiş Milletler Belgelerinde Kontrollü Teslimat-114
- a. -1961 Narkotik Tek Sözleşmesi ve 1972 Tarihli Ek Protokolü-114
- b. -Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Kaçakçılığına Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (Viyana Konvansiyonu)-116
- c. -Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (Palermo Konvansiyonu)-119
- d. -Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi (Merida Konvansiyonu)-121
- e. -Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi Belgeleri-123
- 2. -Kontrollü Teslimata İlişkin Diğer Kimi Uluslararası Belgeler-126
- a. -Suçtan Kaynaklanan Gelirlerin Aklanması, Araştırılması, Ele Geçirilmesi ve El Konulmasına İlişkin Sözleşme (141 Nolu Avrupa Konseyi Sözleşmesi - Strasbourg Konvansiyonu)-126
- b. -Terörizmin Finansmanı ve Suçtan Elde Edilen Gelirlerin Aklanması, Aranması, El konulması ve Müsaderesi Hakkında Sözleşme (198 Numaralı Avrupa Konseyi Sözleşmesi- Varşova özleşmesi)-128
- c. -Schengen Antlaşması-129
- d. -Avrupa Konseyi Ceza İşlerinde Karşılıklı Adlî Yardımlaşma Sözleşmesine Ek İki Numaralı Protokol-130
- e. -FATF Tarafından Aklama ile Mücadeleye İlişkin Yapılan Kırk Tavsiye Kararı-132
- f. -Avrupa Birliğinin EU (98 C 24/1) Sayılı Direktifi-133
- g. -Ceza İşlerinde Karşılıklı Adlî Yardımlaşma Avrupa Birliği Sözleşmesi-133
- h. -Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü Anlaşması-134
- G. -Karşılaştırmalı Hukukta Kontrollü Teslimat-134
- 1. -Almanya-134
- 2. -Avusturya-136
- 3. -Danimarka-138
- 4. -Fransa-140
- 5. -Hollanda-141
- 6. -İngiltere-142
- 7. -İspanya-144
- 8. -İsveç-145
- 9. -Litvanya-146
- 10. -Macaristan-148
- 11. -Polonya-150
- 12. -Portekiz-151
- 13. -Slovenya-152
- H. -Uluslararası Kontrollü Teslimat Uygulamalarında Karşılaşılan Hukuki Sorunlar-153
- 1. -Uluslararası Boyutu Olan Kontrollü Teslimat Uygulamalarında Bir Adlî Yardımlaşma Anlaşmasına İhtiyaç Olup-Olmaması Sorunu-154
- 2. -Uygulama ve Yasal Düzenlemelerden Kaynaklanan Sorunlar-156
- a. -Kontrollü Teslimata Konu Kişi veya Araçların Kullandıkları Geçiş Güzergâhının ve Zamanının Tam Olarak Bilinmemesi-156
- b. -Teknik Takip Cihazlarının Yerleştirilmesi ve Kullanılması-157
- 3. -Kontrollü Teslimat Kararında Yetkili Makamın Tespiti ve Gereken İzinlerin Alınması Sorunu-158
- 4. -Kontrollü Teslimat Sırasında Beklenmedik Zamanlarda Ortaya Çıkacak Sorunlarda Temas Kurulacak Yetkili Mercii Sorunu-159
- 5. -Uyuşturucu Maddelerin Konusunu Oluşturduğu Kontrollü Teslimat Uygulamalarında Kaçakçılık Konusu Uyuşturucu Maddelere Beklenmeden El Konulması Sorunu-159
- 6. -Kontrollü Teslimat Uygulaması Kapsamında Yabancı Bir Ülkede Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesinde Karşılaşılan Sorunlar-160
- 7. -Farklı Hukuk Sistemleri İçinde Yer Alan Ülkeler Arasında Delillerin Kabul Edilebilirliği Konusunda Yaşanan Sorunlar-162
- 8. -Uluslararası Kontrollü Teslimatta Karşılaşılan Diğer Sorunlar-162
- I. -Kontrollü Teslimata Benzer Kurumlar-163
- 1. -Ortak Soruşturma Ekipleri-163
- 2. -Sınır Ötesi Gözetleme ve Sıcak Takip-165
- a. -Sınır Ötesi Gözetleme-165
- b. -Sınır Ötesi Sıcak Takip-167
- ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
- TÜRK HUKUKUNDAKONTROLLÜ TESLİMAT KURUMU
- I. -GENEL OLARAK-169
- II. -TANIM, KAVRAM VE HUKUKİ NİTELEME-170
- III. -TÜRK HUKUKUNDA KONTROLLÜ TESLİMATA İLİŞKİN NORMATİF DÜZENLEMELER-172
- A. -Kanun Hükümleri-172
- 1. -4208 Sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine İlişkin Kanun-172
- 2. -5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu-177
- 3. -5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun-178
- 4. -6415 Sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun-179
- 5. -Türk Uluslararası Adlî İşbirliği Kanun Tasarısı Taslağı-180
- B. -Yönetmelik Hükümleri-182
- 1. -Kontrollü Teslimatın Uygulaması Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik-182
- 2. -5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununa Göre Muhbir ve El Koyanlara İkramiye Ödenmesi Hakkında Yönetmelik-182
- 3. -Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanunun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik-184
- IV. -TÜRK HUKUKUNDA KONTROLLÜ TESLİMATIN UYGULANMA KOŞULLARI-185
- A. -Soruşturma Konusu Organize Bir Suçun Varlığı-185
- B. -Kontrollü Teslimat Kapsamına Giren Kaçakçılık Faaliyetinin Çok Ciddi Organize Edilmiş Olması-186
- C. -Kontrollü Teslimatın Zorunlu Olması (İkinci Derece Uygulanabilirlik)-188
- D. -Mal veya Fonların Gideceği Son Yere Kadar Kesintisiz Denetiminin Sağlanabilmesi-190
- E. -Kontrollü Teslimat Uygulaması İçin Yeterli Zaman Bulunması-192
- F. -Türkiye’de Hazırlanarak Yurt Dışını Götürülecek veya Transit Geçecek Her Türlü Kaçak Mal veya Fon İçin Ayrıca Aranan Koşullar-194
- 1. -Kontrollü Teslimat Uygulamasının Boşluksuz İşleyeceği ve Failler Hakkında Kovuşturma Açılacağının Talep Eden Devlet Tarafından Garanti Edilmesi-194
- 2. -Kontrollü Teslimat Sonunda Türk Vatandaşlarının Mal veya Fonlar ile Bunların Naklinde Kullanılan Araçlar ve Suçtan Elde Edilen Malvarlığı Değerlerinin İadesinin Taahhüt Edilmiş Olması-195
- 3. -Türk Ceza Kanununun 188 inci Maddesinin İkinci Fıkrası Çerçevesinde Türk Vatandaşının Yabancı Ülkede İşlediği Suç Nedeniyle İade Edilebilmesi İçin Cezasının İnfaz Edilmiş Olması-196
- V. -KONTROLLÜ TESLİMAT KARARI-196
- A. -Türk Makamları Tarafından Yapılan Talepler Bakımından-196
- B. -Yabancı Ülkelerin Talep ve Taahhütleri Bakımından-200
- VI. -KONTROLLÜ TESLİMAT KARARLARINA KARŞI İTİRAZ-202
- VII. -KONTROLLÜ TESLİMATIN UYGULANMASI, KOORDİNASYONU VE SONLANDIRILMASI-204
- VIII. -YURT DIŞI GÖREVLENDİRME-206
- IX. -YURTDIŞINDA ELDE EDİLEN DELİLLERİN DEĞERİ SORUNU-206
- X. -KONTROLLÜ TESLİMAT UYGULAMASINA KATILAN GÖREVLİLERİN CEZAİ VE HUKUKİ SORUMLULUKLARI-210
- A. -Cezai Sorumluluk-210
- B. -Hukuki Sorumluluk-211
- XI. -TÜRK HUKUKUNDA KONTROLLÜ TESLİMATIN TÜRLERİ-212
- A. -Yurtdışından Türkiye’ye Kontrollü Teslimat (Kontrollü Giriş)-212
- B. -Türkiye’den Yurtdışına Kontrollü Teslimat (Kontrollü Çıkış)-213
- C. -Türkiye’den Transit Geçiş Suretiyle Kontrollü Teslimat (Kontrollü Geçiş)-213
- D. -Türkiye Sınırları İçinde Kontrollü Teslimat (Yurtiçi Kontrollü Teslimat)-214
- XII. -TÜRK HUKUKUNDA KONTROLLÜ TESLİMATTA KULLANILAN ÖZEL SORUŞTURMA TEDBİRLERİ VE BU TEDBİRLERİN UYGULANMASI SIRASINDA TESADÜFEN ELDE EDİLEN DELİLLER-215
- A. -Kontrollü Teslimat Uygulamasında Kullanılan Özel Soruşturma Tedbirleri-215
- 1. -Gizli Soruşturmacı-215
- 2. -Teknik Araçlarla İzleme-219
- 3. -Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Tespiti-225
- B. -Kontrollü Teslimatta Kullanılan Özel Soruşturma Tedbirlerinin Uygulanması Sırasında Tesadüfen Elde Edilen Deliller-232
- 1. -Gizli Soruşturmacı Tarafından Tesadüfen Elde Edilen Deliller-233
- 2. -Teknik Araçlarla İzleme Tedbiri Sırasında Tesadüfen Elde Edilen Deliller-234
- 3. -Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi Sırasında Tesadüfen Elde Edilen Deliller-235
- XIII. -KONTROLLÜ TESLİMAT UYGULAMASINDA TÜRK HUKUKU BAKIMINDAN ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR-236
- A. -Maddi Ceza Hukuku Bakımından-236
- 1. -Devlet Egemenliğinin İhlâli Sorunu-236
- 2. -Türk Ceza Kanunun Yer Bakımından Uygulanması (Mülkîlik İlkesi) ve Kontrollü Teslimat-238
- 3. --Ne Bis in Idem- İlkesi Bakımından Türkiye’de Kontrollü Teslimat-242
- 4. -Yabancı Ülkede Türkiye Namına Memuriyet veya Görev İfa Eden Kişi ve Kontrollü Teslimat-244
- 5. -Türk Vatandaşı Tarafından Yurt Dışında İşlenen Suç (Şahsilik İlkesi) ve Kontrollü Teslimat-247
- 6. -Yabancı Tarafından Yurt Dışında Türkiye’ye Karşı İşlenen Suç ve Kontrollü Teslimat-250
- 7. -Evrensellik ve Devleti Koruma İlkeleri Bakımından Kontrollü Teslimat-252
- 8. -Vatandaşın İade Edilmezliği Kuralı ve Kontrollü Teslimat-258
- 9. -Cezadan Mahsup ve Kontrollü Teslimat-259
- 10. -Kontrollü Teslimat Uygulamasında Müsadere Sorunu-261
- B. -Ceza Muhakemesi Hukuku Bakımından-267
- 1. -Arama Tedbiri ve Kontrollü Teslimat-267
- 2. -Elkoyma Tedbiri ve Kontrollü Teslimat-269
- 3. -Postada Elkoyma ve Kontrollü Teslimat-271
- XIV. -CEZA MUHAKEMESİNE EGEMEN OLAN KİMİ İLKELER BAKIMINDAN KONTROLLÜ TESLİMAT KURUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ-272
- A. -Masumiyet Karinesi Bakımından Kontrollü Teslimat-272
- B. -Kişinin Kendini Suçlamaya Zorlanması Yasağı Bakımından Kontrollü Teslimat-275
- C. -Silahların Eşitliği Prensibi ve Kontrollü Teslimat-278
- D. -Aldatma Yasağı Prensibi ve Kontrollü Teslimat-281
- E. -Kovuşturma Mecburiyeti Prensibi Bakımından Kontrollü Teslimat-283
- XV. -TEMEL İNSAN HAKLARINDAN ÖZEL HAYAT, AİLE HAYATI, KONUT DOKUNULMAZLIĞI VE HABERLEŞME ÖZGÜRLÜKLERİNİN KORUNMASI HAKKI ÇERÇEVESİNDE KONTROLLÜ TESLİMAT KURUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ-290
- A. -Özel Hayata Saygı Gösterilmesi Hakkının Korunması-294
- B. -Aile Hayatına Saygı Gösterilmesi Hakkının Korunması-296
- C. -Konut Dokunulmazlığının Korunması-297
- D. -Haberleşme Özgürlüğünün Korunması-299
- SONUÇ-301
- BİBLİYOGRAFYA-323