Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Ceza Hukuku Açısından Hukuksal İlişki Kavramının İncelenmesi ( Özneler Arası İlişkiler Boyutuyla Ceza Hukuku )
Ceza Hukuku Açısından Hukuksal İlişki Kavramının İncelenmesi ( Özneler Arası İlişkiler Boyutuyla Ceza Hukuku )
Ömer ÖMEROĞLU
Sayfa Sayısı
:
152
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2010
ISBN NO
:
9789754645811
150,00
TL GİRİŞ Birey, doğmakla kendisini toplum içinde bulur. Yer üstünde tek basma yaşayan insanın sınırsız özgürlüğe sahip olabileceği söylemi, gerçekliğin ifadesi değildir1. Tek başına yaşayan insanın pratikte özgürlüğü yok gibidir. Beslenme, barınma gibi yaşamı sürdürmek için gerekli temel ihtiyaçlar bile tek başına kolaylıkla giderilebilecek nitelik taşımamaktadır2. Bu nedenle toplum dışında bireyin özgürlüklerinden bahsetmeye olanak yoktur. Tarih boyunca, tek başına yaşayan insan olgusuna rastlamak pek mümkün olmamıştır. Toplum dışına çıkartılan kişi ya başka bir topluluğa dahil olmuş ya da kendisi gibi olanlarla yeni bir topluluk oluşturmuştur. Birey, ancak toplum içinde var olabilir, toplum da bireylerden oluşur. Toplum ve birey ilişkisi bir vazgeçilmezliktir. Düzen özgürlüğün hem sınırlayıcısı, hem de varlık koşuludur. Özgürlükler ve düzen, aslında birbirlerinin düşmanı değil tamamlayıcısıdır3. Hukuk toplumsal bir kurumdur, toplum dışında bir hukuk düzeni olamayacağı gibi, suç ve ceza da yoktur . Her toplum kurallarla yönetilir5, kuralları bulunmayan bir toplumsal düzen düşünülemez. Toplum içinde ahlak, din, örf ve adet kuralları gibi farklı kurallar vardır, ancak asıl kurallar hukuk kurallarıdır. Hukuk düzeni insan davranışlarını değerlendirerek kurallar koyar, örneğin hangi fiillerin suç oluşturduğunu belirler. Bir yasa tarafından dü-zenlenmedikçe hiçbir fiil suç sayılamaz ve ceza gerektirmez. Bu nedenle suç saymak ve ceza vermek sadece toplumsal değil, aynı zamanda kuralsal(normatif) yönü olan konulardır6. İnsanlar toplum kurallarına, genelde, kendi istekleriyle uyarlar7. Toplum kurallarına uymanın insanların uysallık özelliğinden kaynaklandığı ileri sürülmüştür8. Aslında kurallara uymak insanların uysallık özelliğinden değil, kurallara uyulmaması halinde, toplumsal yaşamın devam edemeyeceği konusundaki doğru ve yaygın inanışlarından kaynaklanır. Bununla beraber yaptırımın gereksiz olduğu söylenemez, yaptırım olmadan insanların tamamının kurallara uyacağı düşüncesi, yer üstünde bir cennet hayalinden farklı değildir. İnsanların geneli yaptınm olmadan kurallara uysalar bile, yaptınm korkusu olmadan kurallara uymayacak olanların sayısı az değildir. Yaptırım tüm insanların kurallara uymasını sağlamak için bir gereksinim, hatta zorunluluktur9. Yaptırımlar içinde cezanın önemli bir yeri vardır10. Toplumsal düzen içerisinde bir otorite tarafından konulmuş kurallar düzeni olarak ortaya çıkan hukuk", içerikten yoksun değildir. Hukukun içeriği düzenlemiş olduğu karşılıklı ilişkilerdir. Çünkü toplum, içinde bilgi, duygu ve düşüncelerin paylaşıldığı bir ilişkiler toplamıdır12. Bugün için genel ve eksiksiz bir hukuk tanımının yapılabilmesinin zorlaşmış olması hukukun, bireylerin bireylerle, bireylerin devletleve devletlerin devletlerle ilişkilerini düzenlemesine bağlanmaktadır Günümüz dünyasında, hukukun tüm insanlar için geçerli olacak ortak özelliklere dayanması gerektiği düşüncesi kabul görmektedir14. Ceza hukuku da aynı biçimde ortak özellikler taşımalıdır. Ceza hukukunun ortak özelliği kuralsal(normatif) olup, toplumsal yapı içerisindeki karşılıklı ilişkileri düzenlemesidir. Bu ortak özellikler içerisinde en önemlisinin kuralsallık(normatiflik) olduğu iddia edilmiştir15. Buna karşılık, hukukun kuralsal(normatif) yönünün en önemli özellik olarak görülmesinin, hukukun bir içeriği, özü olduğu gerçeğinin önemsiz kalmasına veya gözden kaçırılmasına neden olabileceği öne sürülmüştür16. Düşüncemizce, hukukun kuralsal(normatif) yönünün en önemli özellik sayılması, içeriğinin göz ardı edilmesi anlamına gelmemektedir. Bununla birlikte hukukun toplumsal, kuralsal(normatif) olma ve karşılıklı ilişkileri düzenlemekten oluşan üç ana özelliği arasında bir derecelendirme yapmaya gerek yoktur. Mantovani, ceza hukukunun tarih boyunca değişmeyen bir özü bulunduğunu ve bunun toplumun varoluşunu garantilemek olduğunu belirtmektedir17. Klan veya kabile olarak isimlendirilen topluluklarda tanrılara karşı işlenen suçların cezalandırılma nedeninin topluluğu gazaptan korumak, yöneten konumundaki reislere karşı işlenen suçların cezalandırılmasının nedeninin topluluğun dağılmasını önlemek olduğu dikkate alındığında , bu gö-rüşün haklılığı anlaşılmaktadır. Bugün için ceza hukukunun özünün, diğer deyişle içeriğinin, diğer hukuk dallarında olduğu gibi, toplum içerisindeki karşılıklı ilişkileri düzenlemek olduğu kabul edilmektedir . Ceza hukuku bu ilişkileri düzenleyerek toplumun varoluşunu garantilemekte ve toplumsal düzenin devamını sağlamaktadır20. Bu ilişkiler genelde ceza ilişkisi olarak adlandırılmaktadır. Ceza ilişkisi yerine ceza hukuksal ilişkisi kavramının kullanılmasını doğru buluyoruz . Bu çalışmada hukuksal ilişkisi kavramı ceza hukuku açısından incelenecek ve özellikle suç işlememe ve cezaya katlanma yükümlülüğü bulunup bulunmadığı tartışılacaktır22. Çalışma, ceza hukuksal ilişkisinin sona ermesi ve sona erme nedenlerinin incelenmesiyle sonuçlandırılacaktır. öNSöZ Bu çalışma ceza hukuku açısından hukuksal ilişki kavramının incelenmesine yöneliktir. Hukuksal ilişki özneler arası ilişkileri içerdiğinden, ceza hukuku açısından hukuksal ilişki kavramının incelenmesi, aynı zamanda ceza hukukunun özneler arası ilişkiler boyutuyla incelenmesi anlamına gelmektedir. Hukukun genel teorisiyle ilgili çalışmaların yapılmasının ve sonuçlandırılmasının güçlüğünü açıklamaya gerek bulunmamaktadır. Bu güçlüğe, hemen her zaman, hukukun genel teorisine ilişkin çalışmaların anlaşılmasının zorluğu eklendiğinden, bu tür çalışmalar genelde araştırmacıların tercih konusu olmamaktadır. Ancak, hukukun gelişimi ve ilerlemesinin sağlanabilmesi genel teorisinin bilinebilmesiyle mümkün hale gelmektedir. Bu gerçeklik ceza hukuku açısından da geçerlidir. Bu nedenle doktora tezimin kabulünden sonra on yıl süreyle ara verdiğim çalışmalarıma yeniden başlama gereksinimi duydum. Ceza hukuku genel hükümlerini inceleyen birçok çalışmada cezalandırma ilişkinin sona ermesi konusunun ve sona erme nedenlerinin incelenirken, cezalandırma ilişkisinin nasıl doğduğunun ve içeriğinin ne olduğunun açıklanmadığını fark ettim. Oysa, cezalandırma ilişkisi dahil hukuksal ilişki kavramı, ceza hukukunun incelenmesi gereken en önemli yönlerinden birisidir. Tüm diğer hukuk dalları gibi ceza hukuku da, toplumsal olma, normatif olma ve karşılıklı ilişkileri düzenleme boyutlarından oluşmaktadır. Hukuksal ilişki açısından incelenmemesi halinde, ceza hukuku genel teorisinin eksik kalmış olacağı düşüncesindeyim. Bundan dolayı zor olmakla beraber bu konu üzerinde çalışmaya karar verdim. Konuyu tüm boyutlarıyla eksiksiz olarak inceleyebildiğim iddiasında değilim. Teorik boyutu ağır olmakla beraber, özellikle suç işlememe ve cezaya katlanma yükümlülüklerini de kapsaması nedeniyle uygulamaya yönelik tarafları olan ve aynı konuda ileride yapılabilecek araştırmalara bir basamak hazırlamak amacını taşıyan bu çalışmanın ceza hukuku genel teorisine küçük de olsa bir katkı sağlamış olması mutluluğum olacaktır. Bu vesileyle doktora tez danışmanım Prof. Dr. Eralp Özgeni rahmetle anar, ceza hukuku genel teorisini kendisinden öğrendiğim Prof.Dr. Nevzat Torosluya, çalışmamda eserlerinden yararlandığım Prof. ur. izzet Ozgençe, tavsiyeleriyle çalışmamın devamını sağlayan Yargıtay Onursal Başkanı Prof. Dr. Sami Selçuka ve çalışmamın yayınlanması konusunda cesaret veren prof.dr.kemal gözlere teşekkürü bir borç bilirim. Aliağa/İzmir 2010 Ömer Ömeroğlu İÇİNDEKİLER GİRİŞ BİRİNCİ BOLUM CEZA HUKUKSAL İLİŞKİSİ KAVRAMININ TARİHÇESİ, TANIMI VE BU KAVRAMA YÖNELİK TARTIŞMALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ I) Tarihçe 19 1) Genel Olarak 19 2) Ceza Hukuksal İlişkisi Açısından 23 II) Tanımlama 23 1) Tek Özneli Hukuksal İlişki Teorisi 24 2) Çok Özneli Hukuksal İlişki Teorisi 24 3) Teorilerin Değerlendirilmesi 24 4) Hukuksal İlişki ve Ceza Hukuksal İlişkisi Kavramlarının Tanımı 26 III) Hukuksal İlişkinin ve Ceza Hukuksal İlişkisinin Niteliği 27 IV) Hukuksal İlişkinin Gerekliliği Sorunu 28 1) Hukuksal İlişkinin Varlığını Reddedenlerin Savlan 28 2) Ceza Hukuksal İlişkisinin Varlığını Reddedenlerin Savlan 32 3) Savlann Değerlendirilmesi 34 4) Görüşümüz 38 İKİNCİ BÖLÜM ÖZNELER ARASI İLİŞKİLER BÜTÜNÜ OLARAK CEZA HUKUKU I) Ceza Hukukunun Toplum İçerisindeki Karşılıklı İlişkileri Düzenlemesi 45 II) Ceza Hukukunun Davranış Kurallarını Oluşturma Biçimi 49 III) Ceza Normunun Öznelleştirilmesi 51 IV) Ceza Normlannın Yetki ve Yükümlülükleri Oluşturma Biçimi 53 V) Ceza Normunun Muhatabı 54 VI) Ceza Hukuksal İlişkisinin Özneleri 59 1) Devlet 63 2) Birey (Gerçek Kişi) 65 A) Suç İşleyen Birey 65 B) Suçun Mağduru Olan Birey 66 3) Tüzel Kişi 66 A) Suçun Faili Olarak Tüzel Kişi 66 B) Suçun Mağduru Olarak Tüzel Kişi 69 VII) Ceza Hukuksal İlişkisinin Konusu(Objesi) 70 VIII) Ceza Hukuksal İlişkisi Kapsamındaki Hak ya da Yetki ve Yükümlülükler Ceza Muhakemesi Hukukuna Değil Ceza Hukukuna Özgüdür 72 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM CEZA HUKUKSAL İLİŞKİSİNİN AŞAMALARI VE BU İLİŞKİ KAPSAMINDAKİ YETKİ VE YÜKÜMLÜLÜKLER I) Ceza Normu Konulmadan Önceki Aşamada Hukuksal İlişki 75 II) Ceza Normu Konulmasından Sonra ve Suç İşlenmeden Önceki Aşamada Hukuksal İlişki 78 1) Suç İşlememe Yükümlülüğü 79 2) Suç İşlenmemesini İsteme Yetkisi 84 3) Ceza Normlanyla Suç Sayılan Fiiller Dışındaki Fiillerin Cezalandırılmaması Yükümlülüğü ve Bunu İsteme Hakkı 85 III) Suçun İşlenmesinden Sonraki Aşamada Ceza Hukuksal İlişkisi 85 1) Cezaya Katlanma Yükümlülüğü 86 A) Cezaya Katlanma Yükümlülüğünün Varlığına İlişkin Savlar 86 B) Cezaya Katlanma Yükümlülüğünün Bulunmadığına İlişkin Savlar 89 C) Savların Değerlendirilmesi 92 2) Cezaya Katlanma Yükümlülüğünün Kapsamı 97 3) Devletin Cezalandırma Yetkisi 98 4) Devletin Cezalandırma Yetkisinin Düşünsel Temelleri 98 B) Cezalandırma Yetkisinin Hukuksal Temelleri 101 C) Cezalandırma Sübjektif Görüntüsüyle Hak mı Yoksa Yetki midir? 102 D) Cezalandırma Yetkisinin Kapsamı 104 Cezalandırmanın Anayasaya ve Ceza Kanunlarına, Ceza Hukukunun Genel İlkelerine Uygun Yapılması Yükümlülüğü 104 5) Suç İşleyen Bireyin Cezalandırmanın Anayasaya, Ceza Kanunlarına ve Ceza Hukukunun Genel İlkelerine Uygun Yapılmasını İsteme Hakkı 105 6) Suç İşleyenin Cezalandırılmasını İsteme Hakkı 105 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM CEZA HUKUKSAL İLİŞKİSİNİN SONA ERMESİ I) Genel Olarak 111 II) Suçun İşlenmesiyle Doğan Ceza Hukuksal İlişkisinin Sona Ermesi 112 1) Tanımlama 112 2) Suçun İşlenmesinden Sonra Doğan Ceza Hukuksal İlişkisinin Sona Ermesinin Hukuksal Niteliği 112 III) Suçun İşlenmesinden Sonra Doğan Ceza Hukuksal İlişkisini Sona Erdiren Diğer Deyişle Ortadan Kaldıran Nedenler 117 1) Genel Olarak 117 2) Ölüm 117 3) Af 119 4) Zamanaşımı 121 5) Şikayet Bulunmaması ve Şikayetin Geri Alınması 123 6) Uzlaşma 125 7) Önödeme 127 SONUÇ 129 KAYNAKLAR 131
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı