Ceza Adaleti Sisteminde İtham Pazarlığı (Plea Bargaining)
Ceza Adaleti Sisteminde İtham Pazarlığı (Plea Bargaining)
Enver KAŞLI
Sayfa Sayısı
:
152
Kitap Ölçüleri
:
16*24
Basım Yılı
:
2017
ISBN NO
:
9789750241703
Ceza adaletinin en adil ve etkin bir şekilde nasıl sağlanabileceği bugün birçok toplumun arayışı ve birçok devletin çözüm aradığı büyük bir sorundur. Art arda gelen yasa değişiklikleri, adliye ve kolluk teşkilatının personel ve bütçe imkanlarının artırılması, teknolojik gelişmelerden faydalanmak, adliye saraylarının fiziki şartlarının iyileştirilmesi sistemin sorunlarına kalıcı bir çözüm sağlayamamakta sadece küçük bir pansuman yapabilmektedir. Artan dosya sorunu, davaların makul sürede bitirilememesi, kişilerin tutuklu yargılanmaları, ceza adaleti sisteminin her zaman güncelliğini koruyan tartışma konuları arasında yer almaktadır.
Türkiye'de ceza adaleti sisteminin etkinliğinin artırılması amacıyla kamu davasına alternatif olarak uzlaşma, önödeme ve kamu davasının açılmasının ertelenmesi usulleri bulunmaktadır. Bu uygulamalara ek olarak basit yargılama kanun taslağı hazırlanmıştır. Her dosyanın mahkeme önüne gitmesini önlemeyi amaçlayan ve şüphelinin, suç itirafında bulunması halinde daha az bir ceza almasını sağlayan basit yargılama usulü, itham pazarlığının(plea bargaining) bir türü olarak değerlendirilebilir. Bu çalışma ülkemizde pek bilindik olmayan, özellikle ABD hukuk sisteminin vazgeçilmez bir unsuru olan ve gün geçtikçe birçok ülkede yürürlüğe giren itham pazarlığı hakkında karşılaştırmalı hukuktan faydalanarak açıklayıcı bilgiler sunmakta ve bu alanda çalışanlara yeni fikirler sunmayı amaçlamaktadır.
Türkiye'de ceza adaleti sisteminin etkinliğinin artırılması amacıyla kamu davasına alternatif olarak uzlaşma, önödeme ve kamu davasının açılmasının ertelenmesi usulleri bulunmaktadır. Bu uygulamalara ek olarak basit yargılama kanun taslağı hazırlanmıştır. Her dosyanın mahkeme önüne gitmesini önlemeyi amaçlayan ve şüphelinin, suç itirafında bulunması halinde daha az bir ceza almasını sağlayan basit yargılama usulü, itham pazarlığının(plea bargaining) bir türü olarak değerlendirilebilir. Bu çalışma ülkemizde pek bilindik olmayan, özellikle ABD hukuk sisteminin vazgeçilmez bir unsuru olan ve gün geçtikçe birçok ülkede yürürlüğe giren itham pazarlığı hakkında karşılaştırmalı hukuktan faydalanarak açıklayıcı bilgiler sunmakta ve bu alanda çalışanlara yeni fikirler sunmayı amaçlamaktadır.
Konu Başlıkları
Ceza Adaleti Sistemi | |
İtham Pazarlığı (Plea Bargaining) | |
Kamu Davasına Alternatif Çözüm Yöntemleri | |
Biriken Dosya, Makul Sürede Yargılanma, Tutuklu Yargılama Sorunları | |
Basit Yargılama Usulü Kanunu Taslağı |
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Sunuş 7
Önsöz 9
Tablolar Listesi 15
Şekiller Listesi 15
Kısaltmalar Listesi 17
Giriş 19
Birinci Bölüm
CEZA ADALETİ SİSTEMİ
1. CEZA ADALETİ SİSTEMİ KAVRAMI 23
2. CEZA ADALETİ BİLİMİ 24
2.1. Ceza Adaleti ve Kriminoloji 25
2.2. Ceza Adaleti ve Suç Muhakemesi 27
3. CEZA ADALETİ SİSTEMLERİ 28
3.1. İtham Sistemi 29
3.2. Tahkik Sistemi 29
3.3. İşbirliği Sistemi (Karma Sistem) 30
4. CEZA ADALETİ SİSTEMİNDE ÜÇ TEMEL MODEL 30
4.1. Suçla Mücadele Modeli 30
4.2. İnsan Hakları Modeli 31
4.3. Mağdur Hakları Modeli 32
5. CEZA ADALETİ SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ 32
İkinci Bölüm
İTHAM PAZARLIĞI
1. İTHAM PAZARLIĞI KAVRAMI 35
2. İTHAM PAZARLIĞININ TANIMI 39
2.1. İtham Pazarlığı ve Alternatif Uyuşmalık Çözüm Yolları (ADR) 42
2.2. İtham Pazarlığı ve Kısaltılmış Yargılama (Abbreviated Trials) 43
2.3. İtham Pazarlığı ve Etkin Pişmanlık 44
2.4. İtham Pazarlığı ve Önödeme 44
3. İTHAM PAZARLIĞININ TARİHİ GELİŞİMİ 46
4. İTHAM PAZARLIĞI HAKKINDAKİ TARTIŞMALAR 48
4.1. İtham Pazarlığının Lehindeki Görüşler 49
4.1.1. İtham Pazarlığı Hızlı ve Kesin Çözüm Sağlamaktadır 49
4.1.2. İtham Pazarlığı Daha Az Masraf Gerektirmektedir 51
4.1.3. İtham Pazarlığı Daha Az Zaman Gerektirmektedir 52
4.1.4. İtham Pazarlığı Organize Suçlarla Mücadeleyi Kolaylaştırmaktadır 52
4.1.5. İtham Pazarlığı Dava Sayısını Azaltarak Etkin Kovuşturmaya Katkı Sağlamaktadır 53
4.1.6. İtham Pazarlığı İspat Hukukunu Kolaylaştırmaktadır 55
4.1.7. İtham Pazarlığı Tarafların Açıklanmasını İstemediği Davaların Gizli Kalmasını Sağlamaktadır 55
4.1.8. İtham Pazarlığı Tutuklu Yargılama Sorununa Çözüm Sağlayabilir 56
4.2. İtham Pazarlığının Aleyhindeki Görüşler 56
4.2.1. İtham Pazarlığı Adil Yargılanma Hakkını İhlal Etmektedir 57
4.2.2. İtham Pazarlığı Maddi Gerçeğin Araştırılmasını Engellemektedir 58
4.2.3. İtham Pazarlığı Cezalandırmada Adaletsizliğe Sebep Olmaktadır 59
4.2.4. İtham Pazarlığı Suça Teşvik Etmektedir 60
4.2.5. İtham Pazarlığı ile Masum Kişiler Cezalandırılabilmektedir 60
4.2.6. İtham Pazarlığı Gayrı Resmi Yürümektedir 62
4.2.7. Yargılama Cezası 62
Üçüncü Bölüm
İTHAM PAZARLIĞI UYGULAMASI
1. İTHAM PAZARLIĞINA GENEL BİR BAKIŞ 65
2. İTHAM PAZARLIĞININ TÜRLERİ 68
2.1. Konusu Bakımından İtham Pazarlığı Türleri 68
2.1.1. Suçlama (İsnat) ve Suçlama Sayısı Pazarlığı 69
2.1.2. Ceza (Yaptırım) Pazarlığı 70
2.1.3. Vaka Pazarlığı 71
2.2. Bağlayıcılık Yönünden İtham Pazarlığı Türleri 71
2.2.1. Bağlayıcı İtham Pazarlığı 71
2.2.2. Bağlayıcı Olmayan İtham Pazarlığı 71
3. İTHAM PAZARLIĞININ AKTÖRLERİ 72
3.1. Savcının İtham Pazarlığında Rolü 72
3.2. Şüpheli/Sanık ve Müdafiin İtham Pazarlığında Rolü 74
3.3. Hakimin İtham Pazarlığında Rolü 76
3.4. Mağdurun İtham Pazarlığında Rolü 79
4. İTHAM PAZARLIĞININ YAPILABİLECEĞİ EVRELER 81
5. İTHAM PAZARLIĞININ KAPSAMI 82
6. İTHAM PAZARLIĞI ANLAŞMASI 84
7. İTHAM PAZARLIĞI ANLAŞMASININ GEÇERLİLİK ŞARTLARI 85
7.1. Bilerek İsteyerek Anlaşma Yapılması 85
7.1.1. Yeterli Hukuki Yardım 86
7.1.2. Özgür İrade ile Suçun İtiraf Edilmesi 87
7.1.2.1. “Özgür İrade” Kavramı 87
7.1.2.2. İşkence 88
7.1.2.3. Kötü Muamele 89
7.1.2.4. Zorlama 90
7.1.2.5. Aldatma 91
7.1.2.6. İradenin Ortadan Kalktığı Haller 91
7.2. İtham Pazarlığının Dosyadaki Delillere Uygun Olması 92
8. İTİRAFTAN VAZGEÇME 93
9. ANLAŞMAYA UYULMASI YA DA ANLAŞMANIN İHLAL EDİLMESİ 93
10. İTHAM PAZARLIĞININ İŞLEYİŞİ 95
Dördüncü Bölüm
İTHAM PAZARLIĞININ TÜRKİYE’DE UYGULANABİLİRLİĞİ
1. CEZA ADALETİ SİSTEMİNİN ETKİNLEŞTİRİLMESİNE YÖNELİK ÇALIŞMALAR 97
2. CEZA ADALETİ SİSTEMİNİN ÜÇ TEMEL SORUNU VE İTHAM PAZARLIĞI 102
2.1. Biriken Dosya Sorunu 103
2.1.1. Mahkemelerde Biriken Dava Dosyası Sorunu 103
2.1.2. Başsavcılıklarda Biriken Dosya Sorunu 105
2.2. Tutuklu Yargılama Sorunu 108
2.3. Makul Sürede Yargılama Sorunu 110
3. CEZA ADALETİ SİSTEMİNDE MEVCUT OLAN İTHAM PAZARLIĞINA BENZER UYGULAMALAR 114
3.1. Uzlaşma 115
3.2. Önödeme 116
3.3. Etkin Pişmanlık 119
3.4. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi (KDAE) 120
3.5. İkrarın Hukuki Niteliği 121
4. İTHAM PAZARLIĞI VE SORUŞTURMALARIN ETKİNLİĞİ 123
5. İTHAM PAZARLIĞI VE KOVUŞTURMA MECBURİYETİ İLKESİ 125
6. İTHAM PAZARLIĞI VE TEKERRÜR 127
7. BASİT YARGILAMA KANUN TASLAĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ 128
7.1. Kavram Yönünden Değerlendirme 130
7.2. Uygulamanın Türü Yönünden Değerlendirme 131
7.3. Kapsam Yönünden Değerlendirme 131
7.4. Aktörler Yönünden Değerlendirme 132
7.4.1. Savcının Rolünün Değerlendirilmesi 132
7.4.2. Şüphelinin ve Müdafinin Rolünün Değerlendirilmesi 133
7.4.3. Hakimlerin Rolünün Değerlendirilmesi 133
7.4.4. Mağdurun Rolünün Değerlendirilmesi 134
7.5. Uygulama Zamanı Yönünden Değerlendirme 135
7.6. Geçerlilik Şartları Yönünden Değerlendirme 135
7.7. Sürecin İşleyişi Yönünden Değerlendirme 136
Sonuç 137
Kaynakça 141
Kavramlar Dizini 151