Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Çevreye Karşı Suçlar
.jpg){kind=small}
Çevreye Karşı Suçlar
Gülsün Ayhan AYGÖRMEZ - UĞURLUBAY
Sayfa Sayısı
:
558
Kitap Ölçüleri
:
16*24
Basım Yılı
:
2015
ISBN NO
:
9786050500110
400,00
TL
İÇİNDEKİLER
Önsöz 7
İçindekiler 10
Kısaltmalar 23
1. Kısım
Çevre Ceza Hukukuna Giriş
I. Çevre Ceza Hukukunun Önemi ve Varoluş Gerekçesi 27
1. Yaşanan Çevre Felaketleri ve Çevreye Karşı Suçların Kriminal Politik Anlamı 27
2. Neden Çevre Ceza Hukuku: Çevrenin Korunmasının Ceza Hukukunun Konusu Olması Süreci 30
3. Çevre Ceza Hukukunun Varoluş Gerekçesi 33
II. Çevre Ceza Hukukunun Tanımı, Kaynakları ve İşlevi 35
1. Çevre ceza hukuku: “Dünya Çevre Ceza Hukuku” mu
“Uzay Çevre Ceza Hukuku” mu? 35
2. Dar Anlamda Çevre Ceza Hukuku: ACK ve TCK’daki Çevreye Karşı Suçlar 37
3. Çevre Ceza Hukukunun Kaynakları 38
a) Çevre Ceza Hukukunun Uluslararası Kaynakları 38
aa) Türkiye’nin Taraf Olduğu Uluslarası Çevre Sözleşmeleri 42
b) Ulusal Kaynaklar 43
4. Çevre Ceza Hukukunun İşlevi 47
III. Çevre Ceza Hukukunun Tarihsel Gelişimi 49
1. Çevre Ceza Hukukunun İlk Aşamaları 49
a) Almanya’daki Durum 49
b) Türkiye’deki Durum 51
aa) Osmanlı’da Çevre Ceza Hukuku 51
2. Çağdaş Çevre Ceza Hukukunun Gelişimi 56
a) Almanya’da Modern Çevre Ceza Hukukuna Geçiş Süreci 57
aa) Çevre Ceza Hukukunun Yan Ceza Hukuku Olduğu Evre 57
bb) Çevre Ceza Hukukunun Dar Anlamda Ceza Hukuku Olması 58
cc) Çevre Ceza Hukukunun Kodifikasyonu 60
dd) Çevre Ceza Hukukunun Avrupalılaşması 62
b) Türkiye’de Modern Çevre Ceza Hukukuna Geçiş Süreci 64
aa) 1982 Anayasası Öncesi Dönemde Çevre Ceza Hukuku 64
bb) 1982 Anayasası Sonrası Dönem 66
cc) Yeni TCK Sonrası Dönem 67
IV. Çevre Ceza Hukukunun Koruduğu Hukukî Değer 69
1. Hukukî Değerlerin Ceza Hukukundaki Önemi ve Anlamı 69
2. Çevreye Karşı Suçların Koruduğu Hukukî Değerleri Açıklayan Teoriler 72
a) Saf Antropozentrik (İnsanmerkezli) Kuram 72
aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz 73
b) Saf Ekolojik Kuram 75
aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz 76
c) İdarî Kuram 78
aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz 79
d) Antipozentrik ve Ekolojik Kuramlarını “Uzlaştıran” (Karma) Arabulucu Kuram 80
aa) Görüşümüz 86
V. Çevre Suçlarının Özellikleri ve Tabiatları 90
1. Atıf Suçları (Blankettstraftatbestände) Olarak Çevre Suçları ve
Çevre Ceza Hukukunun İdâre Hukukuna Bağımlılığı 90
a) Atıf türleri 91
b) Çevre Ceza Hukukunda Atıf Tekniğine Başvurma Zorunluluğu 92
2. Atıflarla Ceza Hukukunun İdâreye Bağlanması ve İdâreye Bağımlılık Türleri 93
a) İdâreye Bağımlılık Türleri 93
aa) İdârî Kavramlara Bağımlılık: Kavramsal Bağımlılık 93
bb) İdâre Hukukuna Bağımlılık: Hukuksal Bağımlılık 93
cc) İdârî İşlemlere Bağımlılık: İşlemsel Bağımlılık 94
dd) İdârî Yargı Kararlarına Bağımlılık: Yargısal Bağımlılık 95
ee) İdârî Sözleşmelere Bağımlılık: Sözleşmeden Doğan Bağımlılık 95
b) Çevre Ceza Hukukunun İdâre Hukukuna Bağlılığının Getirdiği Anayasal Sorunlar 95
c) Hukuk Düzeninin Bütünlüğü İlkesi ve Çevre Ceza Hukukunun Müstâkilliği 101
d) İdârî İzinlere Bağlılık ile İlgili Temel Hususlar 102
aa) İdârî İznin Tabiatı: Tipikliği Ortadan Kaldıran Bir Sebep mi Hukuka Uygunluk Sebebi mi? 102
bb) İznin Kapsamı ve Sınırları 104
cc) Hukuka Aykırı İdârî İşlemin, İzin ya da Ruhsatın Çevre Ceza Hukukuna Etkisi 105
dd) Hukuka Aykırı İzin Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Yaratabilir mi? 105
3. Tehlike Suçu Olarak Çevre Suçları 111
a) Tehlike Suçu Türleri 112
aa) Soyut Tehlike Suçları 113
bb) Potansiyel Tehlike Suçları 114
cc) Somut Tehlike Suçları 117
dd) Zarar (Netice) Suçları 119
(1) Çevreye Karşı Suçların Doğası: Tehlike ve Zarar Suçları 119
4. Özgü Suç Olarak Çevre Suçları 128
a) Herkes Tarafından İşlenebilen Suçlar - Genel Suçlar 128
b) Özgü Suçlar 129
aa) Özgü Suçların Görünüş Şekilleri 131
(1) Bizzatî Suçlar 131
(2) Yükümlülük Suçları 131
(3) Saik ya da Amaç Öngören Suçlar 132
c) Özgü ve Genel Suç Olarak Çevre Suçları 132
d) ACK m. 14: Başkaları Adına Hareket 136
2.Kısım
Çevreye Karşı Suçlarda Genel Hükümler Sorunları
I. Sınıraşan Çevre Kirlilikleri ve Çevre Karşı Suçlar 141
1. Alman Ceza Kanunu’nun Yer Bakımından Uygulama Alanı 142
2. Türk Ceza Kanunu’nun Yer Yönünden Uygulama Alanı 144
3. Çevre Suçlarında Fiilin İşlendiği Yer 147
a) Alman ve Türk Ceza Kanunu’na Göre Fiilin İşlendiği Yer 147
aa) Hareketin İcrâ Edildiği ya da İhmâl Edildiği Yer 149
bb) Neticenin Gerçekleştiği Yer: Soyut Tehlike ve Somut Tehlike Suçlarında Netice? 152
II. Çevreye Karşı Suçlarda Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet Sorunları 154
1. Genel Olarak Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet 155
a) Nedensellik Bağını Açıklayan Teoriler 156
aa) Uygun İlliyet Teorisi (Adäquanztheorie) ve Karma Uygunluk Kuramı 156
bb) Beşerî Sebebiyet Teorisi 158
cc) Yasaya Uygun Bağlantılar Öğretisi
(die Lehre vom gesetzmäßigen Zusammenhang) 159
dd) Şart Teorisi (Bedingungstheorie) 161
b) Objektif İsnâdîyet (objektive Zurechnung) 162
aa) Nesnel Yüklenebilirliğin Doğası 162
bb) Objektif İsnâdîyetin İçeriği ve Kapsamı 165
cc) Nedenlerin çokluğu: Özellikle Alternatif, Kümülâtif ve Atipik Nedensellik 167
2. Çevreye Karşı Suçlarda Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet 170
a) Çevre Suçunda Neticeyi Belirlemedeki Zorluk: Hangi Hava, Hangi Su, Hangi Toprak? 171
aa) Asgarîlik Koşulu: “Çevreye Zarar Verecek Şekilde” Olma ve Buna Yönelik Eleştiriler 172
b) Birden Fazla Etmenin Bir Araya Gelmesi ile (Kümülâtif) Ortaya Çıkan Nedensellik Sorunları 176
aa) Summasyon ve Sinerjik Efektler 177
bb) Kümülâtif Etkilerde Nedensellik Sorunları 178
(1) Topyekün Neticenin Her Bir Faile İsnâdı 179
(a) Görüşümüz 182
(2) Neticenin Kısmî İsnâdı 183
(a) Görüşümüz 189
cc) Hatalı Ürünleri Geri Çağırmama ve Topluluk Kararlarında Nedensellik Sorunları 191
(1) Ekonomi Ceza Hukukundan Çevre Ceza Hukukuna Geçiş 191
(2) Federal Mahkeme’nin Ürünlerden Doğan Cezaî
Sorumluluğa Yönelik Tavrı 192
(3) Çevreye Zararlı Ürünü Geri Çekmeme ve Nedensellik 195
(4) Topluluk Kararlarında (Kollegialentscheidungen)
Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet 196
(a) Federal Mahkeme ve Baskın Görüşün Konuya Yaklaşımı: Kümülâtif Nedensellik 197
(b) Alternatif Nedensellik? 198
(c) Yasaya Uygun Koşullar Kuramı 198
(d) Görüşümüz 199
III. Çevreye Karşı Suçlarda Taksir 200
1. Taksir Tanımı 202
2. Taksirin Görününüş Şekilleri 203
3. Taksirden Doğan Cezaî Sorumluluğa İlişkin Temel İlkeler 204
a) Tipikliğin Ana Unsurları: Maddî Unsur Olarak Objektif Özen Yükümlülüğünün Tespiti ve Sınırlandırılması 205
aa) Özene Aykırılığın Belirlenmesinde Ölçüt: Objektif Değerlendirme 207
bb) Özen Aykırılığa Yönelik Sınırlandırmalar 208
cc) Özen Yükümlülüğe Aykırılığın Nesnel Yüklenebilirliği 208
b) Taksirli Suçlarda Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 210
4. Eko-Audit’e Katılım 210
IV. Çevreye Karşı Suçlar ve İhmâlkârlık 211
1. Garantörsel İhmâlî Suçlara İlişkin Genel Bir Hükmün Olmaması: Kanunîlik İlkesi ve Kıyas Yasağının İhlâli? 213
a) Öğretideki Görüşler 213
b) Görüşümüz 214
2. Türk ve Alman Ceza Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlardan Sorumluluğa İlişkin Temel İlkeler 215
a) Alman Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlar 215
b) Türk Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlar 218
aa) İhmâl Kavramı 219
bb) Olanak Dâhilindeki İcrâî Hareket 219
cc) İhmâlî Hareketle Netice [ya da Somut/Potansiyel Tehlike] Arasında Nedensellik Bağı ve Objektif İsnâdîyet 220
dd) Garantörlük Konumu: Garantörlük Kaynakları ve Yükümlülük Türleri 221
(1) Kanundan Doğan Garantörlük 222
(2) Sözleşmeden Doğan Garantörlük 223
(3) Öngelen Tehlikeli Eylemden Doğan Garantörlük 223
V. Çevreye Karşı Suçlar ve İştirâk 225
1. Türk ve Alman Ceza Hukukunda İştirâka İlişkin Temel İlkeler 225
a) Faillik 226
aa) Doğrudan (Tek Başına, Müstâkil) Faillik 226
bb) Dolaylı Faillik 227
(1) Organize Örgütün Gücünden Faydalanarak İrâde Üzerinde Hâkimiyete Dayalı Dolaylı Faillik 230
(2) İşletmelerde ya da Firmalarda Üsttekinin Alttaki Kişi Bakımından Dolaylı Failliği? 232
(3) Görüşümüz 234
cc) Birlikte (Müşterek) Faillik 235
dd) Yanyana Faillik 239
b) Suça katılma (şeriklik: azmettirme ve yardım etme) 240
aa) Azmettirme 241
bb) Yardım Eden 243
c) Bağlılık kuralı 246
VI. Özel ve Kamu Kuruluşunda Çalışanların Çevreye Karşı İşledikleri İcrâî, İhmâlî Fiilinden Cezaî Sorumlulukları 249
1. Özel İşletmelerde Çalışanlarının Cezaî Sorumluluğu 249
a. Sorumluyu Bulmak İçin Yöntem Seçimi 250
b. Fail Olarak İşletme Çalışanı 252
aa) Yatay (Horizontal) Düzlem İş İlişkilerinde Cezaî Sorumluluk 253
(1) Yöneticilerin Çevreye Zararlı Üründen Doğan
Sorumlulukları 256
(2) Yöneticilerin Kurul Hâlinde Karar Alması ve İştirâkten Sorumlulukları 258
bb) Dikey (Vertikal) Düzlem İş İlişkilerinde Cezaî Sorumluluk 260
(1) Amirin Altındakine Hukuka Aykırı Emir Vermesi: İcrâî Hareketten Doğan Sorumluluk 260
(2) İdârî Seviyede Dikey Etki Gösteren Yükümlülükler:
İhmâlî Hareketten Sorumluluk 262
cc) Firmalara Danışmanlık Yapan Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumlulukları 263
(1) Almanya’da Çevre Görevlilerinin Görev ve
Yükümlülükleri 264
(2) Türkiye’de Çevre Görevlilerinin Görev ve
Yükümlülükleri 265
(3) Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumlulukları 269
(a) Dışarıdan Görevlendirilmiş Çevre Görevlilerinin
Cezaî Sorumluluğu 269
(b) Ayrıca Firmada Çalışan Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğu 272
2. Kamu Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğu 273
a) Kamu Görevlisinin Bizzat “İşletmeci” Olarak Çevreye
Zarar Vermesi 275
aa) Alman Federal Mahkemesi’nin Belediye Başkanı Kararı 277
bb) Türk Hukukunda Belediye Başkanı ve Meclis Üyelerinin İşletmeci Olarak Cezaî Sorumluluğu? 278
b) Kamu Görevlisinin Görevinden Kaynaklanan Yükümlülükleri
İhlâl Etmesi 280
aa) Yok Hükmünde İzin veya Ruhsat Vermeden Sorumluluk? 281
bb) Hukukun Kötüye Kullanılmasından Dolayı Sorumluluk
(ACK m. 330d I V)? 282
cc) Hakkın Kötüye Kullanılması Dışında Kalan Hukuka Aykırı İzinlerden Dolayı Cezaî Sorumluluk? 283
dd) Hatalı Verilen İzin veya Ruhsatın Sonradan Geri Alınmaması? 287
(1) Kamu Görevlisinin Garantörlüğünün Kaynağı? 288
(a) Gözetim Yükümlülüğü 288
(b) Koruma Yükümlülüğü 289
(2) Kamu Görevlisinin Garantörlüğünün Kapsamı 292
ee) Üçüncü Kişilerin Çevreye Zarar Verici Eylemlerime Kamu Görevlisinin Sessiz Kalması 294
ff) Suçu Bildirme Yükümlülüğünü İhlâl
(ACK m. 258 – TCK m. 279)? 295
c) Kamu Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğunda Takdir
Yetkisinin Rolü 297
3. Kısım
Çevre Ceza Hukuku Özel Hükümler
I. ACK’da Yer Alan Çevreye Karşı Suçlar Kapsamında Geçerli Olan Tanımlar 304
II. TCK’daki Çevreye Karşı Suçlarda Zaman Bakımından Uygulanma 305
III. TCK’daki Çevreye Karşı Suçlar Bakımından De Lege Ferenda Öneriler 307
IV. Alman Ceza Kanunu’nda Çevreyi Kirletme Suçları 313
1. Suların Kirletilmesi Suçu ACK m. 324 313
a) Tipiklik 315
aa) Maddî Unsurlar 315
(1) Sular 315
(2) Suların Kirletilmesi ya da Sair Şekillerde Özelliklerinin Olumsuz Değiştirilmesi 318
(3) Fail 323
bb) Manevî Unsur: Kasıt 323
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 323
2. Toprağın Kirletilmesi Suçu ACK m. 324 a 324
a) Tipiklik 326
aa) Maddî Unsurlar 326
(1) Toprak 326
(2) Madde Karıştırmak, Nüfuz Ettirmek, Serbest Bırakmak 328
(3) Tipik Netice 331
(4) İdâre Hukuku Yükümlülüklerinin İhlâli 334
bb) Manevî Unsur: Kasıt 338
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 339
3. Havanın Kirletilmesi Suçu ACK m. 325 339
a) Tipiklik 341
aa) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 I) 341
(1) Tesis (İşletme Tesisleri, Makinalar) 341
(2) Tesisin İşletimi Sırasında 343
(3) Netice: Havada Değişiklik 344
(4) Zarar Vermeye Uygunluk 346
(5) Tehlikeye Atılan Hukukî Değerler 347
(6) İdâre Hukuku Yükümlülüklerini İhlâl 348
bb) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 II) 350
cc) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 III) 352
dd) Manevî Unsur: Kasıt 353
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 354
4. Atıklarla İzne Aykırı İştigâl ACK m. 326 354
a) Tipiklik 356
aa) Maddî Unsur (Atıkların İzinsiz İşletilmesi ACK m. 326 I) 357
(1) Atık 357
(a) Sübjektif Atıklar 361
(b) Objektif Atık Kavramı 362
(c) İmhâ Edilecek Atıklar ve Değerlendirilecek Atıklar 364
(d) Yan Ürünler 365
(e) Tehlikeli Atıklar 365
(f) Zehirleri ya da İnsan veya Hayvanlara Bulaştırılması Genel Tehlike Yaratan Hastalık Ajanlarını İçeren ya da [Bunları] Meydana Getirebilecek Atıklar 365
(g) İnsanlar İçin Kanserojen Olan, Üremeyi Tehlikeye
Atan ya da Genomlarını Değiştirebilen Atıklar 367
(h) Patlama Tehlikesi Olan, Kendiliğinden Yanabilen [Yanıcı] ya da Cüz’î Miktarda Olmayan Radyoaktif Atıklar 367
(ı) Türü, Tabiatı ya da Miktarına Göre Sularda, Havada ya da Toprakta Kalıcı Kirlenmeye ya da Sair Olumsuz Değişikliklere ya da Hayvanların ya da Bitkilerin Varlığını Tehlike Atmaya Uygun Olan Atıklar 368
(2) Tipik hareketler: Toplamak, Nakletmek, İşlemek, Değerlendirmek, Depolamak, Yerleştirmek, Boşaltmak, Ortadan Kaldırmak, Ticaretini Yapmak, Aracılık Etmek ya da Sair Şekilde İşletmek 369
(3) İdâre Hukukuna Aykırılık 372
(4) Minimallik Koşulu 372
bb) Maddî Unsurlar (İzinsiz Atık Nakli ACK m. 326 II) 373
cc) Maddî Unsurlar (Radyoaktif Maddelerin Nakledilmemesi
ACK m. 326 III) 373
dd) Manevî Unsur: Kasıt 374
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 375
5. Çevre Suçlarının Özel Ağır Hâlleri ACK m. 330 375
a) Kurallaşmış Örnekler (fıkra 1 cümle 2) 376
aa) Failin, Sular, Toprak ya da ACK m. 329 III Kapsamındaki Koruma Alanına, Zarar Hiç Ortadan Kaldırılamayacak Şekilde [ya da] Sadece Olağanüstü Uğraşılarla Zarara Son Verilebilecek Şekilde ya da Ancak Çok Uzun Bir Zaman Geçtikten Sonra Ortadan Kaldırılabilecek Şekilde Zarar Vermesi 377
bb) Failin, Kamusal Su Tedarikini Tehlikeye Atması 377
cc) Failin, Sıkı Koruma Altındaki Türden Hayvan ya da Bitkilerin Varlığına Kalıcı Zarar Vermesi ya da 378
dd) Failin, Kâr Hırsı ile Hareket Etmesi 378
b) Nitelikli Hâller (fıkra 2 bent 1, 2) 378
6. Zehir Salma Yoluyla Ağır Tehlike Yaratma Suçu ACK m. 330 a 380
a) Tipiklik 381
aa) Maddî Unsurları 382
bb) Manevî Unsur: Kasıt 383
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 383
7. Etkili Pişmanlık ACK m. 330 b 384
V. Türk Ceza Kanunu’nda Çevrenin Kasten Kirletilmesi Suçu TCK m. 181 385
1. “Çevrenin Kirletilmesi” Madde Başlığının Anlamı 386
2. Çevreyi Kasten Kirletme Suçunun Doğası 388
3. Atık veya Artıkları Toprağa, Suya veya Havaya Vermek TCK m. 181 I 389
a) Tipiklik 389
aa) Maddî Unsurlar 389
(1) Toprak 390
(2) Su 391
(3) Hava 394
(4) Atık veya Artıkları 395
(a) İdâre Hukukuna Kavramsal Bağlılık: İdâre Hukukunda Atık Kavramı 395
(b) Ceza Hukukunda Atık Kavramı 396
(c) Üst Kavram Olarak Atık Kavramı: Artık? 397
(d) Atık Türleri 398
(e) Kişisel ve Evsel Atıkların Akibeti? 400
(5) İlgili Kanunlarla Belirlenen Teknik Usûllere Aykırı
Olarak ve 402
(a) Normun Koruma Amacına Hizmet Eden Yazılı
Mevzuat 403
(b) Teknik Usûllere Aykırı Olarak 405
(6) Çevreye Zarar Verecek Şekilde 407
(a) “Çevre” Nedir? 407
(b) Suya, Toprağa, Havaya veya Canlılara Zarar Verecek Şekilde 409
(c) Zarar Verecek Şekilde: Olumsuzluk Potansiyeli
Taşımak 412
(7) Vermek 416
(8) Fail 417
bb) Manevî Unsur: Kasıt 417
b) Hukuka Aykırılık 418
c) Kusurluluk 418
d) Teşebbüs 418
e) İştirâk 419
f) İçtimâ 419
g) Ne Bis İn İdem İlkesi ile Suç-Kabahat İçtimâî 420
aa) Çevreye Karşı İşlenen Bir Haksızlıktan İki Kere Cezalandırma: Kabahat ve Suç Arasında İki Kere Cezalandırma Yasağı? 420
(1) Ne Bis İn İdem İlkesi 422
(a) Görüşümüz 423
bb) Suçlarla Kabahatler Arasında İçtimâ 425
(1) Görüşümüz 426
4. Atık/Artıkları İzinsiz Ülkeye Sokma Suçu TCK m. 181 II 429
a) Tipiklik 430
aa) Maddî Unsurlar 430
(1) Atık veya Artıkları 430
(2) Ülkeye Sokan 430
(3) Fail 432
bb) Manevî Unsurlar: Kasıt 432
b) Hukuka Aykırılık 433
c) Kusurluluk 434
d) Teşebbüs 434
e) İçtimâ 434
5. TCK m. 181 III ve IV 435
a) 3. Fıkra: Atık veya Artıkların Toprakta, Suda veya Havada Kalıcı Özellik Göstermesi 435
b) 4.Fıkra: Bir ve İkinci Fıkralarda Tanımlanan Fiillerin, İnsan veya Hayvanlar Açısından Tedavisi Zor Hastalıkların Ortaya Çıkmasına, Üreme Yeteneğinin Körelmesine, Hayvanların veya Bitkilerin Doğal Özelliklerini Değiştirmeye Neden Olabilecek Niteliklere Sahip Olan Atık veya Artıklarla İlgili Olarak 437
c) İçtimâ 439
6. Tüzel Kişiliğe Yönelik Yaptırımlar 439
a) Tüzel Kişilerin Cezaî Sorumluluğu De Lege Ferenda? 440
b) Almanya ve Türkiye’de Tüzel Kişiliğe Yönelik Yaptırımlar 444
aa) Müsadere 447
(1) Suçla İlgili Eşyanın Müsaderesi 448
(2) Kazanç Müsaderesi 452
VI. Çevrenin Taksirle Kirletilmesi Suçu TCK m. 182 454
1. Çevreyi Taksirle Kirletme Suçunun Doğası 456
2. TCK m. 182 I 1. Cümle Kapsamında Çevreye Taksirle Atık Vermek 457
a) Tipiklik 457
aa) Atıkların Çevreye Zarar Verecek Şekilde Verilmesine Taksirle Neden Olmak 457
(1) Objektif Özen Yükümlülüğüne Aykırılık 458
(2) Özen Yükümlülüğüne Aykırılığa Yönelik
Sınırlandırmalar 458
(3) Özen Yükümlülüğe Aykırılığın Nesnel Yüklenebilirliği 459
bb) Fail 460
b) Hukuka Aykırılık 460
c) Kusurluluk 460
d) Teşebbüs ve İştirâk 461
e) İçtimâ 461
3. TCK m. 182 I 2. Cümle ve m. 182 II 461
1. TCK m. 182 I 2. Cümle: Bu Atık veya Artıkların, Toprakta, Suda veya Havada Kalıcı Etki Bırakması 462
2. TCK m. 182 II: İnsan veya Hayvanlar Açısından Tedavisi Zor Hastalıkların Ortaya Çıkmasına, Üreme Yeteneğinin Körelmesine, Hayvanların veya Bitkilerin Doğal Özelliklerini Değiştirmeye Neden Olabilecek Niteliklere Sahip Olan Atık veya Artıkların Toprağa, Suya veya Havaya Taksirle Verilmesine Neden Olmak 463
VII. Alman Ceza Kanunu’nda Gürültüye, Sarsıntıya ve İyonlaşmamış Işınlara Neden Olma Suçu ACK m. 325 a 464
a) Tipiklik 465
aa) Maddî Unsurlar: Sağlık İçin Tehlikeli Gürültüye Neden Olmak ACK m. 325 a I 465
(1) Tesis İşletimi Sırasında 466
(2) Gürültüye Neden Olmak 466
(3) Başka Bir İnsanın Sağlığına Zarar Vermeye Uygunluk 467
(4) İdâre Hukuku Yükümlülüklerinin İhlâl Edilmesi 468
bb) Maddî Unsurlar: Gürültü, Sarsıntı ve İyonlaşmamış Işına
Sebep Olmak ACK m. 325 II 468
cc) Manevî Unsur: Kasıt 470
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 470
VIII. Gürültüye Neden Olma Suçu TCK m. 183 470
1. Gürültüye Neden Olma Suçunun Doğası 471
a) Tipiklik 471
aa) Maddî Unsurlar 471
(1) Gürültüye Neden Olmak 471
(2) Başka Bir İnsanın Sağlığına Zarar Vermeye Uygunluk 473
(3) İlgili Kanunlarla Belirlenen Yükümlülüklere Aykırı
Olmak 475
(4) Fail 476
bb) Manevî Unsur: Kasıt 476
b) Hukuka Aykırılık 476
c) Kusurluluk 476
d) Teşebbüs 476
e) İştirâk 477
f) İçtimâ 477
IX. İzinsiz Nükler Tesis İşletilmesi ACK m. 327 478
1. Tipiklik 480
a) Maddî Unsurlar (İzinsiz Nükleer Tesis İşletme ACK m. 327 I) 480
b) Maddî Unsurlar (Nükleer Maddelerin Nakledilmemesi Suçu
ACK m. 328 II) 482
c) Manevî Unsur: Kasıt 482
2. Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 482
X. Radyoaktif Maddelerin ve Diğer Tehlikeli Maddelerin ve Mallar Hakkında Kurallara Aykırı Uygulamalar ACK m. 328 482
1. Tipiklik 485
a) Maddî Unsurlar
(Radyoaktif Maddelerle İzinsiz İştigâl ACK m. 328 I) 485
b) Maddî Unsurlar (ACK m. 328 II) 487
c) Maddî Unsurlar (ACK m. 328 III) 488
d) Manevî Unsur: Kasıt 490
2. Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 490
XI. Korunma Altındaki Yerlerin Tehlikeye Atılması ACK m. 329 491
XII. İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu TCK m. 184 500
1. İmar Kirliliğine Neden Olma Suçunun Doğası 502
2. Ruhsatsız ya da Ruhsata Aykırı Bina Yapma ya da Yaptırma Suçu TCK m. 184 I 503
a) Tipiklik 503
aa) Maddî Unsurlar 503
(1) Bina 503
(a) Bina Kavramına Yer Yönünden Sınır 506
(b) Belediye Sınırları İçinde Olan Yerler veya 507
(c) Özel İmar Rejimine Tabi Yerler 508
(2) Yapı Ruhsatîyesi Alınmadan veya Ruhsata Aykırı Olarak 509
(a) Yapı Ruhsatîyesi: Yeni İnşaat Ruhsatı, Esaslı Tamir ve Tadil Ruhsatı ve İlâve İnşaat Ruhsatı 510
(b) Yapı Ruhsatîyesi Almak Zorunluluğu 511
(c) Verilen Ruhsata Aykırılık 513
(d) Yapmak veya Yaptırmak 514
bb) Manevî Unsur: Kasıt 519
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 520
c) Teşebbüs 520
d) İçtimâ 520
e) Kişisel Cezasızlık Sebebi TCK m. 184 V 521
3. Ruhsatsız Şantiyeye Elektrik, Su veya Telefon Bağlantısı Yapmak TCK m. 184 II 523
a) Tipiklik 524
a) Maddî Unsurlar 524
aa) Yapı Ruhsatîyesi Olmadan Başlatılan İnşaatlar Dolayısıyla Kurulan Şantiyelere 524
bb) Elektrik, Su veya Telefon Bağlantısı Yapılmasına Müsaade Etmek ve Müsaade Eden Kişi 524
b) Manevî Unsur: Kasıt 528
c) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 528
d) Teşebbüs 529
4. İzinsiz Yapılarda Sınaî Faaliyetin İcrâsına Müsaade Etme
TCK m. 184 III 529
a) Tipiklik 530
aa) Maddî Unsur 530
(1) Yapı Kullanma İzni Alınmamış Bina(lar) 530
(2) Herhangi Bir Sınaî Faaliyetin İcrâsına Müsaade Eden 531
(a) Sınaî Faaliyet Nedir? 531
(b) Sınaî Faaliyet İcrâsına Müsaade Etmeye
Yetkili Olanlar? 534
(c) Sınaî Faaliyetin İcrâsı 537
bb) Manevî Unsur 537
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 537
c) Teşebbüs 537
XIII. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Yansımış Bazı Türk Çevre Ceza Hukuku Kararları 538
1. Türkiye İçin Önemli Bir Karar: Bergamalı Köylüler ve Siyanürlü Altın Arama, AİHM Taşkın ve Diğerleri Kararı 539
2. İnsan Sağlığının Zarar Görmesi Konusunda: Öneryıldız – Türkiye Davası 542
Kaynakça 543
İÇİNDEKİLER
Önsöz........................................................................................................................................ 7
İçindekiler............................................................................................................................. 10
Kısaltmalar........................................................................................................................... 23
1. Kısım
Çevre Ceza Hukukuna Giriş
I. Çevre Ceza Hukukunun Önemi ve Varoluş Gerekçesi........................................ 27
1. Yaşanan Çevre Felaketleri ve Çevreye Karşı Suçların Kriminal Politik Anlamı----------------------------- 27
2. Neden Çevre Ceza Hukuku: Çevrenin Korunmasının Ceza Hukukunun Konusu Olması Süreci------ 30
3. Çevre Ceza Hukukunun Varoluş Gerekçesi................................................... 33
II. Çevre Ceza Hukukunun Tanımı, Kaynakları ve İşlevi...................................... 35
1. Çevre ceza hukuku: “Dünya Çevre Ceza Hukuku” mu
“Uzay Çevre Ceza Hukuku” mu?..................................................................... 35
2. Dar Anlamda Çevre Ceza Hukuku: ACK ve TCK’daki Çevreye Karşı Suçlar------------------------------- 37
3. Çevre Ceza Hukukunun Kaynakları.............................................................. 38
a) Çevre Ceza Hukukunun Uluslararası Kaynakları................................ 38
aa) Türkiye’nin Taraf Olduğu Uluslarası Çevre Sözleşmeleri............. 42
b) Ulusal Kaynaklar......................................................................................... 43
4. Çevre Ceza Hukukunun İşlevi......................................................................... 47
III. Çevre Ceza Hukukunun Tarihsel Gelişimi............................................................. 49
1. Çevre Ceza Hukukunun İlk Aşamaları.......................................................... 49
a) Almanya’daki Durum................................................................................ 49
b) Türkiye’deki Durum.................................................................................... 51
aa) Osmanlı’da Çevre Ceza Hukuku...................................................... 51
2. Çağdaş Çevre Ceza Hukukunun Gelişimi...................................................... 56
a) Almanya’da Modern Çevre Ceza Hukukuna Geçiş Süreci................. 57
aa) ................ Çevre Ceza Hukukunun Yan Ceza Hukuku Olduğu Evre 57
bb) Çevre Ceza Hukukunun Dar Anlamda Ceza Hukuku Olması... 58
cc) Çevre Ceza Hukukunun Kodifikasyonu......................................... 60
dd) Çevre Ceza Hukukunun Avrupalılaşması...................................... 62
b) Türkiye’de Modern Çevre Ceza Hukukuna Geçiş Süreci.................... 64
aa) 1982 Anayasası Öncesi Dönemde Çevre Ceza Hukuku.............. 64
bb) 1982 Anayasası Sonrası Dönem...................................................... 66
cc) Yeni TCK Sonrası Dönem................................................................... 67
IV. Çevre Ceza Hukukunun Koruduğu Hukukî Değer.............................................. 69
1. Hukukî Değerlerin Ceza Hukukundaki Önemi ve Anlamı......................... 69
2. Çevreye Karşı Suçların Koruduğu Hukukî Değerleri Açıklayan Teoriler. 72
a) Saf Antropozentrik (İnsanmerkezli) Kuram........................................... 72
aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz............................ 73
b) Saf Ekolojik Kuram.................................................................................... 75
aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz............................ 76
c) İdarî Kuram.................................................................................................. 78
aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz............................ 79
d) Antipozentrik ve Ekolojik Kuramlarını “Uzlaştıran” (Karma) Arabulucu Kuram-------------------- 80
aa) Görüşümüz............................................................................................ 86
V. Çevre Suçlarının Özellikleri ve Tabiatları.............................................................. 90
1. Atıf Suçları (Blankettstraftatbestände) Olarak Çevre Suçları ve
Çevre Ceza Hukukunun İdâre Hukukuna Bağımlılığı............................... 90
a) Atıf türleri...................................................................................................... 91
b) Çevre Ceza Hukukunda Atıf Tekniğine Başvurma Zorunluluğu...... 92
2. .. Atıflarla Ceza Hukukunun İdâreye Bağlanması ve İdâreye Bağımlılık Türleri----------------------------- 93
a) İdâreye Bağımlılık Türleri......................................................................... 93
aa) İdârî Kavramlara Bağımlılık: Kavramsal Bağımlılık.................. 93
bb) İdâre Hukukuna Bağımlılık: Hukuksal Bağımlılık...................... 93
cc) İdârî İşlemlere Bağımlılık: İşlemsel Bağımlılık.............................. 94
dd) İdârî Yargı Kararlarına Bağımlılık: Yargısal Bağımlılık............. 95
ee) İdârî Sözleşmelere Bağımlılık: Sözleşmeden Doğan Bağımlılık. 95
b) Çevre Ceza Hukukunun İdâre Hukukuna Bağlılığının Getirdiği Anayasal Sorunlar----------------- 95
c) Hukuk Düzeninin Bütünlüğü İlkesi ve Çevre Ceza Hukukunun Müstâkilliği------------------------- 101
d) İdârî İzinlere Bağlılık ile İlgili Temel Hususlar.................................... 102
aa) İdârî İznin Tabiatı: Tipikliği Ortadan Kaldıran Bir Sebep mi Hukuka Uygunluk Sebebi mi? 102
bb) İznin Kapsamı ve Sınırları............................................................... 104
cc) Hukuka Aykırı İdârî İşlemin, İzin ya da Ruhsatın Çevre Ceza Hukukuna Etkisi------------- 105
dd) Hukuka Aykırı İzin Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Yaratabilir mi?---------------------- 105
3. Tehlike Suçu Olarak Çevre Suçları................................................................ 111
a) Tehlike Suçu Türleri.................................................................................. 112
aa) ............................................................................... Soyut Tehlike Suçları-------------------------------- 113
bb) Potansiyel Tehlike Suçları................................................................ 114
cc) Somut Tehlike Suçları....................................................................... 117
dd) Zarar (Netice) Suçları........................................................................ 119
(1).. Çevreye Karşı Suçların Doğası: Tehlike ve Zarar Suçları.. 119
4. Özgü Suç Olarak Çevre Suçları...................................................................... 128
a) Herkes Tarafından İşlenebilen Suçlar - Genel Suçlar......................... 128
b) Özgü Suçlar................................................................................................ 129
aa) Özgü Suçların Görünüş Şekilleri...................................................... 131
(1).. Bizzatî Suçlar.............................................................................. 131
(2).. Yükümlülük Suçları................................................................... 131
(3).. Saik ya da Amaç Öngören Suçlar........................................... 132
c) Özgü ve Genel Suç Olarak Çevre Suçları.............................................. 132
d) ACK m. 14: Başkaları Adına Hareket.................................................. 136
2.Kısım
Çevreye Karşı Suçlarda Genel Hükümler Sorunları
I. Sınıraşan Çevre Kirlilikleri ve Çevre Karşı Suçlar.............................................. 141
1. Alman Ceza Kanunu’nun Yer Bakımından Uygulama Alanı................ 142
2. Türk Ceza Kanunu’nun Yer Yönünden Uygulama Alanı........................ 144
3. Çevre Suçlarında Fiilin İşlendiği Yer............................................................. 147
a) Alman ve Türk Ceza Kanunu’na Göre Fiilin İşlendiği Yer................ 147
aa) Hareketin İcrâ Edildiği ya da İhmâl Edildiği Yer......................... 149
bb) Neticenin Gerçekleştiği Yer: Soyut Tehlike ve Somut Tehlike Suçlarında Netice?------------- 152
II. Çevreye Karşı Suçlarda Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet Sorunları............ 154
1. Genel Olarak Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet......................................... 155
a) Nedensellik Bağını Açıklayan Teoriler................................................. 156
aa) Uygun İlliyet Teorisi (Adäquanztheorie) ve Karma Uygunluk Kuramı---------------------------- 156
bb) Beşerî Sebebiyet Teorisi.................................................................... 158
cc) Yasaya Uygun Bağlantılar Öğretisi
(die Lehre vom gesetzmäßigen Zusammenhang)........................ 159
dd) Şart Teorisi (Bedingungstheorie)..................................................... 161
b) Objektif İsnâdîyet (objektive Zurechnung)......................................... 162
aa) Nesnel Yüklenebilirliğin Doğası....................................................... 162
bb) Objektif İsnâdîyetin İçeriği ve Kapsamı....................................... 165
cc) Nedenlerin çokluğu: Özellikle Alternatif, Kümülâtif ve Atipik Nedensellik----------------------- 167
2. Çevreye Karşı Suçlarda Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet...................... 170
a) Çevre Suçunda Neticeyi Belirlemedeki Zorluk: Hangi Hava, Hangi Su, Hangi Toprak?---------- 171
aa) Asgarîlik Koşulu: “Çevreye Zarar Verecek Şekilde” Olma ve Buna Yönelik Eleştiriler------- 172
b) Birden Fazla Etmenin Bir Araya Gelmesi ile (Kümülâtif) Ortaya Çıkan Nedensellik Sorunları-- 176
aa) Summasyon ve Sinerjik Efektler..................................................... 177
bb) Kümülâtif Etkilerde Nedensellik Sorunları.................................... 178
(1).. Topyekün Neticenin Her Bir Faile İsnâdı.............................. 179
(a).. Görüşümüz.......................................................................... 182
(2).. Neticenin Kısmî İsnâdı............................................................. 183
(a).. Görüşümüz.......................................................................... 189
cc) Hatalı Ürünleri Geri Çağırmama ve Topluluk Kararlarında Nedensellik Sorunları------------- 191
(1).. Ekonomi Ceza Hukukundan Çevre Ceza Hukukuna Geçiş 191
(2).. Federal Mahkeme’nin Ürünlerden Doğan Cezaî
Sorumluluğa Yönelik Tavrı...................................................... 192
(3).. Çevreye Zararlı Ürünü Geri Çekmeme ve Nedensellik....... 195
(4).. Topluluk Kararlarında (Kollegialentscheidungen)
Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet........................................... 196
(a).. Federal Mahkeme ve Baskın Görüşün Konuya Yaklaşımı: Kümülâtif Nedensellik 197
(b).. Alternatif Nedensellik?...................................................... 198
(c).. Yasaya Uygun Koşullar Kuramı..................................... 198
(d).. Görüşümüz.......................................................................... 199
III. Çevreye Karşı Suçlarda Taksir.............................................................................. 200
1. Taksir Tanımı.................................................................................................... 202
2. Taksirin Görününüş Şekilleri........................................................................... 203
3. Taksirden Doğan Cezaî Sorumluluğa İlişkin Temel İlkeler...................... 204
a) Tipikliğin Ana Unsurları: Maddî Unsur Olarak Objektif Özen Yükümlülüğünün Tespiti ve Sınırlandırılması 205
aa) Özene Aykırılığın Belirlenmesinde Ölçüt: Objektif Değerlendirme 207
bb) Özen Aykırılığa Yönelik Sınırlandırmalar.................................... 208
cc) Özen Yükümlülüğe Aykırılığın Nesnel Yüklenebilirliği............... 208
b) Taksirli Suçlarda Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................ 210
4. Eko-Audit’e Katılım......................................................................................... 210
IV. Çevreye Karşı Suçlar ve İhmâlkârlık................................................................... 211
1. Garantörsel İhmâlî Suçlara İlişkin Genel Bir Hükmün Olmaması: Kanunîlik İlkesi ve Kıyas Yasağının İhlâli? 213
a) Öğretideki Görüşler.................................................................................... 213
b) Görüşümüz................................................................................................. 214
2. Türk ve Alman Ceza Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlardan Sorumluluğa İlişkin Temel İlkeler 215
a) Alman Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlar................................... 215
b) Türk Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlar....................................... 218
aa) İhmâl Kavramı................................................................................... 219
bb) Olanak Dâhilindeki İcrâî Hareket.................................................. 219
cc) İhmâlî Hareketle Netice [ya da Somut/Potansiyel Tehlike] Arasında Nedensellik Bağı ve Objektif İsnâdîyet 220
dd) Garantörlük Konumu: Garantörlük Kaynakları ve Yükümlülük Türleri-------------------------- 221
(1).. Kanundan Doğan Garantörlük................................................ 222
(2).. Sözleşmeden Doğan Garantörlük........................................... 223
(3).. Öngelen Tehlikeli Eylemden Doğan Garantörlük................. 223
V. Çevreye Karşı Suçlar ve İştirâk............................................................................. 225
1. Türk ve Alman Ceza Hukukunda İştirâka İlişkin Temel İlkeler............. 225
a) Faillik........................................................................................................... 226
aa) Doğrudan (Tek Başına, Müstâkil) Faillik...................................... 226
bb) Dolaylı Faillik..................................................................................... 227
(1).. Organize Örgütün Gücünden Faydalanarak İrâde Üzerinde Hâkimiyete Dayalı Dolaylı Faillik 230
(2).. İşletmelerde ya da Firmalarda Üsttekinin Alttaki Kişi Bakımından Dolaylı Failliği?---- 232
(3).. Görüşümüz.................................................................................. 234
cc) Birlikte (Müşterek) Faillik.................................................................. 235
dd) Yanyana Faillik.................................................................................. 239
b) Suça katılma (şeriklik: azmettirme ve yardım etme)......................... 240
aa) Azmettirme......................................................................................... 241
bb) Yardım Eden...................................................................................... 243
c) Bağlılık kuralı............................................................................................ 246
VI. Özel ve Kamu Kuruluşunda Çalışanların Çevreye Karşı İşledikleri İcrâî,
İhmâlî Fiilinden Cezaî Sorumlulukları................................................................. 249
1. Özel İşletmelerde Çalışanlarının Cezaî Sorumluluğu................................ 249
a. Sorumluyu Bulmak İçin Yöntem Seçimi.............................................. 250
b. Fail Olarak İşletme Çalışanı................................................................... 252
aa) Yatay (Horizontal) Düzlem İş İlişkilerinde Cezaî Sorumluluk.. 253
(1).. Yöneticilerin Çevreye Zararlı Üründen Doğan
Sorumlulukları............................................................................ 256
(2).. Yöneticilerin Kurul Hâlinde Karar Alması ve İştirâkten Sorumlulukları-------------------- 258
bb) Dikey (Vertikal) Düzlem İş İlişkilerinde Cezaî Sorumluluk....... 260
(1).. Amirin Altındakine Hukuka Aykırı Emir Vermesi: İcrâî Hareketten Doğan Sorumluluk 260
(2).. İdârî Seviyede Dikey Etki Gösteren Yükümlülükler:
İhmâlî Hareketten Sorumluluk............................................... 262
cc) Firmalara Danışmanlık Yapan Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumlulukları---------------------- 263
(1).. Almanya’da Çevre Görevlilerinin Görev ve
Yükümlülükleri........................................................................... 264
(2).. Türkiye’de Çevre Görevlilerinin Görev ve
Yükümlülükleri........................................................................... 265
(3).. Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumlulukları............................ 269
(a).. Dışarıdan Görevlendirilmiş Çevre Görevlilerinin
Cezaî Sorumluluğu............................................................. 269
(b).. Ayrıca Firmada Çalışan Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğu---------------------- 272
2. Kamu Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğu...................................................... 273
a) Kamu Görevlisinin Bizzat “İşletmeci” Olarak Çevreye
Zarar Vermesi............................................................................................ 275
aa) Alman Federal Mahkemesi’nin Belediye Başkanı Kararı......... 277
bb) Türk Hukukunda Belediye Başkanı ve Meclis Üyelerinin İşletmeci Olarak Cezaî Sorumluluğu? 278
b) Kamu Görevlisinin Görevinden Kaynaklanan Yükümlülükleri
İhlâl Etmesi................................................................................................ 280
aa) Yok Hükmünde İzin veya Ruhsat Vermeden Sorumluluk?...... 281
bb) Hukukun Kötüye Kullanılmasından Dolayı Sorumluluk
(ACK m. 330d I V)?.......................................................................... 282
cc) Hakkın Kötüye Kullanılması Dışında Kalan Hukuka Aykırı İzinlerden Dolayı Cezaî Sorumluluk? 283
dd) Hatalı Verilen İzin veya Ruhsatın Sonradan Geri Alınmaması? 287
(1).. Kamu Görevlisinin Garantörlüğünün Kaynağı?................... 288
(a).. Gözetim Yükümlülüğü...................................................... 288
(b).. Koruma Yükümlülüğü....................................................... 289
(2).. Kamu Görevlisinin Garantörlüğünün Kapsamı.................... 292
ee) Üçüncü Kişilerin Çevreye Zarar Verici Eylemlerime Kamu Görevlisinin Sessiz Kalması----- 294
ff) Suçu Bildirme Yükümlülüğünü İhlâl
(ACK m. 258 – TCK m. 279)?......................................................... 295
c) Kamu Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğunda Takdir
Yetkisinin Rolü.......................................................................................... 297
3. Kısım
Çevre Ceza Hukuku Özel Hükümler
I. ACK’da Yer Alan Çevreye Karşı Suçlar Kapsamında Geçerli Olan
Tanımlar.................................................................................................................... 304
II. TCK’daki Çevreye Karşı Suçlarda Zaman Bakımından Uygulanma........... 305
III. TCK’daki Çevreye Karşı Suçlar Bakımından De Lege Ferenda Öneriler..... 307
IV. Alman Ceza Kanunu’nda Çevreyi Kirletme Suçları.......................................... 313
1. Suların Kirletilmesi Suçu ACK m. 324.......................................................... 313
a) Tipiklik........................................................................................................ 315
aa) Maddî Unsurlar.................................................................................. 315
(1).. Sular.............................................................................................. 315
(2).. Suların Kirletilmesi ya da Sair Şekillerde Özelliklerinin Olumsuz Değiştirilmesi------------ 318
(3).. Fail................................................................................................ 323
bb) Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 323
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 323
2. Toprağın Kirletilmesi Suçu ACK m. 324 a................................................... 324
a) Tipiklik........................................................................................................ 326
aa) Maddî Unsurlar.................................................................................. 326
(1).. Toprak.......................................................................................... 326
(2).. Madde Karıştırmak, Nüfuz Ettirmek, Serbest Bırakmak.. 328
(3).. Tipik Netice................................................................................. 331
(4).. İdâre Hukuku Yükümlülüklerinin İhlâli................................ 334
bb) Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 338
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 339
3. Havanın Kirletilmesi Suçu ACK m. 325....................................................... 339
a) Tipiklik........................................................................................................ 341
aa) ............................................................ Maddî Unsurlar (ACK m. 325 I)-------------------------------- 341
(1).. Tesis (İşletme Tesisleri, Makinalar)......................................... 341
(2).. Tesisin İşletimi Sırasında.......................................................... 343
(3).. Netice: Havada Değişiklik........................................................ 344
(4).. Zarar Vermeye Uygunluk......................................................... 346
(5).. Tehlikeye Atılan Hukukî Değerler.......................................... 347
(6).. İdâre Hukuku Yükümlülüklerini İhlâl.................................... 348
bb) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 II)................................................... 350
cc) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 III).................................................. 352
dd) Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 353
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 354
4. Atıklarla İzne Aykırı İştigâl ACK m. 326.................................................... 354
a) Tipiklik........................................................................................................ 356
aa) Maddî Unsur (Atıkların İzinsiz İşletilmesi ACK m. 326 I)......... 357
(1).. Atık............................................................................................... 357
(a).. Sübjektif Atıklar........................
Önsöz 7
İçindekiler 10
Kısaltmalar 23
1. Kısım
Çevre Ceza Hukukuna Giriş
I. Çevre Ceza Hukukunun Önemi ve Varoluş Gerekçesi 27
1. Yaşanan Çevre Felaketleri ve Çevreye Karşı Suçların Kriminal Politik Anlamı 27
2. Neden Çevre Ceza Hukuku: Çevrenin Korunmasının Ceza Hukukunun Konusu Olması Süreci 30
3. Çevre Ceza Hukukunun Varoluş Gerekçesi 33
II. Çevre Ceza Hukukunun Tanımı, Kaynakları ve İşlevi 35
1. Çevre ceza hukuku: “Dünya Çevre Ceza Hukuku” mu
“Uzay Çevre Ceza Hukuku” mu? 35
2. Dar Anlamda Çevre Ceza Hukuku: ACK ve TCK’daki Çevreye Karşı Suçlar 37
3. Çevre Ceza Hukukunun Kaynakları 38
a) Çevre Ceza Hukukunun Uluslararası Kaynakları 38
aa) Türkiye’nin Taraf Olduğu Uluslarası Çevre Sözleşmeleri 42
b) Ulusal Kaynaklar 43
4. Çevre Ceza Hukukunun İşlevi 47
III. Çevre Ceza Hukukunun Tarihsel Gelişimi 49
1. Çevre Ceza Hukukunun İlk Aşamaları 49
a) Almanya’daki Durum 49
b) Türkiye’deki Durum 51
aa) Osmanlı’da Çevre Ceza Hukuku 51
2. Çağdaş Çevre Ceza Hukukunun Gelişimi 56
a) Almanya’da Modern Çevre Ceza Hukukuna Geçiş Süreci 57
aa) Çevre Ceza Hukukunun Yan Ceza Hukuku Olduğu Evre 57
bb) Çevre Ceza Hukukunun Dar Anlamda Ceza Hukuku Olması 58
cc) Çevre Ceza Hukukunun Kodifikasyonu 60
dd) Çevre Ceza Hukukunun Avrupalılaşması 62
b) Türkiye’de Modern Çevre Ceza Hukukuna Geçiş Süreci 64
aa) 1982 Anayasası Öncesi Dönemde Çevre Ceza Hukuku 64
bb) 1982 Anayasası Sonrası Dönem 66
cc) Yeni TCK Sonrası Dönem 67
IV. Çevre Ceza Hukukunun Koruduğu Hukukî Değer 69
1. Hukukî Değerlerin Ceza Hukukundaki Önemi ve Anlamı 69
2. Çevreye Karşı Suçların Koruduğu Hukukî Değerleri Açıklayan Teoriler 72
a) Saf Antropozentrik (İnsanmerkezli) Kuram 72
aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz 73
b) Saf Ekolojik Kuram 75
aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz 76
c) İdarî Kuram 78
aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz 79
d) Antipozentrik ve Ekolojik Kuramlarını “Uzlaştıran” (Karma) Arabulucu Kuram 80
aa) Görüşümüz 86
V. Çevre Suçlarının Özellikleri ve Tabiatları 90
1. Atıf Suçları (Blankettstraftatbestände) Olarak Çevre Suçları ve
Çevre Ceza Hukukunun İdâre Hukukuna Bağımlılığı 90
a) Atıf türleri 91
b) Çevre Ceza Hukukunda Atıf Tekniğine Başvurma Zorunluluğu 92
2. Atıflarla Ceza Hukukunun İdâreye Bağlanması ve İdâreye Bağımlılık Türleri 93
a) İdâreye Bağımlılık Türleri 93
aa) İdârî Kavramlara Bağımlılık: Kavramsal Bağımlılık 93
bb) İdâre Hukukuna Bağımlılık: Hukuksal Bağımlılık 93
cc) İdârî İşlemlere Bağımlılık: İşlemsel Bağımlılık 94
dd) İdârî Yargı Kararlarına Bağımlılık: Yargısal Bağımlılık 95
ee) İdârî Sözleşmelere Bağımlılık: Sözleşmeden Doğan Bağımlılık 95
b) Çevre Ceza Hukukunun İdâre Hukukuna Bağlılığının Getirdiği Anayasal Sorunlar 95
c) Hukuk Düzeninin Bütünlüğü İlkesi ve Çevre Ceza Hukukunun Müstâkilliği 101
d) İdârî İzinlere Bağlılık ile İlgili Temel Hususlar 102
aa) İdârî İznin Tabiatı: Tipikliği Ortadan Kaldıran Bir Sebep mi Hukuka Uygunluk Sebebi mi? 102
bb) İznin Kapsamı ve Sınırları 104
cc) Hukuka Aykırı İdârî İşlemin, İzin ya da Ruhsatın Çevre Ceza Hukukuna Etkisi 105
dd) Hukuka Aykırı İzin Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Yaratabilir mi? 105
3. Tehlike Suçu Olarak Çevre Suçları 111
a) Tehlike Suçu Türleri 112
aa) Soyut Tehlike Suçları 113
bb) Potansiyel Tehlike Suçları 114
cc) Somut Tehlike Suçları 117
dd) Zarar (Netice) Suçları 119
(1) Çevreye Karşı Suçların Doğası: Tehlike ve Zarar Suçları 119
4. Özgü Suç Olarak Çevre Suçları 128
a) Herkes Tarafından İşlenebilen Suçlar - Genel Suçlar 128
b) Özgü Suçlar 129
aa) Özgü Suçların Görünüş Şekilleri 131
(1) Bizzatî Suçlar 131
(2) Yükümlülük Suçları 131
(3) Saik ya da Amaç Öngören Suçlar 132
c) Özgü ve Genel Suç Olarak Çevre Suçları 132
d) ACK m. 14: Başkaları Adına Hareket 136
2.Kısım
Çevreye Karşı Suçlarda Genel Hükümler Sorunları
I. Sınıraşan Çevre Kirlilikleri ve Çevre Karşı Suçlar 141
1. Alman Ceza Kanunu’nun Yer Bakımından Uygulama Alanı 142
2. Türk Ceza Kanunu’nun Yer Yönünden Uygulama Alanı 144
3. Çevre Suçlarında Fiilin İşlendiği Yer 147
a) Alman ve Türk Ceza Kanunu’na Göre Fiilin İşlendiği Yer 147
aa) Hareketin İcrâ Edildiği ya da İhmâl Edildiği Yer 149
bb) Neticenin Gerçekleştiği Yer: Soyut Tehlike ve Somut Tehlike Suçlarında Netice? 152
II. Çevreye Karşı Suçlarda Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet Sorunları 154
1. Genel Olarak Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet 155
a) Nedensellik Bağını Açıklayan Teoriler 156
aa) Uygun İlliyet Teorisi (Adäquanztheorie) ve Karma Uygunluk Kuramı 156
bb) Beşerî Sebebiyet Teorisi 158
cc) Yasaya Uygun Bağlantılar Öğretisi
(die Lehre vom gesetzmäßigen Zusammenhang) 159
dd) Şart Teorisi (Bedingungstheorie) 161
b) Objektif İsnâdîyet (objektive Zurechnung) 162
aa) Nesnel Yüklenebilirliğin Doğası 162
bb) Objektif İsnâdîyetin İçeriği ve Kapsamı 165
cc) Nedenlerin çokluğu: Özellikle Alternatif, Kümülâtif ve Atipik Nedensellik 167
2. Çevreye Karşı Suçlarda Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet 170
a) Çevre Suçunda Neticeyi Belirlemedeki Zorluk: Hangi Hava, Hangi Su, Hangi Toprak? 171
aa) Asgarîlik Koşulu: “Çevreye Zarar Verecek Şekilde” Olma ve Buna Yönelik Eleştiriler 172
b) Birden Fazla Etmenin Bir Araya Gelmesi ile (Kümülâtif) Ortaya Çıkan Nedensellik Sorunları 176
aa) Summasyon ve Sinerjik Efektler 177
bb) Kümülâtif Etkilerde Nedensellik Sorunları 178
(1) Topyekün Neticenin Her Bir Faile İsnâdı 179
(a) Görüşümüz 182
(2) Neticenin Kısmî İsnâdı 183
(a) Görüşümüz 189
cc) Hatalı Ürünleri Geri Çağırmama ve Topluluk Kararlarında Nedensellik Sorunları 191
(1) Ekonomi Ceza Hukukundan Çevre Ceza Hukukuna Geçiş 191
(2) Federal Mahkeme’nin Ürünlerden Doğan Cezaî
Sorumluluğa Yönelik Tavrı 192
(3) Çevreye Zararlı Ürünü Geri Çekmeme ve Nedensellik 195
(4) Topluluk Kararlarında (Kollegialentscheidungen)
Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet 196
(a) Federal Mahkeme ve Baskın Görüşün Konuya Yaklaşımı: Kümülâtif Nedensellik 197
(b) Alternatif Nedensellik? 198
(c) Yasaya Uygun Koşullar Kuramı 198
(d) Görüşümüz 199
III. Çevreye Karşı Suçlarda Taksir 200
1. Taksir Tanımı 202
2. Taksirin Görününüş Şekilleri 203
3. Taksirden Doğan Cezaî Sorumluluğa İlişkin Temel İlkeler 204
a) Tipikliğin Ana Unsurları: Maddî Unsur Olarak Objektif Özen Yükümlülüğünün Tespiti ve Sınırlandırılması 205
aa) Özene Aykırılığın Belirlenmesinde Ölçüt: Objektif Değerlendirme 207
bb) Özen Aykırılığa Yönelik Sınırlandırmalar 208
cc) Özen Yükümlülüğe Aykırılığın Nesnel Yüklenebilirliği 208
b) Taksirli Suçlarda Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 210
4. Eko-Audit’e Katılım 210
IV. Çevreye Karşı Suçlar ve İhmâlkârlık 211
1. Garantörsel İhmâlî Suçlara İlişkin Genel Bir Hükmün Olmaması: Kanunîlik İlkesi ve Kıyas Yasağının İhlâli? 213
a) Öğretideki Görüşler 213
b) Görüşümüz 214
2. Türk ve Alman Ceza Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlardan Sorumluluğa İlişkin Temel İlkeler 215
a) Alman Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlar 215
b) Türk Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlar 218
aa) İhmâl Kavramı 219
bb) Olanak Dâhilindeki İcrâî Hareket 219
cc) İhmâlî Hareketle Netice [ya da Somut/Potansiyel Tehlike] Arasında Nedensellik Bağı ve Objektif İsnâdîyet 220
dd) Garantörlük Konumu: Garantörlük Kaynakları ve Yükümlülük Türleri 221
(1) Kanundan Doğan Garantörlük 222
(2) Sözleşmeden Doğan Garantörlük 223
(3) Öngelen Tehlikeli Eylemden Doğan Garantörlük 223
V. Çevreye Karşı Suçlar ve İştirâk 225
1. Türk ve Alman Ceza Hukukunda İştirâka İlişkin Temel İlkeler 225
a) Faillik 226
aa) Doğrudan (Tek Başına, Müstâkil) Faillik 226
bb) Dolaylı Faillik 227
(1) Organize Örgütün Gücünden Faydalanarak İrâde Üzerinde Hâkimiyete Dayalı Dolaylı Faillik 230
(2) İşletmelerde ya da Firmalarda Üsttekinin Alttaki Kişi Bakımından Dolaylı Failliği? 232
(3) Görüşümüz 234
cc) Birlikte (Müşterek) Faillik 235
dd) Yanyana Faillik 239
b) Suça katılma (şeriklik: azmettirme ve yardım etme) 240
aa) Azmettirme 241
bb) Yardım Eden 243
c) Bağlılık kuralı 246
VI. Özel ve Kamu Kuruluşunda Çalışanların Çevreye Karşı İşledikleri İcrâî, İhmâlî Fiilinden Cezaî Sorumlulukları 249
1. Özel İşletmelerde Çalışanlarının Cezaî Sorumluluğu 249
a. Sorumluyu Bulmak İçin Yöntem Seçimi 250
b. Fail Olarak İşletme Çalışanı 252
aa) Yatay (Horizontal) Düzlem İş İlişkilerinde Cezaî Sorumluluk 253
(1) Yöneticilerin Çevreye Zararlı Üründen Doğan
Sorumlulukları 256
(2) Yöneticilerin Kurul Hâlinde Karar Alması ve İştirâkten Sorumlulukları 258
bb) Dikey (Vertikal) Düzlem İş İlişkilerinde Cezaî Sorumluluk 260
(1) Amirin Altındakine Hukuka Aykırı Emir Vermesi: İcrâî Hareketten Doğan Sorumluluk 260
(2) İdârî Seviyede Dikey Etki Gösteren Yükümlülükler:
İhmâlî Hareketten Sorumluluk 262
cc) Firmalara Danışmanlık Yapan Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumlulukları 263
(1) Almanya’da Çevre Görevlilerinin Görev ve
Yükümlülükleri 264
(2) Türkiye’de Çevre Görevlilerinin Görev ve
Yükümlülükleri 265
(3) Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumlulukları 269
(a) Dışarıdan Görevlendirilmiş Çevre Görevlilerinin
Cezaî Sorumluluğu 269
(b) Ayrıca Firmada Çalışan Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğu 272
2. Kamu Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğu 273
a) Kamu Görevlisinin Bizzat “İşletmeci” Olarak Çevreye
Zarar Vermesi 275
aa) Alman Federal Mahkemesi’nin Belediye Başkanı Kararı 277
bb) Türk Hukukunda Belediye Başkanı ve Meclis Üyelerinin İşletmeci Olarak Cezaî Sorumluluğu? 278
b) Kamu Görevlisinin Görevinden Kaynaklanan Yükümlülükleri
İhlâl Etmesi 280
aa) Yok Hükmünde İzin veya Ruhsat Vermeden Sorumluluk? 281
bb) Hukukun Kötüye Kullanılmasından Dolayı Sorumluluk
(ACK m. 330d I V)? 282
cc) Hakkın Kötüye Kullanılması Dışında Kalan Hukuka Aykırı İzinlerden Dolayı Cezaî Sorumluluk? 283
dd) Hatalı Verilen İzin veya Ruhsatın Sonradan Geri Alınmaması? 287
(1) Kamu Görevlisinin Garantörlüğünün Kaynağı? 288
(a) Gözetim Yükümlülüğü 288
(b) Koruma Yükümlülüğü 289
(2) Kamu Görevlisinin Garantörlüğünün Kapsamı 292
ee) Üçüncü Kişilerin Çevreye Zarar Verici Eylemlerime Kamu Görevlisinin Sessiz Kalması 294
ff) Suçu Bildirme Yükümlülüğünü İhlâl
(ACK m. 258 – TCK m. 279)? 295
c) Kamu Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğunda Takdir
Yetkisinin Rolü 297
3. Kısım
Çevre Ceza Hukuku Özel Hükümler
I. ACK’da Yer Alan Çevreye Karşı Suçlar Kapsamında Geçerli Olan Tanımlar 304
II. TCK’daki Çevreye Karşı Suçlarda Zaman Bakımından Uygulanma 305
III. TCK’daki Çevreye Karşı Suçlar Bakımından De Lege Ferenda Öneriler 307
IV. Alman Ceza Kanunu’nda Çevreyi Kirletme Suçları 313
1. Suların Kirletilmesi Suçu ACK m. 324 313
a) Tipiklik 315
aa) Maddî Unsurlar 315
(1) Sular 315
(2) Suların Kirletilmesi ya da Sair Şekillerde Özelliklerinin Olumsuz Değiştirilmesi 318
(3) Fail 323
bb) Manevî Unsur: Kasıt 323
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 323
2. Toprağın Kirletilmesi Suçu ACK m. 324 a 324
a) Tipiklik 326
aa) Maddî Unsurlar 326
(1) Toprak 326
(2) Madde Karıştırmak, Nüfuz Ettirmek, Serbest Bırakmak 328
(3) Tipik Netice 331
(4) İdâre Hukuku Yükümlülüklerinin İhlâli 334
bb) Manevî Unsur: Kasıt 338
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 339
3. Havanın Kirletilmesi Suçu ACK m. 325 339
a) Tipiklik 341
aa) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 I) 341
(1) Tesis (İşletme Tesisleri, Makinalar) 341
(2) Tesisin İşletimi Sırasında 343
(3) Netice: Havada Değişiklik 344
(4) Zarar Vermeye Uygunluk 346
(5) Tehlikeye Atılan Hukukî Değerler 347
(6) İdâre Hukuku Yükümlülüklerini İhlâl 348
bb) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 II) 350
cc) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 III) 352
dd) Manevî Unsur: Kasıt 353
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 354
4. Atıklarla İzne Aykırı İştigâl ACK m. 326 354
a) Tipiklik 356
aa) Maddî Unsur (Atıkların İzinsiz İşletilmesi ACK m. 326 I) 357
(1) Atık 357
(a) Sübjektif Atıklar 361
(b) Objektif Atık Kavramı 362
(c) İmhâ Edilecek Atıklar ve Değerlendirilecek Atıklar 364
(d) Yan Ürünler 365
(e) Tehlikeli Atıklar 365
(f) Zehirleri ya da İnsan veya Hayvanlara Bulaştırılması Genel Tehlike Yaratan Hastalık Ajanlarını İçeren ya da [Bunları] Meydana Getirebilecek Atıklar 365
(g) İnsanlar İçin Kanserojen Olan, Üremeyi Tehlikeye
Atan ya da Genomlarını Değiştirebilen Atıklar 367
(h) Patlama Tehlikesi Olan, Kendiliğinden Yanabilen [Yanıcı] ya da Cüz’î Miktarda Olmayan Radyoaktif Atıklar 367
(ı) Türü, Tabiatı ya da Miktarına Göre Sularda, Havada ya da Toprakta Kalıcı Kirlenmeye ya da Sair Olumsuz Değişikliklere ya da Hayvanların ya da Bitkilerin Varlığını Tehlike Atmaya Uygun Olan Atıklar 368
(2) Tipik hareketler: Toplamak, Nakletmek, İşlemek, Değerlendirmek, Depolamak, Yerleştirmek, Boşaltmak, Ortadan Kaldırmak, Ticaretini Yapmak, Aracılık Etmek ya da Sair Şekilde İşletmek 369
(3) İdâre Hukukuna Aykırılık 372
(4) Minimallik Koşulu 372
bb) Maddî Unsurlar (İzinsiz Atık Nakli ACK m. 326 II) 373
cc) Maddî Unsurlar (Radyoaktif Maddelerin Nakledilmemesi
ACK m. 326 III) 373
dd) Manevî Unsur: Kasıt 374
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 375
5. Çevre Suçlarının Özel Ağır Hâlleri ACK m. 330 375
a) Kurallaşmış Örnekler (fıkra 1 cümle 2) 376
aa) Failin, Sular, Toprak ya da ACK m. 329 III Kapsamındaki Koruma Alanına, Zarar Hiç Ortadan Kaldırılamayacak Şekilde [ya da] Sadece Olağanüstü Uğraşılarla Zarara Son Verilebilecek Şekilde ya da Ancak Çok Uzun Bir Zaman Geçtikten Sonra Ortadan Kaldırılabilecek Şekilde Zarar Vermesi 377
bb) Failin, Kamusal Su Tedarikini Tehlikeye Atması 377
cc) Failin, Sıkı Koruma Altındaki Türden Hayvan ya da Bitkilerin Varlığına Kalıcı Zarar Vermesi ya da 378
dd) Failin, Kâr Hırsı ile Hareket Etmesi 378
b) Nitelikli Hâller (fıkra 2 bent 1, 2) 378
6. Zehir Salma Yoluyla Ağır Tehlike Yaratma Suçu ACK m. 330 a 380
a) Tipiklik 381
aa) Maddî Unsurları 382
bb) Manevî Unsur: Kasıt 383
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 383
7. Etkili Pişmanlık ACK m. 330 b 384
V. Türk Ceza Kanunu’nda Çevrenin Kasten Kirletilmesi Suçu TCK m. 181 385
1. “Çevrenin Kirletilmesi” Madde Başlığının Anlamı 386
2. Çevreyi Kasten Kirletme Suçunun Doğası 388
3. Atık veya Artıkları Toprağa, Suya veya Havaya Vermek TCK m. 181 I 389
a) Tipiklik 389
aa) Maddî Unsurlar 389
(1) Toprak 390
(2) Su 391
(3) Hava 394
(4) Atık veya Artıkları 395
(a) İdâre Hukukuna Kavramsal Bağlılık: İdâre Hukukunda Atık Kavramı 395
(b) Ceza Hukukunda Atık Kavramı 396
(c) Üst Kavram Olarak Atık Kavramı: Artık? 397
(d) Atık Türleri 398
(e) Kişisel ve Evsel Atıkların Akibeti? 400
(5) İlgili Kanunlarla Belirlenen Teknik Usûllere Aykırı
Olarak ve 402
(a) Normun Koruma Amacına Hizmet Eden Yazılı
Mevzuat 403
(b) Teknik Usûllere Aykırı Olarak 405
(6) Çevreye Zarar Verecek Şekilde 407
(a) “Çevre” Nedir? 407
(b) Suya, Toprağa, Havaya veya Canlılara Zarar Verecek Şekilde 409
(c) Zarar Verecek Şekilde: Olumsuzluk Potansiyeli
Taşımak 412
(7) Vermek 416
(8) Fail 417
bb) Manevî Unsur: Kasıt 417
b) Hukuka Aykırılık 418
c) Kusurluluk 418
d) Teşebbüs 418
e) İştirâk 419
f) İçtimâ 419
g) Ne Bis İn İdem İlkesi ile Suç-Kabahat İçtimâî 420
aa) Çevreye Karşı İşlenen Bir Haksızlıktan İki Kere Cezalandırma: Kabahat ve Suç Arasında İki Kere Cezalandırma Yasağı? 420
(1) Ne Bis İn İdem İlkesi 422
(a) Görüşümüz 423
bb) Suçlarla Kabahatler Arasında İçtimâ 425
(1) Görüşümüz 426
4. Atık/Artıkları İzinsiz Ülkeye Sokma Suçu TCK m. 181 II 429
a) Tipiklik 430
aa) Maddî Unsurlar 430
(1) Atık veya Artıkları 430
(2) Ülkeye Sokan 430
(3) Fail 432
bb) Manevî Unsurlar: Kasıt 432
b) Hukuka Aykırılık 433
c) Kusurluluk 434
d) Teşebbüs 434
e) İçtimâ 434
5. TCK m. 181 III ve IV 435
a) 3. Fıkra: Atık veya Artıkların Toprakta, Suda veya Havada Kalıcı Özellik Göstermesi 435
b) 4.Fıkra: Bir ve İkinci Fıkralarda Tanımlanan Fiillerin, İnsan veya Hayvanlar Açısından Tedavisi Zor Hastalıkların Ortaya Çıkmasına, Üreme Yeteneğinin Körelmesine, Hayvanların veya Bitkilerin Doğal Özelliklerini Değiştirmeye Neden Olabilecek Niteliklere Sahip Olan Atık veya Artıklarla İlgili Olarak 437
c) İçtimâ 439
6. Tüzel Kişiliğe Yönelik Yaptırımlar 439
a) Tüzel Kişilerin Cezaî Sorumluluğu De Lege Ferenda? 440
b) Almanya ve Türkiye’de Tüzel Kişiliğe Yönelik Yaptırımlar 444
aa) Müsadere 447
(1) Suçla İlgili Eşyanın Müsaderesi 448
(2) Kazanç Müsaderesi 452
VI. Çevrenin Taksirle Kirletilmesi Suçu TCK m. 182 454
1. Çevreyi Taksirle Kirletme Suçunun Doğası 456
2. TCK m. 182 I 1. Cümle Kapsamında Çevreye Taksirle Atık Vermek 457
a) Tipiklik 457
aa) Atıkların Çevreye Zarar Verecek Şekilde Verilmesine Taksirle Neden Olmak 457
(1) Objektif Özen Yükümlülüğüne Aykırılık 458
(2) Özen Yükümlülüğüne Aykırılığa Yönelik
Sınırlandırmalar 458
(3) Özen Yükümlülüğe Aykırılığın Nesnel Yüklenebilirliği 459
bb) Fail 460
b) Hukuka Aykırılık 460
c) Kusurluluk 460
d) Teşebbüs ve İştirâk 461
e) İçtimâ 461
3. TCK m. 182 I 2. Cümle ve m. 182 II 461
1. TCK m. 182 I 2. Cümle: Bu Atık veya Artıkların, Toprakta, Suda veya Havada Kalıcı Etki Bırakması 462
2. TCK m. 182 II: İnsan veya Hayvanlar Açısından Tedavisi Zor Hastalıkların Ortaya Çıkmasına, Üreme Yeteneğinin Körelmesine, Hayvanların veya Bitkilerin Doğal Özelliklerini Değiştirmeye Neden Olabilecek Niteliklere Sahip Olan Atık veya Artıkların Toprağa, Suya veya Havaya Taksirle Verilmesine Neden Olmak 463
VII. Alman Ceza Kanunu’nda Gürültüye, Sarsıntıya ve İyonlaşmamış Işınlara Neden Olma Suçu ACK m. 325 a 464
a) Tipiklik 465
aa) Maddî Unsurlar: Sağlık İçin Tehlikeli Gürültüye Neden Olmak ACK m. 325 a I 465
(1) Tesis İşletimi Sırasında 466
(2) Gürültüye Neden Olmak 466
(3) Başka Bir İnsanın Sağlığına Zarar Vermeye Uygunluk 467
(4) İdâre Hukuku Yükümlülüklerinin İhlâl Edilmesi 468
bb) Maddî Unsurlar: Gürültü, Sarsıntı ve İyonlaşmamış Işına
Sebep Olmak ACK m. 325 II 468
cc) Manevî Unsur: Kasıt 470
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 470
VIII. Gürültüye Neden Olma Suçu TCK m. 183 470
1. Gürültüye Neden Olma Suçunun Doğası 471
a) Tipiklik 471
aa) Maddî Unsurlar 471
(1) Gürültüye Neden Olmak 471
(2) Başka Bir İnsanın Sağlığına Zarar Vermeye Uygunluk 473
(3) İlgili Kanunlarla Belirlenen Yükümlülüklere Aykırı
Olmak 475
(4) Fail 476
bb) Manevî Unsur: Kasıt 476
b) Hukuka Aykırılık 476
c) Kusurluluk 476
d) Teşebbüs 476
e) İştirâk 477
f) İçtimâ 477
IX. İzinsiz Nükler Tesis İşletilmesi ACK m. 327 478
1. Tipiklik 480
a) Maddî Unsurlar (İzinsiz Nükleer Tesis İşletme ACK m. 327 I) 480
b) Maddî Unsurlar (Nükleer Maddelerin Nakledilmemesi Suçu
ACK m. 328 II) 482
c) Manevî Unsur: Kasıt 482
2. Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 482
X. Radyoaktif Maddelerin ve Diğer Tehlikeli Maddelerin ve Mallar Hakkında Kurallara Aykırı Uygulamalar ACK m. 328 482
1. Tipiklik 485
a) Maddî Unsurlar
(Radyoaktif Maddelerle İzinsiz İştigâl ACK m. 328 I) 485
b) Maddî Unsurlar (ACK m. 328 II) 487
c) Maddî Unsurlar (ACK m. 328 III) 488
d) Manevî Unsur: Kasıt 490
2. Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 490
XI. Korunma Altındaki Yerlerin Tehlikeye Atılması ACK m. 329 491
XII. İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu TCK m. 184 500
1. İmar Kirliliğine Neden Olma Suçunun Doğası 502
2. Ruhsatsız ya da Ruhsata Aykırı Bina Yapma ya da Yaptırma Suçu TCK m. 184 I 503
a) Tipiklik 503
aa) Maddî Unsurlar 503
(1) Bina 503
(a) Bina Kavramına Yer Yönünden Sınır 506
(b) Belediye Sınırları İçinde Olan Yerler veya 507
(c) Özel İmar Rejimine Tabi Yerler 508
(2) Yapı Ruhsatîyesi Alınmadan veya Ruhsata Aykırı Olarak 509
(a) Yapı Ruhsatîyesi: Yeni İnşaat Ruhsatı, Esaslı Tamir ve Tadil Ruhsatı ve İlâve İnşaat Ruhsatı 510
(b) Yapı Ruhsatîyesi Almak Zorunluluğu 511
(c) Verilen Ruhsata Aykırılık 513
(d) Yapmak veya Yaptırmak 514
bb) Manevî Unsur: Kasıt 519
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 520
c) Teşebbüs 520
d) İçtimâ 520
e) Kişisel Cezasızlık Sebebi TCK m. 184 V 521
3. Ruhsatsız Şantiyeye Elektrik, Su veya Telefon Bağlantısı Yapmak TCK m. 184 II 523
a) Tipiklik 524
a) Maddî Unsurlar 524
aa) Yapı Ruhsatîyesi Olmadan Başlatılan İnşaatlar Dolayısıyla Kurulan Şantiyelere 524
bb) Elektrik, Su veya Telefon Bağlantısı Yapılmasına Müsaade Etmek ve Müsaade Eden Kişi 524
b) Manevî Unsur: Kasıt 528
c) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 528
d) Teşebbüs 529
4. İzinsiz Yapılarda Sınaî Faaliyetin İcrâsına Müsaade Etme
TCK m. 184 III 529
a) Tipiklik 530
aa) Maddî Unsur 530
(1) Yapı Kullanma İzni Alınmamış Bina(lar) 530
(2) Herhangi Bir Sınaî Faaliyetin İcrâsına Müsaade Eden 531
(a) Sınaî Faaliyet Nedir? 531
(b) Sınaî Faaliyet İcrâsına Müsaade Etmeye
Yetkili Olanlar? 534
(c) Sınaî Faaliyetin İcrâsı 537
bb) Manevî Unsur 537
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk 537
c) Teşebbüs 537
XIII. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Yansımış Bazı Türk Çevre Ceza Hukuku Kararları 538
1. Türkiye İçin Önemli Bir Karar: Bergamalı Köylüler ve Siyanürlü Altın Arama, AİHM Taşkın ve Diğerleri Kararı 539
2. İnsan Sağlığının Zarar Görmesi Konusunda: Öneryıldız – Türkiye Davası 542
Kaynakça 543
İÇİNDEKİLER
Önsöz........................................................................................................................................ 7
İçindekiler............................................................................................................................. 10
Kısaltmalar........................................................................................................................... 23
1. Kısım
Çevre Ceza Hukukuna Giriş
I. Çevre Ceza Hukukunun Önemi ve Varoluş Gerekçesi........................................ 27
1. Yaşanan Çevre Felaketleri ve Çevreye Karşı Suçların Kriminal Politik Anlamı----------------------------- 27
2. Neden Çevre Ceza Hukuku: Çevrenin Korunmasının Ceza Hukukunun Konusu Olması Süreci------ 30
3. Çevre Ceza Hukukunun Varoluş Gerekçesi................................................... 33
II. Çevre Ceza Hukukunun Tanımı, Kaynakları ve İşlevi...................................... 35
1. Çevre ceza hukuku: “Dünya Çevre Ceza Hukuku” mu
“Uzay Çevre Ceza Hukuku” mu?..................................................................... 35
2. Dar Anlamda Çevre Ceza Hukuku: ACK ve TCK’daki Çevreye Karşı Suçlar------------------------------- 37
3. Çevre Ceza Hukukunun Kaynakları.............................................................. 38
a) Çevre Ceza Hukukunun Uluslararası Kaynakları................................ 38
aa) Türkiye’nin Taraf Olduğu Uluslarası Çevre Sözleşmeleri............. 42
b) Ulusal Kaynaklar......................................................................................... 43
4. Çevre Ceza Hukukunun İşlevi......................................................................... 47
III. Çevre Ceza Hukukunun Tarihsel Gelişimi............................................................. 49
1. Çevre Ceza Hukukunun İlk Aşamaları.......................................................... 49
a) Almanya’daki Durum................................................................................ 49
b) Türkiye’deki Durum.................................................................................... 51
aa) Osmanlı’da Çevre Ceza Hukuku...................................................... 51
2. Çağdaş Çevre Ceza Hukukunun Gelişimi...................................................... 56
a) Almanya’da Modern Çevre Ceza Hukukuna Geçiş Süreci................. 57
aa) ................ Çevre Ceza Hukukunun Yan Ceza Hukuku Olduğu Evre 57
bb) Çevre Ceza Hukukunun Dar Anlamda Ceza Hukuku Olması... 58
cc) Çevre Ceza Hukukunun Kodifikasyonu......................................... 60
dd) Çevre Ceza Hukukunun Avrupalılaşması...................................... 62
b) Türkiye’de Modern Çevre Ceza Hukukuna Geçiş Süreci.................... 64
aa) 1982 Anayasası Öncesi Dönemde Çevre Ceza Hukuku.............. 64
bb) 1982 Anayasası Sonrası Dönem...................................................... 66
cc) Yeni TCK Sonrası Dönem................................................................... 67
IV. Çevre Ceza Hukukunun Koruduğu Hukukî Değer.............................................. 69
1. Hukukî Değerlerin Ceza Hukukundaki Önemi ve Anlamı......................... 69
2. Çevreye Karşı Suçların Koruduğu Hukukî Değerleri Açıklayan Teoriler. 72
a) Saf Antropozentrik (İnsanmerkezli) Kuram........................................... 72
aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz............................ 73
b) Saf Ekolojik Kuram.................................................................................... 75
aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz............................ 76
c) İdarî Kuram.................................................................................................. 78
aa) Kurama Yönelik Geri Bildirimler ve Görüşümüz............................ 79
d) Antipozentrik ve Ekolojik Kuramlarını “Uzlaştıran” (Karma) Arabulucu Kuram-------------------- 80
aa) Görüşümüz............................................................................................ 86
V. Çevre Suçlarının Özellikleri ve Tabiatları.............................................................. 90
1. Atıf Suçları (Blankettstraftatbestände) Olarak Çevre Suçları ve
Çevre Ceza Hukukunun İdâre Hukukuna Bağımlılığı............................... 90
a) Atıf türleri...................................................................................................... 91
b) Çevre Ceza Hukukunda Atıf Tekniğine Başvurma Zorunluluğu...... 92
2. .. Atıflarla Ceza Hukukunun İdâreye Bağlanması ve İdâreye Bağımlılık Türleri----------------------------- 93
a) İdâreye Bağımlılık Türleri......................................................................... 93
aa) İdârî Kavramlara Bağımlılık: Kavramsal Bağımlılık.................. 93
bb) İdâre Hukukuna Bağımlılık: Hukuksal Bağımlılık...................... 93
cc) İdârî İşlemlere Bağımlılık: İşlemsel Bağımlılık.............................. 94
dd) İdârî Yargı Kararlarına Bağımlılık: Yargısal Bağımlılık............. 95
ee) İdârî Sözleşmelere Bağımlılık: Sözleşmeden Doğan Bağımlılık. 95
b) Çevre Ceza Hukukunun İdâre Hukukuna Bağlılığının Getirdiği Anayasal Sorunlar----------------- 95
c) Hukuk Düzeninin Bütünlüğü İlkesi ve Çevre Ceza Hukukunun Müstâkilliği------------------------- 101
d) İdârî İzinlere Bağlılık ile İlgili Temel Hususlar.................................... 102
aa) İdârî İznin Tabiatı: Tipikliği Ortadan Kaldıran Bir Sebep mi Hukuka Uygunluk Sebebi mi? 102
bb) İznin Kapsamı ve Sınırları............................................................... 104
cc) Hukuka Aykırı İdârî İşlemin, İzin ya da Ruhsatın Çevre Ceza Hukukuna Etkisi------------- 105
dd) Hukuka Aykırı İzin Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Yaratabilir mi?---------------------- 105
3. Tehlike Suçu Olarak Çevre Suçları................................................................ 111
a) Tehlike Suçu Türleri.................................................................................. 112
aa) ............................................................................... Soyut Tehlike Suçları-------------------------------- 113
bb) Potansiyel Tehlike Suçları................................................................ 114
cc) Somut Tehlike Suçları....................................................................... 117
dd) Zarar (Netice) Suçları........................................................................ 119
(1).. Çevreye Karşı Suçların Doğası: Tehlike ve Zarar Suçları.. 119
4. Özgü Suç Olarak Çevre Suçları...................................................................... 128
a) Herkes Tarafından İşlenebilen Suçlar - Genel Suçlar......................... 128
b) Özgü Suçlar................................................................................................ 129
aa) Özgü Suçların Görünüş Şekilleri...................................................... 131
(1).. Bizzatî Suçlar.............................................................................. 131
(2).. Yükümlülük Suçları................................................................... 131
(3).. Saik ya da Amaç Öngören Suçlar........................................... 132
c) Özgü ve Genel Suç Olarak Çevre Suçları.............................................. 132
d) ACK m. 14: Başkaları Adına Hareket.................................................. 136
2.Kısım
Çevreye Karşı Suçlarda Genel Hükümler Sorunları
I. Sınıraşan Çevre Kirlilikleri ve Çevre Karşı Suçlar.............................................. 141
1. Alman Ceza Kanunu’nun Yer Bakımından Uygulama Alanı................ 142
2. Türk Ceza Kanunu’nun Yer Yönünden Uygulama Alanı........................ 144
3. Çevre Suçlarında Fiilin İşlendiği Yer............................................................. 147
a) Alman ve Türk Ceza Kanunu’na Göre Fiilin İşlendiği Yer................ 147
aa) Hareketin İcrâ Edildiği ya da İhmâl Edildiği Yer......................... 149
bb) Neticenin Gerçekleştiği Yer: Soyut Tehlike ve Somut Tehlike Suçlarında Netice?------------- 152
II. Çevreye Karşı Suçlarda Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet Sorunları............ 154
1. Genel Olarak Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet......................................... 155
a) Nedensellik Bağını Açıklayan Teoriler................................................. 156
aa) Uygun İlliyet Teorisi (Adäquanztheorie) ve Karma Uygunluk Kuramı---------------------------- 156
bb) Beşerî Sebebiyet Teorisi.................................................................... 158
cc) Yasaya Uygun Bağlantılar Öğretisi
(die Lehre vom gesetzmäßigen Zusammenhang)........................ 159
dd) Şart Teorisi (Bedingungstheorie)..................................................... 161
b) Objektif İsnâdîyet (objektive Zurechnung)......................................... 162
aa) Nesnel Yüklenebilirliğin Doğası....................................................... 162
bb) Objektif İsnâdîyetin İçeriği ve Kapsamı....................................... 165
cc) Nedenlerin çokluğu: Özellikle Alternatif, Kümülâtif ve Atipik Nedensellik----------------------- 167
2. Çevreye Karşı Suçlarda Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet...................... 170
a) Çevre Suçunda Neticeyi Belirlemedeki Zorluk: Hangi Hava, Hangi Su, Hangi Toprak?---------- 171
aa) Asgarîlik Koşulu: “Çevreye Zarar Verecek Şekilde” Olma ve Buna Yönelik Eleştiriler------- 172
b) Birden Fazla Etmenin Bir Araya Gelmesi ile (Kümülâtif) Ortaya Çıkan Nedensellik Sorunları-- 176
aa) Summasyon ve Sinerjik Efektler..................................................... 177
bb) Kümülâtif Etkilerde Nedensellik Sorunları.................................... 178
(1).. Topyekün Neticenin Her Bir Faile İsnâdı.............................. 179
(a).. Görüşümüz.......................................................................... 182
(2).. Neticenin Kısmî İsnâdı............................................................. 183
(a).. Görüşümüz.......................................................................... 189
cc) Hatalı Ürünleri Geri Çağırmama ve Topluluk Kararlarında Nedensellik Sorunları------------- 191
(1).. Ekonomi Ceza Hukukundan Çevre Ceza Hukukuna Geçiş 191
(2).. Federal Mahkeme’nin Ürünlerden Doğan Cezaî
Sorumluluğa Yönelik Tavrı...................................................... 192
(3).. Çevreye Zararlı Ürünü Geri Çekmeme ve Nedensellik....... 195
(4).. Topluluk Kararlarında (Kollegialentscheidungen)
Nedensellik ve Objektif İsnâdîyet........................................... 196
(a).. Federal Mahkeme ve Baskın Görüşün Konuya Yaklaşımı: Kümülâtif Nedensellik 197
(b).. Alternatif Nedensellik?...................................................... 198
(c).. Yasaya Uygun Koşullar Kuramı..................................... 198
(d).. Görüşümüz.......................................................................... 199
III. Çevreye Karşı Suçlarda Taksir.............................................................................. 200
1. Taksir Tanımı.................................................................................................... 202
2. Taksirin Görününüş Şekilleri........................................................................... 203
3. Taksirden Doğan Cezaî Sorumluluğa İlişkin Temel İlkeler...................... 204
a) Tipikliğin Ana Unsurları: Maddî Unsur Olarak Objektif Özen Yükümlülüğünün Tespiti ve Sınırlandırılması 205
aa) Özene Aykırılığın Belirlenmesinde Ölçüt: Objektif Değerlendirme 207
bb) Özen Aykırılığa Yönelik Sınırlandırmalar.................................... 208
cc) Özen Yükümlülüğe Aykırılığın Nesnel Yüklenebilirliği............... 208
b) Taksirli Suçlarda Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................ 210
4. Eko-Audit’e Katılım......................................................................................... 210
IV. Çevreye Karşı Suçlar ve İhmâlkârlık................................................................... 211
1. Garantörsel İhmâlî Suçlara İlişkin Genel Bir Hükmün Olmaması: Kanunîlik İlkesi ve Kıyas Yasağının İhlâli? 213
a) Öğretideki Görüşler.................................................................................... 213
b) Görüşümüz................................................................................................. 214
2. Türk ve Alman Ceza Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlardan Sorumluluğa İlişkin Temel İlkeler 215
a) Alman Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlar................................... 215
b) Türk Hukukunda Garantörsel İhmâlî Suçlar....................................... 218
aa) İhmâl Kavramı................................................................................... 219
bb) Olanak Dâhilindeki İcrâî Hareket.................................................. 219
cc) İhmâlî Hareketle Netice [ya da Somut/Potansiyel Tehlike] Arasında Nedensellik Bağı ve Objektif İsnâdîyet 220
dd) Garantörlük Konumu: Garantörlük Kaynakları ve Yükümlülük Türleri-------------------------- 221
(1).. Kanundan Doğan Garantörlük................................................ 222
(2).. Sözleşmeden Doğan Garantörlük........................................... 223
(3).. Öngelen Tehlikeli Eylemden Doğan Garantörlük................. 223
V. Çevreye Karşı Suçlar ve İştirâk............................................................................. 225
1. Türk ve Alman Ceza Hukukunda İştirâka İlişkin Temel İlkeler............. 225
a) Faillik........................................................................................................... 226
aa) Doğrudan (Tek Başına, Müstâkil) Faillik...................................... 226
bb) Dolaylı Faillik..................................................................................... 227
(1).. Organize Örgütün Gücünden Faydalanarak İrâde Üzerinde Hâkimiyete Dayalı Dolaylı Faillik 230
(2).. İşletmelerde ya da Firmalarda Üsttekinin Alttaki Kişi Bakımından Dolaylı Failliği?---- 232
(3).. Görüşümüz.................................................................................. 234
cc) Birlikte (Müşterek) Faillik.................................................................. 235
dd) Yanyana Faillik.................................................................................. 239
b) Suça katılma (şeriklik: azmettirme ve yardım etme)......................... 240
aa) Azmettirme......................................................................................... 241
bb) Yardım Eden...................................................................................... 243
c) Bağlılık kuralı............................................................................................ 246
VI. Özel ve Kamu Kuruluşunda Çalışanların Çevreye Karşı İşledikleri İcrâî,
İhmâlî Fiilinden Cezaî Sorumlulukları................................................................. 249
1. Özel İşletmelerde Çalışanlarının Cezaî Sorumluluğu................................ 249
a. Sorumluyu Bulmak İçin Yöntem Seçimi.............................................. 250
b. Fail Olarak İşletme Çalışanı................................................................... 252
aa) Yatay (Horizontal) Düzlem İş İlişkilerinde Cezaî Sorumluluk.. 253
(1).. Yöneticilerin Çevreye Zararlı Üründen Doğan
Sorumlulukları............................................................................ 256
(2).. Yöneticilerin Kurul Hâlinde Karar Alması ve İştirâkten Sorumlulukları-------------------- 258
bb) Dikey (Vertikal) Düzlem İş İlişkilerinde Cezaî Sorumluluk....... 260
(1).. Amirin Altındakine Hukuka Aykırı Emir Vermesi: İcrâî Hareketten Doğan Sorumluluk 260
(2).. İdârî Seviyede Dikey Etki Gösteren Yükümlülükler:
İhmâlî Hareketten Sorumluluk............................................... 262
cc) Firmalara Danışmanlık Yapan Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumlulukları---------------------- 263
(1).. Almanya’da Çevre Görevlilerinin Görev ve
Yükümlülükleri........................................................................... 264
(2).. Türkiye’de Çevre Görevlilerinin Görev ve
Yükümlülükleri........................................................................... 265
(3).. Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumlulukları............................ 269
(a).. Dışarıdan Görevlendirilmiş Çevre Görevlilerinin
Cezaî Sorumluluğu............................................................. 269
(b).. Ayrıca Firmada Çalışan Çevre Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğu---------------------- 272
2. Kamu Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğu...................................................... 273
a) Kamu Görevlisinin Bizzat “İşletmeci” Olarak Çevreye
Zarar Vermesi............................................................................................ 275
aa) Alman Federal Mahkemesi’nin Belediye Başkanı Kararı......... 277
bb) Türk Hukukunda Belediye Başkanı ve Meclis Üyelerinin İşletmeci Olarak Cezaî Sorumluluğu? 278
b) Kamu Görevlisinin Görevinden Kaynaklanan Yükümlülükleri
İhlâl Etmesi................................................................................................ 280
aa) Yok Hükmünde İzin veya Ruhsat Vermeden Sorumluluk?...... 281
bb) Hukukun Kötüye Kullanılmasından Dolayı Sorumluluk
(ACK m. 330d I V)?.......................................................................... 282
cc) Hakkın Kötüye Kullanılması Dışında Kalan Hukuka Aykırı İzinlerden Dolayı Cezaî Sorumluluk? 283
dd) Hatalı Verilen İzin veya Ruhsatın Sonradan Geri Alınmaması? 287
(1).. Kamu Görevlisinin Garantörlüğünün Kaynağı?................... 288
(a).. Gözetim Yükümlülüğü...................................................... 288
(b).. Koruma Yükümlülüğü....................................................... 289
(2).. Kamu Görevlisinin Garantörlüğünün Kapsamı.................... 292
ee) Üçüncü Kişilerin Çevreye Zarar Verici Eylemlerime Kamu Görevlisinin Sessiz Kalması----- 294
ff) Suçu Bildirme Yükümlülüğünü İhlâl
(ACK m. 258 – TCK m. 279)?......................................................... 295
c) Kamu Görevlilerinin Cezaî Sorumluluğunda Takdir
Yetkisinin Rolü.......................................................................................... 297
3. Kısım
Çevre Ceza Hukuku Özel Hükümler
I. ACK’da Yer Alan Çevreye Karşı Suçlar Kapsamında Geçerli Olan
Tanımlar.................................................................................................................... 304
II. TCK’daki Çevreye Karşı Suçlarda Zaman Bakımından Uygulanma........... 305
III. TCK’daki Çevreye Karşı Suçlar Bakımından De Lege Ferenda Öneriler..... 307
IV. Alman Ceza Kanunu’nda Çevreyi Kirletme Suçları.......................................... 313
1. Suların Kirletilmesi Suçu ACK m. 324.......................................................... 313
a) Tipiklik........................................................................................................ 315
aa) Maddî Unsurlar.................................................................................. 315
(1).. Sular.............................................................................................. 315
(2).. Suların Kirletilmesi ya da Sair Şekillerde Özelliklerinin Olumsuz Değiştirilmesi------------ 318
(3).. Fail................................................................................................ 323
bb) Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 323
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 323
2. Toprağın Kirletilmesi Suçu ACK m. 324 a................................................... 324
a) Tipiklik........................................................................................................ 326
aa) Maddî Unsurlar.................................................................................. 326
(1).. Toprak.......................................................................................... 326
(2).. Madde Karıştırmak, Nüfuz Ettirmek, Serbest Bırakmak.. 328
(3).. Tipik Netice................................................................................. 331
(4).. İdâre Hukuku Yükümlülüklerinin İhlâli................................ 334
bb) Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 338
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 339
3. Havanın Kirletilmesi Suçu ACK m. 325....................................................... 339
a) Tipiklik........................................................................................................ 341
aa) ............................................................ Maddî Unsurlar (ACK m. 325 I)-------------------------------- 341
(1).. Tesis (İşletme Tesisleri, Makinalar)......................................... 341
(2).. Tesisin İşletimi Sırasında.......................................................... 343
(3).. Netice: Havada Değişiklik........................................................ 344
(4).. Zarar Vermeye Uygunluk......................................................... 346
(5).. Tehlikeye Atılan Hukukî Değerler.......................................... 347
(6).. İdâre Hukuku Yükümlülüklerini İhlâl.................................... 348
bb) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 II)................................................... 350
cc) Maddî Unsurlar (ACK m. 325 III).................................................. 352
dd) Manevî Unsur: Kasıt......................................................................... 353
b) Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk............................................................ 354
4. Atıklarla İzne Aykırı İştigâl ACK m. 326.................................................... 354
a) Tipiklik........................................................................................................ 356
aa) Maddî Unsur (Atıkların İzinsiz İşletilmesi ACK m. 326 I)......... 357
(1).. Atık............................................................................................... 357
(a).. Sübjektif Atıklar........................
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı