Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Çekten Cayma Ve Ödeme Yasağı - YEŞİM AKER
Çekten Cayma Ve Ödeme Yasağı - YEŞİM AKER
Yeşim AKER
Sayfa Sayısı
:
215
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2008
ISBN NO
:
9789752958517
90,00
TL 
Bu ürün şu anda stoklarımızda yok!Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
Kitabımız ikinci basıya hazırlanırken anlatım , dil ve ifade yönünden tekrardan gözden geçirilmiştir.Mevcut mevzuat hükümleri tekrardan gözden geçirilmiş , türk ticaret kanunu tasarı metinlerine yapılan atıflarda , mevcut her üç tasarı metni de dikkate alınarak açıklamalar yapılmıştır.Tasarı maddelerine atıflarda , Şubat 2005 ′de kamuoyuna ilan edilen ilk tasarı metninden ′′ Tasarı I ′′ , Birinci metin ′′; , Kasım 2005′de TBMM′ye gönderilen ikinci tasarı metninden ′′Tasarı II ′′ , ′′İkinci metin′′ ; Haziran 2006′da adalet alt komisyonunca kabul edilen son tasarı metninden ise , ′′ Tasarı III ′′ , ′′ Üçüncü metin ′′olarak anılmaktadır.Her üç tasarı metninde de aynı olan düzenlemelerde genel olarak ′′ Tasarı ′′ ifadesi kullanılmıştır.( Önsöz ′ den ) GİRİŞ Çek, nakit kullanılmaksızın banka aracılığıyla ödeme yapılmasını sağlayan, kolay tedavül eden ve tahsil edilebilen, para yerine kullanılabilen bir ödeme aracıdır1. Ticarî hayattaki gelişmeye bağlı olarak, büyük meblağlarda-ki nakit paranın kontrolü ve güvenilir bir şekilde tedavülünün sağlanması sorunu ortaya çıkmıştır. Bu soruna karşı geliştirilen çözümlerden biri de çek olmuştur. Nakit para taşımanın risklerini ortadan kaldıran güvenilir bir ödeme aracı olarak kullanılmakta olan çek, paranın küçük kardeşi2 olarak da tanımlanmaktadır. Çekle ödeme -diğer kambiyo senetlerinin aksine- daha kolay ve daha hızlı tahsil olanağı verdiği için sadece ticarî amaçlı kullanımla da sınırlı kalmamıştır. Günlük yaşantıda da en çok itibar edilen, benimsenen ve güvenilen ödeme şekli haline gelmiştir. Çek kullanımı tarihinin çok eskilere dayandığı, eski Romalıların ve Yunanlıların bu şekilde bir ödemeyi benimsedikleri belirtilmektedir3. Ancak bugün kullandığımız anlamdaki çek ingiliz Hukukunda gelişmiş, Kara Avrupası Hukuk sistemine de ingiliz Hukukundan geçmiştir4. 1 Ekonomik açıdan çek, hem keşideci ve hamil hem de muhatap açısından önemli olmasının yanı sıra, ülke ekonomisi açısından da önemli bir ödeme aracıdır. Çek kullanımının, özellikle nakit sıkıntısı çeki len ve bu nedenle durgunluk yaşanan ülke ekonomilerine katkısı yadsınamaz. Ülkemizde yaygın bir kambiyo senedi olan çek, günümüzde artık ikincil bir para görevini üstlenmiştir. Çek, banka birikiminin artmasını, paranın dolaşmasını ve dolayısıyla para politikasının iyi yürütülmesini sağlayarak ülke eko nomisinin gelişmesine ciddi katkılar sağlar. Çekin ekonomik yönden önemi hakkında bkz. ÖZTAN, Fı rat, Kıymetli Evrak Hukuku, 9. Bası, Ankara 2004, s.230-231; ÇELEBİCAN Gürgân (EREM, Fa- ruk/KALPSÜZ, Turgut), İktisadi ve Hukuki Yönden Çek, Genişletilmiş 2. Basım, Ankara 1974, s.18 vd.; DOMANİÇ, Hayri, Karşılıksız Çek, istanbul 1983, s.15-16; KINACIOĞLU, Naci, Kıymetli Evrak Huku ku, 5. Baskı, istanbul 1999, s.261-262. 2 CİVAN, Mehmet/SUSUZ, Kağan, "Yeni Çek Tasarısının Ekonomik Hayata Etkisi ve Ekonomik Haya tın Beklentileri", Ünal TEKİNALP′e Armağan, C. I-Ticaret Hukuku, 1. Baskı, istanbul 2003, s.738 3 KINACIOĞLU, s.257-259. 4 POROY, RehaATEKlNALP, Ünal, Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, Genişletilmiş 16. Bası, istanbul 2005, s.252; EDGÜ, Ekrem, Ticaret Hukuku, C. Ill-Kıymetli Evrak, Ankara 1965, s.116. Çek kelimesi, ingilizce "teyit etmek, kontrol etmek, denetlemek" anlamlarına gelen ′to check" fiilinden doğmuştur. Çekin etimolojisi ve tarihçesi hakkında bkz. ŞİMŞEK, Edip, Hukukta ve Cezada Ticarî Se- Türk Hukukunda da yaygın bir ödeme aracı olarak kullanılan çek hakkında, Cumhuriyet Döneminde ilk yasal düzenleme 1926 yılında yapılmıştır. Daha sonra, halen yürürlükte bulunan 1956 tarih ve 6762 sayılı Türk Ticaret Ka-nunu′nun5 692-735. maddeleri arasında çeke ilişkin daha kapsamlı düzenlemeler yapılmıştır. Zaman içerisinde ticarî hayatın gelişmesi ve hızlanmasına bağlı olarak TTK′ndaki düzenlemelerin yetersiz kalması karşısında, 1985 tarih ve 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun6 ile çek hukuku hakkında (özellikle çek kullanımının ceza hukuku boyutu ağırlıklı olarak) daha detaylı düzenleme yapılmıştır. Çalışmamızın konusu, çek hukukunda yalnızca keşideciye tanınan iki özel hak oluşturmaktadır. Keşideci sahip olduğu bu haklara istinaden, Ka-nun′da aranan şartların gerçekleşmesi şartıyla çek bedelinin ödenmesini engelleyebilmektedir. Bu haklar çekten cayma ve ödeme yasağ/dır. Keşideci ibraz süresi geçtikten sonra muhatap banka açısından bağlayıcı olacak olan çekten cayma beyanında bulunabileceği gibi; çekin kendisinin veya hamilin elinden rızası olmaksızın çıkması durumunda doğrudan bankaya yönelteceği bir beyan ile çek bedelinin ödenmesini yasaklayabilmektedir. Keşideciye tanınan her iki hak da, TTK′nın 711. maddesinde "çekten cayma" başlığı altında düzenlenmiştir. Madde başlığı çekten cayma olmakla beraber, her iki hakkın hukuki niteliği, şartları ve sonuçları birbirinden tamamen farklı olduğundan, üç bölümden oluşan bu çalışmamızın I ve II. Bölümlerinde çekten cayma ve ödeme yasağı ayrı ayrı incelenmektedir. III. Bölümde ise özel çek türleri açısından cayma ve ödeme yasağı hakkında açıklamalar yapılmaktadır. Çekten cayma ve ödeme yasağını çek hukuku ile bağlantısı olan diğer düzenlemelerden kesin çizgilerle ayırmak mümkün değildir. Bağlantılı konularla ilgili olarak, çahşmamızdaki önemleri oranında yeri geldikçe detaylı yeri geldikçe çok kısa açıklamalara da yer vermeyi uygun gördük. Bu konulardan biri de çekin ibraz/dit. Bu konuya özellikle geniş yer verdik. Çünkü, çekin ibrazı konusu çek ile ilgili pek çok konuda olduğu üzere, çalışmamızın esasını teşkil eden çekten cayma ve ödeme yasağı konularıyla da yakından ilgilidir. Çekin ibrazının doğru olarak saptanması, beraberinde çek ile ilgili olarak ortaya çıkabilecek bir çok hukuki soruna da açıklık getirecektir. Bu noktada, çekin ibraz edileceği yer olan muhatap kavramından ne anlaşılması gerektiği, netler, Ankara 1983, s.361 vd.; DOMANİÇ, Karşılıksız Çek, s.10 vd.; REISOGLU, Seza, Türk Hukukunda Ve Bankacılık Uygulamasında Çek, Gözden Geçirilmiş 3. Baskı, Ankara 2003, s.9 vd. 5 RG. 09.07.1956, S. 9353. 6 RG. 03.04.1985, S. 18714. çekte ibraz süreleri ve bu sürelerin tesbitinin hangi esaslar dahilinde yapılacağı, ibraz sürelerinin hesaplanması, hukuka uygun ibrazdan bahsedebilmek için gereken şartlar, muhatabın ödeme yükümlülüğü hakkında Türk Ticaret Kanunu′ndaki düzenlemenin yanı sıra mevzuattaki diğer düzenlemeler ve 2003 yılında 3167 sayılı Kanunda 4814 sayılı Kanun7 ile yapılan değişiklikler de göz önüne alınarak, konuya mümkün olduğunca açıklık getirmeye çalıştık. Çalışmamızda, TTK Tasarı metnindeki değişikliklere de yer verilmiştir. Yeri geldikçe, yapılması öngörülen Tasarı değişiklikleri hakkında özel açıklamalarda bulunulmuş, mevcut düzenlemeye değişiklik getirilmeyen durumlarda ise, TTK′nın yanı sıra Tasarı madde numaralarına da atıf yapılmıştır. Türk Ticaret Kanunu Tasarı maddelerine atıflarda, Şubat 2005′de kamuoyuna ilân edilen ilk tasarı metninden "Tasarı /′, "birinci metin"; Kasım 2005′de TBMM′ye gönderilen ikinci tasarı metninden "Tasarı İT, "ikinci metin", Haziran 2006′da Adalet Alt Komisyonunca kabul edilen son tasarı metninden ise "Tasarı lif, "üçüncü metin" olarak anılmaktadır. Her üç Tasarı metninde de aynı olan düzenlemelerde genel olarak "Tasarf ifadesi kullanılmaktadır. Mevzuattaki düzenlemelerin yanı sıra, bu düzenlemelerin yeterince açık olmadığı noktalarda öğreti ve yargı organlarınca getirilen çözüm önerileri ve eleştiriler hakkında da, düzenlemelerin uygulamada yol açtıkları sorunlar da dikkate alınarak açıklamalarda bulunulmuştur. Yargıtay kararlarına, bağlantılı oldukları bölümlerde geniş yer verilmiştir. Karar metinlerinden alınan özet bölümlerde var olan anlatım bozuklukları ve cümle düşüklükleri kararın orijinalinde mevcut olup, farklı bir yoruma sebebiyet vermemek açısından bu cümlelere müdahale edilmemiş, aynen alıntı yapılarak esere alınmıştır. RG 08.03.2003, S. 25042. İÇİNDEKİLER KISALTMALAR CETVELİ XIII GİRİŞ 1 I. BÖLÜM ÇEKTEN CAYMA §l. GENEL OLARAK 7 § II. ÇEKTEN CAYMANIN HUKUKİ DAYANAĞI 9 § III. ÇEKTEN CAYMANIN HUKUKİ NİTELİĞİ 10 § IV. ÇEKTEN CAYMANIN ŞARTLARI 15 A. HUKUKEN GEÇERLİ BİR ÇEKİN OLMASI 15 B. İBRAZ SÜRESİNİN GEÇMİŞ OLMASI 19 1. Genel Olarak ibraz Süresi 19 2. Çekte Vade 20 3. ileri Keşide Tarihli (Postdate) Çeklerde ibraz Süresi 26 C. ÇEKİN İBRAZ EDİLMEMİŞ OLMASI 32 1. Çekin Doğru Zamanda İbraz Edilmemiş Olması 34 a. Türkiye′de Ödenecek Çeklerde ibraz Süresi 35 aa. Türk Ticaret Kanunu m.708/l (Tasarı m.796/l) 36 bb. Türk Ticaret Kanunu m.708/ll-lll (Tasan l-ll m.796/ll-lll; Tasarı III m.796/ll) 45 b. Türkiye Sınırları Dışında Ödenecek Çeklerde ibraz Süresi 47 c. ibraz Süresinin Başlangıcı 50 aa. Genel Olarak 50 aaa. Mevzuattaki Hükümler Çerçevesinde Değerlendirme 50 bbb. Türk Ticaret Kanunu Tasarısı Çerçevesinde Değerlendirme 54 bb. imkânsız Tarihli Çeklerde ibraz Süresinin Başlangıcı 55 d. ibraz Süresinin Sona Ermesi 61 e. ibraz Süresinin Değiştirilmesi 61 2. Çekin Doğru Yere ibraz Edilmemiş Olması 64 a. Çekin Muhataba İbrazı 65 aa. Çek Kanunu′nun Yürürlüğe Girmesinden Önce Muhatap Kavramının Yorumu 65 bb. Çek Kanunu′nun Yürürlüğe Girmesinden Sonra Muhatap Kavramının Yorumu 70 cc. Konunun Değerlendirilmesi 72 b. Çekin Takas Odasına ibrazı 75 3. Çekin Doğru Kişi Tarafından ibraz Edilmemiş Olması 77 4. Çekin ibrazının Tespit Edilmemiş Olması 79 D. KEŞİDECİNİN CAYMA BEYANINDA BULUNMASI 83 1. Genel Olarak 83 a. ibraz Süresi İçinde Cayma Beyanında Bulunma 83 b. ibraz Süresinin Geçtikten Sonra Cayma Beyanında Bulunma 85 2. Birden Fazla Lehtarı Olan Çekten Cayma 86 § V. ÇEKTEN CAYMA BEYANININ ÖZELLİKLERİ 88 A. TEK TARAFLI BİR İRADE BEYANI OLMASI 88 B. BEYANDA BULUNMA HAKKINA KEŞİDECİNİN SAHİP OLMASI 88 C. BİR NEDENE BAĞLI OLMAMASI 90 D. ŞEKLE TÃBİ OLMAMASI 92 E. BEYANDA BULUNMA HAKKININ BİR SÜREYE BAĞLI OLMAMASI 96 F. SÜREKLİ ETKİ DOĞURAN BİR BEYAN OLMASI 96 § VI. ÇEKTEN CAYILAMAYACAK ÖZEL HALLER 97 A. KARŞILIĞIN DEVRİ 97 1. Kanuni Olarak Karşılığın Devri 97 2. iradi Olarak Karşılığın Devri 98 B. MÜCBİR SEBEPLER 99 1. Mücbir Sebep Halleri 101 2. Mücbir Sebep Halinden Yararlanmak İsteyen Hamilin Yerine Getirmesi Gereken Koşullar 103 a. Cirantaya ihbarda Bulunma 103 b. Çekin Gecikmeksizin İbraz Edilmesi 104 3. Mücbir Sebep Halinin Sona Ermesi 105 C. ÇEK ANLAŞMASINA ÇEKTEN CAYMAYI ENGELLEYEN BİR HÜKÜM KONULMASI 106 § VII. ÇEKTEN CAYMANIN HÜKÜM VE SONUÇLARI 108 A. MUHATAP BANKA AÇISINDAN 108 1. Genel Olarak Muhatabın Ödeme Yükümlülüğü 108 a. Çek Kanunu Öncesinde Muhatabın Ödeme Yükümlülüğü 109 XI b. Çek Kanunu Yürürlüğe Girdikten Sonra Muhatabın Ödeme Yükümlülüğü 111 c. Muhatabın Ödeme Yükümlülüğünden Doğan Sorumluluğu 113 2. Cayma Beyanının Muhatabın Ödeme Yükümlülüğüne Etkisi 117 a. Çek Kanunu Öncesinde 117 b. Çek Kanunu Sonrasında 118 aa. İbraz Süresi içinde Çekten Cayma 118 aaa. Muhatabın Ödeme Yükümlülüğünü Etkilemeyeceği Görüşü 118 bbb. Muhatabın Ödeme Yükümlülüğünü Etkileyeceği Görüşü 119 bb. ibraz Süresi Sonrasında 120 c. Konunun Değerlendirilmesi 120 d. Cayma Beyanına Aykırı Hareket Eden Muhatabın Sorumluluğu...121 B. HAMİL AÇISINDAN 123 C. KEŞIDECI AÇISINDAN 126 D. DİĞER ÇEK BORÇLULARI AÇISINDAN 127 § VIII. ÇEKTEN CAYILMAMIŞ OLMASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI 129 A. MUHATAP BANKA AÇISINDAN 129 B. HAMİL AÇISINDAN 130 C. KEŞIDECI AÇISINDAN 133 D. DİĞER ÇEK BORÇLULARI AÇISINDAN 133 II. BÖLÜM ÖDEME YASAĞI §l. GENEL OLARAK 137 § II. ÖDEME YASAĞININ HUKUKİ DAYANAĞI 139 § III. ÖDEME YASAĞININ HUKUKİ NİTELİĞİ 140 A. HAVALEDEN RÜCà OLDUĞU GÖRÜŞÜ 140 B. İHTİYATà TEDBİR OLDUĞU GÖRÜŞÜ 141 § IV. ÖDEME YASAĞININ ŞARTLARI 143 A. HUKUKEN GEÇERLİ BİR ÇEKİN OLMASI 143 1. Boş Çek yaprağının Rıza Olmaksızın Elden Çıkması 145 2. Tanzim Edilmiş Çekin Rıza Olmaksızın Elden Çıkması 148 B. İBRAZ SÜRESİNİN GEÇMEMİŞ OLMASI 149 C. ÇEKİN RIZA OLMAKSIZIN ELDEN ÇIKMASI 150 1. Çekin Keşidecinin Elinden Rızası Olmaksızın Çıkması 152 2. Çekin Üçüncü Kişinin Elinden Rızası Olmaksızın Çıkması 152 XII D. KEŞİDECİNİN ÖDEME YASAĞI BEYANINDA BULUNMASI , 153 § V. ÖDEME YASAĞI BEYANININ ÖZELLİKLERİ 155 A. TEK TARAFLI BİR İRADE BEYANI OLMASI 155 B. BEYANDA BULUNMA HAKKINA KEŞİDECİNİN SAHİP OLMASI 155 C. BİR NEDENE BAĞLI OLMASI 156 D. ŞEKLE TÃBİ OLMAMASI 159 E. BEYANIN BELLİ BİR SÜRE İLE GEÇERLİ OLMASI 161 § VI. ÖDEME YASAĞININ HÜKÜM VE SONUÇLARI 163 A. MUHATAP BANKA AÇISINDAN 163 1. Ödeme Yasağının Muhatap Bankanın Ödeme Yükümlülüğüne Etkisi 163 2. Muhatap Bankanın Sorumluluğu 164 a. Keşideciye Karşı Sorumluluk 164 b. Hamile Karşı Sorumluluk 165 B. HAMİL AÇISINDAN 167 1. Çek Rızası Olmaksızın Elinden Çıkan Hamil Açısından 168 2. Çeki Elinde Bulunduran Hamil Açısından 170 C. KEŞİDECİ AÇISINDAN 174 D. DİĞER ÇEK BORÇLULARI AÇISINDAN 175 § VII. ÖDEME YASAĞININ DEVAM ETMESİ 176 § VIII. ÖDEME YASAĞININ KALDIRILMASI 179 § IX. ÖDEME YASAĞI YETKİSİNİN KÖTÜYE KULLANILMASI 180 § X. ÖDEME YASAĞI YETKİSİNİ KULLANMA HAKKINDAN FERAGAT 183 § XI. ZAMANAŞIMI 184 III. BÖLÜM ÖZEL ÇEK TÜRLERİ AÇISINDAN CAYMA VE ÖDEME YASAĞI §l. GENEL OLARAK 189 § II. ÖZEL ÇEK TÜRLERİ 190 A. ÇİZGİLİ ÇEK 190 B. MAHSUP ÇEKİ 191 C. TEYİTLİ (BLOKE/TASDİKLİ) ÇEK 192 D. GARANTİLİ ÇEK 196 E. BANKA ÇEKİ 199 SONUÇ 201 KAYNAKÇA 209
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı