Çekte Muhatap Bankanın Araştırma - Bildirim Yükümlülüğü ve Hukuki Sorumluluğu - ÖMER KORKUT

Çekte ödemeyi yapacak muhatabın bir banka olması, çeki diğer kıymetli evraktan ayıran en önemli unsurlardan birisidir. Poliçe ve bono herhangi bir kâğıda yazılmak suretiyle düzenlenebilirken çek, bankalar tarafından bastırılıp çek anlaşması yapılan kişilere verilmekte ve bankalarca ödenmekte veya ödenmeme sebebi tespit edilmektedir. Çek Kanunu, çek defterlerinin içeriklerine, çek düzenlenmesine, kullanımına, çek hamillerinin korunmalarına ve kayıt dışı ekonominin denetim altına alınması önlemlerine katkıda bulunmaya ilişkin esaslar ile çekin karşılıksız çıkması ve belirlenen diğer yükümlülüklere aykırılık hallerinde ilgililer hakkında uygulanacak yaptırımları belirlemeyi amaçlamaktadır (m. 1). Kanunun amacından da anlaşılacağı üzere çekin bastırılıp kullanımında birtakım kurallar öngörülmüş ve muhatap bankaya birtakım yükümlülükler getirilmiştir. Böylelikle çekin güvenilir bir ödeme aracı olmasını sağlamak amaçlanmıştır. Çek yapraklarının bastırılıp çek anlaşması yapan kişiye tesliminde ve çekin ödenmesi aşamasında bankalara araştırma ve bildirim yükümlülükleri getirilmiş olup, bu çalışmanın konusunu bu yükümlülükler oluşturmaktadır.

Çalışmanın birinci bölümünde ilk olarak çekin hukuki niteliği ve zorunlu unsurları ele alınacaktır. Muhatap bankanın, çekin ibrazındaki araştırma yükümlülüğü ile doğrudan ilgili olduğundan TTK’da ve

ÇekK’da öngörülen unsurlar ayrıntıya girilmeden ana hatlarıyla ortaya konulacaktır. 15.7.2016 tarihinde kabul edilen 6728 sayılı Kanunla TTK’da yapılan değişiklik sonrası seri numarası ile karekod çekin zorunlu unsurları arasına eklenmiş olup, seri numarası ve karekod unsurunun muhatap bankanın inceleme ve araştırma yükümlülüğüne etkisi değerlendirilecektir. 

Muhatap bankanın araştırma ve bildirim yükümlülüğünü ihlali sebebiyle hukuki sorumluluğu ele alınırken önemli olduğundan muhatap bankanın basiretli iş adamı gibi hareket etmesini gerektiren düzenlemeler (ÇekK m. 2/1 ve TTK m. 18/2) üzerinde durulacaktır.

İkinci bölümde banka ile hesap sahibi arasındaki çek anlaşması ile bankanın çek hesabı açarken araştırma yükümlülüğünün kapsamı üzerinde durulacaktır. Çek anlaşması muhatap banka ile keşideci arasındaki ilişkiyi düzenlemekte olup, bankanın keşideci karşısındaki sorumluluğu çek anlaşmasından kaynaklanmaktadır. ÇekK’da muhatap bankanın çek hesabı açarken araştırma ve bildirim yükümlülüğü ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiş olup, bu yükümlülüğün de incelenmesi gerekmiştir.

Üçüncü bölümde çekin muhatap bankaya ibrazı ele alındıktan sonra çekin ibrazı aşamasında muhatap bankanın araştırma ve inceleme yükümlülüğü üzerinde durulacaktır. Çekin ibrazında muhatap bankanın gerekli basiret ve özeni göstermemesi halinde hukuki sorumluluğu söz konusu olabilmektedir. 
Çalışmanın dördüncü bölümünde öncelikle muhatap bankanın genel olarak hukuki sorumluluğu üzerinde durulacaktır. Daha sonra, muhatap bankanın çek hesabı açılmasında araştırma ve bildirim yükümlülüğünün ihlali halinde sorumlu tutulup tutulamayacağı değerlendirilecektir.

Uygulamada çekin ödenmek üzere muhatap bankaya ibrazında çeşitli sorunlarla karşılaşılmaktadır. Çekin ibrazı aşamasında muhatap bankanın sorumluluğu özellikle Yargıtay kararları da incelenmek suretiyle ele alınacaktır.


Çekin hukuki niteliği ve geçerliliği için taşıması gereken unsurlar bu bölümde kısaca ele alınacaktır. Çekin ödenmesinde muhatap bankanın ilk olarak ibraz edilen çekin kanunda sayılan bütün unsurları taşıyan geçerli bir çek olup olmadığını araştırması gerekmektedir. Bu sebeple, çekin hukuki niteliği ile taşıması gereken unsurları, çekin üzerine yazıldığında çekin geçerliliğini etkileyen ve etkilemeyen kayıtlar hakkında kısaca bilgi vermenin yararlı olacağı düşünülmektedir.

Bir çekin kimin üzerine keşide edilebileceği 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) düzenlenmiştir. Kanun, Türkiye’de ödenecek çeklerde muhatap olarak ancak bir bankanın gösterilebileceğini öngörmekte (m. 694/I); bankanın tanımı için Bankacılık Kanunu’na atıf yapmakta olup (m. 815) çeklerde muhatabın 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na tabi bir banka olması gerektiği anlaşılmaktadır. Muhatap bankanın, araştırma ve bildirim yükümlülüğü ile hukuki sorumluluğunu incelemeden önce, tüzel kişi tacir sıfatından bahsetmekte yarar görülmüştür.

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	1.200,00 TL.-	1.200,00 TL.-
  2	600,00 TL.-	1.200,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	1.200,00 TL.-	1.200,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	1.200,00 TL.-	1.200,00 TL.-
  2	600,00 TL.-	1.200,00 TL.-
  3	400,00 TL.-	1.200,00 TL.-
  4	300,00 TL.-	1.200,00 TL.-
  5	240,00 TL.-	1.200,00 TL.-
  6	200,00 TL.-	1.200,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	1.200,00 TL.-	1.200,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	1.200,00 TL.-	1.200,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	1.200,00 TL.-	1.200,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	1.200,00 TL.-	1.200,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	1.200,00 TL.-	1.200,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	1.200,00 TL.-	1.200,00 TL.-

Hafta İçi:
Saat 16:00'ya kadar verilen siparişleriniz aynı gün, özel durumlarda bir sonraki işgününde kargoya verilir.

Saat 16:00'dan sonra vermiş olduğunuz siparişleriniz bir sonraki iş gününde kargoya verilir.

Kitabın stoklarımızda olmaması durumunda kitabın temini yayınevinden, dağıtıcılar kanalı ile yapılacaktır. Gecikme yaşanabilecek durumlarda üyelik bilgilerinizde kayıtlı telefon numaralarınızdan bilgi verilecektir.

Cumartesi ve Pazar Günü verilen Siparişler:
Cumartesi günü verilen siparişleriniz Saat 11:00'e kadar ve Pazar günü verilen siparişleriniz ise bir sonraki iş gününde kargoya verilecektir.

Kargo Teslim Süresi:
Kargo teslim süresi, İstanbul içi ve çevresinde genellikle 1 gündür. İstanbul dışı illerde iki güne çıkabilmektedir. Kargo firmasından kaynaklanan problemlerde bu sürenin uzaması söz konu olacaktır.

Hava koşullarına, yol durumuna ve özel durumlara bağlı olarak teslimat süresi uzamaktadır.

Vedatkitapcilik.com'dan satın aldığınız her ürünü, teslim tarihinden itibaren 7 gün içerisinde ürün hasarlı olmasa dahi hiçbir gerekçe belirtmeksizin- iade edebilirsiniz.

İade için, satın aldığınız ürünün tahrip edilmemiş, kullanılmamış veya tekrar satılabilirliği bozulmamış olması gerekmektedir.

Ambalajı açılmış, kullanılmış ve tahrip edilmiş ürünlerin iadesi kabul edilmemektedir.

Hiçbir gerekçe belirtmeksizin yapabileceğiniz ürün iadesinin, ürünün tarafınıza teslim edildiği hali ile gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Satın aldığınız üründe veya ürün ambalajında herhangi bir bozulma, açılma, kırılma, yırtılma, aksesuarlarında eksiklik ve sair hallerin tespiti halinde ürün iadesi kesinlikle kabul edilmemektedir.

Ürünün faturası gönderilmemişse, eksikse iade kabul edilmez.

İade edilecek ürünlerin mutlaka ürün faturasının orijinali ile birlikte teslimi gerekmektedir.

Gerekçesiz ürün iadesi malın tarafınıza teslimini takip eden 7 günlük süre içerisinde ve yazılı şekilde yapılmalıdır.

İadesi yapılacak ürünler Vedatkitapcilik.com'un çalıştığı kargo şirketleri aracılığı ile tarafımıza ulaştırılmalıdır.

Ürün, paket koruyucu bir ambalaj içerisine yerleştirilmeli ve kargo şirketinin etiketi ürün ambalajının üzerinde bulunmamalıdır.

Ürünün ambalajında meydana gelecek olan deformasyon, ürünün tekrar satılmasını engelleyen durumlar arasında yeralmaktadır.

Yukarıda belirtilen koşulları taşımayan ürün iadeleri kesinlikle kabul edilmemektedir.

Ürün iadesinin yukarıda belirtilen koşullara uygun şekilde gerçekleştirilmesi halinde, iade işlemine konu ürün bedeli en geç 7 iş günü içerisinde iade edilecektir.