Çatma Hukuku
Çatma Hukuku
Fevzi TOPSOY
Eserin temel amacını; başta zarar, kusur ve sorumluluk olmak üzere, çatmadan doğması muhtemel sigorta, yargılama ve usûl sorunlarının, Türk ve karşılaştırmalı hukuk bağlamında, bütüncül bir yaklaşımla ayrıntılı şekilde incelenmesi oluşturmaktadır. Bu hâliyle eser, deniz hukukçuları ile öğrencilerin yanında; uygulama açısından da faydalı olacaktır.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ V
KISALTMALAR VII
GİRİŞ
I. KONU VE AMAÇ 1
II. KAPSAM VE PLAN 6
III. METOD VE YAKLAŞIM 8
BİRİNCİ BÖLÜM
ÇATMA KAVRAMI VE TARİHSEL SÜREÇ
I. ÇATMA KAVRAMI 9
A) TANIMI 9
B) TERMİNOLOJİ 11
C) HUKUKÎ NİTELİĞİ 12
D) UNSURLARI 13
II. TARİHSEL SÜREÇ 47
A) İLK ÇAĞLARDAN ONYEDİNCİ YÜZYILA KADAR 47
B) ONYEDİNCİ YÜZYILDAN YİRMİNCİ YÜZYILA KADAR 57
C) YİRMİNCİ YÜZYILDAN GÜNÜMÜZE KADAR 63
D) TÜRK ÇATMA HUKUKUNUN TARİHSEL SÜRECİ 74
İKİNCİ BÖLÜM
ÇATMA HUKUKUNDA KUSUR
I. KUSUR VE ÖNEMİ 83
A) GENEL OLARAK 83
B) ÖNEMİ 86
C) KİMİN KUSURU 87
II. KUSURUN SAPTANMASI 94
A) KARİNE YOKLUĞU 94
B) KUSUR VE ORANLARIN SAPTANMASI FAALİYETİ 102
C) KUSURUN VEYA KUSUR ORANININ SAPTANAMAMASI 115
III. KUSUR DURUMUNA GÖRE ÇATMA TÜRLERİ 116
A) KUSURSUZ ÇATMA 117
B) KUSURLU ÇATMA 126
C) KASITLI ÇARPMA 135
IV. DENİZDE ÇATMAYI ÖNLEME TÜZÜĞÜ KURALLARI 136
A) GENEL HÜKÜMLER 136
B) HER TÜRLÜ GÖRÜŞ KOŞULLARINDA GEMİ YÖNETİMİ 138
C) BİRBİRİNİ GÖREN GEMİLERİN DAVRANIŞLARI 150
D) KISITLI GÖRÜŞ KOŞULLARINDA GEMİLERİN DAVRANIŞLARI 156
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÇATMADAN DOĞAN ZARAR
I. GENEL OLARAK 159
II. GEMİNİN UĞRADIĞI ZARAR 161
A) DOĞRUDAN ZARARLAR 161
B) DOLAYLI (BAĞLANTILI) ZARARLAR 172
C) YOKSUN KALINAN KÂR 178
III. GEMİDE BULUNAN EŞYA ZARARLARI 189
A) TERMİNOLOJİ 189
B) YÜK ZARARLARI 190
C) DİĞER EŞYA ZARARLARI 196
D) MANEVİ ZARARLAR 198
IV. KİŞİ ZARARLARI 198
A) GENEL OLARAK 198
B) ÖLÜM ZARARLARI 199
C) BEDENSEL ZARARLAR 200
D) MANEVİ ZARARLAR 201
V. ÇEVRESEL ZARARLAR 201
A) GENEL OLARAK 201
B) ÇATMAYA BAĞLI ÇEVRE ZARARLARI 202
VI. NÜKLEER ZARARLAR 204
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÇATMADAN DOĞAN SORUMLULUK
I. MUHTEMEL SORUMLU KİŞİLER 206
A) DONATAN 206
B) GEMİ ADAMLARI 216
C) GEMİ MALİKİ 218
D) ÜÇÜNCÜ KİŞİLER 219
E) İLGİLİ KAMU İDARESİ – DEVLET 220
F) TAHSİS OLUNAN (TIME CHARTERER) 220
II. KUSURSUZ ÇATMALARDAN DOĞAN SORUMLULUK 221
A) GENEL OLARAK 221
B) ZARARIN TAZMİNİ 222
III. TEK TARAFIN KUSURUYLA MEYDANA GELEN ÇATMALARDAN DOĞAN SORUMLULUK 227
A) GENEL OLARAK 227
B) GEMİ ZARARI 228
C) GEMİDE BULUNAN KİŞİ VE EŞYA ZARARI 229
D) YÜK ZARARI 231
IV. ORTAK KUSURLU ÇATMALARDAN DOĞAN SORUMLULUK 240
A) SORUMLULUĞUN PAYLAŞTIRILMASI 240
B) KUSUR ORANININ SAPTANMASI 246
C) GEMİ VE GEMİLERDE BULUNAN EŞYA ZARARI 247
D) DİĞER EŞYA ZARARLARI 262
E) KİŞİ ZARARLARI 263
V. ÖZEL DURUMLARDAN DOĞAN SORUMLULUK 271
A) İKİDEN FAZLA GEMİNİN KARIŞTIĞI ÇATMALARDAN DOĞAN SORUMLULUK 272
B) AYNI DONATANA AİT GEMİLER ARASINDAKİ ÇATMADAN DOĞAN SORUMLULUK 273
C) GİZLİCE GEMİYE YÜKLENMİŞ EŞYA ZARARLARINDAN DOĞAN SORUMLULUK 274
D) KILAVUZUN KUSURUNDAN DOĞAN SORUMLULUK 276
E) KILAVUZLUK TEŞKİLATININ SORUMLULUĞU 282
F) VTS OTORİTESİ VE OPERATÖRLERİNİN KUSURUNDAN DOĞAN SORUMLULUK 283
G) RÖMORKAJ İLİŞKİSİNDEN DOĞAN SORUNLAR 284
H) ÇATMADAN İLERİ GELEN ÇEVRESEL ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK 293
I) ÇATMADAN İLERİ GELEN NÜKLEER ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK 303
İ) DEVLET GEMİLERİNİN KUSURUNDAN DOĞAN SORUMLULUK 305
VI. DENİZ TİCARETİ HUKUKU KAYNAKLI ÖZEL DURUMLAR 310
A) GEMİ ALACAKLISI HAKKI 310
B) SINIRLI SORUMLULUK 317
VII. ÇATMADAN DOĞAN FAİZ ALACAĞI VE PARA BİRİMİ 331
A) FAİZ 331
B) PARA BİRİMİ 332
BEŞİNCİ BÖLÜM
ÇATMALARDA SİGORTA TEMİNATI
I. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 333
II. DENİZ ARAÇLARI MALİ SORUMLULUK SİGORTASI 334
A) GENEL OLARAK 334
B) KONUSU VE NİTELİĞİ 335
C) SİGORTA TEMİNATI KAPSAMINDA ÇATMA ZARARLARI 336
D) SİGORTA TAZMİNATININ ÖDENMESİ 343
E) SİGORTACININ HALEFİYET VE RUCÜ HAKKI 344
III. TEKNE SİGORTASI 345
A) GENEL OLARAK 345
B) KONUSU VE NİTELİĞİ 348
C) TEKNE SİGORTASI ANLAMINDA ÇATMA 350
D) SİGORTA TEMİNATI KAPSAMINDA ÇATMA ZARARLARI 353
E) KARDEŞ GEMİ (SISTERSHIP) KLOZU 359
F) SİGORTA TAZMİNATININ ÖDENMESİ 360
G) HALEFİYET 361
IV. P & I KULÜP SİGORTASI 362
A) GENEL OLARAK 362
B) KONUSU VE NİTELİĞİ 362
C) SİGORTA TEMİNATI KAPSAMINDA ÇATMA ZARARLARI 364
D) KARDEŞ GEMİ (SISTERSHIP) KLOZU 370
E) SİGORTA TAZMİNATININ ÖDENMESİ 370
F) SİGORTACININ SORUMLULUKTAN KURTULMASI 374
G) HALEFİYET 375
ALTINCI BÖLÜM
ÇATMA DAVASI VE USÛL İŞLEMLERİ
I. ÇATMA SONRASI USÛL VE İDARÎ İŞLEMLER 377
A) YÜKÜMLÜLÜK VE İŞLEMLER 378
B) DENİZ RAPORU 393
C) DAVA ÖNCESİ DELİL TESPİTİ 406
D) DENİZ KAZASI İNCELEME RAPORU 414
II. HUKUK YARGILAMASI 429
A) TARAFLAR 429
B) GÖREVLİ MAHKEME 441
C) YETKİLİ MAHKEME 446
D) UYGULANACAK HUKUK KURALLARININ TESPİTİ 453
E) ZAMANAŞIMI 463
III. CEZA YARGILAMASI 470
A) CEZAÎ SORUMLULUK 471
B) YARGILAMA YETKİSİ 472
C) TÜRKİYE’NİN CEZAÎ YARGI YETKİSİ 480
D) SAVAŞ GEMİLERİNE İLİŞKİN CEZAÎ YARGI YETKİSİ 485
IV. GEMİNİN ALIKONULMASI SORUNU 486
A) GENEL OLARAK 486
B) KESİNTİSİZ TAKİP HAKKI 487
V. CEBRİ İCRAYA İLİŞKİN ÖZEL DURUMLAR 489
A) GENEL OLARAK 489
B) ÇATMA ALACAĞI NEDENİYLE GEMİNİN İHTİYATİ HACZİ 490
C) GEMİNİN CEBRİ SATIŞI 508
SONUÇ 511
KAYNAKÇA 521