Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat
Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat
Buket GÜNAY
KİTAP HAKKINDA
Boşanma, günümüz hayat ilişkileri açısından doğurduğu kişisel nitelikte sonuçların yanı sıra mali sonuçlar bakımından da önem taşır. Boşanma kararının kesinleşmesiyle birlikte artık hayatları ayrılan kişiler, birtakım ekonomik zorluklarla karşı karşıya kalabilirler. Boşanmanın mali sonuçları, kişilerin boşanma ile değişebilen ekonomik koşullarıyla da ilgilidir. Bunun yanı sıra boşanmanın mali sonuçlarından maddi ve manevi tazminat, değişen maddi koşullardan ziyade hukuken bir tazminat olarak nitelendirilmesi sebebiyle zarar tazminini amaçlar.
Boşanmada maddi ve manevi tazminat, uygulama bakımından da önem taşımakta ve yargı kararlarına sıklıkla konu olmaktadır. Bununla birlikte maddi ve manevi tazminat müesseselerinin uygulanmasına bakıldığında sorunların olduğu görülebilir. Yargı kararlarında boşanmaya neden olan olaylarla ilgili değerlendirmelerin yeterince yapılmadığı, yani mevcut menfaat, beklenen menfaat, tarafların kusur durumlarının ve uğradıkları zarar miktarlarının her bir somut olay bakımından gerekçeli bir şekilde değerlendirilmediği görülmektedir. Konunun önemi sebebiyle yargı kararlarında ayrıntılı bir belirleme ve değerlendirme yapılmasının sağlanmasında uygulamaya yardımcı olabilecek birtakım ölçütler çalışmamızda belirlenmeye çalışılmıştır. Bunun için öğretideki görüşler ve yargı kararlarından hareketle konu ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.
İçindekiler
Önsöz 7
İçindekiler 9
Kısaltmalar 13
GİRİŞ 15
BİRİNCİ BÖLÜM:
BOŞANMADA MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT KONUSUNDA
GENEL AÇIKLAMALAR
I. BOŞANMANIN SONUÇLARI ARASINDA GENEL OLARAK MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT 19
A. Maddi ve Manevi Tazminatın Düzenleniş Biçimi 20
B. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda Getirilen Değişiklikler 21
1. Hükmün İfade Edilişi Açısından 21
2. Kusur Açısından 21
3. Manevi Tazminatta Kişilik Hakkına Saldırının Yoğunluğu Bakımından 22
II. BOŞANMA KAVRAMI VE BOŞANMANIN SONUÇLARI ARASINDA MADDİ VE MANEVİ TAZMİNATIN YERİ 23
A. Boşanma Kavramı 23
1. Genel Olarak 23
2. Boşanma Konusundaki Görüşler 24
B. Boşanmanın Sonuçları 26
1. Boşanmanın Eşler Açısından Kişisel Sonuçları 26
a. Evlilik Birliğinin Sona Ermesi 26
b. Yeniden Evlenme İmkânının Doğması 27
c. Tarafların Evlenme ile Kazandıkları Kişisel Durumlarının Akıbeti 27
d. Zamanaşımının İşlemeye Başlaması 28
e. Mirasçılık Sıfatının Kaybedilmesi 28
f. Çocuklar ile Olan İlişkilerin Etkilenmesi 28
2. Boşanmanın Eşler Açısından Mali Sonuçları 29
a. Ölüme Bağlı Tasarrufların Hükümsüz Hale Gelmesi 29
b. Mal Rejiminin Tasfiyesi 30
c. Yoksulluk Nafakası 30
d. Maddi ve Manevi Tazminat 30
C. Sorumluluk Hukukundaki Maddi ve Manevi Tazminata İlişkin Genel Hükümlerin Boşanmadaki Maddi ve Manevi Tazminata Uygulanabilirliği 31
D. Boşanmada Maddi Tazminatın Manevi Tazminattan Ayrılan Yönleri 33
III. BOŞANMANIN DAYANDIĞI İLKELER IŞIĞINDA MADDİ VE MANEVİ TAZMİNATA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN AMACI VE İŞLEVİ 37
A. Boşanmanın Dayandığı İlkeler 37
1. Genel Olarak 37
2. Türk Medeni Kanunu’nun Benimsediği İlkeler 40
B. Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminata İlişkin Düzenlemelerin Amacı ve İşlevi 41
IV. BOŞANMADA MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT TALEBİNİN GENEL OLARAK ÖZELLİKLERİ 48
A. Şahsa Bağlı Hak Olup Olmaması 48
B. Malvarlığına İlişkin Bir Hak Olması 50
C. Hakkın Devir ve İntikale Elverişli Olup Olmaması 50
D. Hakkın Haczedilebilirliği ve Rehnedilebilirliği 52
V. TÜRK MEDENİ KANUNU’NUN MADDİ VE MANEVİ TAZMİNATLA İLGİLİ DİĞER HÜKÜMLERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR BAKIŞ 54
A. Kişiliğin Korunmasında Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri 54
B. Nişanlanmanın Sona Ermesinde Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri 57
İKİNCİ BÖLÜM:
BOŞANMADA MADDİ VE MANEVİ TAZMİNATIN UNSURLARI
I. BOŞANMADA MADDİ TAZMİNATIN UNSURLARI 61
A. Maddi Tazminat Talep Eden Tarafın Kusursuz veya Daha Az Kusurlu Olması 61
1. Kusursuz Tarafın Maddi Tazminat Talebi 62
2. Daha Az Kusurlu Tarafın Maddi Tazminat Talebi 63
3. Eşit Kusurlu Tarafın Maddi Tazminat Talebi 65
B. Maddi Tazminat Talep Edilen Tarafın Kusurlu Olması 67
1. Genel Olarak 67
2. Ayırt Etme Gücünün Tam ve Geçici Kaybı Hallerinde Durum 71
3. Cinsiyet Değiştirme Halinde Durum 74
4. Çifte Evlilik Halinde Durum 75
5. Boşanmanın Mali Sonuçlarına İlişkin Anlaşmalar Açısından Kusurlu Olma Şartı 76
C. Zararın Varlığı 79
1. Mevcut Menfaat 80
2. Beklenen Menfaat 85
3. Zararın ve Tazminatın Belirlenmesi 90
a. Zararın Belirlenmesi 90
b. Tazminatın Belirlenmesi 92
D. Nedensellik Bağının Bulunması 97
II. BOŞANMADA MANEVİ TAZMİNATIN UNSURLARI 98
A. Manevi Tazminat Talep Eden Taraf Kusursuz veya Daha Az Kusurlu Olması 99
1. Kusursuz Tarafın Manevi Tazminat Talebi 99
2. Daha Az Kusurlu Tarafın Manevi Tazminat Talebi 100
3. Eşit Kusurlu Tarafın Manevi Tazminat Talebi 102
B. Manevi Tazminat Talep Edilen Tarafın Kusurlu Olması 103
C. Zararın Varlığı 106
1. Genel Olarak 106
2. Manevi Tazminatın Belirlenmesi Yöntemi 107
3. Manevi Tazminatın Belirlenmesinde Dikkate Alınacak Hususlar 108
4. Manevi Tazminatın Belirlenmesinde Zina Eylemine Katılan Üçüncü Kişinin Kusurunun Etkisi 110
5. Kişilik Hakkına Saldırı Teşkil Eden Haller 112
a. Genel Olarak 112
b. Fiziksel Kişiliğe Saldırı 114
c. Manevi Kişiliğe Saldırı 115
d. Sosyal Kişiliğe Saldırı 116
e. Hukuka Aykırılık Oluşturmayan Haller 117
D. Nedensellik Bağının Bulunması 119
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:
BOŞANMADA MADDİ VE MANEVİ TAZMİNATIN
HÜKÜM VE SONUÇLARI
I. BOŞANMADA MADDİ VE MANEVİ TAZMİNATIN İLERİ SÜRÜLMESİ 121
A. Boşanmaya Karar Verilmiş Olması 121
B. Bir Talebin Bulunması 123
1. Talebin Konusu ve Değiştirilmesi 123
2. Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Tazminat Talebinin İleri Sürülememesi 126
C. Süre Koşuluna Uyulmuş Olması 131
1. Boşanma Davası Sonuçlanmadan Önceki Süre 131
2. Boşanma Davası Sonuçlandıktan Sonraki Süre 133
II. MADDİ VE MANEVİ TAZMİNATIN ÖDENMESİ 133
A. Toptan Ödeme 134
B. İrat Biçiminde Ödeme 136
1. Genel Olarak 136
2. İrat Biçimindeki Maddi Tazminatın Kesilmesi 138
a. Kendiliğinden Kesilme 140
b. Mahkeme Kararıyla Kesilme 141
3. İrat Biçimindeki Maddi Tazminat Miktarının Değiştirilmesi 145
III. MADDİ VE MANEVİ TAZMİNATTA FAİZ 147
IV. ZAMANAŞIMI 148
A. Genel Olarak 148
B. Yabancı Mahkemelerin Vermiş Olduğu Boşanma Kararları Açısından Zamanaşımı 151
V. ORTAK USUL HÜKÜMLERİ 154
A. Görevli Mahkeme 154
B. Yetkili Mahkeme 157
C. Harca Tâbi Olup Olmama 159
SONUÇ 163
Kaynakça 169
Kavram Dizini 181