Vedat Kitapçılık
Kargo Gönderim Saatleri;
Hafta İçi Saat 16:00 'ya kadar
Cumartesi Saat 11:00 'e kadar
Kartlarına Taksit
Seçeneklerimiz Vardır!
Banka Hesap Bilgilerimiz
Destek
HATTI
0212
240 12 54
240 12 58
Favori
Listenizde
Ürün Yok!
Sepetinizde
Ürün Yok!
Yeni Çıkan Yayınlar:      Mart (135)      Şubat (116)      Ocak (139)      Aralık (134)

Banka Kredi Sözleşmelerindeki Genel İşlem Şartlarının Geçerliliği

Banka Kredi Sözleşmelerindeki Genel İşlem Şartlarının Geçerliliği



Sayfa Sayısı
:  
159
Kitap Ölçüleri
:  
21x18 cm
Basım Yılı
:  
2006
ISBN NO
:  
975464358x

100,00 TL











ÖNSÖZ Bu çalışmamızın temelini, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Programı kapsamında hazırlanan ve Prof. Dr. Hasan Erman, Prof. Dr. Nami Badas ve Doç. Dr. İlhan Helvacı′dan oluşan jüri tarafından oybirliği ile başarılı bulunan "Banka Kredi Sözleşmelerinde Yer Alan Genel Kayıtların Hukuksal Geçerliliği" başlıklı yüksek lisans tezi oluşturmaktadır. Tezin kitap olarak basımı aşamasında esaslı içerik değişikliklerine gidilmemiş; 5411 sayılı Bankacılık Kanunu′nun ilgili düzenlemelerinin ve Borçlar Kanunu Tasarısında yapılan değişikliklerin kitabın ilgili yerlerine işlenmesi ile yetinilmiştir. Ayrıca, jüri üyelerinin değerli görüş ve önerileri çerçevesinde de bir takım düzeltmeler yapılmıştır. Bu vesile ile, tezimin danışmanlığını üstlenen değerli hocam Sn. Prof. Dr. Nami Baıias′a en içten teşekkürlerimi sunmayı zevkli bir görev sayıyorum. Ortaya, kitap olarak yayınlanması tavsiye edilen bir tez çıktı ise bu tamamen kendilerinin, tezin her aşamasında bana yol göstermesi, tez taslaklarını noktalama işaretlerine varıncaya kadar okuyup değerlendirmesi ve beni her vesile ile, "yetkin bir çalışma ortaya koymaya" teşvik etmesi sayesindedir. Kendilerine ne kadar teşekkür etsem azdır. Yine, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi′nden hocam Sn. Prof. Dr. Hasan Erman′a ve Sn. Doç. Dr. İlhan Helvacı′ya, tez ile ilgili çok değerli görüş ve önerileri için içten teşekkürlerimi burada da ifade etmek isterim. Tezin basımını üstlenen Yetkin Yayınevi′ne de ayrıca teşekkür ederim. Gerek hukuk uygulamasında, gerekse bilimsel çevrelerde yararlanıldığı ölçüde beni mutlu kılacak bu naçiz eserimi, anneme ve 16 yaşındayken yitirdiğim babam Ahmet Yalçın′a hediye ediyorum. Onur Yalçın İstanbul, Aralık 2005 GİRİŞ I. Konunun Önemi Bir güven, aynı zamanda da mali piyasa kurumu olan bankaların asli fonksiyonları incelendiğinde, müşterilerine kredi kullandırma ve bu yolla üretimi fonlama faaliyetinin önde gelen işlevlerinden biri, belki de en önemlisi olduğu rahatlıkla söylenebilir. Gerçekten de bankalar kendi öz kaynaklarından yarattıkları fonları, tasarruf sahiplerinden topladıkları mevduatı ve finansal araçların gelişmesi paralelinde, yurtdışından sendikasyon ve seküritizasyon kredileri yoluyla temin ettikleri kaynakları nakit ihtiyacı içindeki gerçek ve tüzel kişilere aktaran, bu faaliyetten elde ettikleri komisyon, faiz ve benzeri gelirlerle kâr elde eden, böylece de yatırımları desteklemek suretiyle ülke ekonomisine katkı sağlayan finans piyasasının başlıca ve vazgeçilmez aktörleridir. 1 Ocak 2004 - 31 Aralık 2004 dönemi içinde, TMSF bünyesindeki bankalar dahil, Türkiye′ de kurulu mevduat bankalarının kullandırdığı kredilerin toplam tutarı 94,034,000,000- YTL′na ulaşmış; bu tutarın da yaklaşık i′luk kısmı sanayi ve hizmet sektörüne kullandırılmıştır.1 Bu tablonun bir görünümü olarak, kullandırılan kredilerin usul, esas ve şartlarını belirleyen sözleşme hükümlerinin önemi artmakta ve ülke ekonomisindeki olumsuzlukların da etkisiyle uygulamada kredi sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklara sıklıkla rastlanmaktadır. Bunlar arasında da kredi sözleşmelerinin içeriğini oluşturan, ya da yapılan atıfla sözleşmeye dahil edilen standart ve genel nitelikteki kayıtların geçerliliği problemi, karşılaşılan ihtilafların en önde gelenidir. II. İnceleme Planı "Banka Kredi Sözleşmelerindeki Genel İşlem Şartlarının Geçerliliği" konulu incelememiz üç ana bölümden ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümü banka kredi sözleşmelerini genel bir bakış açısıyla ele almıştır. Birinci bölümdeki açıklamaların amacı, http://www.bddk.org.tr/turkce/yayinlarveraporlar/rapor/bddk/rapor2004/2_l.pdf 13 kredi sözleşmelerinde düzenlenen genel nitelikteki kayıtların geçerliliği problemine çözüm aramadan önce bu sözleşmelerin yapısı ve özellikleri hakkında bilgi sahibi olmaktır. Bu bağlamda konu, banka kredi sözleşmelerine genel bakış, genel kredi sözleşmesinin içeriğini teşkil eden kredi kavramı ve türleri ile banka genel kredi sözleşmesinin hukuki niteliğinin incelenmesi şeklinde ele alınmaktadır. Çalışmamızın omurgası niteliğinde olan, "Banka Kredi Sözleşmelerinin Hukuksal Geçerliliğinin Belirlenmesinde Kullanılacak Ölçütler" başlıklı ikinci bölümde genel işlem şartı özelliği taşıyan ve banka genel kredi sözleşmelerinde ifadesini bulan standart kayıtların içerik denetiminde kullanılacak hukuki sınırlamalar ayrıntılı olarak ele alınmakta ve her bir denetim ölçütünün banka genel kredi sözleşmelerine uygulanabilirliği tartışılmaktadır. Bu bölümde ayrıca, genel kredi sözleşmelerinin konusunu oluşturan hukuki ilişkiler bakımından henüz yasal bir çerçeveye oturtulmayan ve bu nedenle içtihat hukuku olma özelliğini sürdüren "genel işlem şartlarının geçerliliği problemi′Yıe Yargıtay′ın genel kredi sözleşmesi hükümleri açısından yaklaşımı da irdelenmiş ve tarafımızın konuya ilişkin görüş ve önerileri de ikinci bölümün sonunda yer almıştır. Üçüncü bölümün içeriğini, genel kredi sözleşmelerinde düzenlenen ve uygulamada sıkça rastlanan uyuşmazlıkların kaynağını teşkil eden bir takım kayıtların özel olarak incelenmesi, bu özel kayıtlar karşısında doktrin ve uygulamada nasıl bir tavır takınıldığı ve bunların, -de lege ferenda- nasıl bir etkiye maruz kalmaları gerektiği konulan oluşturmaktadır. Çalışmamızın sonuç kısmı ise, o âna kadar elde edilen veriler ışığında ulaşılan tespit ve yargılardan ibarettir. III. Konunun Sınırlandırılması Çalışmanın bir anlamda kaynağını oluşturan genel işlem şartlarının geçerlilik sorunu başlı başına bir inceleme ve araştırma konusudur. Bu nedenle konuya yalnızca banka kredi sözleşmelerinin ihtiva ettiği genel kayıtların içerik denetimleri açısından yaklaşılmış, genel işlem şartları meselesine konu ile ilgisi oranında değinilmiş ve bu şartların yürürlük denetimi ve yorumlanması gibi konular çalışma dışı bırakılmıştır. Yine ayrıca çok geniş kapsamlı bir araştırmaya konu edilebilecek "banka kredi sözleşmeleri"nden sadece genel kredi sözleşmesi açısın- 14 dan konu incelenmiş ve genel kredi sözleşmelerindeki kayıtların değerlendirilmesi yoluna gidilmiştir. Bu bağlamda bireysel kredi sözleşmeleri ve kredi kartı uygulamaları gibi değişik tarzdaki benzer ö-zellikler gösteren banka sözleşmeleri yine çalışmamızın kapsamı dışındadır. 15 İÇİNDEKİLER GİRİŞ I. Konunun önemi 13 II. İnceleme planı 13 III. Konunun sınırlandırılması 14 BİRİNCİ BOLUM GENEL OLARAK BANKA KREDİ SÖZLEŞMELERİ I. Banka Kredi Sözleşmesi Kavramı 17 A. Banka Sözleşmeleri Alanı 17 B. Kredi Sözleşmesi Kavramı ve Genel Kredi Sözleşmesinin Oluşumu 18 1. Kredi Sözleşmeleri Alanı 18 2. Genel Kredi Sözleşmesinin Oluşumu 20 II. Banka Genel Kredi Sözleşmesinin Konusunu Oluşturması Bakımından Kredi Kavramı ve Bu Sözleşmelere Konu Teşkil Eden Başlıca Kredi Türleri 22 A. Kredi Kavramı 22 B. Kredi Türleri 24 1. Nakdi Krediler 24 a. Borçlu Cari Hesap Kredisi 24 b. Senet İskontosu ve İştiraı 27 c. Avans 27 2. Gayri nakdi krediler 28 a. Teminat Mektubu 28 b. Kabul Kredisi 30 c. Aval Kredisi 31 d. Akreditif 31 III. Banka Genel Kredi Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 33 A. Karz Sözleşmesi Görüşü 33 B. Karz Vaadi Sözleşmesi Olduğu Görüşü 34 C. Bankacılıkla İlgili İşgörme Sözleşmesi Olduğu Görüşü 35 D. Çok Aşamalı Sui Generis Sözleşme Olduğu Görüşü 35 E. Tek Aşamalı Sui Generis Sözleşme Olduğu Görüşü 36 F. Görüşlerin Değerlendirilmesi 37 İKİNCİ BÖLÜM BANKA KREDİ SÖZLEŞMELERİNİN HUKUKSAL GEÇERLİLİĞİNİN BELİRLENMESİNDE KULLANILACAK ÖLÇÜTLER I. Banka Kredi Sözleşmelerinin Geçerliliği Sorunu 41 A. Sözleşme Özgürlüğü Kavramı ve Genel İşlem Şartlarının Ortaya Çıkışı 41 1. Sözleşme Özgürlüğü 41 2. Genel İşlem Şartları Problemi 42 B. Banka Genel İşlem Şartlarının Hukuki Mahiyeti 44 II. Banka Kredi Sözleşmelerinde Yer Alan Kayıtların Tâbi Olacağı Genel Hukuki Sınırlamalar 46 A. Emredici Hukuk Kurallarına Aykırılık Açısından 47 1. Emredici Hukuk Kurallarının Nitelik ve Fonksiyonları 47 2. Kanunlarda Yer Alan ve Banka Kredi Sözleşmelerinin Denetiminde Kullanılan Başlıca Emredici Hükümler 49 B. Ahlâka Aykırılık Açısından 51 1. Genel Olarak Ahlâka Aykırılık Kavramı ve Yaptırımı 51 2. Ahlâka Aykırılık Yaptırımının Banka Kredi Sözleşmelerindeki Uygulama Alanı 52 C. Gabin Açısından 57 1. Genel Olarak Gabin Kavramı ve Sözleşmenin Geçerliliğine Etkisi 57 2. Banka Kredi Sözleşmeleri Alanında Gabinin Uygulanma İmkânı 62 D. Kamu Düzenine Aykırılık Açısından 66 1. Kamu Düzenine Aykırılık Kavramı ve Yaptırımı 66 2. Banka Kredi Sözleşmeleri ve Kamu Düzenine Aykırılık Sorunu 68 a. Standart Sözleşme Kayıtlarının Denetiminde Kamu Düzenine Aykırılık Kriterine Başvurulması 68 b. Banka Genel Kredi Sözleşmeleri Bakımından Kamu Düzeni 69 E. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağına Aykırılık Bakımından....73 1. Genel Olarak Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı 73 2. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağının Banka Kredi Sözleşmeleri Alanındaki Uygulanabilirliği 75 F. Kişilik Haklarına Aykırılık Oluşturan Kayıtlar Açısından 82 1. Medeni Hukukta Kişilik Hakkı ve Ele Alınış Biçimi 82 2. Kişilik Hakkına Aykırı Kayıtların Maruz Kalacağı Yaptırım Şekli ve Bu Açıdan Genel Kredi Sözleşmeleri 83 III. Yargıtay′ın Konuya Yaklaşımı ve Benimsediği Çözüm Yolları 90 IV. Kişisel Değerlendirmemiz 93 V. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BANKA KREDİ SÖZLEŞMELERİNDE YER ALAN BAZI ÖZEL KAYITLAR VE BUNLARIN GEÇERLİLİK ÖLÇÜTLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ I. Bankanın Krediyi Kullandırıp Kullandırmama Serbestisi 97 A. Bankaya Tanınan Krediyi Kullandırıp Kullandırmama Serbestisinin, Genel Kredi Sözleşmelerinde Düzenleniş Biçimi 97 B. Bankanın Bu Hakkını Kullanması Durumunda Tâbi Olacağı Sınırlamalar 98 II. Bankaya, Asıl Borcu ve Kredi İlişkisi Dışındaki Borçları Tek Yanlı Olarak Muaccel Kılma Yetkisi Verilmesi 100 A. Muacceliyet kavramı ve Genel Kredi Sözleşmelerindeki Muacceliyet Kayıtlarının Düzenleniş Biçimi 100 B. Borcu Muaccel Kılabilme Yetkisinin MK. md. 2 ve Diğer Sınırlamalar Anlamında İncelenmesi 101 III. Bankanın Sözleşmeyi Tek Taraflı Feshetmesine İlişkin Hükümler... 104 A. Genel Olarak Fesih Hakkı 104 1. Fesih Kavramı HVV 2. Feshin Tülleri 106 a. Olağan Fesih 106 b. Haklı Nedenle (Olağanüstü) Fesih 108 3. Fesih Hakkının Dayanakları ve Kullanılması 109 4. Feshin Sonuçları 109 B. Bankaya Tanınan Tek Taraflı Fesih Yetkisinin Geçerlilik Ölçütleri Açısından Değerlendirilmesi 111 IV. Kredi Sözleşmelerindeki Faize İlişkin Kayıtlar 117 A. Banka Kredi Sözleşmelerinde Düzenlenen Faiz Kaydının İçeriği ve Niteliği 117 1. Kapital Faizi Oranının Tek Taraflı Belirlenebilmesine İmkân Veren Kayıtlar 118 2. Temerrüt Faizi Oranının Tek Yanlı Artınlabilmesine İmkân Tanıyan Düzenlemeler 120 3. Genel Kredi Sözleşmelerindeki Bileşik Faize İlişkin Düzenlemeler 121 B. Tek Taraflı Faiz Artırımına ve Borca Bileşik Faiz Yürütülmesine Olanak Veren Düzenlemelerin Geçerlilik Ölçütleri Açısından Değerlendirilmesi 126 V. Kredi Borçlusunun ve Kefilin, Kanunun Kendilerine Tanıdığı Defi ve İtirazlardan Peşinen Feragatine İlişkin Düzenlemeler 131 A. Borçlar Kanunu′nda Yer Alan ve Genel Kredi Sözleşmeleri ile Devre Dışı Bırakılan Defî ve İtirazlar 131 B. Geçerlilik Ölçütleri Penceresinden Duruma Bakış 132 VI. Banka Defter ve Kayıtlarının Münhasır Delil Teşkil Etmesi 136 A. Genel Olarak Delil Sözleşmeleri 136 B. Genel Kredi Sözleşmeleri Bakımından Delil Sözleşmeleri 137 VII. Bankanın Sorumluluğunu Ortadan Kaldıran Düzenlemeler 139 A. Genel Olarak Sorumsuzluk Anlaşmaları ve Etkisi 139 B. Kredi Sözleşmelerindeki Sorumsuzluk Kayıtlarının Geçerliliğinin Değerlendirilmesi 140 SONUÇ 143 YARARLANILAN KAYNAKLAR 147 10