Ayırt Etme Gücünden Yoksun Kimselerin Hukuki Sorumluluğu ( Hakkaniyet Sorumluluğu )
Ayırt Etme Gücünden Yoksun Kimselerin Hukuki Sorumluluğu ( Hakkaniyet Sorumluluğu )
Serdar NART
Sayfa Sayısı
:
284
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2014
ISBN NO
:
9786051464244
ÖNSÖZ
Çalışmamızda, ayırt etme gücünden yoksun kimselerin haksız fiillerinden doğan sorumluluğu ortaya konulmuştur. Esasen, ayırt etme gücünden yoksun kimselerin Türk Medeni Kanunumuzun 15. maddesine göre, kanunda gösterilen ayrık durumlar saklı kalmak üzere yaptıkları fiilleri hiçbir hukuki sonuç doğurmaz. Bu anlamda, bu kimselerin ne bir işlem ehliyeti ne de bir haksız fiil ehliyetleri vardır. Dolayısıyla yaptıkları işlemlerden ve eylemlerden kural olarak sorumlu tutulmaları mümkün değildir. Buna karşılık, Türk Borçlar Kanunun 65. maddesi ile bu duruma bir istisna getirilmiştir. Buna göre, ayırt etme gücünden yoksun bir kimsenin işlediği zararlı davranış sonucu meydana gelen zarar, somut olayın şartlarına göre hakkaniyet gerektiriyorsa hakim, zararın, ayırt etme gücünden yoksun kimse tarafından uygun bir şekilde giderilmesine karar verebilir. Hakkaniyet sorumluluğu, tamamen toplumsal adalet ve fedakârlığın denkleştirilmesi düşüncesinden ortaya çıkmış ve bir yandan ayırt etme gücünden yoksun kimsenin korunması amaçlanırken, bir yandan da zarar gören kimsenin gördüğü zararın karşılanması amaçlanmaktadır. Bu şekilde çatışan menfaatler arasında en azından kısmen bir denge sağlanmaya çalışılmaktadır. Çalışmamızda bu konular ortaya konulmuştur.
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
AYIRT ETME GÜCÜNE SAHİP OLMAYANLARINSORUMLULUĞUNA TARİHSEL BAKIŞ VEGENEL KAVRAMLAR
1. -Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmayanların Hukuki Sorumluluğuna Tarihsel Bakış-5
I. -Roma Hukuku-5
A. -Çocuklar Bakımından-5
B. -Akıl Hastaları Bakımından-9
II. -Germen Hukuku-11
III. -İslam Hukuku-16
2. -Ayırt Etme Gücü Kavramı ve Unsurları-18
I. -Ayırt Etme Gücü Kavramı ve Unsurları-19
A. -Psikolojik Unsur-19
B. -Fizyolojik (Biyolojik) Unsur-26
II. -Ayırt Etme Gücünü Ortadan Kaldıran Sebepler-27
A. -Yaş Küçüklüğü-27
B. -Akıl Hastalığı-29
C. -Akıl Zayıflığı-31
D. -Sarhoşluk-33
E. -Benzer Sebepler-35
III. -Ayırt Etme Gücünün Saptanması ve İspatı-35
A. -Ayırt Etme Gücünün Varlığı Karinesi-37
B. -Ayırt Etme Gücünün Yokluğu Karinesi-38
IV. -Hukuki Sorumluluk, Ayırt Etme Gücü ve Yüklenebilirlik Kavramı-39
A. -Hukuki Sorumluluk Bakımından-39
B. -Yüklenebilirlik (İsnat Edilebilirlik)-40
1. -Yüklenebilirliğin Zorunluluğu-42
2. -Yükleme-44
a. -Geniş Anlamda Yükleme: Bilinçli Serbest İradenin Varlığı-44
b. -Yüklenebilirliğin Rolü-45
c. -Değerlendirme-47
C. -Ceza Hukukunda Yüklenebilirlik Kavramı-47
3. -Genel Anlamda Sorumluluk ve Sorumluluk Türleri-51
I. -Genel Anlamda Sorumluluk-52
II. -Sorumluluk İlkeleri-53
A. -Kusur-53
B. -Sözleşme-53
C. -Kanun-54
III. -Kusur Sorumluluğu-54
IV. -Sebep Sorumluluğu-56
A. -Genel olarak-56
B. -Objektif Sorumluluğu Gerektiren Sebepler-57
1. -Hakkaniyet Düşüncesi-57
2. -Hakimiyet Düşüncesi-58
3. -Tehlike Düşüncesi-58
C. -Kusursuz Sorumluluğun Genel İlkeleri (Özellikleri)-59
D. -Sebep Sorumluluğu Türleri-60
1. -Olağan Sebep Sorumlulukları-60
2. -Tehlike Sorumlulukları-60
4. -Hakkaniyet Kavramı-63
I. -Genel Olarak-63
II. -Aristoteles’in Hakkaniyet Tanımı-64
III. -Aristoteles’ten Sonra Yapılan Tanımlama Çalışmaları-69
IV. -Türk Hukuk Düşüncesinde Hakkaniyet Kavramının Ele Alınışı-76
V. -Roma Hukukunda Hakkaniyet Kavramı: aequitas-79
A. -İus Aequum’un Meydana Gelmesi-79
B. -Aequitas’ın Görevleri-81
C. --Aequitas- Kavramına Yüklenen Değişik Anlamlar-82
VI. -Hakkaniyet Kavramının Tanımı-85
İkinci Bölüm
AYIRT ETME GÜCÜNDEN YOKSUN KİMSELERİNHUKUKİ SORUMLULUĞU
5. -Ayırt Etme Gücünden Yoksun Kimselerin Hakkaniyet Sorumluluğu ve Diğer Hakkaniyet Sorumlulukları-87
I. -Genel olarak-87
II. -Hakimin Hakkaniyet Çerçevesinde Karar Vermesi (TMK. md. 4)-87
III. -Hakkaniyet Sorumluluğu-90
A. -Ayırt Etme Gücünden Yoksun Olanların Verdikleri Zararların Giderilmesi-90
B. -Üçüncü Kişinin Korkutması Sonucu Diğer Tarafın Uğradığı Zararların Giderilmesinde-92
C. -Zorda Kalma Durumunda (Iztırar hali)-93
D. -Yetkisiz Temsilcinin Kusurlu Davranışı Sonucunda Üçüncü Kişinin Uğradığı Zararların Giderilmesinde-94
E. -Trafik Kazası Sonrası Yardım Faaliyetinde Bulunma-96
F. -Kaynaklara Zarar Verilmesi-97
6. -Hakkaniyet Sorumluluğunun Hukuki Niteliğini Açıklayan Teoriler-98
I. -Kişisel Sorumluluk Teorisi-98
II. -Tehlike Sorumluluğu Teorisi-100
III. -İlliyet Teorisi-103
IV. -Kusur Teorisi-105
V. -Ekonomik Zarar Teorisi-106
VI. -Somut Olaydaki Hakkaniyet Teorisi-108
7. -Karşılaştırmalı Hukukta Ayırt Etme Gücünden Yoksun Kimselerin Sorumluluğu-111
I. -Alman Hukuku-111
II. -Avusturya Hukuku-112
III. -Fransız Hukuku-113
IV. -İspanya Hukuku-114
V. -Belçika Hukuku-115
VI. -Hollanda Hukuku-116
VII. -Yunan Hukuku-117
VIII. İtalyan Hukuku-117
IX. -İsviçre Hukuku-118
8. -Ayırt Etme Gücünden Yoksun Kimselerin Hakkaniyet Sorumluluğunun Koşulları-119
I. -Olumlu Koşullar-120
A. -Haksız Fiilin Kusur Dışındaki Unsurlar Gerçekleşmiş Olmalıdır-120
1. -Hukuka Aykırılık-120
a. -Genel Olarak-120
aa. -Sübjektif Teori-122
bb. -Objektif Teori-122
b. -Hukuka Aykırılığın Tanımı-123
c. -Hukuka Uygunluk Sebepleri-125
aa. -Kamu Yetkisinin Kullanılması-125
bb. -Özel Hukuktan Doğan Bir Hakkın Kullanılması-126
cc. -Zarar Görenin Rızası-127
dd. -Vekâletsiz İşgörme-128
ee. -Haklı (Meşru) Savunma-129
ff. -Zorunluluk (Iztırar) Hali-131
2. -Ayırt Etme Gücünden Yoksun Kimsenin Fiili, Objektif Olarak Kusurlu Sayılmalıdır-133
3. -Kusur Kavramı-134
a. -Sübjektif Kusur Teorisi-136
b. -Objektif teori-137
c. -Tamamen Objektif Kusur Teorisi-139
4. -Fiil, Ayırt Etme Gücüne Sahip Bir Kimse İçin Objektif Olarak Kusurlu Sayılmalıdır-140
a. -Genel Olarak-140
b. -Kusuru Şart Gören Görüş-142
c. -Kusurun Objektif Olarak Gerçekleşmesi Gerektiğini İleri Süren Görüş-148
5. -Uygun Nedensellik Bağı-152
a. -Genel olarak-152
b. -İlliyet Bağını Kesen Sebepler-153
aa. -Mücbir Sebep-153
aaa. -Mücbir Sebep Kavramı ile Beklenmedik Hal Kavramı-153
bbb. -Mücbir Sebep İle Umulmayan Halin Sonuçları-158
bb. -Zarar Görenin Ağır Kusuru-161
cc. -Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru-163
6. -Zarar Gerçekleşmiş Olmalıdır-164
B. -Hakkaniyet, Tazminat Ödenmesini Gerektirmelidir-166
1. -Tarafların Mali Durumu ve Sigorta Meselesi-166
2. -Haksız Fiilin Çok Ağır Bir Nitelik Taşıması-171
3. -Failin Zihni Durumunun Ayırt Etme Gücüne Sahip Olma Durumuna Yakın Olması-171
4. -Zarar Görenin, Faile Karşı Davranışının Etkisi-172
II. -Olumsuz Koşullar-172
A. -Zarar Verenin Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmamalıdır-172
B. -Daha Ağır Bir Sorumluluk Sebebi Olmamalıdır-173
1. -Genel Olarak-173
2. -Ayırt Etme Gücünden Yoksun Kimsenin Ev Başkanı Sorumluluğunun Altında Olması-175
a. -Ev Başkanının Sorumluluğunun Hukuki Niteliği-175
b. -Sorumluluğun Şartları-178
c. -Ev Başkanın Rücu Hakkı Bakımından-182
3. -Sorumlulukların Çatışması-182
9. -Ayırt Etme Gücünü Geçici Olarak Kaybedenlerin Sorumluluğu-184
I. -Hukuki Niteliği-184
II. -Şartları-185
A. -Failin, Ayırt Etme Gücünü Geçici Olarak Kaybetmiş Olmalıdır-185
B. -Kusur Hariç, Haksız Fiilin Diğer Unsurları Mevcut Olmalıdır-186
C. -Hakkaniyetin Tazminat Ödenmesini Gerektirmelidir-186
D. -Failin, Ayırt Etme Gücünü Kusuru Dışında Kaybetmiş Olmalıdır-187
10. -Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmayanların Sözleşmeden Doğan Sorumluluğu-187
I. -Giriş-187
II. -Genel Olarak Ayırt Etme Gücünden Yoksun Kimselerin Hukuki İşlemleri-188
III. -Sözleşmenin Kuruluşu Sırasında Taraflardan Birinin Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmaması (Culpa in Contrahendo Sorumluluğu)-193
A. -Hakkaniyet Sorumluluğunu Reddeden Federal Mahkemesi Kararı-194
B. -Hakkaniyet Sorumluluğunu Kabul Eden Federal Mahkemesi Kararı-195
C. -Hakkaniyet Sorumluluğunun Sınırlanması Görüşü-200
D. -Değerlendirme-201
IV. -Sözleşmenin Kurulmasından Sonra Ayırt Etme Gücünden Yoksun Kalma-202
11. -Ayırt Etme Gücünden Yoksun Kimselerin Diğer Sebep Sorumlulukları Bakımından Sorumluluğu-204
I. -Araç İşletenin Sorumluluğunda-204
II. -Ev Başkanın Sorumluluğunda-207
III. -Taşınmaz Malikinin Sorumluluğunda-207
IV. -Yapı (Bina) Malikinin Sorumluluğunda-209
V. -Hayvan Bulunduranların (Tutucusunun) Sorumluluğunda-211
VI. -Adam Çalıştıranın Sorumluluğu-214
12. -Zarar Gören Olarak Ayırt Etme Gücünden Yoksun Kişi-217
I. -İlliyet Bağının Kesilmesi-218
II. -Tazminatın İndirilmesi-219
Üçüncü Bölüm
SORUMLULUĞUN HUKUKİ SONUÇLARI
13. -Zararın Kapsamı-225
I. -Zararın Giderilmesi-225
A. -Genel olarak-225
B. -Maddi Tazminat-225
1. -Maddi Tazminatın Kapsamı-225
2. -Tazminatın Belirlenmesinde ve Hakkaniyet Koşullarının Gerçekleştiği Tarihin Önemi-228
3. -Değerlendirme-235
C. -Manevi Tazminat-236
II. -Sorumluluğun Yarışması-241
III. -Birden Çok Sorumlunun Bulunması Halinde Hakkaniyet Sorumluluğu-241
A. -Birden Çok Borçlunun Olması-241
B. -Birden Çok Alacaklının Olması-243
C. -Mirasçıların Olması-244
14. -Sorumluluk Davasında Usül-245
I. -İspat Yükü-245
II. -Davanın Tarafları-246
III. -Görev ve Yetki-247
A. -Görevli Mahkeme-247
B. -Yetkili Mahkeme-247
IV. -Zamanaşımı-248
A. -Genel Olarak-248
B. -Kısa Süreli (Nispi) Zamanaşımı Süresi-251
1. -Zararın Öğrenilmesi-251
2. -Tazmin Yükümlüsünün Öğrenilmesi-254
C. -On Yıllık Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı-255
D. -Ceza Zamanaşımı Süresi-256
E. -Zamanaşımı Sürelerinin Hakkaniyet Sorumluluğu Bakımından Taşıdığı Özellik-257
F. -Değerlendirme-261
SONUÇ-263
KAYNAKÇA-269