Avrupa Birliğinde Şirketlerin Sınıraşan Hareketliliği
Avrupa Birliğinde Şirketlerin Sınıraşan Hareketliliği
Etem KARA
Önsöz
"Şirketlerin Sınıraşan Hareketliliği" konusu, Avrupa gündemine de yeni girmiş ve çok kısa sayılacak bir sürede de hukuk sistemlerini değişikliğe zorlamıştır. Öyle ki idare merkezi teorisinin öncüsü olan Almanya, yaşanan bu gelişmeler nedeniyle şirketler hukukunda değişikliğe gitmiş ve öncüsü olduğu idare merkezi teorisini terk ederek kuruluş yeri teorisini benimsemiştir.
Şirketlerin sınıraşan hareketliliği konusunun Avrupa'da dahi yeni olması ve birçok hukuk disiplinini ilgilendirmesi, yazım sürecini oldukça güçleştirmiş ve öngörülenden de çok daha uzun sürmesine neden olmuştur. Bu nedenle, benim için, oldukça uzun ve zorlu bir süreci kolaylaştırma adına tüm insani inceliğini gösteren tez danışmanım, saygıdeğer hocam Prof. Dr. Mehmet BAHTİYAR'a içtenlikle teşekkür ederim. Bunun yanında yapıcı eleştirilerinden ve katkılarından dolayı jürinin değerli üyeleri Prof. Dr. Nuray EKŞİ'ye, Prof. Dr. Ali Cem BUDAK'a, Prof. Dr. Tuğrul ARAT'a, Prof. Dr. Sanem BAYKAL'a çok teşekkür ederim.
Ayrıca altı yılın neredeyse tamamını doktora sürecine harcamama ve birlikte çalıştığımız büroyu oldukça güç duruma düşürmüş olmama rağmen, hayatıma girdiği andan itibaren beni sevgiyle desteklemeye devanı eden sevgili eşim Av. Gülhanım KARA'ya; çocukluğunun en güzel yıllarında hak ettiği şekilde yanında olamadığım biricik kızını İlayda KARA'ya minnetle teşekkür ederim. Yine tüm kaynaklarını benimle paylaşma inceliğini gösteren Yrd. Doç. Dr. Musa AYGÜL'e, değerli katkılarından dolayı Yrd. Doç. Dr. Muzaffer EROĞLU'na ve Av. Dr. Murat ÖZVERİ'ye, sevgili dostlarım Dr. Ekrem ALTUNCU'ya, Av. Derya TOKDEMİR'e ve Av. Ali YILDIZ'a çok teşekkür ederim.
İstanbul, 2013 Eteni KARA
İçindekiler
Önsöz5
Kısaltmalar11
Özet13
Giriş15
Konunun Takdimi15
K nceleme Planı ve Konunun Sınırlandırılması.18
Birinci Bölüm ŞİRKETLERİN SINIRAŞAN HAREKETLİLİĞİ VE BU HAREKETLİLİĞE BAĞLI TEORİK İHTİLAFLAR
GENEL OLARAK ŞİRKETLERİN SINIRAŞAN HAREKETLİLİĞİ.23
"EORİK İHTİLAFLAR VE MEVCUT TEORİLER ÇERÇEVESİNDE 5 RKETLERİN SINIRAŞAN HAREKETLİLİĞİNİN GÖRÜNÜMLERİ.25
1 Teorik İhtilaflar25
1. idare Merkezi Teorisi (Real Seat Theory)26
2- Kuruluş Yeri Teorisi (The Incorporation Theory).30
E -er İki Teori Çerçevesinde Şirketlerin Sınıraşan Hareketliliğinin
Görünümleri33
1 Dışarıya Göçler (Emigration).33
a idare Merkezinin Muhafaza Edilerek Sicil (Tescil) Yerinin Taşınması34
b. Sicil (Tescil) Yerinin Muhafaza Edilerek idare Merkezinin Taşınması.34
Z çeriye Göçler (immigration).35
a. idare Merkezinin Muhafaza Edilerek Sicil (Tescil) Yerinin Taşınması35
3. Sicil (Tescil) Yerini Muhafaza Edilerek İdare Merkezinin Taşınması.36
¿3 HUKUKUNDA ŞİRKETLERİN SINIRAŞAN HAREKETLİLİĞİ37
- ï nncil Mevzuat (Kurucu Anlaşmalar).39
. - /rupa Birliği'nde Şirketlerin Yerleşme Özgürlüğü (Freedom of
Establishment)41
a. Yerleşme Özgürlüğünün Kapsamı.41
aa. Kişi Bakımından42
bb. Konu Bakımından43
b. Yerleşme Özgürlüğünün Tipleri44
aa. Birincil Yekleşme Özgürlüğü (Primary Establishment).45
bb. İkincil Yerleşme Özgürlüğü (Secondary Establishment)46
B. İkincil Mevzuat.48
1. Avrupa Anonim Şirketi (Societas Europaea)49
a. Genel Olarak.49
b. SE'nin Genel Yapısı52
aa. Şirketin Kurulması.53
aaa. Birleşme Yoluyla.54
bbb. Avrupa Holding Şirketi Yoluyla.55
ccc. Bağlı Kuruluş Yoluyla.56
ddd. Mevcut Bir Anonim Şirketin Avrupa Şirketine Dönüştürülmesi Yoluyla57
bb. SE'nin Organları57
aaa. Genel Kurul57
bbb. ikili veya Tekli Yönetim Sistemi58
aaaa. İkili Yönetim Sistemi.59
bbbb. Tekli (Monist) Yönetim Sistemi60
cccc. Müşterek Hükümler61
ccc. işçilerin Yönetime Katılımı62
c. SE'nin Sicil Yeri ve Tabi Olduğu Hukuk63
d. SE'nin İdare Merkezinin ya da Sicil Yerinin Bir Başka Üye Ülkeye
Taşınması65
2. Sınırötesi Birleşme Yönergesi (Cross Border Merger Directive)67
a. Genel Olarak.67
b. Kapsamı ve Uygulaması69
c. Birleşme Tipleri ve Sonuçları.69
d. Birleşme Prosedürü71
e. işçilerin Yönetime Katılması74
f. Sicil Yeri ve İdare Merkezinin Taşınması74
İkinci Bölüm AVRUPA BİRLİĞİ ADALET DİVANI KARARLARINDA ŞİRKETLERİN SINIRAŞAN HAREKETLİLİĞİ
I. AVRUPA BİRLİĞİ ADALET DİVANI KARARLARI.77
A. Şirketlerin Sınıraşan Hareketliliği Konusunda Kilometre Taşı Olan
Kararlar79
1. Daily Mail Kararı79
a. Maddi Vakıalar79
b. Mahkemenin Kararı81
c. Kararın Şirketlerin Sınıraşan Hareketi ği Üzerindeki Etkileri84
2 Centros Kararı88
a. Maddi Vakıalar88
b. Mahkemenin Kararı91
c. Kararın Şirketlerin Sınıraşan Hareketliliği Üzerindeki Etkileri94
aa. Genel Olarak94
bb. Centros ve idare Merkezi Teorisinin Çöktüğü İddiası96
cc. Gebhard Testi: Posta Kutusu Şirketler.98
3 Überseering Kararı100
a. Maddi Vakıalar100
b. Mahkemenin Kararı101
c. Kararın Şirketlerin Sınıraşan Hareketliliği Üzerindeki Etkileri106
aa. Genel Olarak106
bb. Sınıraşan Faaliyetlerde Bulunan Şirketlerin Tanınması.107
cc. Gebhard Testi: Kamu Yararı Ağır Basan Ulusal Düzenlemeler.109
- Inspire Art Kararı.110
a. Maddi Vakıalar110
b. Mahkemenin Kararı112
c Kararın Şirketlerin Sınıraşan Hareketliliği Üzerindeki Etkileri117
aa. Genel Olarak117
bb. Yerleşme Özgürlüğünün Kapsamını Genişletmesi Açısından118
cc. Gebhard Testi: Maddi Şirketler Hukuku.120
5 Sevic Kararı121
a. Maddi Vakıalar121
b. Mahkemenin Kararı122
c Kararın Şirketlerin Sınıraşan Hareketliliği Üzerindeki Etkileri124
aa. Genel Olarak124
bb. Yerleşme Özgürlüğü Bakımından125
cc. Sınırötesi Birleşme Yönergesi ve Sınırötesi İşlemlere Etkisi.127
5 Cartesio Kararı.129
a. Maddi Vakıalar129
c Mahkemenin Kararı131
c Kararın Şirketlerin Sınıraşan Hareketliliği Üzerindeki Etkileri134
aa. Genel Olarak134
bb. Dışa Göçler Açısından135
Üçüncü Bölüm
iBAD KARARLARININ HUKUK SİSTEMLERİ ÜZERİNDE ETKİSİ
13AD KARARLARININ BİRLİK HUKUKUNA ETKİSİ141
i ta. -c l Mevzuat Açısından141
B. İçe Göçler ve Dışa Göçler Açısından.141
1. içe Göçler Açısından142
2. Dışa Göçler Açısından143
C. ABAD Kararları Anlamında Avrupa Şirketi.144
II. ABAD KARARLARININ HUKUK SİSTEMLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ.145
A. Şirketler Hukuku Varışı (Regulatory Competition).146
1. ABD Örneğinde Delaware Hukuku Etkisi.147
2. Yaşanan Gelişmelerin Avrupa'da Yol Açtığı Sonuçlar ve Hukuk
Sistemlerinde Esas Alınan Yaklaşımın İlgisi.149
a. idare Merkezi Teorisini Benimseyen Hukuk Sistemleri ve Almanya.150
aa. Genel Olarak150
bb. Alman Limited Şirketlerinin Modernleştirilmesi ve İhlallerle Mücadele
Kanunu (MoMİG)151
aaa. MoMİG'le Birlikte Ingiliz Şirketlerine Karşı Oluşturulan mini-GmbH'ler.151
bbb. MoMİG ile Birlikte idare Merkezi Teorisinin Terkedilmesi153
b. Kuruluş Yeri Teorisini Benimseyen Hukuk Sistemleri ve Avrupa'nın
Delaware'si Olarak Görülen İngiltere155
aa. Genel Olarak155
bb. Avrupa'da İngiliz Şirketlerinin Tercih Edilme Nedenleri156
cc. Company Act 2006.157
Sonuç161
Yararlanılan Kaynaklar.169
Kavramlar Dizini183