Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Avrupa Birliği ve Türkiyede İş Sağlığı ve Güvenliği
Avrupa Birliği ve Türkiyede İş Sağlığı ve Güvenliği
Cem BALOĞLU
Sayfa Sayısı
:
169
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2013
ISBN NO
:
9786053778974
299,00
TL GİRİŞ Dünya üzerinde her yıl milyonlarca insan ölümcül nitelikteki iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucunda hayatlarını kaybetmektedir. İş kazaları ve mes¬lek hastalıkları, insani boyutunun yanında ülke ekonomileri açısından da ciddi kayıplara yol açmaktadır.′ Bu durum, bütün dünya ülkelerini gerek ulusal ve ge¬rekse uluslararası düzeyde kapsamlı bir iş sağlığı ve güvenliği (İSG) politikası oluşturmaya ve uygulamaya zorlamaktadır. Avrupa Birliği′nde (AB) 1952 yılından kurulan Avrupa Kömür ve Çelik Top¬luluğu (AKÇT) döneminden bu yana İSG alanına yönelik çalışmalar yapılmak¬tadır.2 AB′nin özellikle 1980′li yıllardan itibaren İSG alanında yapmış olduğu çalışmalar Birliği bu alanda önemli bir konuma taşımıştır. İSG bugün itibariy¬le, AB′nin en ileri ve önemli sosyal politika alanlarından biri haline gelmiştir.3 AB′de İSG alanında faaliyet gösteren Birliğin temel organlarının yanında, Eko¬nomik ve Sosyal Konsey (ESK), Avrupa İSG Ajansı ve Avrupa Kimyasallar Ajansı, İSG Danışma Komitesi, Görev Sırasında Maruz Kalman Kimyasallara Yönelik Sınır Değerlerle İlgili Bilimsel Komite, Kıdemli İş Müfettişleri Komi¬tesi ve Avrupa İstatistik Ofisi (EUROSTAT) olarak sıralanabilecek çok sayıda kurum ve kuruluş bulunmaktadır. Bu kurum ve kuruluşlar arasında kapsamlı ve etkin bir ağbağ yapılanması bulunmaktadır. Diğer taraftan, Birlik üyesi ülkele¬rin tamamının üye olduğu Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇÖ) ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) gibi kuruluşlar da Birliğin İSG politikalarının belirlenmesi açı¬sından oldukça önemlidir.4 AB′de İSG alanına yönelik oldukça kapsamlı bir mevzuat bulunmaktadır. Mevzuat içerisinde yer alan "İşte Çalışanların Sağlık ve Güvenlik Tedbirleri¬ni İyileştirmeye Yönelik Tedbirler Alınmasına İlişkin 12 Haziran 1989 tarih ve 89/391 sayılı Konsey Direktifi" AB′de İSG anlayışının temel prensiplerini or¬taya koymaktadır.5 Bunun yanında, Avrupa Komisyonu tarafından daha sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamının oluşturulmasına yönelik belirli dönemler için yayımlanan ve İSG konusundaki stratejilerin belirlendiği eylem programlan, müktesebatla beraber İSG politikasının oluşturulmasında ve uygulanmasında temel unsurlar olarak ön plana çıkmaktadır.6 Aynı zamanda, AB′de İSG politi¬kalarının oluşturulma sürecinde sosyal diyalog oldukça etkin bir rol oynamak¬tadır.7 bi İSG alanında oldukça köklü bir geçmişe sahiptir. İSG ala¬nında yapılan çalışmalar Cumhuriyet′in kuruluş yıllarından bugüne kadar gel¬mektedir.8 Ancak, Türkiye′de İSG alanındaki çalışmalar ağırlık olarak mevzuat çıkartmakla sınırlı kalmış ve İSG alanında yeterince başarı sağlanamamıştır. Türkiye′de de İSG alanında faaliyet gösteren, özellikle Çalışma ve Sosyal Gü¬venlik Bakanlığı (ÇSGB) çatısı altında örgütlenmiş çok sayıda kurum ve kuruluş olmasına karşın, mevcut kurum ve kuruluşlar arasındaki koordinasyon eksikliği, istatistiksel verilerin yetersizliği ve konunun daha önce sistematik bir yaklaşım¬la ele alınmamış olması gibi nedenler Türkiye′deki İSG sistemini tanımlamayı oldukça güçleştirmektedir.9 Türkiye′de İSG politikalarının oluşturulmasında başlıca araç mevzuat olarak görülmektedir. Mevzuat dışında İSG alanına yö¬nelik ulusal bir politika ise 2006 yılına kadar oluşturulamamıştır.10 Ayrıca, İSG alanındaki sosyal diyalog çabaları ise AB′nin aksine oldukça yenidir.11 Türkiye′de İSG alanında, 1999 yılında yapılan Helsinki Zirvesi sonrasında ciddi bir değişim yaşanmıştır. Türkiye′ye adaylık statüsünün verildiği bu Zirve′nin ardından, yaklaşık otuz yıldır yürürlükte bulunan ve ihtiyaçları karşılayamaz hale gelen İSG mevzuatı, AB mevzuatına uyum kapsamında gözden geçirilme¬ye başlanmıştır.12 Bu kapsamda en son hazırlanan 6331 sayılı İSG Kanunu 20 Haziran 2012 tarihi itibariyle kabul edilmiş ve 30 Haziran 2012 tarihi itibariyle de Resmi Gazete′de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu çalışmada, AB′ye tam üyelik sürecinde bulunan Türkiye′de İSG alanında yaşanan bu değişim, kurumsal yapı, sosyal diyalog ve uygulanan politikalar çer¬çevesinde analiz edilmektedir. Bu doğrultuda, öncelikle İSG′nin kavramsal çer¬çevesi ile İSG istenmeyen haller olan iş kazası meslek hastalıkları açıklanarak, İSG alanındaki kamu politikası ve politika sürecinde sosyal diyalogun önemine ilişkin değerlendirmelerde bulunulmaktadır. Araştırmanın ikinci bölümünde AB′de İSG′nin tarihsel gelişimi, İSG alanındaki kurumsal yapı, sosyal diyalog ve uygulanan politikalar analiz edilmektedir. Daha sonra, Türkiye′de İSG′nin tarihsel gelişimi, İSG alanındaki kurumsal yapı, sosyal diyalog ve uygulanan politikalar incelenerek, AB′nin Türkiye′de İSG′nin gelişimine etkisi değerlen¬dirilmektedir. Sonuç bölümünde ise, araştırma kapsamında yapılan tespit ve va¬rılan kanaatlere yer verilerek, Türkiye′deki İSG sistemine yönelik öneriler dile getirilmektedir. Araştırma sırasında bazı sınırlamalara gidilmiştir. Öncelikle, oldukça geniş bir alan olan AB ve Türkiye′deki İSG faaliyetleri, kurumsal yapı, sosyal diyalog ve uygulanan politikalar çerçevesinde ele alınmıştır. Bunun yanında, AB′de İSG faaliyetleri, yalnızca Birlik düzeyinde yapılan çalışmalar kapsamında analiz edilmiş ve üye ülkelerdeki faaliyetlere ilişkin değerlendirmelerde bulunulma¬mıştır. Araştırma kapsamında öncelikle ve ağırlıklı literatür taraması ve inceleme¬si yapılarak, yerli ve yabancı kaynaklara ilk elden ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda, Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB), Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü (TODAİE) ve Üniversite kütüphanelerinde yer alan ya¬yınlar incelenmiş, yabancı kaynaklara erişim büyük ölçüde internet üzerinden sağlanmıştır. ÖNSÖZ Bu çalışmanın hazırlanmasında bilgi ve tecrübesiyle benden desteğini esirgeme¬yen ve fikirleri benim için her zaman değerli olan kıymetli hocam Prof.Dr. Mu¬hittin Acar başta olmak üzere, değerli hocalarım Prof.Dr. Kadir Arıcı′ya, Prof. Dr. Çağlar Özel′e, Doç.Dr. M. Devrim Aydın′a ve Doç.Dr. Mete Yıldız′a, aynı Kurum′da birlikte görev yaptığım saygıdeğer çalışma arkadaşlarıma, en büyük hazinem ve varlık sebebim olan aileme ve tabi ki bu hayatta başıma gelen en gü¬zel şey olan hem sevgilim hem eşim Melike Baloğlu′na sonsuz teşekkürlerimle... Türkiye′de iş sağlığı ve güvenliği alanında yürütülen çalışmalara az da olsa katkı verebilirsem ne mutlu bana... İÇİNDEKİLER BÖLÜM I İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 1. KAVRAMSAL ÇERÇEVE 7 1.1. Tanımı 7 1.2. Temel İlkeleri 9 1.3. Tarihsel Gelişimi 10 2. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARI 12 2.1. İnsani ve Ekonomik Boyutu 15 2.2. Teknik Boyutu 16 2.3. Sosyal ve Hukuksal Boyutu 17 3. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN KAMU POLİTİKASI 17 BÖLÜM II AVRUPA BİRLİĞİ′NDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 1. TARİHSEL GELİŞİM 25 1.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda İlk Adımlar: 1952-1972 Arası Dönem 25 1.2. İş Sağlığı ve Güvenliğinde Programlı Döneme Geçiş: 1970-1987 Arası Dönem 26 1.3. Tek Senetle Yaşanan Dönüşüm: 1987 ve Sonrası Dönem 27 2. KURUMSAL YAPI 31 2.1. Avrupa Birliği′nin Temel Organları 31 2.2. Ajanslar 33 2.3. Ağbağ 34 2.4. Avrupa İstatistik Ofisi 35 2.5. Uluslararası Kuruluşlar 35 3. SOSYAL DİYALOG 37 4. POLİTİKALAR 43 4.1. Yasal Düzenlemeler 44 4.1.1. 89/391 Sayılı Çerçeve Direktif ve Buna Dayalı Çıkarılan Direktifler 44 4.1.2. Bağımsız Çalışanların Sağlık ve Güvenliklerinin Geliştirilmesine İlişkin Konsey Tavsiyesi 49 4.1.3. Avrupa Meslek Hastalıkları Listesiyle İlgili Komisyon Tavsiyesi.... 50 4.2. Avrupa Komisyonu Tarafından Hazırlanan Eylem Programları 51 4.2.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Politikalarını Tartışmaya Açan Yeşil ve Beyaz Kitaplar ile Çerçeve Program 51 4.2.2. İşte Güvenlik, Hijyen ve Sağlık Hakkında Topluluk Stratejisi (1996-2000) 54 4.2.3. İşte ve Toplumda Değişime Uyum Kapsamında Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Stratejisi (2002-2006) 58 4.2.4. İşte Kalite ve Verimliliğin Geliştirilmesi Stratejisi (2007-2012)... 61 5. SON DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK BEKLENTİLER 64 5.1. İş kazası ve Meslek Hastalığı Oranları 65 5.2. Geleceğe Yönelik Beklentiler 69 BÖLÜM III TÜRKİYE′DE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 1. TARİHSEL GELİŞİM 73 1.1. Cumhuriyetin Kuruluş Yılları: 1920-1946 Arası Dönem 73 1.2. Çok Partili Hayata Geçiş ve Sonrası: 1946-1999 Arası Dönem 76 1.3. Avrupa Birliği Süreciyle İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında Yaşanan Değişim: 1999 ve Sonrası Dönem 78 2. KURUMSAL YAPI 83 2.1. İş Sağlığı ve Güvenliğinde Başlıca Sorumlu Organ: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 85 2.1.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü 85 2.1.2. Sosyal Güvenlik Kurumu 87 2.1.3. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi 89 2.1.4. İş Teftiş Kurulu 91 2.2. Diğer Kurum ve Kuruluşlar 92 3. SOSYAL DİYALOG 93 4. POLİTİKALAR 98 4.1. Yasal Düzenlemeler 98 4.1.1. 4857 Sayılı İş Kanunu ve Buna Dayanılarak Çıkarılan Yönetmelikler 98 4.1.2. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 104 4.2. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Politika Belgeleri 112 5. SON DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK BEKLENTİLER 113 5.1. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Oranları 114 5.2. Geleceğe Yönelik Beklentiler 119 SONUÇ 120 KAYNAKÇA 125
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı