Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Avrupa Birliği Ve Türk İş Hukuku Bağlamında Eşitlik İlkesi
Avrupa Birliği Ve Türk İş Hukuku Bağlamında Eşitlik İlkesi
Pir Ali KAYA
Sayfa Sayısı
:
188
Kitap Ölçüleri
:
13x19 cm
Basım Yılı
:
2009
ISBN NO
:
9786054118120
175,00
TL öNSöZ Hukukun genel geçerli bir değer yargısı olan eşitiik ilkesi özünde adalet arayışına dayanır. Bütün insanların eşit yaratılış, birbirine benzeyen ve birbirini andıran yönleri üzerine inşa edilmiştir. Aynı haklara sahip olma ve toplumsal fırsatlardan eşit şartlarda yararlanma bu kavramın özünü oluşturur. Kurulu bir toplumda hakların tanımlanma biçimi ve iktidar alanlarının kullanılma yöntemi doğrudan eşitliği çağrıştırmaktadır, insanların içinde bulunduğu durum ve özgürlük alanlarını belirleyen normlar, ancak eşitlik ile izah edilebilmektedir. Bireyin doğuştan sahip olduğu \"ırk, renk, dil, cinsiyet, etnik köken\" ve sosyalleşme süreciyle kazanılan \"din, siyasal görüş ve felsefi inanç\" gibi kimliklerin haklar dizgesinde meşruiyet kazanması, özgürlük isteminin eşitlik temeline dayandırılmasıyla mümkün olabilmektedir. Eşitlik aynı durum ve şartiara sahip bireyleri kimliklerinden bağımsız haklarda ve yükümlülüklerde, yetkilerde ve sorumluluklarda aynı muameleyi öngörmektedir. İş Hukuku\′nda eşitlik ilkesi, yukarıda ifade ettiğimiz değerler üzerine inşa edilmiştir. Özünde adaleti barındırır. Eşit veya benzer durumda olanlara eşit davranılmasını bir yükümlülük olarak ortaya koyar. Dolayısıyla iş Hukuku\′nda eşitlik ilkesi yü- kümleyici bir değer niteliğinde yer almıştır. Burada eşitlik ilkesi, işverenin eşit davranma borcu şeklinde somutlaşırken, benzer durumda olan işçiler arasında objektif ve makul bir neden olmadıkça herhangi bir farklı muameleyi yapmamayı öngörmektedir. Özellikle iş ilişkisinin kurulmasında, sevk ve yönetiminde, mesleki fırsatlardan yararlanmada ve iş ilişkisinin sona ermesinde, \"ırk, dil, din, renk, cinsiyet, siyasi görüş, etnik köken, özürlülük, doğum ve gebelik, yaş ve benzeri sebeplerle\" ayrımcı muameleyi yasaklamaktadır. Sözkonusu sebeplerle işçinin iş ilişkisinde ayrımcılığa maruz kalması halinde işverenin davranışını caydırıcı bir yaptırıma bağlanmaktadır. Bu anlamda eşitlik ilkesinin gerek Avrupa Birliği İş Hukuku\′ndaki ve gerekse Türk iş Huku-ku\′ndaki düzenlenme biçimi, işverenin ayrımcı davranışından dolayı herhangi bir haktan yoksun kalan işçiye, yoksun kaldığı hakkını isteme hakkı vermektedir. Kitapta eşitlik ilkesinin iş Hukuku\′ndaki yeri üzerinde durulmuştur. Bu çerçevede eşitlik kavramının gerek uygulama boyutu gerekse tarihsel gelişim süreci içinde kazandığı anlamı üzerinde durulmuştur. Eşitlik ilkesinin İş Hukuku\′ndaki yeri Avrupa Birliği iş Hukuku ve Türk iş Hukuku\′ndaki düzenlemeler çerçevesinde somutlaştırılmaya çalışılmıştır. Kitabın yazımını, kötü el yazıma rağmen büyük bir özenle gerçekleştiren Sevgili Eşim Sera KAYA\′ya ve değerli öğrencilerim Simge KAYA ve Sinem ŞEN\′e ve kitabın 2. basım ve dağıtımını gerçekleştiren Dura yayınlarının değerli yönetici ve e-mekçilerine teşekkürü bir borç bilirim. Saygılarımla... Pir Ali KAYA Bursa, 2009 GİRİŞ Hukukun genel geçerli bir kavramı olan eşitlik ilkesi, özünde bütün insanların eşit yaratılış, birbirine benzeyen, birbirini andıran ve birbiriyle aynı hakları olan, özdeşliğe dayanan bir durumu ifade eder. Bu anlamda eşit paylaşım ya da eşit davranış ve haklar açısından insanlar arasında ayrım yapılmamasını bir değer yargısı olarak ortaya koyar. Bu tutum mutlak bir eşitliği çağrıştırıyor gibi gözükse de özünde nispi bir eşitliği hedef alır. Daha açık bir ifade ile insanlar, içinde bulundukları durumlar, sahip oldukları özellikler ve ihtiyaçları açısından farklılıklar gösterirler. Dolayısıyla eşitlik istemi, ancak aynı durum ve şartlara sahip kimselerin; haklarda ve ödevlerde, yararlarda ve yükümlülüklerde ve yetkinliklerde ve sorumluluklarda mümkün olabilmektedir. Bu da eşitlere veya benzerlere eşit davranma şeklinde formüle edilebilen nispi bir eşitliği ifade eder. Bu anlamda eşitlik, insan haysiyet ve onuruna yaraşır bir yaşamın özünü oluştururken, aynı zamanda benzer durumda olanlar arasında haklı ve objektif bir neden olmadıkça herhangi bir ayrımcı mua- mele yapmamayı öngörmektedir. Bu yönüyle ister istemez Adalet kavramını çağrıştırmaktadır. Hakka saygı, haklılık, hak edene hakkını vermek hem adalet istemini hem de eşitlik istemini ortaya koymaktadır. iş Hukuku\′nda eşitlik ilkesinin yeri ve uygulaması ise, eşit haklara sahip olma veya eşit muamele görme şeklinde formüle edilen benzerler arasında bir eşitliği ortaya koyan adalet arayışıdır. Daha somut bir ifadeyle iş ilişkisinde, işverenin benzer durumda olan çalışanlarına \"haklı ve makul\" bir neden olmadıkça eşit davranma veya eşit işlem yapma yükümlülüğünü ifade eder. İş Hukuku\′nda eşitlik ilkesinin düzenleme biçiminde, eşit davranma yükümlülüğü işverene yüklendiğinden, ayrımcı muameleden dolayı hak ihlaline maruz kalan işçiye bu hakkını isteme hakkını vermektedir. Bu anlamda çalışma ilişkilerinde işçinin maruz kalabileceği ayrımcı tutumlar (ırk, din, dil, renk, cinsiyet, siyasi görüş, özürlülük, analık vd) yasaklanmıştır. Bu çerçevede Avrupa Birliği İş Hukuku incelendiğinde, eşitlik ilkesinin algısı ve uygulamasının, Avrupa Sosyal Modelinin yasal çerçevesini oluşturduğunu söylemek mümkündür. Her şeyden önce Birlik İş Hukuku\′nda eşitlik ilkesi bir hak olarak ortaya konulmaktadır. Başta cinsiyetler arası eşitlik olmak üzere, iş ve meslek edinmede, işin sevk ve yönetiminde, çalışma koşullarının uygulanmasında ve iş ilişkisinin sona ermesinde eşitlik ilkesinin uygulanmasına yönelik olarak çok ciddi düzenlemelere gidildiği görülmektedir. Birlik Hukuku\′nda eşitlik ilkesinin düzenleme biçiminin ayırt edici özelliği, eşit muamele yükümlülüğü ile fırsat eşitliğini bir arada düzenlemesidir. Birlik Hukuku\′nda eşitlik ilkesi sadece işverenin eşit davranma borcu şeklinde düzenlenmemiş, aynı zamanda işçinin istemlerini işyerinin dışına taşıyarak toplumsal fırsatlardan yararlanma imkanı veren fırsat eşitliği boyutuyla da düzenlenmiştir. Bu anlamda gerek Birlik Hukuku\′nun birincil kaynaklarında ve gerekse ikincil kaynaklarında fırsat eşitliğinin sağlanması hususunda eğitime oldukça fazla vurgu yapılmaktadır. Birlik İş Hukuku düzenlemelerinin diğer bir özelliği ise eşitliğe ilişkin hükümlerin, ayrımcı tutumları ortadan kaldırmaya yönelik bir amaç ortaya koymasıdır. Özellikle \"cinsiyet, ırk, renk, etnik köken, genetik özellik, dil, din veya inanç, yaş, politik veya felsefi görüş, bir ulusal azınlığa mensup olma, analık durumu, özürlülük, veya cinsel tercih\" kavramlarına sık sık vurgu yapılarak, iş ilişkisinin her safhasında işçinin değişik kimliklerinden dolayı maruz kalabileceği ayrımcı muamele ortadan kaldırılmak istenmiştir. Türk iş Hukuku\′nda eşitlik ilkesi, başta Anayasa\′nın 10. maddesi olmak üzere hakkaniyet ölçüsü temelinde yer almıştır. Özellikle 4857 sayılı iş Kanunu ile bir taraftan işverenin eşit davranma yükümlülüğü kökleştirilirken diğer taraftan Avrupa Birliği İş Hukuku\′nda olduğu gibi işverenin başvurabileceği ayrımcılık halleri özel olarak düzenlenmiştir. İspat yükünün yer değiştirebilmesi, ayrımcılık tazminatının iş güvencesi tazminatından bağımsız istenebilmesi ve en önemlisi de eşit işlem yükümlülüğünün yaptırıma bağlanarak Türk iş Hukuku\′nda yer alması yeni, ancak önemli bir düzenlemedir. Yukarıdaki değerlendirme çerçevesinde çalışma üç bölümde ele alınmıştır. Birinci Bölümde eşitlik ile ilgili kavramsal bir değerlendirme yapılmıştır. Burada eşitlik ile adalet arasındaki ilişki başta olmak üzere, özgürlük, siyaset, ahlak ve özdeşlik arasındaki ilişkiye vurgu yapılmıştır. Ayrıca eşitlik ilkesinin uluslararası belgelerdeki düzenleme biçimine ve haklar manzumesi içindeki yerine dikkat çekilmiştir. İkinci bölümde Avrupa Birliği iş Hukuku\′nda eşitlik ilkesinin yeri ve düzenleme biçimi incelenmek istenmiştir. Bu çerçevede iş ve meslek edinmede fırsat eşitliği, iş ilişkisinde eşitlik ilkesinin uygulanması, iş sözleşmelerinin türlerine göre istihdamda eşitlik, ücrette eşitlik, analık durumunda eşitlik, sosyal güvenlik haklarının sağlanmasında eşitlik ve iş ilişkisinin sona ermesinde eşitlik ilkesinin uygulanması ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Üçüncü bölümde eşitlik ilkesinin Türk İş Hukuku\′ndaki yeri ve uygulaması üzerinde durulmuştur. Burada özellikle eşitlik ilkesinin yasal dayanakları tespit edilmeye çalışılmış, daha sonra Türk iş Hukuku\′nda eşitlik ilkesinin uygulama koşulları ve uygulanma halleri ve yargı kararları dikkate alınarak incelenmeye çalışılmıştır. İÇİNDEKİLER GİRİŞ. ...1 BİRİNCİ BOLUM EŞİTLİK İLKESİ İLE İLGİLİ KAVRAMSAL ÇERÇEVE 1. GENEL OLARAK EŞİTLİK İLKESİ 5 I. Eşitlik Kavramı 5 II. Eşitlik Kavramının Tarihsel Gelişimi 9 III. Eşitlik Kavramı ile Adalet Kavramı Arasındaki ilişki 17 IV. Eşitlik Kavramı ile Özgürlük Kavramı Arasındaki ilişki 19 V. Eşitlik Kavramı ile Siyaset Arasındaki İlişki 22 VI. Eşitlik Kavramı ile Ahlak Kavramı Arasındaki ilişki 23 VII. Eşitlik Kavramı ile Özdeşlik Kavramı Arasındaki ilişki 24 2. ULUSLARARASI BELGELERDE EŞİTLİK İLKESİ 25 I. insan Hakları Evrensel Bildirgesinde Eşitlik ilkesi 25 II. Birleşmiş Milletler Kurucu Antlaşmasında Eşitlik ilkesi 28 III. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi\′nde Eşitlik ilkesi 29 IV. Roma Antlaşması\′nda Eşitlik ilkesi 31 V. Avrupa Sosyal Şartı 33 VI. ILO Anayasası 35 VII. Fhiladelphia Bildirgesi 37 VIII. ILO\′nun 100 Nolu \"Aynı iş için Kadın ve Erkeklere Eşit Ücret Verilmesi\" Hakkındaki Sözleşmesi 38 IX. ILO\′nun 111 Nolu iş ve Meslek Bakımından Ayrımcılığın Yasaklanması Hakkındaki Sözleşmesi 41 X. ILO\′nun 102 Nolu Sosyal Güvenliğin Asgari Normları Hakkındaki Sözleşmesi 44 XI. ILO\′nun 105 Nolu Cebri Çalıştırmanın ilgası Hakkındaki Sözleşmesi 47 3. İŞ HUKUKU\′NDA EŞİTLİK İLKESİNİN UYGULANMASI 49 I. Genel Olarak iş Hukuku\′nda Eşitlik ilkesinin Yeri 49 II. Eşit Haklara Sahip Olma 51 III. Eşit Fırsatlara Sahip Olma 52 IV. Eşit Uygulamalara Maruz Kalma 54 V. Eşit Külfetlere Katlanma 56 İKİNCİ BOLUM AVRUPA BİRLİĞİ İŞ HUKUKU\′NDA EŞİTLİK İLKESİ 1. GENEL OLARAK EŞİTLİK İLKESİNİN AB HUKUKU\′NDAKİ YERİ 59 2. İŞ VE MESLEK EDİNMEDE FIRSAT EŞİTLİĞİ 63 3. İŞ İLİŞKİSİNDE VE İŞ SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASINDA EŞİT MUAMELE 70 4. İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİNE GÖRE ŞARTLARIN OLUŞTURULMASINDA EŞİTLİK İLKESİ 79 5. EŞİT DEĞERDE İŞ İÇİN EŞİT ÜCRET İLKESİ 90 6. GEBELİK VE ANALIK HALLERİNDE KADININ KORUNMASINA İLİŞKİN EŞİTLİK İLKESİNİN UYGULANMASI 98 7. SOSYAL GÜVENLİK HAKKININ SAĞLANMASINDA EŞİTLİK İLKESİNİN UYGULANMASI 111 8. İŞ İLİŞKİSİNİN SONA ERMESİNDE EŞİTLİK İLKESİNİN UYGULANMASI 123 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRK İŞ HUKUKU\′NDA EŞİTLİK İLKESİNİN YERİ 1. TÜRK İŞ HUKUKUNDA EŞİTLİK İLKESİNİN HUKUKİ DAYANAKLARI 129 1.1982 Anayasası\′ndaki Düzenlemeler 129 II. 4857 Sayılı iş Kanunu\′ndaki Düzenleme 132 III. 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu\′nda Eşitlik ilkesi 137 IV. 5378 Sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 141 V. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu\′nda Eşitlik ilkesi 143 2. TÜRK İŞ HUKUKU\′NDA EŞİTLİK İLKESİNİN UYGULANMA KOŞULLARI 146 I. Aynı işyerinin işçileri Olma 146 II. işyerinde Bir işçi Topluluğunun Varlığı 148 III. Hukuken Kolektif Nitelikte Davranışta Bulunma 149 3. TÜRK İŞ HUKUKU\′NDA EŞİTLİK İLKESİNİN UYGULANMASI 150 I. iş ilişkisinin Kurulmasında Eşitlik ilkesi 150 II. iş ilişkisinde Eşitlik ilkesinin Uygulanması 152 III. Cinsiyete Dayalı Ayrımcılığın Yasaklanması 155 IV. Eşit Değerde işe Eşit Ücret ilkesi 157 V. iş Sözleşmesi Türüne Göre Çalıştırmada Eşitlik ilkesinin Uygulanması 160 VI. iş Sözleşmesinin Sona Ermesinde Eşitlik ilkesinin Uygulanması 164 VII. Türk İş Hukuku\′nda Eşitlik ilkesine Aykırı Davranışta Yaptırım 168 SONUÇ 173 KAYNAKÇA 177
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı