Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Avrupa Birliği Siyasi Bir Cüce , Askeri Bir Solucan mı ?
Avrupa Birliği Siyasi Bir Cüce , Askeri Bir Solucan mı ?
Barış ÖZDAL
Sayfa Sayısı
:
396
Kitap Ölçüleri
:
13x19 cm
Basım Yılı
:
2013
ISBN NO
:
9786054485987
820,00
TL
önsöZ
Ne zaman bir önsöz okusam aklıma kişisel gelişimimde çok büyük bir yeri olan Oğuz ATAY ve \"Tutunamayanlar\" eserin¬deki \"hiç olmazsa önsözleri yazanlar, yılda bir kere toplanmalı ve aralarında ortak esaslar tespit etmeli\" cümlesi gelir. Nasip bu sefer okumak değil yazmakmış... Hakikaten yeni bir kitap yaz¬mak kadar zor bir işmiş...
Efendim, 2001 yılının Kasım ayında Toktamış ATEŞ Hoca¬mızın da bulunduğu bir jüride yeterlilik sınavını verdikten sonra üzerinde doktora tezi yazmak için özgün bir konu araştırmaya başladım. Yaklaşık3 -4 ay süren bu süreç içerisinde danışman Hocam Prof. Dr. Mehmet GENÇ ve Prof. Dr. Kamuran REÇBER ile birçok defa fikir teatisinde bulunduk. O zamanlar Kamuran Hocam daha çok Batı Avrupa Birliği (BAB) üzerine eserler üretiyordu. Günlük konuşmalarımızın birinde Hocam daha sonra Amme İdaresi Dergisi\′nde bu başlıkla yayımlanacak olan, \"AB Kurucu Antlaşması Düzenlemeleri itibarıyla AB Üyesi Devletler Arasında Ortak Dış Politika, Güvenlik ve Savunma Konularında Uzlaşma Var Mı?\" sorusunu ortaya attı. Hani der¬ler ya işte o an... Benim akademik hayatım değişti. Çünkü Mehmet Hoca\′nın da onay ve teşviklerini alarak \"Avrupa Gü¬venlik ve Savunma Politikası ve Türkiye\" başlıklı doktora tezimi yazmaya başladım.
Başladım ama bilemedim, İçişinin doktora tezinin zaman içinde ikinci soyadı haline geldiğini. Onun için şimdi fikir danı¬şan genç akademisyen arkadaşlara hep diyorum, kişinin yüksek lisans tezi \"göbek adı\", doktora tezi \"i/cinci soyadı\" gibidir. Bundan dolayı da akademik hayatın bence en önemli aşamala¬rından biri özellikle doktora tez konusunu belirleme aşamadır. Yaşayarak tecrübe edilmiştir.
Efendim, konuyu aldık almasına ama bırakın Türkçeyi, Al¬manca ve ingilizce dillerinde konu üzerine doğru düzgün kay¬nak yok o zamanlar. İsteyen kaynakçaya bakabilir 2002 yılı öncesinde Türkçe yayımlanmış sadece 5-6 makale var. Bazı Hocalarımız bu satırları okuyunca \"oooo o da bir şey mi, bizim zamanımızda bilgisayar bile yoktu\" diyecekler ama siz \"hazreti google\" bulunmamış daha düşünün. AB\′nin resmi web sitesi tam olarak işlevsel değil, internetten sabah bir makale indirme¬ye başlıyorsunuz, öğleden sonra ancak bitiyor. Şansınız varsa akşam bilgisayar laboratuarı kapanmadan ikinciyi indirebiliyor-sunuz.
Sözün özü her doktora tezi gibi yazımı çok zor bir tez oldu ama en nihayetinde Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü¬sü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalında 18 Ekim 2004 tari¬hinde tezimi savundum. Başta Danışman Hocalarım olmak üzere jüride yer alan tüm Hocalarımın teşvik ve onaylarıyla da 2005 Şubat\′mda \"Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası\′nın Türkiye-AB İlişkilerine Etkileri\" başlıklı kitabı, doktora tezimin geliştirilmiş hali olarak yayımladım.
Doktora tezinin kitap olarak yayımlanmasındaki ana amacı¬mız literatüre katkıda bulunmaktı zira o dönem itibarıyla konu üzerine Türkçe yayımlanmış hiçbir kitap yoktu. Bugün ise tespit edebildiğim kadarıyla Türkçe literatürde bu sayı 7 -8\′i bulmuş durumda. Ayrıca Türkiye ile AB ilişkilerini siyasi ve ekonomik boyutta ele alan bir çok çalışmanın bulunmasına rağmen spesi¬fik olarak, tarafların güvenlik ve savunma politikalarını incele¬yen çalışmaların sayısı hala sınırlı.
Bu bağlamda belirtmem gereken esas unsur ise şu an eliniz¬de tuttuğunuz kitabın basım gayesine ilişkindir. Yukarıda söyle¬diğim gibi doktora teziniz ikinci soyadınız halini aldığı için ko¬nudan kopamıyorsunuz. Vesselam bende kopamadım ve konu¬ya ilişkin güncel gelişmeleri mümkün olduğu ölçüde takip et¬meye çalıştım. Bu çerçevede başta Uludağ Üniversitesi ve Trak¬ya Üniversitesi olmak üzere Dışişleri Bakanlığı Genelkurmay Başkanlığı ve Harp Akademileri Komutanlığı gibi ilgili kurum¬larda düzenlenen pek çok akademik etkinlikte yer aldım. Lakin konu üzerine çeşitli akademik makaleler yazmama rağmen 2005 yılında yayımlamış olduğum eseri bir türlü güncelleme fırsatı bulamadığım içinde başta Bölüm Hocalarım ve meslek¬taşlarım olmak üzere öğrencilerim tarafından da bolca eleştiril¬dim.
Hiç şüphesiz bu çalışma da kısa bir süre içinde eksik (eski) kalacağı için eleştirilmeye başlayacağım. Lakin unutulmamalıdır ki AB üzerine yapılan her çalışma eşyanın doğası gereği, güncel gelişmelerin hepsini kapsayamayacağı için eksik (eski) kalmaya mahkûmdur. Ayrıca, önemle belirtmek gerekmektedir ki gös¬termiş olduğum tüm özene ve çabaya karşın her eserde olduğu gibi bu çalışmada da pek çok eksiklik bulunmaktadır. Dolayısıy¬la, çalışmaya ilişkin olası eksiklikler konusunda yapacağınız her türlü eleştiri veya öneriler mutlaka tarafımdan dikkate alınacak¬tır.
Bütün akademik eserler gibi bu kitapta aslında kollektif bir çalışmanın ürünüdür. Bu bağlamda öncelikle akademik haya¬tımda müstesna bir yeri olan 19 Ocak 2013 tarihinde kaybetmiş olduğumuz değerli Hocam Prof. Dr. Toktamış ATEŞ\′i an¬mak isterim. Kendileri, Cengiz ARIN Hocam ile başladığım yüksek lisans tezimin son aşamasında resmi danışmanlığımı almayı kabul etmelerinin ardından başta doktora yeterlilik ol¬mak üzere, öğretim görevliliği ve yardımcı doçentlik atama jüri¬lerimde yer alarak beni onurlandırmışlardır. Bu vesile ile Ho-cam\′a bir kez daha Allahtan rahmet dilerim. Mekânı cennet olsun. Eşleri değerli Hocam Nevin ATEŞ\′e de ricamı kırmaya-
rak bu kitabı Hocama atfetmeme izin verdikleri için teşekkür ederim. Yaradan hepimize sabır versin.
Öğrencisi olmaktan her daim onur duyduğum doktora tez danışmanım Prof. Dr. Mehmet GENÇ Hocam\′a ise sadece bu çalışmadaki değil tüm akademik hayatıma yaptığı katkılardan dolayı teşekkürü bir borç biliyorum. Uzun yıllar asistanlığını yaptığım, hiçbir zaman benden yardımlarını esirgemeyen hatta kendi çevirilerini kullanmama bile izin veren Prof. Dr. Kamuran REÇBER Hocama da minnettar olduğumu belirtmek isterim. Her iki Hocamın da haklarını hiçbir zaman ödemem mümkün değildir.
Bu vesile ile Uluslararası ilişkiler Bölümümüzün tüm Hocala¬rına ve asistanlarına da değerli görüşlerini benimle paylaştıkları için teşekkür ederim.
Çalışmayı dikkatli bir şekilde okuyarak, yazım yanlışlarını düzelten ve kimi durumlarda çalışmanın kurgusuna ilişkin bana önerilerde bulunan değerli çalışma arkadaşlarım Araştırma Gö¬revlileri Murat JANE ve Uğur ERMİŞ ile Müjde SONAT ve Sinem EGE\′ye içten teşekkür ederim.
En büyük teşekkür borcum ise geçen sene bu vakitler hasta¬nede yattığım zamanlar başta olmak üzere her koşulda anlayışla ve sabırla beni destekleyen yanımda olan sevgili ailemedir. OZDAL ailesinin tüm fertlerine sonsuz teşekkürümü ve minnet borcumu iletirim.
Son olarak, bu çalışmanın basımını üstlenen Dora Yayıne-vi\′nin sahibi Sayın Kurtuluş TAYAM\′a Dora Yaymevi\′nin çalı¬şanları Rıza AKBULUT ve Hüseyin ARI\′ya, çalışmanın kapağını hazırlayan Önder AYDOGMUŞ a teşekkür ederim.
Doç. Dr. Barış ÖZDAL
1 Nisan 2013
Görükle - Bursa
barisozdal@gmail.com
İÇİNDEKİLER :
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ v
İÇİNDEKİLER ix
KISALTMALAR xv
GİRİŞ xvii
BİRİNCİ BÖLÜM
EGEMENLİK KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ ve
AVRUPA BİRLİĞİ′NDE EGEMENLİK OLGUSU
1. TANIMLANMASI ZOR BİR KAVRAM: EGEMENLİK 2
1.1. Tarihsel Gelişim 3
1.1.1. ilk Çağlarda Egemenlik Kavramı 4
1.1.2. Orta Çağdan Günümüze Kadar Olan Dönemde
Egemenlik Kavramı 5
1.2. Egemenliğin Tanımlanması Çabaları 7
1.2.1. Jean Bodin′in Egemenlik Anlayışı 9
1.2.2. Johannes Althusius′un Egemenlik Anlayışı 13
1.2.3. Hugo Grotius′un Egemenlik Anlayışı 15
2. EGEMENLİK TÜRLERİ 19
2.1. Teoriler İtibarıyla Egemenlik 19
2.1.1. Teokratik Egemenlik Teorileri 20
2.1.2. Demokratik Egemenlik Teorileri 21
2.2. Klasik Bir Ayrım: İç ve Dış Egemenlik 22
2.2.1. İç Egemenlik 23
2.2.2. Dış Egemenlik 24
2.3. Modern Uluslararası Sistemde Egemenlik 25
3. AB ÖRNEĞİNDE EGEMENLİK KAVRAMI 29
3.1. Lizbon Andlaşması Öncesinde Avrupa Toplulukları
Hukukunda Egemenlik Kavramı 30
3.2. Lizbon Andlaşması Öncesinde AB Kurucu Andlaşması
itibarıyla Egemenlik Kavramı 33
3.3. Üye Devletlerin Egemenlik Yetkilerinin
Avrupa Topluluklarına Devri 37
4. TÜRK HUKUK SİSTEMİNDE EGEMENLİK KAVRAMI 41
4.1. Türk Hukuk Sisteminde Millî Egemenlik ilkesinin
Önemi ve Tarihsel Gelişimi 41
4.2.1982 Anayasası′nın İlgili Düzenlemeleri itibarıyla
Egemenlik Yetkilerinin Devri Sorunu 45
İKİNCİ BÖLÜM
AVRUPA′DA GÜVENLİK, SAVUNMA ve
DIŞ POLİTİKA ALANLARINDA İŞBİRLİĞİ
OLUŞTURMA SÜREÇLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
1. AVRUPA TOPLULUKLARIMIN KURULUŞUNA KADAR
OLAN DÖNEM 50
1.1. Birinci Dünya Savaşı′na Kadar Olan Dönemde Avrupa 50
1.2. Birleşmenin İlk Adımları: 1. Dünya Savaşı Sonrası Dönem 53
1.3.1945-1951 Dönemindeki Birleşme Çalışmaları 55
2. AVRUPA TOPLULUKLARIMIN KURULUŞU 66
3. GÜVENLİK, SAVUNMA ve SİYASİ ALANLARDA İŞBİRLİĞİ OLUŞTURULMASI ÇABALARININ TARİHSEL GELİŞİMİ 73
3.1.Pleven Planı Çerçevesinde Avrupa Savunma Topluluğu′nu
ve Avrupa Siyasal Birliği′ni Oluşturma Girişimleri 74
3.2. Fouchet Planları 80
3.3. Davignon (Lüksemburg) Raporu İtibarıyla ASİ′nin Kuruluşu 88
3.4.1972 Paris Zirvesi 91
3.5. Kopenhag Zirvesi 93
3.6.1974 Paris Zirvesi 94
3.7. Tindemans Raporu 94
3.8. Genscher - Colombo Raporu 96
3.9. Stuttgart, Fontainebleau ve Milano Zirveleri 98
3.10. Avrupa Tek Senedi 102
3.10.1. ATS itibarıyla ASİ′nin Amacı 105
3.10.2. ATS İtibarıyla ASİ Sürecinde Üye Devletlerin Yükümlülükleri 105
3.10.3. ATS İtibarıyla ASİ Sürecinin Kurumsal Yapısı ve İşleyişi.... 108
3.10.3.1. ASİ′nin Organları 108
3.10.3.2. ASİ Sürecinde Yetkili Olan Avrupa
Toplulukları Organları 110
3.10.4. ATS İtibarıyla ASİ Çerçevesindeki Avrupa
Güvenliği′ne ilişkin Konular 113
4. ASİ′NİN DEĞERLENDİRİLMESİ 115
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AB SİSTEMİNDE ORTAK DIŞ POLİTİKA ve
GÜVENLİK POLİTİKASI ile ORTAK GÜVENLİK
ve SAVUNMA POLİTİKASININ GELİŞİMİ
1. AB′NİN KURULUŞU ve ODGP′NİN GELİŞİMİ 119
1.1. Maastricht Andlaşması 121
1.1.1. Maastricht Andlaşmasfnın ODGP′ye ilişkin Hükümleri 122
1.1.2. Maastricht Andlaşması′nın ODGP İtibarıyla Değerlendirilmesi 124
2. AMSTERDAM ANDLAŞMASI 128
2.1. Amsterdam Andlaşması ile ODGP′de Yapılan Değişiklikler 131
2.1.1. ODGP′nin Kurumsal Yapısındaki Değişiklikler 139
2.1.2. ODGP′nin İşletilmesine ilişkin Değişiklikler 140
2.1.2.1. Tasarruf Türleri 140
2.1.2.2. Karar Alma Mekanizması 142
2.2. Amsterdam Andlaşması Sonrası Dönemin ODGP
itibarıyla Değerlendirilmesi 144
3. NİCE ANDLAŞMASI 149
3.1. ABKA İtibarıyla ODGP′nin Amaçları 152
3.2. ABKA itibarıyla ODGP′ye İlişkin Tasarruf Türleri 153
3.2.1. Genel Yönelim ve İlkeler 153
3.2.2. Ortak Stratejiler 153
3.2.3. Ortak Eylemler 155
3.2.4. Ortak Tutumlar 156
3.3.ABKA′da ODGP′ye İlişkin Tasarrufların Belirlenmesinde
Yetkili Olan Organlar 157
3.3.1. AB Konseyi 158
3.3.2. AB Bakanlar Konseyi 159
3.3.3. AB (Konseyi) Başkanlığı 163
3.2.1. Komisyon 165
3.3.1. Yüksek Temsilci 166
3.3.2. Siyasi ve Güvenlik Komitesi 166
3.3.3. Avrupa Parlamentosu 167
3.3.4. Avrupa Toplulukları Adalet Divanı 168
3.3.5. Üye Devletler 169
3.4. Nice Andlaşması Sonrası Dönemin ODGP ve AGSP
İtibarıyla Değerlendirilmesi 172
4. LİZBON ANDLAŞMASI 179
4.1. Genel Hatlarıyla Lizbon Andlaşması′nın Değerlendirilmesi 181
Lizbon Andlaşması ile Değiştirilen ABKA′nın, ODGP ve
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
AB NİN BALKANLAR POLİTİKASI
1. GENEL HATLARIYLA BALKANLAR TARİHİ VE
POLİTİK MİRASLAR 202
2. YUGOSLAVYA′NIN DAĞILMA SÜRECİ 206
3. YUGOSLAVYA′NIN DAĞILMASI SÜRECİNDE AB′NİN BALKANLAR POLİTİKASI 209
3.1. Bosna-Hersek İç Savaşı 212
3.2. Kosova Sorunu ve Savaşı 219
4. KOSOVA SAVAŞI′NIN ARDINDAN AB′NİN BALKANLAR
POLİTİKASI 226
4.1. AGSP′nin Tesisi ve AB′nin Balkanlar Politikasına Yansımaları 227
4.2. AGSP Kapsamında AB′nin Balkanlarda Üstlendiği Görevler 230
4.3. İstikrar ve Ortaklık Süreci 233
5. KOSOVA′NIN BAĞIMSIZLIK SÜRECİNDE AB′NİN ROLÜ 238
BEŞİNCİ BÖLÜM
ORTAK DIŞ POLİTİKA ve GÜVENLİK POLİTİKASI
ileORTAK GÜVENLİK ve SAVUNMA POLİTİKASI
BAĞLAMINDA TÜRKİYE - AB İLİŞKİLERİ
1. GENEL HATLARIYLA TÜRKİYE - AB İLİŞKİLERİ 250
1.1. Ankara Anlaşması İtibarıyla Türkiye-Avrupa Toplulukları ilişkileri..251
1.2. Türkiye′nin Avrupa Topluluklarıma Tam Üyelik Başvurusu 253
1.3. Türkiye′nin AB′ye Üye Adaylığı ve ilişkilerin Gelişimi 254
2. TÜRKİYE′NİN GÜVENLİK VE SAVUNMA STRATEJİLERİNDE
AB BOYUTU 259
2.1. AGSP′nin Temel Yapısı 261
2.2. AGSP′nin Türkiye - AB ilişkilerine Etkileri 276
SONUÇ YERİNE 293
EK I: KUZEY ATLANTİK ANDLAŞMASI ÖRGÜTÜNÜN
ANDLAŞMA METNİ (NATO ANDLAŞMASI) 305
EK II: AVRUPA BİRLİĞİ KURUCU ANDLAŞMASI 310
EK III: AB KURUCU ANDLAŞMASI′NIN 42. MD.′Sİ İLE
OLUŞTURULAN KALICI YAPISAL İŞBİRLİĞİ
HAKKINDA PROTOKOL (NO 10) 351
EK IV: AB KURUCU ANDLAŞMASI′NIN 42. MD.′SİNE
İLİŞKİN PROTOKOL (NO 11) 355
EK V: 13.12.2007 TARİHİNDE İMZALANAN LİZBON ANDLAŞMASI′NI
KABUL EDEN HÜKÜMETLERARASI KONFERANSIN
NİHAİ SENEDİNE EKLENEN DEKLARASYONLAR
KAYNAKÇA
Ne zaman bir önsöz okusam aklıma kişisel gelişimimde çok büyük bir yeri olan Oğuz ATAY ve \"Tutunamayanlar\" eserin¬deki \"hiç olmazsa önsözleri yazanlar, yılda bir kere toplanmalı ve aralarında ortak esaslar tespit etmeli\" cümlesi gelir. Nasip bu sefer okumak değil yazmakmış... Hakikaten yeni bir kitap yaz¬mak kadar zor bir işmiş...
Efendim, 2001 yılının Kasım ayında Toktamış ATEŞ Hoca¬mızın da bulunduğu bir jüride yeterlilik sınavını verdikten sonra üzerinde doktora tezi yazmak için özgün bir konu araştırmaya başladım. Yaklaşık3 -4 ay süren bu süreç içerisinde danışman Hocam Prof. Dr. Mehmet GENÇ ve Prof. Dr. Kamuran REÇBER ile birçok defa fikir teatisinde bulunduk. O zamanlar Kamuran Hocam daha çok Batı Avrupa Birliği (BAB) üzerine eserler üretiyordu. Günlük konuşmalarımızın birinde Hocam daha sonra Amme İdaresi Dergisi\′nde bu başlıkla yayımlanacak olan, \"AB Kurucu Antlaşması Düzenlemeleri itibarıyla AB Üyesi Devletler Arasında Ortak Dış Politika, Güvenlik ve Savunma Konularında Uzlaşma Var Mı?\" sorusunu ortaya attı. Hani der¬ler ya işte o an... Benim akademik hayatım değişti. Çünkü Mehmet Hoca\′nın da onay ve teşviklerini alarak \"Avrupa Gü¬venlik ve Savunma Politikası ve Türkiye\" başlıklı doktora tezimi yazmaya başladım.
Başladım ama bilemedim, İçişinin doktora tezinin zaman içinde ikinci soyadı haline geldiğini. Onun için şimdi fikir danı¬şan genç akademisyen arkadaşlara hep diyorum, kişinin yüksek lisans tezi \"göbek adı\", doktora tezi \"i/cinci soyadı\" gibidir. Bundan dolayı da akademik hayatın bence en önemli aşamala¬rından biri özellikle doktora tez konusunu belirleme aşamadır. Yaşayarak tecrübe edilmiştir.
Efendim, konuyu aldık almasına ama bırakın Türkçeyi, Al¬manca ve ingilizce dillerinde konu üzerine doğru düzgün kay¬nak yok o zamanlar. İsteyen kaynakçaya bakabilir 2002 yılı öncesinde Türkçe yayımlanmış sadece 5-6 makale var. Bazı Hocalarımız bu satırları okuyunca \"oooo o da bir şey mi, bizim zamanımızda bilgisayar bile yoktu\" diyecekler ama siz \"hazreti google\" bulunmamış daha düşünün. AB\′nin resmi web sitesi tam olarak işlevsel değil, internetten sabah bir makale indirme¬ye başlıyorsunuz, öğleden sonra ancak bitiyor. Şansınız varsa akşam bilgisayar laboratuarı kapanmadan ikinciyi indirebiliyor-sunuz.
Sözün özü her doktora tezi gibi yazımı çok zor bir tez oldu ama en nihayetinde Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü¬sü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalında 18 Ekim 2004 tari¬hinde tezimi savundum. Başta Danışman Hocalarım olmak üzere jüride yer alan tüm Hocalarımın teşvik ve onaylarıyla da 2005 Şubat\′mda \"Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası\′nın Türkiye-AB İlişkilerine Etkileri\" başlıklı kitabı, doktora tezimin geliştirilmiş hali olarak yayımladım.
Doktora tezinin kitap olarak yayımlanmasındaki ana amacı¬mız literatüre katkıda bulunmaktı zira o dönem itibarıyla konu üzerine Türkçe yayımlanmış hiçbir kitap yoktu. Bugün ise tespit edebildiğim kadarıyla Türkçe literatürde bu sayı 7 -8\′i bulmuş durumda. Ayrıca Türkiye ile AB ilişkilerini siyasi ve ekonomik boyutta ele alan bir çok çalışmanın bulunmasına rağmen spesi¬fik olarak, tarafların güvenlik ve savunma politikalarını incele¬yen çalışmaların sayısı hala sınırlı.
Bu bağlamda belirtmem gereken esas unsur ise şu an eliniz¬de tuttuğunuz kitabın basım gayesine ilişkindir. Yukarıda söyle¬diğim gibi doktora teziniz ikinci soyadınız halini aldığı için ko¬nudan kopamıyorsunuz. Vesselam bende kopamadım ve konu¬ya ilişkin güncel gelişmeleri mümkün olduğu ölçüde takip et¬meye çalıştım. Bu çerçevede başta Uludağ Üniversitesi ve Trak¬ya Üniversitesi olmak üzere Dışişleri Bakanlığı Genelkurmay Başkanlığı ve Harp Akademileri Komutanlığı gibi ilgili kurum¬larda düzenlenen pek çok akademik etkinlikte yer aldım. Lakin konu üzerine çeşitli akademik makaleler yazmama rağmen 2005 yılında yayımlamış olduğum eseri bir türlü güncelleme fırsatı bulamadığım içinde başta Bölüm Hocalarım ve meslek¬taşlarım olmak üzere öğrencilerim tarafından da bolca eleştiril¬dim.
Hiç şüphesiz bu çalışma da kısa bir süre içinde eksik (eski) kalacağı için eleştirilmeye başlayacağım. Lakin unutulmamalıdır ki AB üzerine yapılan her çalışma eşyanın doğası gereği, güncel gelişmelerin hepsini kapsayamayacağı için eksik (eski) kalmaya mahkûmdur. Ayrıca, önemle belirtmek gerekmektedir ki gös¬termiş olduğum tüm özene ve çabaya karşın her eserde olduğu gibi bu çalışmada da pek çok eksiklik bulunmaktadır. Dolayısıy¬la, çalışmaya ilişkin olası eksiklikler konusunda yapacağınız her türlü eleştiri veya öneriler mutlaka tarafımdan dikkate alınacak¬tır.
Bütün akademik eserler gibi bu kitapta aslında kollektif bir çalışmanın ürünüdür. Bu bağlamda öncelikle akademik haya¬tımda müstesna bir yeri olan 19 Ocak 2013 tarihinde kaybetmiş olduğumuz değerli Hocam Prof. Dr. Toktamış ATEŞ\′i an¬mak isterim. Kendileri, Cengiz ARIN Hocam ile başladığım yüksek lisans tezimin son aşamasında resmi danışmanlığımı almayı kabul etmelerinin ardından başta doktora yeterlilik ol¬mak üzere, öğretim görevliliği ve yardımcı doçentlik atama jüri¬lerimde yer alarak beni onurlandırmışlardır. Bu vesile ile Ho-cam\′a bir kez daha Allahtan rahmet dilerim. Mekânı cennet olsun. Eşleri değerli Hocam Nevin ATEŞ\′e de ricamı kırmaya-
rak bu kitabı Hocama atfetmeme izin verdikleri için teşekkür ederim. Yaradan hepimize sabır versin.
Öğrencisi olmaktan her daim onur duyduğum doktora tez danışmanım Prof. Dr. Mehmet GENÇ Hocam\′a ise sadece bu çalışmadaki değil tüm akademik hayatıma yaptığı katkılardan dolayı teşekkürü bir borç biliyorum. Uzun yıllar asistanlığını yaptığım, hiçbir zaman benden yardımlarını esirgemeyen hatta kendi çevirilerini kullanmama bile izin veren Prof. Dr. Kamuran REÇBER Hocama da minnettar olduğumu belirtmek isterim. Her iki Hocamın da haklarını hiçbir zaman ödemem mümkün değildir.
Bu vesile ile Uluslararası ilişkiler Bölümümüzün tüm Hocala¬rına ve asistanlarına da değerli görüşlerini benimle paylaştıkları için teşekkür ederim.
Çalışmayı dikkatli bir şekilde okuyarak, yazım yanlışlarını düzelten ve kimi durumlarda çalışmanın kurgusuna ilişkin bana önerilerde bulunan değerli çalışma arkadaşlarım Araştırma Gö¬revlileri Murat JANE ve Uğur ERMİŞ ile Müjde SONAT ve Sinem EGE\′ye içten teşekkür ederim.
En büyük teşekkür borcum ise geçen sene bu vakitler hasta¬nede yattığım zamanlar başta olmak üzere her koşulda anlayışla ve sabırla beni destekleyen yanımda olan sevgili ailemedir. OZDAL ailesinin tüm fertlerine sonsuz teşekkürümü ve minnet borcumu iletirim.
Son olarak, bu çalışmanın basımını üstlenen Dora Yayıne-vi\′nin sahibi Sayın Kurtuluş TAYAM\′a Dora Yaymevi\′nin çalı¬şanları Rıza AKBULUT ve Hüseyin ARI\′ya, çalışmanın kapağını hazırlayan Önder AYDOGMUŞ a teşekkür ederim.
Doç. Dr. Barış ÖZDAL
1 Nisan 2013
Görükle - Bursa
barisozdal@gmail.com
İÇİNDEKİLER :
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ v
İÇİNDEKİLER ix
KISALTMALAR xv
GİRİŞ xvii
BİRİNCİ BÖLÜM
EGEMENLİK KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ ve
AVRUPA BİRLİĞİ′NDE EGEMENLİK OLGUSU
1. TANIMLANMASI ZOR BİR KAVRAM: EGEMENLİK 2
1.1. Tarihsel Gelişim 3
1.1.1. ilk Çağlarda Egemenlik Kavramı 4
1.1.2. Orta Çağdan Günümüze Kadar Olan Dönemde
Egemenlik Kavramı 5
1.2. Egemenliğin Tanımlanması Çabaları 7
1.2.1. Jean Bodin′in Egemenlik Anlayışı 9
1.2.2. Johannes Althusius′un Egemenlik Anlayışı 13
1.2.3. Hugo Grotius′un Egemenlik Anlayışı 15
2. EGEMENLİK TÜRLERİ 19
2.1. Teoriler İtibarıyla Egemenlik 19
2.1.1. Teokratik Egemenlik Teorileri 20
2.1.2. Demokratik Egemenlik Teorileri 21
2.2. Klasik Bir Ayrım: İç ve Dış Egemenlik 22
2.2.1. İç Egemenlik 23
2.2.2. Dış Egemenlik 24
2.3. Modern Uluslararası Sistemde Egemenlik 25
3. AB ÖRNEĞİNDE EGEMENLİK KAVRAMI 29
3.1. Lizbon Andlaşması Öncesinde Avrupa Toplulukları
Hukukunda Egemenlik Kavramı 30
3.2. Lizbon Andlaşması Öncesinde AB Kurucu Andlaşması
itibarıyla Egemenlik Kavramı 33
3.3. Üye Devletlerin Egemenlik Yetkilerinin
Avrupa Topluluklarına Devri 37
4. TÜRK HUKUK SİSTEMİNDE EGEMENLİK KAVRAMI 41
4.1. Türk Hukuk Sisteminde Millî Egemenlik ilkesinin
Önemi ve Tarihsel Gelişimi 41
4.2.1982 Anayasası′nın İlgili Düzenlemeleri itibarıyla
Egemenlik Yetkilerinin Devri Sorunu 45
İKİNCİ BÖLÜM
AVRUPA′DA GÜVENLİK, SAVUNMA ve
DIŞ POLİTİKA ALANLARINDA İŞBİRLİĞİ
OLUŞTURMA SÜREÇLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
1. AVRUPA TOPLULUKLARIMIN KURULUŞUNA KADAR
OLAN DÖNEM 50
1.1. Birinci Dünya Savaşı′na Kadar Olan Dönemde Avrupa 50
1.2. Birleşmenin İlk Adımları: 1. Dünya Savaşı Sonrası Dönem 53
1.3.1945-1951 Dönemindeki Birleşme Çalışmaları 55
2. AVRUPA TOPLULUKLARIMIN KURULUŞU 66
3. GÜVENLİK, SAVUNMA ve SİYASİ ALANLARDA İŞBİRLİĞİ OLUŞTURULMASI ÇABALARININ TARİHSEL GELİŞİMİ 73
3.1.Pleven Planı Çerçevesinde Avrupa Savunma Topluluğu′nu
ve Avrupa Siyasal Birliği′ni Oluşturma Girişimleri 74
3.2. Fouchet Planları 80
3.3. Davignon (Lüksemburg) Raporu İtibarıyla ASİ′nin Kuruluşu 88
3.4.1972 Paris Zirvesi 91
3.5. Kopenhag Zirvesi 93
3.6.1974 Paris Zirvesi 94
3.7. Tindemans Raporu 94
3.8. Genscher - Colombo Raporu 96
3.9. Stuttgart, Fontainebleau ve Milano Zirveleri 98
3.10. Avrupa Tek Senedi 102
3.10.1. ATS itibarıyla ASİ′nin Amacı 105
3.10.2. ATS İtibarıyla ASİ Sürecinde Üye Devletlerin Yükümlülükleri 105
3.10.3. ATS İtibarıyla ASİ Sürecinin Kurumsal Yapısı ve İşleyişi.... 108
3.10.3.1. ASİ′nin Organları 108
3.10.3.2. ASİ Sürecinde Yetkili Olan Avrupa
Toplulukları Organları 110
3.10.4. ATS İtibarıyla ASİ Çerçevesindeki Avrupa
Güvenliği′ne ilişkin Konular 113
4. ASİ′NİN DEĞERLENDİRİLMESİ 115
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AB SİSTEMİNDE ORTAK DIŞ POLİTİKA ve
GÜVENLİK POLİTİKASI ile ORTAK GÜVENLİK
ve SAVUNMA POLİTİKASININ GELİŞİMİ
1. AB′NİN KURULUŞU ve ODGP′NİN GELİŞİMİ 119
1.1. Maastricht Andlaşması 121
1.1.1. Maastricht Andlaşmasfnın ODGP′ye ilişkin Hükümleri 122
1.1.2. Maastricht Andlaşması′nın ODGP İtibarıyla Değerlendirilmesi 124
2. AMSTERDAM ANDLAŞMASI 128
2.1. Amsterdam Andlaşması ile ODGP′de Yapılan Değişiklikler 131
2.1.1. ODGP′nin Kurumsal Yapısındaki Değişiklikler 139
2.1.2. ODGP′nin İşletilmesine ilişkin Değişiklikler 140
2.1.2.1. Tasarruf Türleri 140
2.1.2.2. Karar Alma Mekanizması 142
2.2. Amsterdam Andlaşması Sonrası Dönemin ODGP
itibarıyla Değerlendirilmesi 144
3. NİCE ANDLAŞMASI 149
3.1. ABKA İtibarıyla ODGP′nin Amaçları 152
3.2. ABKA itibarıyla ODGP′ye İlişkin Tasarruf Türleri 153
3.2.1. Genel Yönelim ve İlkeler 153
3.2.2. Ortak Stratejiler 153
3.2.3. Ortak Eylemler 155
3.2.4. Ortak Tutumlar 156
3.3.ABKA′da ODGP′ye İlişkin Tasarrufların Belirlenmesinde
Yetkili Olan Organlar 157
3.3.1. AB Konseyi 158
3.3.2. AB Bakanlar Konseyi 159
3.3.3. AB (Konseyi) Başkanlığı 163
3.2.1. Komisyon 165
3.3.1. Yüksek Temsilci 166
3.3.2. Siyasi ve Güvenlik Komitesi 166
3.3.3. Avrupa Parlamentosu 167
3.3.4. Avrupa Toplulukları Adalet Divanı 168
3.3.5. Üye Devletler 169
3.4. Nice Andlaşması Sonrası Dönemin ODGP ve AGSP
İtibarıyla Değerlendirilmesi 172
4. LİZBON ANDLAŞMASI 179
4.1. Genel Hatlarıyla Lizbon Andlaşması′nın Değerlendirilmesi 181
Lizbon Andlaşması ile Değiştirilen ABKA′nın, ODGP ve
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
AB NİN BALKANLAR POLİTİKASI
1. GENEL HATLARIYLA BALKANLAR TARİHİ VE
POLİTİK MİRASLAR 202
2. YUGOSLAVYA′NIN DAĞILMA SÜRECİ 206
3. YUGOSLAVYA′NIN DAĞILMASI SÜRECİNDE AB′NİN BALKANLAR POLİTİKASI 209
3.1. Bosna-Hersek İç Savaşı 212
3.2. Kosova Sorunu ve Savaşı 219
4. KOSOVA SAVAŞI′NIN ARDINDAN AB′NİN BALKANLAR
POLİTİKASI 226
4.1. AGSP′nin Tesisi ve AB′nin Balkanlar Politikasına Yansımaları 227
4.2. AGSP Kapsamında AB′nin Balkanlarda Üstlendiği Görevler 230
4.3. İstikrar ve Ortaklık Süreci 233
5. KOSOVA′NIN BAĞIMSIZLIK SÜRECİNDE AB′NİN ROLÜ 238
BEŞİNCİ BÖLÜM
ORTAK DIŞ POLİTİKA ve GÜVENLİK POLİTİKASI
ileORTAK GÜVENLİK ve SAVUNMA POLİTİKASI
BAĞLAMINDA TÜRKİYE - AB İLİŞKİLERİ
1. GENEL HATLARIYLA TÜRKİYE - AB İLİŞKİLERİ 250
1.1. Ankara Anlaşması İtibarıyla Türkiye-Avrupa Toplulukları ilişkileri..251
1.2. Türkiye′nin Avrupa Topluluklarıma Tam Üyelik Başvurusu 253
1.3. Türkiye′nin AB′ye Üye Adaylığı ve ilişkilerin Gelişimi 254
2. TÜRKİYE′NİN GÜVENLİK VE SAVUNMA STRATEJİLERİNDE
AB BOYUTU 259
2.1. AGSP′nin Temel Yapısı 261
2.2. AGSP′nin Türkiye - AB ilişkilerine Etkileri 276
SONUÇ YERİNE 293
EK I: KUZEY ATLANTİK ANDLAŞMASI ÖRGÜTÜNÜN
ANDLAŞMA METNİ (NATO ANDLAŞMASI) 305
EK II: AVRUPA BİRLİĞİ KURUCU ANDLAŞMASI 310
EK III: AB KURUCU ANDLAŞMASI′NIN 42. MD.′Sİ İLE
OLUŞTURULAN KALICI YAPISAL İŞBİRLİĞİ
HAKKINDA PROTOKOL (NO 10) 351
EK IV: AB KURUCU ANDLAŞMASI′NIN 42. MD.′SİNE
İLİŞKİN PROTOKOL (NO 11) 355
EK V: 13.12.2007 TARİHİNDE İMZALANAN LİZBON ANDLAŞMASI′NI
KABUL EDEN HÜKÜMETLERARASI KONFERANSIN
NİHAİ SENEDİNE EKLENEN DEKLARASYONLAR
KAYNAKÇA
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı