Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Avrupa Birliği nde ve Türkiye de Bankacılık
Avrupa Birliği nde ve Türkiye de Bankacılık
Kasım EREN
Sayfa Sayısı
:
148
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
1996
ISBN NO
:
9754865329
44,00
TL ÖNSÖZ 14 Nisan 1987 tarihinde, o zamanki adıyla, Avrupa Topluluğu′na tam üyelik için başvuruda bulunmasından dokuz yıl sonra, Türkiye′nin Gümrük Birliği′ne girmesi ile Avrupa Birliği′nin Türkiye açısından önemi değişik bir boyut kazanmış bulunmaktadır. Türkiye, tam üyeliğe yönelik çabasını bundan sonra Gümrük Birliği içinde sürdürecektir. Avrupa Birliği′ni Ekonomik ve Parasal Birliğe doğru belirli bir takvim çerçevesinde yönlendirmeyi amaçlayan Maastricht Antlaşması ise, değişimin Avrupa Birliği cephesini oluşturmaktadır. Kitabın amacı, varılan noktada, Avrupa Birliği ile Türkiye′de bankacılık sistemini ele almak, faaliyetleri ve politikaları ortaya koymak şeklinde özetlenebilir. 1989 yılında hazırladığım, Yıldız Üniversitesi Araştırma Fonu tarafından desteklenen araştırma projesi ve Türkiye′nin Gümrük Birliği′ne-ğirmiş olması, bu kitabın yazılmasmdaki başlıca motivasyonları oluşturmaktadır. Kitabın ortaya çıkmasında değerli desteklerini esirgemeyen Sayın Prof. Dr. Sema Kalaycıoğlu′na teşekkürü bir borç bilirim. Yayınlanmasmdaki yardımlarından ötürü Sayın Gonca Arslanyılmaz′a, Beta Yayıncılık çalışanlarına ve Beta Yayıncılık yöneticisi Sayın Kemal Peköz′e teşekkür ederim. Kitabın hazırlanması sırasında bana gösterdiği hoşgörü ve sağladığı zaman için eşim Makbule′ye ayrıca teşekkür ederim. İstanbul, 1996 Yrd. Doç. Dr. Kasım Eren GİRİŞ 11 Aralık 1991 tarihinde Avrupa Konseyi tarafından onaylanan, 7 Şubat 1992 tarihinde imzalanıp, 1 Kasım 1993 tarihinde yürürlüğe giren Maastricht Anlaşması, Avrupa Topluluğu açısından bir bakıma dönüşü olmayan süreci başlatan bir anlaşma olmuştur. Bu anlaşma ile Avrupa Topluluğu, üye ülkeler arasında kapsamlı işbirliğini vurgulamak üzere Avrupa Birliği (AB) adını almıştır. Bu nedenle Avrupa Birliği Anlaşması olarak da isimlendirilmektedir. Maastricht Anlaşması politik ve ekonomik reformları kapsamaktadır. Avrupa Merkez Bankası Sistemi′nin (ESCB) oluşturulması ve ortak para politikasının belirlenmesi ve uygulanması bu kapsam içinde yer almaktadır. Anlaşma Avrupa Birliği′ni politik, ekonomik ve parasal birliğe dönüştürmeyi hedeflemektedir. Oluşturulacak birliğin temel elemanları, -İstikrarlı para, -Ekonomik politikanın koordinasyon ve kontrolü, -Sağlam hükümet bütçeleri, -Bağımsız bir Avrupa Merkez Bankası′dır. Ekonomik ve Parasal Birliğin (EMU) oluşturulması hedefi üç aşamaya bağlanmıştır. 1-Birinci aşama 1 Temmuz 1990 tarihinde yürürlüğe girmiştir; 31 Aralık 1993 tarihine kadar olan dönemi kapsam içine almıştır. Parasal birliğin bu ilk aşamasında hedef AB içindeki ulusal ekonomi ve para politikalarını parasal istikrar ve bütçe disiplini gereklerine yakın bir çizgiye oturtmak ve AB′ni istikrar birliğine doğru.GELİŞTİRMEK OLMUŞTUR 2-Ikinci aşama 1 Ocak 1994 tarihinde başlamıştır. Ekonomik ve Parasal Birliğin son aşaması için geçiş dönemidir. İkinci aşamada ekonomik politikalar, dış ve iç para politikaları ulusal hükümetlere bırakılmıştır. Bütçe disiplininin güçlendirilmesi ve aynı zamanda, gelecekte Avrupa Birliği Bankacılık Sisteminin korunması anlamında 1 Ocak 1994 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme ile, merkez bankalarının kamu sektörüne, kamu açıklarının kapatılması amacıyla kredi vermesi yasaklanmıştır. Bununla, ulusal merkez bankalarının hem kamu otoritelerine yeni kredi vermeleri, hem de kamu senetlerini almaları (açık piyasa işlemleri hariç) yasaklanmış olmaktadır. Bu yasak hükümetleri ve kamu kurumlarını vergi gelirleri, para ve sermaye piyasalarından borçlanarak elde ettikleri fonlar limitinde harcama yapmaya ve harcamalarını bunlarla finanse etmeye zorlamaktadır. Diğer taraftan üye ülkelerin izleyecekleri malî politikaların parasal istikrarın güçlendirilmesine katkı yapacak şekilde olması öngörülmüştür. Bu dönemden başlamak ve ülkelerin üçüncü aşamaya uyum sağlamalarını kolaylaştırmak üzere EMU referans değerleri oluşturulmaya başlanmıştır. Avrupa Konseyi üçüncü aşamaya geçiş için bu kriterleri göz önüne alacaktır. İkinci aşamada uymaya gayret edecek olan ülkeler, Ekonomik ve Parasal Birlik aşamasında, oluşturulan bu referans değerleri aşamayacaklardır. Bunlar dört tanedir. - Enflasyon: Tüketici fiyatları endeksine göre (Merkezî İstatistik Bürosu 1994 yılından beri, enflasyonda tüketici fiyatları endeksini baz almaya başlamıştır.) enflasyonu en düşük üç üyenin yıllık enflasyon ortalaması %1.5 şeklinde hesaplanır. - Uzun vadeli faiz oranı: Enflasyonu en düşük üç üyenin yıllık faiz orta laması %2 şeklinde hesaplanır. - Kamu açıklan: Kamu otoritelerinin net borçlanmasının GSYİH′ya (GDP) oranı olarak hesaplanır. Üye ülkelerde bu değer %3′ü aşamaz. - Kamu borçlan: Kamunun gayrı safi toplam borcunun GSYİH′ya oranı şeklinde hesaplanır. Üye ülkelerde bu değer `′ı aşamaz. - İkinci aşamada geleceğe hazırlık açısından öngörülen bir başka husus, üye ülke merkez bankalarının hükümetlerden bağımsız hale getirilmesidir. Bu konuda sorunları olan üyeler (Belçika, Fransa. İspanya) merkez bankalarını bağımsız hale getirmek için düzenlemelere gitmişlerdir. İkinci aşamanın bir başka özelliği de parasal birliğin teknik ve prosedürü ile ilgilenmek üzere Avrupa Para Enstitüsü′nün (EMİ) kurulmasıdır. Mer- XV kez Bankası Guvernörler Kurulu′nun yerini alan EMl′nün başlıca görevleri, fiyat istikrarının sağlanması bakımından, ulusal para politikalarının koordinasyonunu güçlendirmek ve 1997 yılında kurulacak olan Avrupa Merkez Bankası Sistemi (ESCB) için gerekli hazırlıkları yapmaktır. 3-Üçüncü aşama 1997 yılı sonuna kadar aksi yönde bir karar alınmadıkça, otomatik olarak 1999 yılında başlayacaktır. Ekonomik ve Parasal Birliğin son aşamasıdır, ikinci aşamada belirtilen kriterlere göre değerlendirilerek hak kazanan AB üyelerinin katılacağı aşamayı ifade etmektedir. Bu birliğe katılmaya hak kazanan ülkeler, kendi merkez bankalarının parasal egemenlik haklarını, kurulacak olan ESCB′ne devredeceklerdir. Bu sistem, katılan ülkelerin merkez bankalarını da kapsayacaktır. Bu aşamanın başlangıcında. Avrupa Para Birimi (ECU, yeni adıyla Euro) geri dönülemez bir şekilde ve kenetlenmiş olarak belirlenecek kambiyo kurları üzerinden, ulusal paraların yerini alacaktır. Alınan kararlarla Avrupa Birliği′nde gelinen nokta Türkiye′nin önüne bir dizi basamaklar oluşturmuştur. Bunlardan birincisi Türkiye′nin AB ile Gümrük Birliği′ne girmesidir. Gümrük Birliği sanayi mallarının serbest dolaşımını içeren ilk basamaktır. Ekonomide sanayi sektörünün öncelikle etkileneceği bu gelişimden, sanayi üretiminin canlanması ve kredi piyasasının gelişmesi; ekonomide kısmî liberasyon sağlanması anlamında, bankacılık kesiminin dolaylı olarak etkilenmesi beklenmektedir. Türkiye′nin önündeki ikinci ve daha önemli basamak Avrupa Birliği′ne tam üye olarak girmektir. Tam üyelik emek ve sarmaye hareketlerinin tamamen serbestleşeceği, hizmetler sektörü ile birlikte ekonomide bütün alanlarda tam liberasyonun sağlanacağı bir aşamayı ifade etmektedir. Türkiye′nin önündeki üçüncü ve önemli olduğu kadar güç olan basamak ise Ekonomik ve Parasal Birlik içinde yer almaktır; Türkiye için amaç bu olmalıdır. Ekonomik ve Parasal Birliğe girmek ise, öngörülen kriterlerin sağlanmasına bağlı olacaktır. Türkiye′nin sözü edilen basamakları aşabilmesi açısından, Avrupa Birliği üyelerinin ekonomik yapılarının, geçmiş ve bugünkü durumlarının, bu çerçevede bankacılık sisteminin ele alınması, bu konuda bir fikir oluşturmaya yardımcı olacaktır. Birinci bölümde Avrupa Birliği üyeleri ele alınmış; bankacılık sistemleri, para ve kredi politikalarına geçmişte ve günümüzde egemen olan yaklaşımlar ortaya konmaya çalışılmıştır. Avrupa Birliği üyeleri ile Türkiye arasında bir karşılaştırma yapmak için Türk bankacılık sistemine göz atmak gerekmektedir. İkinci bölüm, aynı çö- XVI zümleme yöntemi daha geniş tutularak Türk bankacılık sistemine ayrılmıştır. Bu bölümde, Türk bankacılık sisteminin yapısı ve işleyişi, bankacılık mevzuatı, tarihsel gelişimi ve genel özellikleri ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, Türk ekonomisinin ve bankacılık sisteminin sorunlarının tespiti amaçlanmıştır. Ekonomik göstergeler açısından Türk ekonomisinin durumu ve sorunları; Türk bankacılık sisteminin ekonomik ve yapısal sorunları; Türkiye′nin önündeki aşamaları gerçekleştirebilmesi için bankacılığın yapacağı katkıların neler olabileceği; bu süreçte aksaklıklar ve eksiklikler bu bölümün konusunu oluşturmaktadır. İÇİNDEKİLER GİRİŞ I. BÖLÜM: AVRUPA BİRLİĞİ′NDE BANKACILIK 1 A- İtalya 1 1 - Merkez Bankası 1 2- Kamu Bankaları 3 3- Ulusal Menfaat Bankaları 4 4- Kooperatif bankaları 4 5- Tasarruf ve rehin bankaları 5 6- İhtisas bankaları 5 7- Yabancı bankalar 6 8- Para kredi politikası 6 B- Fransa 7 1 - Merkez Bankası 7 2- Ticaret bankaları 8 a- Mevduat bankaları 8 b- İş bankaları 9 c- Orta ve uzun vadeli kredi bankaları 9 3- İhtisas bankaları 10 4- Koopreatif bankaları 10 5- Para kredi politikası 11 C - Almanya 13 1- Merkez Bankası 13 2- Üniversal bankalar 14 a- Özel ticaret bankaları 15 b- Kamu bankaları 15 c- Kooperatif bankalar 16 3- İhtisas bankaları 16 4- Para kredi politikası 17 F- Hollanda 18 VIII 1 - Merkez Bankası 18 2- Ticaret bankaları 19 3- Tarım kredi bankaları 19 4- Tasarruf bankaları 20 5- İhtisas bankaları 20 6- Para kredi politikası 21 D- Belçika 23 1 - Parasal ve malî otoriteler 23 a- Merkez Bankası 23 b- Belçika-Lüksemburg Kambiyo Kurumu 24 c- Rantlar Fonu 24 d- Bankacılık Komisyonu 24 2- Koordinasyon ve garanti kurumlan 24 a- Reeskont ve Garanti Kurumu 24 b- İhracat Koordinasyon Birliği 25 c- Ulusal Kredi Kurulu 25 3- Kamu bankaları ve özel bankalar 25 a- Kamu bankaları 25 b- Özel bankalar 26 4- Para kredi politikası 27 E- Lüksemburg 28 1 - Lüksemburg Para Kurumu 29 2- Kamu bankaları 29 3- Ticaret bankaları 30 4- Kliring Evi 31 5- Para kredi politikası 31 G- Danimarka 32 1- Merkez Bankası 32 2- Ticaret ve tasarruf bankaları 33 3- Yabancı bankalar 34 4- Para kredi politikası 34 H- İngiltere 36 1 - Merkez Bankası 36 2- İskonto evleri 37 3- Ticaret bankaları 38 4- Kabul evleri 39 5- Diğer İngiliz bankaları 39 IX 6- Yabancı bankalar 40 7- Para kredi politikası 41 I- İrlanda 43 1- Merkez Bankası 43 2- Kliring bankaları 44 3- Ortak-olmayan bankalar 44 a- Ticaret bankaları 45 b- Yabancı bankalar 45 c- Endüstriyel bankalar 45 4- Para kredi politikası 46 J- Yunanistan 48 1 - Merkez Bankası 48 2- Ticaret bankaları 49 a- Yunanistan ticaret bankaları 49 b- Yabancı bankalar 50 3- İhtisas bankaları 51 a- Kalkınma bankaları 51 b- İpotek bankaları 51 c- Ziraat Bankası 51 d- Mevduat ve Borç Fonu 52 e- Posta Tasarruflar Bankası 52 4- Para kredi politikası ■. 52 K- Portekiz 53 1- Merkez Bankası 53 2- Ticaret bankaları 54 3- İhtisas bankaları 55 a- Tasarruf bankaları 55 (1)- Ulusal Tasarruf Bankası 55 (2)- Posta Tasarruf Bankası 56 (3)- Yerel bölgeler tasarruf bankaları 56 b- Yatırım Bankası 56 c- Tarım kredi kooperatifleri 56 4- Para kredi politikası 57 L- İspanya 58 1- Merkez Bankası ._ 58 2- Ticaret bankaları ve endüstriyel bankalar 60 X 3- Tasarruf bankaları ve ihtisas kredi kurumları 60 4- Yabancı bankalar 60 5- Para kredi politikası 61 M- Avrupa Birligi′nin Yeni Üyeleri 61 1 - Avusturya 61 2- İsveç 62 3- Finlandiya 62 N- AB Üyesi Ülkeler Bankacılık Sisteminin Değerlendirilmesi 63 1- Benzerlikler 63 a- Bankacılık sistemine giriş 63 b- Büyük bankalar 64 c- Parasal genişlemenin kontrolü 64 d- Uzman kredi kurumları 65 e- Sermaye hareketlerinde canlılık 65 f- Posta tasarruf bankaları 65 g- İştiraklere ilişkin sınırlamalar 66 h- Ortak düzenlemeler 66 2- Farklı yönler 67 a- Kamu bankalarının payı 67 b- Kamu finansman gereksiniminin yarattığı baskı 67 c- Dış denge 67 d- Piyasa ekonomisinde etkinlik 68 I- Avrupa Birliği Ülkelerinden ve Türkiye′den Ekonomik Göstergeler 68 1- İtalya 69 2- Fransa 70 3- Almanya 71 4- Hollanda 72 5- Belçika 73 6- Lüksemburg 74 7- İngiltere 75 8- İrlanda 76 9- Danimarka 77 10- Yunanistan 78 11 - İspanya 79 12- Portekiz 80 13- Avusturya 81 14- İsveç 82 15- Finlandiya 83 16- Türkiye 84 XI II. BÖLÜM: TÜRKİYE′DE BANKACILIK 85 A- Türk Bankacılık Sisteminin Yapısı 85 1- Merkez Bankası 86 a- Bankalara kaynak sağlanması 87 b- Zorunlu karşılıkların tespit edilmesi 87 c- Faiz oranlarının belirlenmesi 87 d- Bankalararası para piyasasında aracılık işlevinin yerine getirilmesi 87 e- Açık piyasa işlemleri yapılması 88 f- Reeskont ve avans işlemleri 88 2- Ulusal ticaret bankaları 88 a- Kamu sermayeli bankalar 88 b- Özel sermayeli bankalar 90 3- Yabancı bankalar 91 4- Kalkınma ve yatırım bankaları 91 a- Kamu sermayeli bankalar 91 b- Özel sermayeli bankalar 92 5- Kamu otoritesi ve bankalar 93 6- Denetim 94 a- İdarî denetim 94 b- Mali denetim 95 B- Türk Bankacılık Sisteminin Gelişimi 95 1 - Ulusal bankacılık dönemi 96 2- Devlet bankacılığı dönemi 96 3- Özel bankacılık dönemi 97 4- Planlı dönem 98 5- Dışa açılma dönemi 99 a- Dışa açılma sürecinde gelişmeler 99 (1) - Yabancı bankaların Türkiye′ye gelişleri 99 (2)- Türk bankalarının yurtdışı faaliyetleri 100 b- Faiz düzenlemeleri 100 c- Bankacılıkta yaşanan malî sorunlar 102 d- Döviz piyasaları ile ilgili düzenlemeler 102 e- Özel finans kurumları 104 C- Türk Bankacılık Sisteminin Genel Özellikleri 104 1 - Beş büyük bankanın varlığı 105 2- Holding bankacılığı 105 XII 3- Uzman bankalar 105 4- İhtisas bankacılığı ile ticaret bankacılığının içice geçmesi 106 5- Posta tasarruf bankalarının yokluğu 107 6- Oligopolistik piyasa modeli 107 7- İştirakler 108 8- Uluslararası sermaye hareketlerinde canlanma 108 III. BÖLÜM: TÜRK EKONOMİSİ ve BANKACILIK SİSTEMİNİN DURUMU 113 A- Avrupa Birliği Karşısında Türk Ekonomisi 113 1 - Genel göstergeler 113 a- Reel büyüme 113 b- Enflasyon 113 c- Cari işlemler dengesi 117 2- Ekonomik sorunlar 117 a- İşsizlik 118 b- Enflasyon 120 c- Kamu açıklan 121 d- Dış açıklar ve dış borçlar 121 e- Sermaye piyasası 124 f- Rekabet gücü 124 B- Türk Bankacılık Sisteminin Sorunları 125 1 - Ekonomik sorunlar 125 2- Yapısal sorunlar 126 a- Merkez Bankası′nın bağımsızlığı sorunu 126 b- Holding bankacılığı 128 c- Şeffaflık sorunu 129 d- Mevduatın gelişimi 129 e- Özel bankaların payı 132 f- Maliyetler 132 C- Ekonomide Türk Bankacılık Sistemi 133 1-Tarım 134 2- Sanayi 134 3- Dış ticaret 135 4- Turizm 136 5- Konut ve altyapı 136 6- Bankacılık 137 IV.BÖLÜM: SONUÇ 139 KAYNAKÇA 143
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı